Ik ben René Schupp, en gebruik soms ook wel de schuilnaam utopia.
Ik ben een man en woon in Kerkrade (Nederland) en mijn beroep is Gepensioneerd.
Ik ben geboren op 02/01/1941 en ben nu dus 83 jaar jong.
Mijn hobby's zijn: Schrijven. Lezen, Muziek, Tai Chi..
FILOSOFIE:
Bij het recht om te zeggen wat je denkt, hoort de plicht om te denken over wat je zegt.
In 1961 drukte ´De Koude Oorlog´ een zwaar stempel op de Nederlandse binnen- en buitenlandse politiek en bepaalde tot op grote hoogte de taak en samenstelling van de krijgsmacht. Deze diende niet alleen het Nederlands grondgebied te verdedigen, maar moest in het kader van bondgenootschap tevens een bijdrage leveren aan de bescherming van West-Europa. In eerste instantie werd de diensttijd met twee maanden verlengd; kwam het KCT onder supervisie van het 1ste Legerkorps en gemobiliseerd naar Bergen-Hohne.
NAVO Landmacht- en luchtmachteenheden werden in West-Europa gelegerd. Het 1ste Nederlands Legerkorps maakte deel uit van de Northern Army Group van de NAVO-strijdkrachten in Europa. In verband met enorme dreiging vanuit het Oostblok, vonden mobilisaties plaats naar het crisisgebied. Eenheden van het KCT maakte hier deel van uit. Voor het vertrek bezochten we het Ereveld in Margraten. Aalmoezenier van de Vrande ging ons voor in het gebed. Om onze motivatie extra te onderstrepen bezochten we eveneens het voormalig concentratiekamp Bergen-Belsen. De vele massagraven; zeer indrukwekkend. Enerzijds stoere bink; anderzijds...
BERLIJN Het ijzeren gordijn was niet alleen maar een denkbeeldige grens, maar bestond ook in fysiek opzicht in de vorm van muren, mijnenvelden, tankgracht, prikkeldraad en torens met wachtposten. In augustus 1961 was de Berlijnse Muur gereed. Met het opsplitsen van Duitsland in een Bondsrepubliek en de Duitse Democratische Republiek begon in feite de Koude Oorlog. De NAVO kwam lijnrecht te staan tegenover het Warschaupact. De Landen in Europa voelden zich bedreigt.
STASI NA de Tweede Wereldoorlog begon de Sovjetbezettingsmacht gelijk met het opzetten van een geheime dienst in Duitsland. Op 8 februari 1950 kwam hier het Ministerium für Staatssicherheit (MfS), ook wel de Stasi genoemd, uit voort. De Stasi richtte zich zowel op het controleren van het dagelijks leven in eigen land als ook op spionage in het buitenland. Gezien in verhouding met het aantal inwoners van de DDR, de grootste geheime dienst ter wereld. De Stasi gebruikte allerlei manieren om aan informatie te komen, de hulp van de ‘onofficiële’ medewerkers was daarbij van groot belang. Zelfs naaste buren waren niet te vertrouwen. Mensen werden verraden voor allerlei redenen, onder dwang of om een promotie op het werk te krijgen.
VOPO Tijdens het communistische bewind was de staat oppermachtig. De Duitse Volks Polizei (VOPO) hield alles nauwlettend in de gaten. Enerzijds om ontzag af te dwingen en anderzijds om te voorkomen dat mensen van de DDR naar het Westen zouden vluchten. In beginsel lukte het een aantal DDR burgers om te ontkomen. Echter vele slachtoffers die tijdens vluchtpoging werden doodgeschoten. De spanningen tussen Oost en West leidde tot een bewapeningswedloop en zorgde meermalen voor gevaarlijke crises in de internationale politiek.
TRAININGSKAMPEN Vanwege de grote troepensterkte en materieel vond huisvesting plaats over een aantal NAVO trainingskampen. Zowel in Seedorf, Fallingbostel en Bergen-Hohne. Parate Commando Compagnieën werden in Bergen-Hohne gelegerd.
BERGEN – HOHNE Het NAVO-oefenterrein Bergen-Hohne in het zuidelijke deel van de Lünenburger Heide met een oppervlakte van 284 km² een van de grootste militaire oefenterreinen van Europa. Het terrein strekt zich in noord-zuidrichting over een lengte van 27 km uit en in de oost-west richting over 18 km. Het oefenterrein werd in 1935 door de Wehrmacht ten westen van de plaats Bergen ingericht en na het einde van de oorlog door het Britse Rijnleger overgenomen. Regelmatig vonder er oefeningen of patrouilles plaats. Met argusogen werden we van de verte geobserveerd.
KANTON Een immens grote legerplaats; groot aantal gebouwen, exercitieterreinen, sportvelden, bioscoop en internationale kantine. Al met al met een enorme omvang. Elk gebouw had een vaste aanduiding; de drie Commando Compagnieën werden in een drietal gebouwen gestationeerd. Een groot wit gepleisterd gebouw ( MB51) werd het onderkomen van de 104de Commando Compagnie, bestaande uit drie pelotons; elk met vier gevechtsgroepen van 10 man; inclusief de specialisten. Daarnaast een peloton ondersteuningsgroepen. Onder in het gebouw bevond zich het souterrain, waar met het nodige improvisatietalent een bar was ingericht. Voor de gebouwen het exercitieterrein en voor noodgevallen stond het legermaterieel binnen handbereik.
LICHTE BRIGADE De Lichte Brigade van de Huzaren was eveneens in Bergen-Hohne gelegerd. Los van de NAVO oefeningen hielden ze zich voornamelijk bezig met onderhoud van voertuigen en een lichte mate van verveling. Dit in tegenstelling tot het KCT. Strakke exercitie op het exercitieterrein, wagenspringen op de verharde wegen van het Kanton of beladen met onze bepakking in speedmars. Zowel de Engelse militairen als de Huzaren zagen dit met grote verbazing aan.
CENTURION TANKS Tijdens een oefening met / tegen de Huzaren hadden commando's zich ingegraven in schuttersputjes. Wapens in de aanslag en turen naar de vijand. Heel ruig kwamen de Huzaren eraan met hun Centurion tanks. Met ronkende motoren en hun vervaarlijke rupsbanden kwamen ze gevaarlijk dichterbij. Uiteraard waren de tanks goed bestand tegen het spervuur van losse flodders. Big smile toen enkele commando's het schuttersputje verlieten.
RECREATIE Naast dagelijkse activiteiten waren er recreatieve mogelijkheden met name op de woensdag, zaterdag- en zondagavond. Bioscoopbezoek of leeszaal; maar ook de internationale kantine genoot ruime belangstelling. Voor de toenmalige Duitse geldeenheid van 40 phennig kocht men al een rum-cola of een pakje sigaretten. Lucky Strike, Camel en Chesterfield werden dan ook ruim ingekocht; om deze met ruime winst in omliggende dorpen door te verkopen.
PASSAGIEREN Zaterdag- en zondagavond mochten wij passagieren in omliggende steden. Vanwege verhoogde paraatheid ging de ene helft op zaterdag en de andere helft op zondag. Legertrucks brachten ons de ene week naar Hannover, de andere week naar Celle of Nienburg. Tot middernacht waren we dan in de gelegenheid om te stappen; werden dan weer opgehaald. De overige helft mocht zich in het kanton begeven, het naast bijgelegen Bergen inbegrepen. Uiteraard werden we uitdrukkelijk gewezen op discipline maar ook gewaarschuwd voor de dames van lichte zeden.
HANNOVER De hoofdstad van de Duitse deelstaat Neder-Saksen. Een indrukwekkende stad met ruim 580.000 inwoners. De stad ligt aan de Leine; een 281 km lange zijrivier van de Aller in Noord Duitsland. De rivier stroomt door de deelstaten Thüringen en Neder-Saksen. Tijdens ons eerste uitstapje hadden enkele maten een goede slok op; lieten zich van een indrukwekkende tatoeage voorzien. Het was wel ruig maar zover liet ik het gelukkig niet komen. Ieder zijn meug; het paste echter niet in mijn beeldvorming. Even later op zoek naar een leuke kroeg, passeerden ons enkele Duitse militairen en salueerden. We deden hetzelfde; wederzijds respect.
NIENBURG Een gemeente in de Duitse deelstaat Neder-Saksen. Het is de Kreisstadt van de Landkreis Nienburg / Weser. Ruim 30.000 inwoners met de status van zelfstandige gemeente. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was er een werkkamp in Nienburg gevestigd. Tijdens het bezoek aan Nienburg zat ik met enkele anderen in een gezellige bruine kroeg. Via de jukebox had ik enkele vinylplaten gekozen van ´Rudolf Schock´ en ´Rudi Schuricke.´ Enthousiast zong ik de mij bekende teksten mee. Door een van de gasten werd enkele rondjes aangeboden. Toen ik later aan de bardame vroeg wie die vriendelijke heer was, kreeg ik als antwoord dat het de dirigent betrof van ´Nienburger Gesangsverrein.´
CELLE Een stad in de DuitsedeelstaatNeder-Saksen en de hoofdstad van het gelijknamige Landkreis. Ongeveer 70.000 inwoners en ligt aan de Aller aan de zuidrand van de Lünenburger Heide. Celle is een van zeven grote zelfstandige steden in Neder-Saksen. De binnenstad is rijk aan vakwerkhuizen. Het historische centrum is in de Tweede Wereldoorlog bespaard gebleven van bombardementen. Met geperst uniform, blinkend gepoetste schoenen en koper, bezochten we in Celle een Gaststätte.´ Toen we de eetgelegenheid betraden, werden we onmiddellijk verwezen naar een mededeling dat niet werd geserveerd aan ´Britse militairen.´
UNIFORM Kennelijk was men in verwarring geraakt door ons uniform naar het Engels Model.Nadat ik duidelijk had gemaakt dat we Nederlanders waren, bood de uitbater zijn excuses aan. Trots toonde hij ons een wandbord met de beeltenis van Koningin Wilhelmina. Hij vertelde dat het wandbord in bezit was geweest van zijn grootvader die van Nederlandse afkomst was. Even later at ik met smaak de gebakken aardappels met braadworst.
RATZEPUTZ Na een korte wandeling door de prachtige binnenstad betraden we een smalle bruine kroeg. We namen plaats aan de lange toog; enkele Duitsers met enorme pullen bier. Enkele tafeltjes waren eveneens bezet. Twee Duitse gasten aan een tafeltje achter ons stonden op om te vertrekken, op hetzelfde moment kwam een Fraulein binnen. Terloops hoorde ik dat ze aan de mannen vroeg of wij Engels militairen waren. Voordat de mannen haar vraag konden beantwoorden, draaide ik mij om en zei dat we Nederlanders waren. Vol ongeloof keek ze ons aan en wees naar onze uniformen. Hierbij nodigde ze ons om bij haar aan het tafeltje plaats te nemen. Ze stelde zich voor als Ursula vroeg naar sigaretten en gaf ons een rondje Ratzeputz.
Aangezien we niet wisten wat dit voor drank het was legde ze uit dat het ging om een bekende kruidenlikeur van Celle met een zeer hoog alcoholgehalte van 58%. De proef op de som een klein beetje in een asbak waarna een stevige steekvlam volgde. Ik vond het echter bitter waarna we een rondje pils bestelden en ons gesprek voortzette. Op zij van de bar zat een oudere Duitse man. Hij droeg een typische Duitse pet, schuin op zijn linkeroor; zijn rechteroor slechts een misvormd litteken. Hij liep naar het toilet en knikte mij toe om kennelijk iets te vertellen. Ik volgde hem waarbij hij aangaf dat hij in Rusland had gevochten en daarbij een zichtbare verwonding aan zijn oor maar ook aan schouder had opgelopen. Tenslotte een waarschuwing dat de jonge vrouw aan onze tafel niet te vertrouwen was omdat ze van het Oostblok kwam.
INFORMATIE Mogelijk door deze informatie en terug aan tafel viel mij echter op dat Ursula sterk viel op onze groene baret en gerichte vragen stelde. Ik stelde me echter gereserveerd op en gaf aan dat we voornemens waren naar een andere gelegenheid te gaan. Vervolgens begaf ik mij met enkele anderen nogmaals naar het toilet, bij terugkeer stelde ik tot grote schrik vast dat een van de maten niet meer aanwezig was. De man aan de bar gaf aan dat de dienstmaat met Ursula verdwenen was. Volgens zijn zeggen zou ze in een van de zijstraten wonen.
RODE OORTJES In paniek gingen we op zoek maar ze waren in geen velden of wegen te bekennen. Na vergeefs zoeken begaven we ons naar het marktplein waar we zoals afgesproken opgehaald zouden worden. Vijf minuten voor middernacht en vlak voor het vertrek kwam de verloren zoon met rode oortjes aanhollen. Later ontboezemde hij dat hij in gebroken Duits een goed gesprek had gehad: Nou ja zeg…
BERGEN Zoals eerder aangegeven behoorde het plaatsje Bergen tot het Kanton. De ene keer gingen we passagieren in omliggende steden, de andere keer naar het centrum van Bergen. Er was een leuke dansgelegenheid welk goed werd bezocht door meisjes uit de omgeving. Uiteraard was dit dan ook een goede pleisterplaats om te dansen of een gezellig praatje te maken. Aan het tafeltje naast ons zaten een aantal vriendinnen; over en weer oogcontact. Een van de meisjes zat met de rug naar mij toe.
CONTACT Ik maakte een opmerking: "Schöne Rücken können Augen entzücken." Toen ze zich omdraaide keek ik in de mooiste ogen die ik tot dat moment ooit gezien had. Lachend keek ze mij aan en wijzend naar mijn snor in wording: "Aber ein Schnurrbart kann auch entzücken." We raakten verder in gesprek; ze stelde zich voor als Helga Behrens . Zij was werkzaam in een slagerij in Hamburg; in de weekeinden verbleef ze thuis bij haar ouders. De avond was sneller om dan mij lief was. Wij wisselden onzeadressen uit; ruim een jaar heb ik met Helga gecorrespondeerd.
MILITAIRE POLITIE In principe konden we het goedvinden met de Engelse militairen. Echter als ze gedronken hadden waren ze vaak niet te genieten. In Bergen raakten een aantal Huzaren met hen in conflict. Enkele Commando´s steunden de Huzaren en raakte in een enorme knokpartij verzeild. Even later arriveerde MP en Commando Politie (CP); deze sloegen er met hun knuppels op los om de orde te herstellen.
DROPPING Na een avondje stappen en korte nachtrust was het moeilijk opstaan. Een aantal namen werden genoteerd en we dachten dat het een wassen neus was. Echter na het beëindigen van onze dagtaak werden betreffende namen afgeroepen om zich met wapen en bepakking voor het gebouw te verzamelen, om even later plaats te nemen in een legertruck. Met het zeil omlaag en onder toezicht van de sergeant van dienst reden wij enige tijd naar onbekende bestemming. Uiteindelijk kwamen wij aan ergens op de Lünenburger Heide. Aldaar kregen wij de opdracht om maar op eigen gelegenheid naar het Kanton Hohne terug te keren. Zonder kaart of verlichting en oriënteren op de nachtelijke sterrenhemel. Daar stonden wij dan: Jan Kroon, Willem Donker, René Schupp, samen met nog twee maten waarvan de namen in het vergeetboekje zijn geraakt.
Het was inmiddels pikdonker. Geen weg of openbare verlichting te bekennen; stap voor stap voorwaarts. Aangezien we niet wisten op welk deel we gedropt waren bleef het even aftasten. Na een aantal minuten stonden we in een drassig gebied en zakte tot onze enkels in de zuigende modder. Even later hoorden we wilde zwijnen knorren. Het geweer in de aanslag, om indien nodig van ons af te slaan. Ruim een uur later zagen we in de verte een heel klein lichtje. Dit werd ons naaste doel. Althans voor mij en de twee onbekende lotgenoten, echter Jan en Willem namen het besluit om het ochtendgloren af te wachten en enkele dagen van de radar te verdwijnen.
Geruime tijd was inmiddels verstreken toen we bij het lichtje aankwamen. Stemmen en gelach klonk uit een grote bouwkeet die langs de kant van een zandweg stond. We klopten aan en kwamen in contact met een aantal wegenbouwers die voorlopig alleen in de weekeinden naar huis gingen. Zij waren aan het kaarten en in een uitgelaten stemming. Kennelijk had de inhoud van een aantal kratten pils daar aan bijgedragen. Vriendelijk boden ze ons eveneens een pilsje aan en wij op onze beurt boden hen onze sigaretten aan. Nadat ze hadden uitgelegd hoe we het beste het kamp konden bereiken liepen we verder. Uiteindelijk tegen het ochtendgloren bereikte we de kazerne; konden gelijk aan het ontbijt deelnemen en vermoeid de rest van het dagprogramma volgen. In ieder geval een lering om niet te vergeten.
Jan en Willem werden in eerste instantie als vermist opgegeven waarbij een zoekactie niets opleverde. Kapitein Sier zat enorm in de rats, echter opgelucht toen de twee verloren schapen na twee dagen weer opdoken. Binnenkamers werd besloten om het hele voorval intern af te handelen en de hand in eigen boezem te steken. Uit betrouwbare bron vernomen dat Jan en Willem in de vroege ochtend eveneens bij de groene bouwkeet waren aangekomen. Even later op een Engels konvooi waren gestapt dat onderweg was naar Hannover. In de buurt van Hannover het konvooi hadden verlaten waar een veldkeuken van de Huzaren stond opgesteld. Met knorrende magen besloot het illustere tweetal zich tactisch te vermommen. Groene baretten werden omgekeerd naar de zwarte binnenkant. Vervolgens sloten zij zich aan in de rij voor een gulle voedselverstrekking. Uiteindelijk na twee dagen was de compagnie weer compleet.
WELZIJN Stichting Welzijnszorg had in Fallingbostel een aantal revueavonden georganiseerd. Evenzo als de regeling voor het passagieren werden deze avonden in gesplitste groepen bezocht. Ik zat op een van de eerste rijen en kon de grappen en grollen erg waarderen. Tijdens de pauze ging ik een verfrissing kopen en liep pardoes mijn neef Karel uit den Haag tegen het lijf. Wat een verassing: hij was gelegerd in Fallingbostel. Natuurlijk was het even bijkletsen; uiteraard totdat de pauze voorbij was.
SPECIALE TAKEN Natuurlijk was het niet uitsluitend pret en plezier. Regelmatig moesten we aan de bak om ons kunnen te bewijzen of onze conditie op peil te houden. Aan de Legerleiding werden demonstraties gegeven van specifieke taken. Tegen een bosrand bevond zich een mitrailleurstelling die we onschadelijk diende te maken. Uitsluitend bereikbaar via open terrein van tientallen meters. Vervolgens omzoomd met diverse prikkeldraadversperringen. Terwijl de stelling aan de flanken en vanuit het centrum hevig onder vuur werd genomen, had mijn buddy Arie van de Ham en ik de gelegenheid om het centrum van de versperring op te blazen. Middels tijgersluipgang en beiden voorzien van een pijplading van drie meter kropen we meter voor meterverder.
SPRINGLADING Het vuur richting stelling ging onverminderd door. De springleidingen werden aan elkaar gekoppeld en in de breedte aangebracht. Het slagsnoer werd uitgerold en de accu zorgde voor de rest. Met een enorme explosie werd een bres geslagen. Commando´s vanuit de flanken, voorzien van leren vesten lieten zich op dat moment op de versperringen vallen, diende zodoende als loopbrug over de hindernis. Door een massale aanval van drie zijden werd de veldversterking snel en adequaat opgeruimd.
BRIGADE GENERAAL Ondanks zijn Franse naam was G.J. Lè Fevre de Montigny, chef van de Generale Staf en tevens bevelhebber van de Nederlandse strijdkrachten. Na de gevoerde actie werden de afzonderlijke gevechtsgroepen aan de Generaal voorgesteld. Betreffende groepen deden een pas voorwaarts en gingen in de houding staan. De Generaal dankte voor de puike opdracht en totale inzet; bracht een saluut en gaf met de overige Stafleden een sympathiek applaus.
VERLOF Gedurende onze aanwezigheid ging men om de twee maanden voor een week op verlof naar het thuisfront. Net zo als met het passagieren ging dit op toerbeurt. Echter voor het vertrek eerst verzamelen in een sportzaal. De broeken moesten omlaag voor gezondheidsinspectie. Met de ´Deutsche Bundesbahn´ richting Nederland. Uiteraard met de nodige sigaretten op zak; drie sloffen per persoon. Daarnaast een liter alcohol in de vorm van jenever of rum. Bij de grensovergang werden we uitvoerig gecontroleerd of we de limiet niet overschreden hadden. Zij die de alcohollimiet overschreden stonden voor de keus; inleveren of opdrinken. Deze procedure herhaalde zich tot mijn afzwaaien in 1962.
5 DECEMBER 1961 Dit tekstblok; niet geschreven uit trots, maar om realiteit onder ogen te zien. Het was surprise avond, onze dagtaak een uur eerder beëindigd en in afwachting van het avondmaal. Peinzend stond ik voor het raam van de slaapkamer naar buiten te turen. Dacht na over de gebeurtenissen van de afgelopen tijd. Ik was inmiddels korporaal, plaatsvervangend groepscommandant. Over enkele weken zou mijn diensttijd er op zitten. Teruggaan naar het ongezonde en gevaarlijke werk in de mijn sprak mij niet aan. Ik was in overweging om beroepsmilitair te worden en als zodanig naar de Kaderschool te gaan. Tijdens deze mijmeringen stormde een dienstplichtig sergeant de kamer binnen en schreeuwde: ´Aantreden….aantreden…!´ Kennelijk was ik niet snel genoeg. Met een opgeblazen gezicht ging de sergeant pal voor mij staan en snauwde: ´Heb je watjes in de oren …!´
EXCUSES Ik kon zijn adem ruiken en veegde het speeksel uit mijn ogen; greep hem bij de kraag en duwde hem met kracht tegen een deur. Uiteraard was dit tegen de regels. Even later stond ons peloton buiten aangetreden voor afmars naar de eetzaal. Voor het front sprak sergeant (D) mij toe: "Zand erover als je excuses aanbied."
Zij het met enige tegenzin voldeed ik aan zijn verzoek; hield rekening met mijn eigen wensen en het afzwaaien dat op korte termijn voor de deur stond. Hierna in colonne richting eetzaal. Even later werd via de geluidsinstallatie afgeroepen dat korporaal Schupp zich onmiddellijk moest melden bij de Officier van Piket. Hierbij bleek dat betreffende sergeant het feit alsnog had gerapporteerd. Het gevolg was dat ik drie dagen in eenzaamheid werd opgesloten; vervolgens werden de korporaalsstrepen van de mouwen verwijderd. Zeer pijnlijk; mijn droom om beroepsmilitair te worden lag aan diggelen.
Jaren later op een reünie hebben we het samen besproken. We betreurden het incident en wijze hoe dit is verlopen. Betreffende sergeant vertelde mij dat hij niet voornemens was geweest om het voorval te rapporteren; maar door de sergeant majoor (M) hiertoe uitdrukkelijk verzocht was. Het zij hem vergeven; uiteindelijk heb ik mijn weg wel gevonden. Commando opleiding bleek vaker de sleutel tot succes
STEIMBKE 4 juni 1962 Tijdens de mars van de 104de Commando Compagnie naar de kazerne in Hohne vond een noodlottig ongeval plaats. In de vroege ochtend reed een Duitse automobilist op volle snelheid in de colonne met als gevolg drie dodelijke slachtoffers en twintig gewonden. Meer dan 25 jaar heeft een gedenksteen de plaats gemarkeerd. Een aantal jaren geleden is de verwaarloosde gedenksteen van Steimbke naar Roosendaal gehaald. In 2006 werd de gerestaureerde steen onthuld tijdens een plechtigheid waarbij familie en leden van de 104de Commando Compagnie aanwezig waren. Vijftig jaar na dato; op maandag 4 juni 2012, vond er een herdenking plaats in Roosendaal. Dat zij moge rusten in vrede.
NIEUWE POLITIEKE VERHOUDINGEN In de tweede helft van de jaren 80 veranderde de internationale politieke verhoudingen drastisch. In Oost-Europa kwamen de communistische regimes ten val. Op 9 november 1989 viel de Berlijnse muur; op 3 oktober 1991 vond de hereniging van Duitsland plaats; op 1 juli 1991 werd het Warschaupact opgeheven en aan het eind van dat jaar viel zelfs de Sovjet Unie uiteen. De Koude Oorlog kwam tot een eind.
Na de voortgezette opleiding trad de laatste fase van de diensttijd in werking. Inmiddels klaar gestoomd voor onze taakuitvoering in de Parate Compagnie. Echter in deze eindfase zou de aanvankelijke planning anders verlopen door de ontstane kritieke situatie in de Oost-West verhouding.
OUDE HAP Elke twee maanden zwaaide de oudste lichting af om plaats te maken voorde jongste lichting. Terwijl onze instroom in de Parate Compagnie plaatsvond, stond de oudste lichting te trappelen om de dienst te verlaten. De laatste dagen werden dan ook afgeteld middels een zakkammetje; elke dag een tand minder. Het was dan ook gebruikelijk dat afzwaaiers de laatste dagen in de watten werden gelegd. Zoals het poetsen van het wapen, koper en schoenen; maar ook het slapen op de grond naast het bed van de'oudestomp´ om hem tegen ´onheil´ te beschermen.
ONTGROENING De ontgroening in januari 1961; ik kan het nog goed herinneren. Het was berenkoud; echter de ingesmeerde blanco hield ons warm. De ´oude hap´ stond reeds buiten aangetreden voor eerste inspectie; uiteraard met enorme binnenpret. Middels een draagvlonder werd in ceremonieel hun ´oudste´ naar buiten gedragen. Met letters op onze borst: ´Fillers van 1960-03.´
Samen liggend op de klinkers met hoofden naar links. Er moest nog wat heen en weer geschoven worden, zodat fotografen een goed plaatje konden schieten. Vervolgens tijgerend voorwaarts tussen de gebouwen door onder verkoelende stralen van de brandslang. Enige troost is dat allen hetzelfde hebben ondergaan.
Vervolgens verzamelen bij een stuk open terrein. Hier werden wij van top tot teen ingesmeerd met legergroene blanco. Smerig vet spul; normaal in gebruik om koppelriem in te vetten en te laten glimmen. Bijna niet met zeep te verwijderen. Kruipend over een zanderig terreingedeelte met vooral het lichaam laag tegen de grond. Hiertoe aangemoedigd door de oude hap. Het zand plakte en schuurde aan alle kanten. Vervolgens kruipend achter elkaar door een smalle afvoersloot
Evenwijdig aan de klimtoren; een voor een de sloot in. Enerzijds om temperatuur van het water voor te proeven; anderzijds om ons te prepareren op ons doopsel. Nadat we terug aan de kant waren geklauterd, werden wij een voor een aan armen en benen vastgepakt en met een grote boog in het water gekieperd.
Piet van Iersel (gewichtheffer) en Joep Jacobs (bokser) waren mijn doopheren. Een warme douche na afloop konden wij echter vergeten. Stevig boenen in de buitenlucht bij een wastrog. De oude hap had het grootste plezier; uiteraard behulpzaam bij het boenen. Op enige afstand had korpsleiding letterlijk en figuurlijk een oogje in het zeil gehouden. Na deze ceremonie hoorden wij er definitief bij; gezamenlijk werd een glas gedronken op de goede afloop.
OEFENINGEN Geen tijd om ons te vervelen. Naast onze dagelijkse routine; sport, exercitie, kaartlezen, speedmarsen, schieten , ongewapend vechten, waren er de nodige oefeningen. Te veel om te beschrijven; desondanks hier en daar een korte toelichting. Bruggen en raketbases werden fictief vernietigd. De Maasbrug in Maastricht en de Clauscentrale in Roermond. Na hevig spervuur en enorme tegenstand werden deze met fictieve springstof onklaar gemaakt. Ontstoken rookpotten deden hiervoor dienst. Maar ook het beveiligen van een aantal objecten; zowel in Zeeland als in Gelderland.
GEVECHTSCURSUSSEN Officieren en onderofficieren van verschillende landmachtonderdelen kregen bij het KCT speciale gevechtscursussen. Ze moesten de nodige ervaringen opdoen en hun pijngrenzen verleggen. Overdag in schuilbivak en in de nacht infiltreren naar bepaalde doelen .Commandogroepen werden door inlichtingdienst geïnformeerd; hadden de taak om hen behoorlijk dwars te liggen. Een en ander ging er nogal ruw aan toe; gevangenen werden behoorlijk aan de tand gevoeld.
ZUURKOOL MET SPEK Nood rantsoen of gevechtsrantsoen zat in onze bepakking om te overleven. Eveneens datgene wat de natuur ons bood. Tijdens een infiltratie in de provincie Drenthe hadden we ons aan een bosrand verdekt opgesteld om de omgeving te observeren. In de schuine bocht van de bosrand lag op enige afstand een boerderij.
Ik besloot op verkenning te gaan om mogelijk wat eten te organiseren. In de velden of wegen was geen mens te bekennen; koeien graasden op de weiden. Naast de boerderij een aantal opstallen. Hoorde meerdere stemmen en gelach vanuit een aanbouw. De bovenzijde van de deur was half geopend en een heerlijke geur kwam mij tegemoet. Nadat ik aangeklopt had, legde ik uit dat we een oefening in buurt hadden en graag een aantal eieren wilde kopen. De boerin nodigde mij binnen; aan een lange tafel zat de boer met zijn zonen of knechten. Acht in totaal en op de tafel enkele pannen met dampende zuurkool met spek. Het water liep mij in de mond; kon er bijna in zwemmen. Mijn zielig verhaal bood geen soelaas; kreeg wel gratis en voor niks een aantal eendeneieren. Wel erg bitter van smaak. Elke keer als wij zuurkool eten komt dit verhaal weer boven drijven. Tot vervelens toe van huisgenoten.
DELTAWERKEN De stormramp van 1953 heeft de aanstoot gegeven tot het ontwerpen van een gigantisch waterkundig project. Al in 1953 kwam de Deltacommissie met het eerste advies: afsluiting van de Hollandse IJssel met een stormvloedkering. Vervolgens adviseerde de commissie tot afsluiting van de Oosterschelde, Brouwershavense Gat en het Haringvliet.
DIJKEN Hier waren veel dammen, dijken, sluizen en bruggen nodig. Vooral voor de Zeeuwen was het een historisch moment toen de dichting van de dam in eerste fase voltooid was. Op vrijdag 21 april 1961,werd het Veerse Gat gesloten. Door de afsluiting van het Veerse Gat en de Zandkreek ontstond tussen Walcheren en Noord- en Zuid-Beveland het Veerse Meer. Dit gebied ontwikkelde zich in snel tempo tot een geliefd recreatiegebied. Tot zover het technische verhaal.
TV – DOCUMENTAIRE Met betrekking tot bovenstaande werd door TV een documentaire samengesteld door de bekende TV regisseur Carel Briels (1916-1983). Vooral bekend geworden door het organiseren van massaspektakels. Hij groeide op in Roosendaal de thuisbasis van het Korps Commando Troepen; mogelijk dat hier de link lag om ondersteuning te vragen bij het Korps.
COMMUNICATIE Enerzijds assistentie van radioverbinding tussen regiewagen en de spelgroepen die in de duinen paraat stonden om op afroep een en ander uit de beelden. Anderzijds was een grote commando eenheid nodig om vanuit zee en de duinen een aanval in beeld te brengen. Een hommage aan Commando´s die Walcheren hebben bevrijd; maar ook een geweldige bijdrage hebben geleverd met hulpverlening tijdens de ramp van 1953.
Met een commandogroep van acht man waren we reeds op maandag gearriveerd. In het restaurant van een bungalowpark kregen we een lunchpakket en onze eerste mondelinge instructies. In de loop van de middag hadden we een korte oefening. De afspraak werd gemaakt dat we van dinsdag tot vrijdag in de ochtenduren met de spelgroepen zouden oefenen; de overige tijd mochten we in vrijheid genieten van de zee en het mooie weer. Uiteraard lekker bruinen in de duinen. Consumpties mochten we gebruiken op kosten van regisseur Carel Briels. Uiteraard was dit niet aan dovemans oren gezegd.
KORTGENE – WISSENKERKE Van het restaurant van het bungalowpark in Kortgene, ontvingen we dagelijks onze lunchpakketten. De avondmaaltijd werd enige kilometers verderop genoten in het dorpscafé van Wissenkerke. Vervoer hiernaar toe met onze legertruck. De barjuffrouw was van onze leeftijd. Ze had een leuke glimlach en een mooi decolleté, we hadden dan ook een ruime blik op haar boezem.
Aan de landzijde van de dam waren enkele tenten opgesteld. In de eerste tent hadden we de komende dagen ons rust en nachtverblijf. De tweede tent was voor een aantal leden van de Rijkspolitie die toezicht hielden op de gang van zaken. De derde tent was voor het Rode Kruis, belast met eventuele hulpverlening.
MANIFESTATIE Twee middagen achtereen werd vervolgens een spel opgevoerd in een grote duinpan aan de zeezijde van de dam; vele facetten van het leven der Zeeuwen door de tijden heen, werden in beeld werden gebracht. Duizenden bezoekers zaten op de dijk om een en ander in ogenschouw te nemen. Velen in officiële klederdracht.
HARSKAMP Voormalig kamp en legerplaats van de infanterie, gelegen nabij het Gelderse dorp Harskamp. De huisvesting van de Infanterieschool en het Infanterie Schietkamp. Een Groot oefenterrein met schiet- en hindernisbanen, maar ook een oefendorp voor het nabootsen van gevechtshandelingen. Regelmatig oefeningen door diverse legeronderdelen; zo ook door parate compagnieën van het Korps Commando Troepen (KCT). Uiteraard werden resultaten van wapen technische- en algemene militaire vorming bijgehouden in een zogeheten RIMO-Boekje.
Tijdens de avonduren bezochten de gelegerde militairen het KMT of PMT, gelegen buiten het oefenkamp. Commando's werden hiervan buitengesloten; de avonduren werden nuttig ingevuld door speedmarsen in de wijde omgeving. Echter in principe op woensdagavond vrij in beweging voor een bioscoopbezoek of anderszins. Zo niet door allen; helaas met enkele anderen aangewezen om de wacht af te lossen. Door de Officier van Piket werden wij gewezen op strikte handhaving van de schriftelijke consignes. Zo gezegd, gedaan.
Enkele militairen van andere onderdelen baalden als een stekker omdat ze door de wacht tot de orde werden geroepen. Hun tenue was niet in orde, of de handen in hun zakken. Plotseling naderde een jeep met de bedoeling om het complex te verlaten. Ik liet de slagboom omlaag en sprak de inzittende chauffeur en begeleidende Overste van het kamp aan, verzocht hen om volgens de consignes hun helm op te zetten. Glimlachend werd aan het verzoek voldaan. De volgende dag moest ik mij melden bij de Officier van Piket. In eerste instantie dacht ik een uitbrander te krijgen; echter kreeg een compliment over de correcte en strikte naleving van de consignes.
MILITAIRE LICHAMELIJKE VAARDIGHEDEN Om het begeerde draaginsigne (MLV) te behalen diende men te voldoen aan minimale eisen. Tijdens de proeven van bekwaamheid, was het dragen van bepakking, helm en geweer een must. Betreffende Certificaat met persoonlijke resultaten verstrekt in Roosendaal op 7 maart 1961.
VIERDAAGSE VAN NIJMEGEN (1961) In de prachtige landelijke streken van Nijmegen kon je ze ook dit jaar weer tegenkomen. Lange slierten van enthousiaste wandelaars, allen deelnemers van de Nijmeegse Vierdaagse.
Door het Betuwse stadje Elst gingen ze in wijde boog om de Keizer Karel stad. Israël was traditiegetrouw onder escorte van militairen die de vele kilometers aflegden. De benen ach dat ging nog wel, maar de voeten daar moest voor gezorgd worden. Koud was het niet en warm ook niet, en dat maakte het lopen tot een plezier.
De leerling mijnwerkers uit Limburg stonden met beide benen stevig op de grond en hun uithoudingsvermogen wekte de bewondering van de Engelse vrouwelijke politie. Natuurlijk waren er blaren, maar er was tevens een heel legertje van mensen die daar wel raad mee wisten en na hun deskundige verzorging was het leed spoedig geleden.
De organisatoren hadden weer een prachtige tocht uitgestippeld, die voor jong en oud het lopen tot een waar genot maakten. De jeugd was dit jaar bijzonder goed vertegenwoordigd. Uiteraard ook dit jaar weer een gezonde concurrentie tussen deelnemende Commando's en Mariniers. Uiteraard wilde ieder zijn beste beentje voorzetten. "Hiphap, hiphap, hiphap, hibberdiehap…"
Uiteindelijk na vier dagen de grote intocht via de Gladiolenlaan in Nijmegen. Duizenden mensen langs de route die in koor hun favorieten aanmoedigden of gladiolen aanreikten. Na het passeren van de eretribune en ondersteunende muziek konden we trots en voldaan de Vierdaagse onderscheiding in ontvangst nemen. In de avonduren werd feest gevierd en diverse biertenten bezocht. Evenzo een bezoek aan de ouders van mijn dienstmaat Arie van den Ham, die in Nijmegen woonde. Zijn ouders en enkele bekenden zaten op de stoep en genoten van de gebeurtenissen.
