0.1

Er werd me de vorige keer gesuggereerd iets over M. Heidegger te zeggen. Ik zal dat niet doen, uit eerbied juist voor hem. M. Heidegger was een stugge, eigenzinnige zwijger. Over Natorp zei hij, bij de aanvang van het college na diens overlijden: « Je kon uren geladen zwijgend met hem wandelen. » Hij was een provinciaal, bewust, gewild: hij wou niet naar Berlijn. Bleef trouw aan zijn inspiratiebron: het Zwarte Woud. Koppig was hij, zeer vasthoudend en consequent. Hij volgde trouw zijn 'ster'. Heel zijn leven lang.

Kort na de Eerste Wereldoorlog trok de jonge M. Heidegger als een frisse wind door de Duitse filosofie en heerste aan de universiteit als een 'ongekroonde koning ', al in 1919. (H. Arendt, H.-G. Gadamer) Studenten schreven zich in Freiburg-i.-Br. in voor Edm. Husserl, maar volgden massaal de lessen van zijn assistent M. Heidegger, omdat die een totaal andere thematiek behandelde, en die op een totaal nieuwe, eigenzinnige wijze bracht, tegen al de dominerende trends in. (Zoals M. Blondel met zijn L'Action in 1893.)

Velen vallen over M. Heideggers kortstondig nazi-verleden. Als je zijn filosofie niet de baas kunt, is dat een makkelijke uitweg om op de kap van M. Heidegger toch een graantje beroemdheid mee te pikken. In feite werd M. Heidegger in 1934 gevraagd door zijn collega's in Freiburg-i-Br. om rector van hun universiteit te worden, omdat ze wisten dat alleen iemand met zijn allure in staat was gepast tegenwerk tegen het nazisme te bieden. Na vier maanden reeds legde hij zijn ambt neer. Zijn colleges over Nietzsche uit die periode hadden een dubbele bodem. En in zijn beschouwingen over kunst uit die tijd behandelde hij uitvoerig een schilderij van een 'entartete Kunstler', Vincent van Gogh. Alleen hij die deze signalen van afkeuring en distantiëring wil zien, krijgt de verborgen boodschap.

M. Heidegger weigerde over filosofie te praten, hij DEED filosofie. Zelf, als mens, wilde hij beslist uit beeld blijven.

Als hij oud was, deed hij schriftelijk vastleggen dat in de uitgave van zijn verzamelde werken geen notenapparaat, noch registers opgenomen zouden worden. Hij weigerde alle karakteristieke parafernalia die de eruditie van wetenschappelijke werken moeten etaleren en demonstreren. Hij wilde enkel zijn filosofische teksten publiceren, en niets meer. Geen correspondentie. Geen notities. Geen biografische gegevens. Geen anekdotes. Zuivere filosofie.

Als je de lijst van M. Heideggers publicaties naloopt, valt het op dat hij alleen originele zuiver filosofische werken schreef, en geen erudiete 'Studie over...' of 'Overzicht van...', of 'Geschiedenis van...'

0.2

Ik wil nu een eindje met Guido Gezelle oplopen. Hij was een gulzig en constant verwonderd kijker. Kijken. Ik vat mijn visie op de realiteit waarin ik leef samen in één zin, die ik ontleen aan Maurice Merleau-Ponty.

Ik parafraseer: Het leven actualiseert en openbaart zo wat in de kosmos aan mogelijkheden verborgen ligt.

1.0 Vooraf:

Ik geef eerst zeer bondig, in een zeer gedrongen synthese, kort mijn visie. Dat kan de rode draad zijn die jullie zal gidsen tijdens de verdere uiteenzetting.

In die realiteit vind je tastbaar een veelheid en verscheidenheid van constant bewegende eindige zijnden. ALLE zijnden zijn eindig. Elk eindig zijnde heeft wel een eigenheid. Geen ding vloeit zomaar over in een ander zijnde zoals een inktvlek op een nat blad uitvloeit in de andere vlekken; of geen ding gaat op in het geheel en verdwijnt zoals een golf in de zee. Elk ding is zichzelf, en wil niet de andere worden. De dingen vertonen een wonderlijke trouw aan zichzelf. Deze tafel zal volgende maand nog een tafel zijn. Na een paar weken vakantie biedt ons huis ons trouw verder beschutting tegen de ongemakken van het klimaat.

Maar even waar is dat elk zijnde tevens openstaat naar/voor de andere zijnden. Door hun eindigheid verkeren de zijnden constant in zijnsnood, worden ze geconfronteerd met de Grijns van het Niets, met de eigen ondergang.

Elke mens b.v. is behoeftig: heeft behoefte aan grond onder de voeten, aan licht in de ogen, aan voedsel en vocht in de maag, aan lucht en zuurstof in de longen, aan geluid in de oren of geur in de neus. Elk zijnde heeft zijnsaanvullingen door andere zijnden nodig. Geen zijnde staat op zich, is solitair: er bestaan geen gesloten monades.

Uit veelheid, verscheidenheid en eigenheid ontspringen de mogelijkheden tot vele vormen van bewegen, van interactie tussen die zijnden: compensatoire interacties om de eigen zijnsbehoeften aan te vullen, waardoor de zijnden elkaar, althans even, een vorm van bestendigheid bezorgen, en de Grijns, voor even, schaakmat zetten.

1.1

Uit deze zijnsnoodzakelijke interacties, uit deze compensatoire interacties vloeien de mogelijkheden van de vele vormen van complexificatie en van coördinatie voort. Zo liggen de mogelijke wegen open naar groei en naar al de variaties van de evolutie. Vanuit haar oorsprong is die evolutie, op kosmisch niveau, lineair gestuurd door universele wetten en oorzakelijkheden.

Op levensniveau verloopt die evolutie totaal anders. Daar treden meer bifurcatiemogelijkheden op, meer kansen tot verscheidenheid, en daar vormen zich sterkere Ego's.

Hier rijst nu de vraag: Wie zijn wij, als Ego? Hoe Ego-istische zijn we wel? Zijn wij een echt Ego, elk een echt zelfstandig individu, of zijn we maar voorbijgaande, vluchtige exponenten van een genenbaan?

De evolutie vertoont het schouwspel van een enorm kosmisch samenspel, waarin veelheid en diversiteit leiden tot intensere coördinatie in een groeiende complexiteit, tot steeds nieuwe en complexere zijnden, tot een, vanuit het verleden, gerichte ontwikkeling. Er zit in de materie, in de zijnden een enorme stuwing van alle samen naar een betere, hechtere coördinatie, naar een intensere en complexere samenhang, naar hogere zijnsniveaus.

Tot hier mijn korte synthese-vooraf. Mijn rode draad die jullie kan helpen het verdere betoog te volgen. De begrippen waaraan ik mijn verdere betoog ophang zijn de volgende: