Met ‘De hel van het noorden’ toert Freek de Jonge door Vlaanderen en Nederland. Wat eigenlijk de voorstelling is van een nieuwe cd blijkt toch een veel rijkere inhoud te hebben. Gezegend hij die erbij mag zijn.

Freek doorheen de tijden

Een voorstelling van Freek de Jonge bijwonen is altijd iets aparts. Iedereen herinnert zich hem van zijn beginjaren toen hij bij Neerlands Hoop (in Bange Dagen) duo vormde met de betreurde Bram Vermeulen. Iedereen herinnert zich hem als soloartiest die het genre van ‘cabaretier’ een totaal andere dimensie gaf met indrukwekkende voorstellingen als De Komiek, De Tragiek,  De Mars en met zijn eindejaarsconferenties Nederland de lachkramp bezorgde. Hij slaagde erin om telkens iets nieuws te brengen en legde zich soms toe op het lied (‘Parlando’ met het Metropole Orkest) of op korte tv-stukjes (‘Kortgehouden’). Eens Freek-fan altijd Freek-fan. Velen waren dol op zijn shows, anderen konden die helemaal niet pruimen. Nu ja, dat is vaak zo met artiesten.

Vijf jaar na datum

Ik ben altijd een fan geweest, hoewel het enthousiasme niet altijd laaiend was. Soms té ernstig en te bedillerig, maar toch altijd origineel en meeslepend. Als Freek langskomt, ben ik dus bij de eersten om een kaartje te veroveren, want er gaat niets boven een avondje De Jonge.

Vijf jaar na zijn laatste show die in België te zien was (‘Cordon Sanitaire’) is hij weer in het land met zijn voorstelling ‘De hel van het noorden’. Vreemd trouwens die naam, vermits dezelfde show in Nederland naar zijn laatste cd ‘Van A naar Z’ werd vernoemd. Freek verklaart dat door te zeggen dat hij daardoor inspeelt op de visie van de Vlaming op de Nederlander die hier ironisch wordt weergegeven. Ik ging vorige zaterdag kijken in de Arenbergschouwburg in Antwerpen.

Van A naar Z

Bedoeling van de show is om zijn nieuwe cd voor te stellen, een cd met twaalf liedjes waarvan hij de teksten schreef. De muziek kwam vooral van anderen (waaronder Boudewijn de Groot, Robert Jan Stips en Cok van Vuuren) maar voor het eerst in zijn carrière -vergeten we vooral niet dat hij een drienhonderdtal liedjes schreef- was hij ook verantwoordelijk voor enkele melodieën, waarop hij met recht en reden trots is. Dit hele project heeft zowat drie jaar in beslag genomen wat evenzeer een record is, aangezien hij doorgaans niet meer dan een half jaar met de voorbereiding van een voorstelling bezig is. 32 jaar duurde het voor hij een nieuwe studio-cd op de markt durfde gooien. Vooral uit respect voor Bram Vermeulen die voor de muziek van Neerlands Hoop verantwoordelijk was, zegt hij, maar nu was de tijd er eindelijk rijp voor. Aan dit project werkte ook Neil Innes (ex-Monthy Python) mee die Freek een songsmid noemt omdat hij er echte liedjes van heeft gemaakt.

De hilarische Freek is nooit weg

Uiteraard is de voorstelling geen tour de chant (het zou maar dunnetjes zijn met slechts twaalf nummers), maar worden de meeste liedjes ingeleid door een soort van miniconference. Omdat de teksten van de songs niet zo opbeurend zijn, getuigen de inleidende teksten niet altijd van een mateloze vrolijkheid, maar toch kan Freek de neiging niet onderdrukken om de nodige grappen in zijn bindteksten te verweven. Sterk is hij traditioneel als hij Nederlandse en Belgische toestanden op de korrel neemt. Ik onthoud bijvoorbeeld zijn verwijzing naar de actualiteit in Plopsa-Coo waar een attractie hoog in de lucht tot stilstand kwam en de bezoekers lange angstige momenten bezorgde tot ze door de brandweer uit hun netelige situatie werden bevrijd. Freek interpreteerde dat als een symbolische gebeurtenis voor Vlamingen die van nature bescheiden zijn en zich nu met het Brussel-Halle-Vilvoorde dossier willen verheffen maar tot de orde geroepen worden. Blokkering is hun deel.

Ik onthoud ook zijn commentaar over Leopold II, die eigenlijk tot het rijtje massamoordenaars Hitler-Mao-Stalin wordt gerekend maar nooit in dat rijtje wordt vernoemd. Ik onthoud ook de smalende verwijzing naar Antwerpen, het Sodom en Gomorra van de Benelux en de link die hij legde tussen Wilders en Dewinter. Op zijn hilarisch best is de Nederlander als hij mensen te kakken kan zetten.

Professioneel

Freek speelt ook in op wat er in de zaal gebeurt. Het is vaak verbijsterend hoe ad rem hij reageert. Zo was er een dame in de zaal die net voor de voorstelling (die enkele minuten later begon) al op haar eentje begon te applaudisseren. Voor zoveel enthousiasme had hij bewondering, vertelde hij toen hij de lichtmensen vroeg de lichten in de zaal te ontsteken zodat hij de dame in kwestie kon begroeten. Voor haar zou hij het die avond doen. Toen de dame echter ook tijdens de show wat al te enthousiast haar solo-applaus te pas en te onpas demonstreerde wees hij haar op een grappige wijze terecht door te vragen of ze misschien vanaf dan even op haar handen kon gaan zitten…

Ook rake oneliners zijn hem niet vreemd. Zoals: “Mensen zijn zo gehaast in het vormen van een oordeel dat ze genoegen nemen met het vooroordeel” of deze: “Leedvermaak is de kleine overwinning van de grote verliezer”. En ook in deze voorstelling kon hij de neiging niet onderdrukken om handig in te spelen op de realiteit met rake grappen: “Een pastoor in de beichtstoel vraagt aan een jongetje: ‘Heb jij nog onreine dingen gedaan?’ waarop het knaapje antwoordt: ‘Nee, pastoor, u had hem goed gewassen’…

De bedoeling van de liedjes

Een voorstelling dus die draait rond de liedjes van zijn laatste cd. Liedjes van een wat ongelijk niveau vond ik, maar met teksten die er steeds toe doen en over ‘iets’ gaan waarin ieder zich kan herkennen. Liedjes ook waarin hij reflecteert over de zinloosheid van het bestaan of de onrechtvaardigheid der dingen. De weemoed, de melancholie is nooit ver te zoeken. Hijzelf noemt het ‘poëtische levenslessen’. Het was zijn bedoeling chansonsachtige dingetjes te brengen, maar invloeden van rock en country zijn duidelijk aanwezig waarin herinneringen aan de rock van de jaren vijftig-zestig en ook countrymuziek in doorklinken.

Matig zanger

Is Freek de Jonge dan een groot zanger? Nee, helemaal niet. Je kan hem niet vergelijken met André Hazes of Marco Borsato, ook niet met Boudewijn de Groot. Freek is gewoon zichzelf met een beperkt zangtalent, wat neuzerig, wat eentonig bij momenten, maar toch speciaal. Hij zal aan het einde van het jaar nooit opduiken in een Humo-lijstje van ‘Beste zanger’, maar compenseert dat dik met knappe teksten en een stevige begeleiding.

Dat sommige recensenten hem niet kunnen pruimen bleek in het dagblad Trouw: “Tot slot nog een waarschuwing: Freek de Jonge heeft zijn zangcarrière weer opgepakt’.

De beste nummers

Twaalf nummers dus met een wat ongelijke kwaliteit. Mijn voorkeur ging uit naar het eerste lied ‘Van A naar Z’, een roadsong. Steeds onderweg. Het leven van een artiest. Een mooie introductiesong tot het programma.
Het liefdeslied ‘Daarom (weet ik het ook)’ is een ontroerend mooi nummer, opgedragen aan zijn vrouw Hella, met wie hij al 39 jaar het leven deelt en met wie hij naar eigen zeggen zolang monogaam leefde. Het is een ode aan de vrouw van zijn leven die zo verliefd werd dat hij niet anders kon dan het ook te worden, die absoluut met hem wilde trouwen zodat hij niet anders kon dan met haar te trouwen, een vrouw die een enorme invloed op zijn leven gehad heeft en die als vaste lichtvrouw in zijn begeleiding meereist en in wiens richting hij zijn lied laat uitgaan. Mooi.
En zo zijn er nog een aantel liedjes die meer dan de moeite waard zijn waaronder de klacht van een oude man die zijn partner na een levenslang huwelijk tot zijn wanhoop ziet dementeren (‘Onvoltooid Verleden Tijd’)  of het lied ‘Verscholen achter zijn gitaar’ (muziek van Boudewijn de Groot) over het verdrukkende van vereenzelvigd te worden met één hit zodat het je strot uitkomt (Armand). Verwijzingen zijn Freek trouwens niet vreemd want okok Ramses Shaffy krijgt een hommage in ‘Doe als Sammy’ (kijk omhoog). 

‘De Stille Jongen’ is een wat country-achtig meeslepend nummer en hier en daar tijdens de songs heb ik ook rockinvloeden uit de jaren vijftig-zestig gehoord en de steelgitaar die in die jaren ook zijn plaats opeiste.

De ene gitaar is de andere niet

Freek schaarde rond zich een prima band die naar de naam Ocobar luistert met een schitterende Cok van Vuuren op de gitaren. Het is dezelfde groep die ook op de cd als begeleiders fungeert.

Een verrassing van formaat was dat Freek in twee liedjes zelf de gitaar ter hand nam, maar zomin als hij een échte zanger is, is hij een virtuoos gitarist. Zijn begeleiding was vrij simplistisch en weinig overtuigend en dat bleek ook in het met Hella gebracht bisnummer (dat hij trouwens heel snel bracht zonder dat het publiek erom gevraagd had) waarin ook zijn zang niet altijd even toonvast was.

Onderhoudend amusement

Ik heb me goed geamuseerd met ‘De hel van het noorden’. Ik was gekomen met de verwachting een avondconference mee te maken van een van Nederlands grootste komieken ooit, maar ik kreeg een mix van woord en gezongen woord en dat viel best mee, niet in het minst door de perfect spelende band en een in bloedvorm verkerende performer.

12-04-2010, 21:33 Geschreven door Guido  
Reageren (0)