Het behalen van de groene baret betekende niet dat men op lauweren kon gaan rusten. Twee maanden lang volgde verdere opleidingen in groepsverband maar ook individuele specialisaties. Selecties vonden plaats voor verschillende doelgroepen. Hierbij werd enigszins rekening gehouden met wensen en eventuele aanwezige kennis. Grenzen werden verlegd door het leveren van prestaties onder grote druk. Na het afronden van een of meerdere modules stroomde men in bij een van de operationele compagnieën. Kennelijk door mijn ervaring als mijnwerker en het omgaan met springstoffen, werd ik gekozen voor een opleiding op de vaar en duikersschool.
VAAR EN DUIKERSSCHOOL Nabij het buurtschap ´Willemsdorp´ tussen Dordrecht en Moerdijkbruggen; was de vaar- en duikersschool gelegen. Willemsdorp heeft zijn ontstaan te danken aan de aanleg van de Rijksstraatweg. Deze weg van Dordrecht hield hier op, men richtte hier in 1822 een veerpont naar Moerdijk in. Hieromheen groeide een kleine nederzetting. Bij de opening van de A16 met bijbehorende verkeersbrug in 1938 werd het veer opgeheven. Het rivierstrand bij het gehucht werd door velen als recreatie gebruikt. In 1963 kreeg de recreatie een nieuwe impuls toen er een camping werd aangelegd. In ieder geval was deze locatie bestemd voor onze vaar en duikactiviteiten.
Bij de opening van de A16 met bijbehorende verkeersbrug in 1938 werd het veer opgeheven. Het rivierstrand bij het gehucht werd door velen als recreatie gebruikt. In 1963 kreeg de recreatie een nieuwe impuls toen er een camping werd aangelegd. In ieder geval was deze locatie bestemd voor onze vaar en duikactiviteiten.
Evenwijdig aan de A16, liep de Rijksstraatweg via Willemsdorp retour tot aan het recreatiestrand. Aan het begin van deze parallelweg en evenwijdig aan de rivier ´Dortse Kil´ stond een vooroorlogse Marechausseekazerne. Hierin was gevestigd het opleidingscentrum voor de vaar- en duikerschool van het KCT.
Tegenover de kazerne stond een houten, geel geverfde kantine. De muziekinstallatie speelde regelmatig het bekende liedje van Ria Valk: "Hou je echt nog van mij, Rocking Billy…" Achter de kantine een afgebakend binnenterrein waar de vaarboten in rekken waren gestald. Onze puptenten werden opgesteld voor nieuwe uitdagingen.
Kanovaren op het Hollands Diep of via de Dortse Kil naar Dordrecht; het mooiste was stroomafwaarts. Maar ook het varen met rubberboten; de ene keer peddelend of de andere keer met buitenboordmotor. Enkelen kregen een kikvorsopleiding. Uiteraard werd ook een cursus ´overleven´ in praktijk gebracht.
BIKINI AANVAL Met hoge snelheid stoven we met onze landingsboot op het strand af. Vanuit de verte namen we waar dat enkele mensen op het strand lagen om te zonnen. Terwijl we het strand dichter naderde, kwam een meisje aangelopen om dicht bij het water van een zonnebad te genieten. Een mooi figuur, blauwe bikini en blonde paardenstaart. Op het moment dat het meisje ging liggen, stormden wij onder luid geschreeuw het strand op.
De instructeur eveneens luid schreeuwend: ´Dekken…Dekken!´ Met de mitrailleur in de aanslag liet ik mij pal naast het bikinimeisje in het zand vallen. De schreeuwende reactie van de instructeur: "Stelletje zandhazen; Dekken is Dekken; Buik in het zand; Laat je niet afleiden door een of andere bikini." Het meisje bloosde, stond op om zich een tiental meter verder te verwijderen. Nationaal gezind was ze wel. Rood gezicht, witte huid, blauwe bikini.
"Links, rechts, links, rechts." Luid schreeuwend marcheerde sergeant Tauran ons af, dwars door de stad voor ons laatste weekend verlof. Bij het station aangekomen gaf hij ons ten overstaan van het publiek een laatste boodschap mee "Ik adviseer jullie om het weekend rustig aan te doen. Maandag beginnen we aan de laatste fase van jullie opleiding."
Tijdens deze onemanshow bewoog mijn rechterbuurman zich enigszins op zijn plaats. Hierop volgde een enorme tirade: "Blijf in de houding staan klootzak; al staat er een hoer aan je gulp te friemelen dan noch blijf je in de houding staan…!" Wederom met trillende snorharen en sterk rollende rrr. Het verzamelde publiek keek ons vol medelijden aan. "Ingerukt…mars!"
KORT WEEKEND Zondagavond voor 24.00 uur moesten wij weer binnen zijn. Zodoende verbracht ik dit weekend bij familie in Maassluis. Trots vertelde ik oom en tante over mijn opleiding. Bij mijn vertrek stopten zij mij een rijksdaalder toe. Was hier enorm blij mee; het was immers een aanvulling op mijn dag soldij. Echter voorlopig kreeg ik geen tijd om het uit te geven. Allen waren ruim voor tijd terug. Voordat wij ons ter ruste begaven spraken wij elkaar moed toe. Amper in slaap gevallen: "Alarm.....Opstaan…..Alarm…..!"
Korte tijd later stonden wij buiten met alarmbepakking. Deze bestond uit pukkel, ransel, en een dekenrol. Geweer, patroontassen, vechtmes, toggle, veldfles en pioniersschep. Hierna werden wij met voertuigen afgevoerd naar onbekende bestemming.
TUSSENSTOP In de omgeving van Best werden de voertuigen verlaten waarna werd aangetreden voor een mars van 40 km. De instructeur sprak ons toe "Wees zuinig met jullie rantsoen. Per etmaal krijgen jullie een liter water en zes biscuits." Het was een flinke tocht en gelukkig geen uitvallers. Bij Weert aan een bosrand kregen wij het commando: "Ingraven!" De instructeurs die regelmatig werden afgelost droegen er tevens zorg voor dat wij niet in slaap vielen. En dan maar turen naar een vermeende vijand. Nadat wij zo enige tijd in het schuttersputje hadden gezeten klonk weer een kreet: "Verzamelen!"
GEWEER EXERCITIE Enkelen gromden: "Wat nu weer?" De instructeur schreeuwde: "Van al dat zitten worden jullie maar lui. Pak je geweer voren bij de loop en strek je arm… ja goed zo. Strekken, ja strekken maar. Ik tel wel tot tien; een… twee… drie… omhoog die arm. Vier… vijf… zes… zijn jullie nou al moe. Acht… negen… nog even volhouden." Na het verlossende tien; mijn arm een stuk lood.
ALARM Eindelijk mochten wij gaan slapen. Nadat onze tentjes waren opgezet vielen wij alras in slaap. Het was een kostbare zaligheid en van korte duur. Wederom een kreet: "Alarm…verplaatsen!" In speedmars moesten wij ons 10 km verder verplaatsen en weer ingraven. Daar zat je dan letterlijk en figuurlijk in de put elkaar aan te kijken.
WAPENINSPECTIE Weer tentje opzetten voor een korte rust; elk minuutje was meegenomen. Echter weer die vervloekte kreet: "Aantreden… wapeninspectie!" Mijn geweer was niet zuiver genoeg. "Eerst je geweer poetsen dan weer rust!"
BOS EN HEI Na de rustpauze de reeds bekende terreinmars door bos en hei. Door vermoeidheid viel het natuurschoon niet op. Tijdens een pauze vlakbij een ven wilde ik met enkele anderen de veldfles vullen. De instructeurs hadden haviksogen. "Afblijven.....afblijven.”
RANTSOEN Het werd steeds moeilijker om met het rantsoen uit te komen. Mijn laatste biscuits had ik reeds genuttigd en mijn maag begon behoorlijk te knorren. Na een poosje zei een van de instructeurs: "Nog enkele kilometers, de wagens zijn reeds onderweg met een warme hap." Inderdaad, na een tiental minuten zagen wij in de verte de drietonners staan.
Het water liep mij in de mond… maar wat nu weer. Wij waren de wagens tot enkele meters genaderd waarop zij langzaam wegreden. De sergeant zei: "Jammer... ik heb mij zeker vergist." Vervloekte sergeant! Bij de veiling van Venlo lagen op enkele plaatsen hopen tomaten om te worden doorgedraaid. Ik wilde enkele tomaten oprapen en weer een kreet: "Weggooien... de eerste de beste die zich niet houdt aan de regels kan de groene baret wel vergeten!"
HECHTE BAND Uiteraard had ieder voor zich had de grootste moeite met de mentale harding, echter onderling bestond er een zeer hechte band. Als iemand het te moeilijk kreeg werd hij door anderen moreel opgebeurd. Ondanks moeite vielen er toch weer enkelen af. Jammer, zo dicht bij het einde!
RUGGENSTEUN Speedmars; de regen gutste als vanouds weer omlaag. Piet van Deursen een stevige knaap uit Dordrecht kreeg het echter nu te moeilijk. Samen met Ko Remmerzwaal ging ik naast hem lopen. Met onze handen op zijn rug samengevouwen namen wij hem op sleeptouw. Piet was doodop echter ieder mens heeft wel eens een duwtje nodig.
VALLEN EN OPSTAAN Nadat wij vijf dagen en nachten in touw waren geweest met vallen en opstaan bereikten wij doodmoe het commando kamp. Wij hadden ruim 200 km achter ons gelaten en kregen de laatste instructies voor onze intocht in Roosendaal. Met volledige bepakking op weg naar het fel begeerde doel: DE GROENE BARET.
TRANENPOORT Ouders hadden intussen een schriftelijke uitnodiging ontvangen om bij de feestelijke baretuitreiking aanwezig te zijn. Trots als een pauw had vader aan buurtgenoten de uitnodiging laten lezen. Als oud Huzaar was hij in zijn nopjes; uiteraard was hij op tijd in Roosendaal om een en ander te ervaren. Naast de poort was een podium opgesteld waar officieren en hoge ambtenaren hadden plaats genomen. Naast het podium familieleden en reeds gebrevetteerde commando’s. Een luid gejuich kwam ons tegemoet en de militaire kapel speelde toepasselijke marsmuziek. Mijn hart zwol van trots en ik voelde geen pijnlijke voeten meer. Op vrijdag 7 oktober 1960 ontvingen 70 cursisten hun Groene Baret. Hiervan een officier en 9 onder officieren. Bestman was A.L.M. van Vliet. Leuk om te vermelden; drie weken later vierde vader zijn 53ste verjaardag.
SPIEGELBEELD Vader kwam naar mij toe om mij te feliciteren. Terwijl wij ons naar de zalen begaven voor onze persoonlijke verzorging werden familieleden in de kantine onthaald op koffie en kregen een film vertoond over de commando opleiding. In de slaapzaal aangekomen schrok ik van mijn spiegelbeeld. Nadat wij allen waren opgefrist kregen wij een gezamenlijke warme maaltijd.
GROENE BARET Later op die dag hadden we onze baretuitreiking. Onder het toeziende oog van familie en vrienden sprak overste 'Ranft' ons toe: "Door jullie prestatie hebben jullie bewezen waartoe een mens in staat is. Grenzen zijn verlegd; steeds als jullie dachten de bodem bereikt te hebben bleek dat er nog wel een schepje boven op kon. De groene baret wordt aan jullie verstrekt ten teken van bekwaamheid. Vergeet echter een ding niet. Jullie zijn er nog niet. Dit is pas het begin!"
PRESTATIEVERLOF Wij allen kregen vier dagen prestatieverlof toegekend. Onderweg naar het station liep vader nog trotser door de straten dan ikzelf. Echter nauwelijks in de trein gezeten, viel ik overmand door vermoeidheid in diepe slaap. Enige tijd later maakte vader mij wakker en vroeg of we wel in de juiste trein zaten. We hadden inderdaad enkele overstappen gemist. Hoe dan ook: ik genoot mijn vrije dagen met vrienden uit de buurt. Na enkele dagen stond ik weer op het punt om te vertrekken. Vader stopte mij wat extra zakgeld in de handen en zei dat ik niks aan moeder moest vertellen. Heel grappig in deze is dat moeder even van te voren hetzelfde had gedaan. Spreken is zilver, zwijgen is goud.
Het was een terugkerende traditie dat er tijdens de opleiding een sportdag plaatsvond tussen cursisten van het tentenkamp en al gebrevetteerde commando’s. Diverse groepen werden samengesteld. Op het scherpst van de snede bevochten wij elkaar voor een overwinning. Hindernisbanen, speedmarsen, touwtrekken en wagentrekken.
SPEEDMARS Vertrekken als groep en binnenkomen als groep. Vanaf de hoofdpoort via commando baan voor een ronde om de kazerne van totaal vijf km. Stopwatch gaf spannende tijden aan. Gemeten werd binnenkomst van laatste deelnemer per groep. Naast de voorgeschreven bepakking droeg ik tevens een mitrailleur. Eerst over linker schouder, vervolgens over rechterschouder. Gesjouw en gehijg van jewelste; nadat wij weer de commandobaan opdraafden en nog 300 meter hadden te gaan wilde een instructeur de mitrailleur overnemen. Die eer heb ik aan mijzelf gehouden.
TOUWTREKKEN Samengestelde groepen van tien man. Tentenkamp; Voortgezette Opleiding; 104de Commandocie; 105de Commandocie; 108ste Commandocie.
Een lang touw was in het midden voorzien van een wimpel. Aan weerzijden van deze wimpel stonden tien personen opgesteld. Onder het wimpel was een streep getrokken; vanaf deze streep was aan weerszijden drie meter verder wederom een streep. Met man en macht werd getrokken om het wimpel over de buitenste streep te krijgen.
Samen met Ko Remmerzwaal hing ik voor in het touw, gevolgd door maten en tenslotte als laatste man Piet van Deursen. Beren van kerels; de genoemde namen waren mijn tentgenoten en wij waren als zodanig goed vertegenwoordigd. Wij werden aangemoedigd door onze collega cursisten.
Onder luid geschreeuw van de instructeur werden we op de proef gesteld. Deze had ons ruim van te voren opgefokt: "Het is traditie dat door vechtlust cursisten als winnaar uit de bus komen. Laat jullie niet kisten…!" De sergeant bleek gelijk te krijgen. Waarschijnlijk staat nog in annalen vermeld dat we 'met vlag en wimpel' absolute winnaar werden.
WAGENTREKKEN Voor de kazernepoort stond een drie tonner opgesteld. Hierin had een chauffeur plaats genomen die als opdracht had het voertuig zonder lopende motor te besturen. Samengestelde groep moest achter in het voertuig plaats nemen. Na het fluitsignaal begon de tijd van de chronometer te lopen. Wij sprongen uit het voertuig; onze toggle werd aaneen gekoppeld. Het touw over onze schouder en langzaam aan kwam het voertuig in beweging.
Wederom flinke aanmoedigingen; de commandobaan op vervolgens een kleine ronde om de kazerne. Aan de achterzijde van de kazerne had een schildwacht de poort reeds geopend. Via het kazerne terrein weer naar de hoofdpoort waar een volgende groep klaar stond om hetzelfde te herhalen.
Onze groep moest beginnen; wij hingen zo schuin in het touw dat ons gezicht niet ver van het wegdek was verwijderd. Het schuim stond op mijn mond en ik was blij dat we deze zware route achter de rug hadden. Wij hadden ook een zeer goede tijd gemaakt; echter toen alle groepen binnen waren stond onze tijd ter discussie.
Wij stonden voor de keus om de overwinning aan anderen over te laten of ons opnieuw bewijzen. Graag of niet graag; we kozen voor het laatste. Wederom liepen wij een formidabele tijd. Geschiedenis werd geschreven; wij braken ons eigen record en bleven onbetwiste winnaar…!
Het was een vroege september ochtend toen wij werden wakker getrommeld. Met halfdichte ogen instappen in Drietonners richting Limburg. Onderweg vertelde ik mijn tentgenoten hoe mooi Limburg is. Pluvius was ons niet goed gezind; de regen kwam met bakken omlaag. In Limburg aangekomen sprongen wij uit de wagens waarbij wij tot over de enkels in de modder stonden.
KAARTLEZEN Na enkele instructies begonnen wij aan een individuele kaartleersoefening. De totale onbekendheid met het terrein maakte de oefening vrij pittig. Doodmoe en doornat kwam ik aan bij het verzamelpunt; de schietbaan in Amby De koffie was een welkome afwisseling en uiteraard werd gefilosofeerd over de Groene Baret.
BIVAK EN TERREINMARS De regen tikte met regelmaat tegen de tent. En weer het commando: "Aantreden voor terreinmars." Achterelkaar liepen wij door de donkere nacht door modderige velden. Elke stap vergde kracht om de voeten uit de klei te trekken. Dwars door weilanden, waarbij het kon gebeuren dat meerdere personen over het prikkeldraad wilde stappen zonder dat ze het van elkaar wisten. Links en rechts werd er gevloekt. Hijgend en ongelukkig ging je verder. Springend over slootjes, dwars door heggen en bossen waar terugspringende takken je gezicht openhaalde. Omdat men niet wist waar het einde was kon de tocht verschrikkelijk lang duren. Vervloekt Limburg…
AALMOEZENIER Na een korte nachtrust en ontbijt werd bij het bekende theehuisje gestart met de touwbaan over de Geul. Het was een zware opgave. De toggle was een kostbaar en onmisbaar bezit. Aan de overkant stond aalmoezenier ‘van de Vrande’ ons op te wachten voor een morele opkikker. Met een fles cognac in de hand riep hij de instructeur toe: "U vindt het toch wel goed dat de maten een slok koude thee drinken." De sergeant lachte de aal toe; hij kende het grapje schijnbaar al langer. De aalmoezenier sprak ons bemoedigend toe en vertelde ons over zijn commando opleiding die hij als 42 jarige had ondergaan.
Tijdens zijn opleiding was hij blijkbaar behoorlijk te grazen genomen. Een van de instructeurs had het speciaal op hem voorzien. Vlak voor het weekendverlof kreeg hij wapeninspectie. Volgens de instructeur was schoon niet schoon genoeg. Dit resulteerde in een na-inspectie en daardoor verlaat weekendverlof. Achteraf vroeg de instructeur hem naar zijn mening hierover, waarop hij als antwoord gaf dat hij hem voor zijn kop had willen slaan.“Ja mannen, een aalmoezenier is ook maar een mens."
MOEKE Nadat het eigen potje was gekookt en de tenten opgezet klonk de bekende kreet: "Aantreden." In eerste instantie viel het mee: "Instijgen." Wij konden onze verbazing niet op toen wij in Houthem-St. Gerlach voor een café uitstapten. Het was de Geulhemmermolen van mevrouw Bemelmans. Beter bekend als 'Moeke'. Binnen enkele minuten was er een geweldige stemming.
BROUWERIJ Nadat wij een aantal dagen van hot naar her hadden gelopen, liepen wij voorbij aan de oudste brouwerij van Nederland. Een van de maten kreunde: "Ik kan niet meer en hou het voor gezien." De instructeur reageerde: "Zolang je noch lucht heb om te praten kun je wel verder." Ook ons inpraten op hem had geen zin meer. Hij gaf zich daadwerkelijk gewonnen. Wij hadden erg met hem te doen. Hij werd de brouwerij binnen gedragen waar hij enige tijd later werd opgehaald.
Een dag per week op bezoek voor extra trainingen. De luxe van voertuigen was voor ons niet weggelegd. Speedmars; met volle bepakking. De hindernisbaan was een vermoeiende bezigheid; klimmen springen, kruipen. Het liefst door de modder want dat zagen de instructeurs graag. Bij het kruipen onder het prikkeldraad zat de pukkel regelmatig in de weg en de sergeant maar tieren.
KLIMTOREN Een buizen framewerk van 20 meter hoogte. In vele variaties werd de toren beklommen. Een der zijden bestond uit een houten lattenwand. In onregelmatig patroon waren blokjes bevestigd. Bestemd om de grondbeginselen bij te brengen van rots klimmen. Aan de andere zijde was op zestien meter hoogte een klein platform. Vanaf dit platform was een strak touw schuin omlaag gespannen. Men ging op het platform zitten, de houten klos van de toggle in de lus, de toggle dubbel over het gespannen touw, de handen in de ontstane lussen om vervolgens omlaag te suizen. Na de primaire toggle afdaling werd aandacht besteedt aan de 'Dodenrit'. Vanaf het platform ging men met de buik en een opgetrokken been op het touw liggen, het andere been opzij, het hoofd omlaag, de armen opzij, en.......suizen maar. Een vangnet was niet nodig; evenwijdig met het touw liep een sloot.
ONGEWAPEND VECHTEN Boksen en ongewapend gevecht; de sportinstructeur schreeuwde: "Laat maar eens zien wat jullie van val breken terecht brengen. Op fluitsignaal ligt er iemand op de mat, op het volgende signaal weer, zo niet dan schop ik je erop!"
WAGENSPRINGEN Met discipline en teamwork; in ijltempo werden wij vele vaardigheden de baas. Met Drietonners weer terug naar het kamp leek ons wel erg verdacht. Sergeant Tauran sprak in het Maleis tegen de chauffeur. De klep aan de achterzijde werd omlaag geklapt om vervolgens met de rit te starten. Even later riep de chauffeur iets in Maleis terug. Alras bleek het een afgesproken snelheid van 30 km te zijn. Tauran stond breed grijnzend op een zijbank en riep: "Ready…? Go... Go… Go…!"
Met aanloop en in duikvlucht sprongen wij van de wagen. Op het wegdek beland; val breken en opzij rollen want achter ons reed een volgende instructiegroep. Voorbijgangers stonden verbaasd te kijken en tikten zich tegen het voorhoofd.
SCHIFTING Door het vele stuntwerk vond geleidelijk aan een schifting plaats. Enkelen zagen het niet meer zitten en haakten af. Het was een periode van fysiek en lichamelijk afknijpen. Vaker werden wij uit onze slaapzak gewipt voor een nachtmars of om voor de nissenhut het 'Commandolied' ten gehore te brengen. Elke nacht was je benieuwd wat er zou gebeuren; een terreinmars, inspectie, touwenbaan of weer die hindernisbaan. Elk moment konden ze je wakker maken. Klimtoren bij duisternis misschien…?
WEEKENDEN Voordat wij op weekend verlof gingen, kregen wij een uitvoerige inspectie. Het wapen was heilig en schoon was niet schoon genoeg. Uiteindelijk onderweg in de boemeltrein met diverse overstappen. Tijdens de eerste overstap in Breda, heerlijk croquetje trekken uit de automaat. Vervolgens weer overstappen in Eindhoven, Sittard, Heerlen, met eindbestemming Kerkrade. Urenlang onderweg, af en toe een kort dutje en oppassen om tijdig over te stappen. Een wereldreis. Het weekend thuis was een welkome afwisseling; echter bij terugkomst gingen de pesterijen onvermoeid door. Ik nam een besluit: "Mij krijgen ze niet klein, blijven lachen, ik kan en zal die groene baret verdienen. Now matter how…!
Beschrijving van gebeurtenissen zijn enigszins chronologisch. Geen dagboek; maar aantekeningen uit het verleden zijn gebruikt als ondersteuning. In 'mijn tijd´ duurde die 8 weken. En voor wie het einde haalde wachtte de ‘Groene Baret.’ De ECO begon voor ons toen wij het tentenkamp betraden en daar het tokkeltouw en mutsdas uitgereikt kregen. De mutsdas op een speciale manier gevouwen en opgerold, zou de komende tijd ons hoofd gaan tooien. De toggle; een stuk touw van 1.80 meter lengte. Aan een zijde een lus en aan de andere zijde een houten klos. Onschatbare diensten zou deze toggle aan ons bewijzen.
AANKOMST ROOSENDAAL Bepakt en bezakt met plunjezak, pukkel en ransel. Op het station Roosendaal stonden enkele onderofficieren die mij naar een legertruck verwezen. Enkele cursisten waren reeds gearriveerd en hadden plaats genomen. Ik stelde mij aan hen voor en wachtte de verdere gebeurtenissen af. Even later liep weer een trein binnen waarna de drietonner vol raakte. Hierna vertrek naar het tentenkamp op de Rucphense Heide. Het tentenkamp was ongeveer zeven kilometer verwijderd van de Kazerne in Roosendaal.
Het kamp bestond uit zes cursistententen en een tent voor kadercursisten. Verder was er een keukentent en een nissenhut. Voor de nissenhut was een open plek, waar vele activiteiten zouden plaats vinden. Wassen en scheren bij een aantal zinken troggen. Toiletten; een latrine in open veld. Voor en om het kamp een hobbelige zandweg. Verder werd het kamp aan het oog onttrokken door omliggend struikgewas. De toegang tot het 'Commando Kamp' was gemarkeerd met boomstammen.
ONTVANGST Bij het tentenkamp stond een sergeant-majoor ons op te wachtten. Vriendelijk en beminnelijk sprak hij ons toe: "Mijn naam is Bruijnooge. Vanaf nu zijn jullie cursist. Gedurende de opleiding worden mutsdassen gedragen. Alles zal hier in looppas dienen te gebeuren. Het geweer dien je altijd bij je te hebben, waar je ook gaat of staat. Hebben jullie dit begrepen?"
LOOPPAS Wij bevestigden dit, waarna hij ons vertelde in welke tent en bij welke vaste instructeur wij werden ingedeeld. Na deze indeling namen wij onze plunjezak, pukkel en ransel op om ons naar de zojuist ingedeelde tent te begeven. Echter ver kwamen wij niet.......zodra we de slagboom waren gepasseerd, verdween de vriendelijkheid van de sergeant-majoor als sneeuw voor de zon. Hij schreeuwde en tierde: "Ik dacht dat jullie mij begrepen hadden. Looppas... Dekken... Opstaan... Looppas........!"
VERGEET DAT NOOIT Terwijl wij een bord met tekst naderde riep hij ons een halt toe. Wij kregen opdracht om deze tekst luid te lezen. Het was echter niet luid genoeg; nog een keer met de klemtoon vooral op de laatste zin: ‘Uw voorgangers hebben dit Korps opgebouwd door hun offergeest. Overal waar ons vaandel wapperde. In Arakan - Arnhem - Nijmegen - Eindhoven - Vlissingen - Westkapelle. Op Java en Sumatra deden de commando's hun uiterste plicht. VERGEET DAT NOOIT.’
OBSERVATIE Hierna konden wij ons naar de zojuist ingedeelde tent begeven, waarbij vooral de looppas niet werd vergeten. Puffend door de zware plunjezak kwam ik in tent één aan. Een van de cursisten merkte op: "Jonge, jonge, wat een bullebak." Om het een en ander in mij op te nemen nam ik plaats op een van de veldbedden. Het was een 16 persoonstent; aan weerszijden van een smalle doorloop bevonden zich acht veldbedden. Bij binnenkomst van de tent zat ik aan de rechterzijde op het derde veldbed. Er hing een muffe bedompte geur.
BOOMSTAM Nauwelijks gezeten kwam brullend en tierend een instructeur binnen. Alras bleek dit sergeant Tauran te zijn; een tanig Ambonees voormalig KNIL strijder. Met trillende snorharen riep hij: "Wat een troep, wat een troep hier. Ik breek zowat mijn nek over een boomstam die hier voor de tent ligt. Hier krijgen jullie geen tijd om te zitten. Jij, jij en jij, pak je pioniersschep en ga die boomstam begraven!" De boomstam......bleek een lucifer te zijn.
TENTOUDSTE Elke tent had een vaste instructeur voor speciale behandelingen. Reveille om 06.00 uur; sergeant Tauran kwam op gebruikelijk wijze de tent binnen. "Opstaan... opstaan... luilakken... opstaan!" Ko Remmerzwaal; een sympathieke tentgenoot uit de Zaanstreek werd aangewezen als tent oudste en als zodanig verantwoordelijk gesteld voor onze handelingen. Ondanks onze steun aan hem, hoorden wij sergeant Tauran vaak schreeuwen: "Remmerzwaal......Remmerzwaal!"
GOUDHAANTJE In onze tent was eveneens een knaap ingedeeld die samen met mij vanuit Vught was geselecteerd. Het was een tanige knaap en overal haantje de voorste. De straatnaampjes 'commando' had hij al reeds op zijn uniform gestikt. Hij was meer met eigen belang bezig dan met teamwork. De eerste week na aankomst moest hij al vertrekken.
ORDE EN NETHEID Normen en waarden; bijgebracht vanaf het eerste uur. Orde en netheid, een must. Spelregels werden ter plaatse uitgevonden; vrijwillig of daartoe aangewezen. Hoe dan ook; instructeurs hadden steeds een of andere list om je een oor aan te naaien. "Wie heeft er een rijbewijs?" Spontaan gingen een aantal vingers in de lucht. "Mooi zo, dan zijn jullie bij deze ingedeeld in de corveeploeg.”
OPDRUKKEN Regelmatig namen ze de cursisten te grazen. Opdrukken was een favoriete straf. Het opleidingsgebeuren werd dagelijks uitgevoerd. Regelmatig werden wij over de storm- en hindernisbaan gejaagd. De klimtoren was ook een favoriete bezigheid. Het moest steeds sneller en vaker. Op ieder moment van de dag maar ook in de nacht werden inspecties gehouden. De instructeurs wisten ons wel bezig te houden.
SAAMHORIGHEID In de ogen van de instructeurs was er steeds een reden aanwezig om een zogeheten 'opvoedkundige maatregel' toe te passen. Bij tij en ontij klonk hun geschreeuw in onze oren. Steeds weer waren ze in staat om motivaties verder te stimuleren. Fanatieke respons was dan ook niet van de lucht. Door individuele beleving ontstond collectieve verbondenheid en saamhorigheid. Drillen, het hoorde er nu eenmaal bij.
CASANOVA Als er post werd uitgedeeld was het gebruikelijk dat men zich een aantal malen in de voorligsteun moest opdrukken. Over het opdrukken het volgende. Een wijkgenoot haalde met mij de volgende grap uit. Op een dag kreeg ik een tiental kaarten; afzender verschillende meisjesnamen. Hoeveel keer ik moest opdrukken weet ik niet meer. Kennelijk was ik in de ogen van de instructeur een grote versierder. Herinneringen met een glimlach en een knipoog. Waarvan akte.
SERVETJE De cursisten van de derde tent stonden onder leiding van sergeant Lambrechts. Een van de cursisten kwam uit den Haag; met zijn schelle stem tergde hij de instructeur tot het uiterste. Terwijl we aten van ons rantsoen of ons eigen potje verzorgden riep Frans van Herk: "Sergeant, waar is mijn servetje….!" De instructeur kon hem wel villen; koos een slimme manier om zich af te reageren. In dit geval koos hij mij uit om met Frans een partij te stoeien. Na enig heen en weer gedraai, sloeg ik beide armen om Frans, tilde hem lichtjes op, om vervolgens samen in het zand te belanden. Echter het lukte geen van ons beiden om de ander met de rug tegen de grond te drukken. Tenslotte gaven we elkaar de hand; hadden ook niet veel zin om ons voor de kar te laten spannen.
DOM GEWEER Alweer een nachtmars; vermoeid keerden wij terug. Een van de mede cursisten had hoge nood gekregen en wilde zich haastig naar de latrine begeven. De instructeur schreeuwde: "Zeg cursist, waar is je geweer...?" "Vergeten sergeant…!" De rest van de dag was hij de klos;opvoedkundigemaatregel 'Dom Geweer', oftewel een stuk boomstam.
MOTIVATIE Alhoewel ik goed gemotiveerd aan de opleiding was begonnen, had ik op een morgen de neiging om mij te drukken van de dagelijkse bosloop. Nauwelijks gestart dook ik de bosjes in om mij via het struikgewas naar de achterzijde van de tent te begeven. Zo met mij nog twee anderen. Tot onze ontzetting stond sergeant-majoor Bruijnooge ons reeds op te wachten. Wij kregen een flinke uitbrander en werden naar onze reden gevraagd.
Diverse uitvluchten spookten mij door het hoofd. De een merkte op: "Ik heb pijn aan mijn voeten majoor", de ander zei: "Ik ben zo misselijk majoor…!" Bruijnooge schreeuwde: "Dan hadden jullie naar de hospik moeten gaan…!" Ik koos eieren voor mijn geld en verklaarde: "Ik heb geen excuus, ik had er balen van…!" Tot mijn verbazing sprak de sergeant-majoor: "Dat antwoord kan ik waarderen. Jullie twee kunnen alsnog aan de bosloop beginnen…!" Wijzend op mij: "Bij hoge uitzondering mag jij vandaag overslaan…!"
PESTERIJEN De stem van een instructeur kraaide: "Aantreden." Zo snel mogelijk naar buiten om maar niet te laat te komen. Edoch het was niet snel genoeg. Zo werden we weer enige tijd bezig gehouden met omkleden en aantreden. Na enige tijd moesten wij ons voor de nissenhut verzamelen. Op de open plek lagen een aantal boomstammen. In groepen werden boomstammen op de schouders getild waarna het commando volgde: "Linker schouder...rechter schouder...!" Iemand maakte een paar opmerkingen. Opvoedkundige maatregel; een kwartier praten tegen een zogeheten praatpaal. Hetgeen hij zei was zo niet belangrijk.
SCHIETMIDDAG Schiet middag op de schietbaan bij boer Bax. Op een afstand van honderd meter werd op vijf schijven geschoten. Evenwijdig aan deze schijven was onder het maaiveld een greppel gegraven. Met vier anderen moest ik hierin plaats nemen om na de serie schoten de resultaten aan te wijzen met een lange aanwijsstok. Bij de laatste serie schoten trof ik een slechte schutter. Geen enkele inslag in de schietschijf. Ik gaf echter een goed resultaat aan, hetgeen de instructeur wel bevreemdde; bij de laatste serie was maar door vier schutters geschoten.
VUURDOOP Vanaf de vijfsprong tot aan het tentenkamp moesten wij tijgerend afleggen. De vuurdoop was erg realistisch. Met mitrailleurs werd op een hoogte van 60 cm over ons heen geschoten. Donderpotten die het geluid van granaatinslagen weergaven sloegen in als mentale klappen. Het lawaai was oorverdovend. Vanwege een traangasgordijn moesten wij onze gasmaskers gebruiken. De ervaring als mijnwerker benutte ik ten volle, door mij zo laag mogelijk tegen de grond te drukken. Door transpiratie waren de glazen van het gasmasker volledig beslagen. Plotseling lag ik in een grote modderpoel. Om mij te oriënteren trok ik het gasmasker af, waarbij bleek dat ik pas de helft had afgelegd. Met betraande ogen zak ik enkele instructeurs die nieuwe traangaspotten ontstaken. Zij liepen dwars door het mitrailleurvuur; toen pas besefte ik dat er geschoten werd met losse flodders.
Als 17½ jarige knaap werd ik geconfronteerd met het zware en ongezonde beroep van mijnwerker. In Limburg generaties lang het hoofdmiddel van bestaan. Beleving of andere wensen telde niet. Toegegeven; de mogelijkheden waren zeer beperkt. Mijnwerkers waren vrijgesteld van militaire dienstplicht; echter ik heb geen gebruik gemaakt van de vrijstelling. Het zware en ongezonde werk in de mijnen wilde ik ontvluchtten. Tevens wilde ik mij bewijzen; smachtte naar erkenning. Daarnaast had ik grote bewondering en respect voor onze bevrijders. Hun pad is niet over rozen gegaan. Velen van hen hebben helaas de eindstreep niet behaald. Margraten; of elders hun laatste rustplaats...!
OPKOMST Dinsdag 14 juni 1960 was mij voor de tijd aangebroken dat ik de wapenrok moest aantrekken. De Tapijnkazerne in Maastricht was mijn opkomstadres. Hier werd ik als burger voor het eerst geconfronteerd met het soldaat zijn. Op de appelplaats zag ik onder luid geschreeuw van sergeanten de soldaten heen en weer exerceren. In de loop van de dag arriveerde van heinde en verre de rest van de opkomstlichting. Een sergeant deelde ons mee: "Vanaf nu staan jullie onder de krijgstucht en de komende maanden mogen jullie het burgerpak aan de kapstok hangen."
FOERIER Nadat wij in pelotons waren ingedeeld werden wij naar de eetzaal afgemarcheerd. Daar aangekomen werden wij door een oudere lichting in de maling genomen. "Fillers, hoe lang moeten jullie nog?" Na de maaltijd togen wij naar de foerier waar ons een persoonlijke uitrusting (PSU) werd verstrekt. De foerier keek mij met argusogen aan, greep in een van de rekken en zei: "Past precies!"
KRIJGSTUCHT EN EXERCITIE Onderwezen werden wij in krijgstucht, rangen, wapenleer, sporten en exercitie. Een kamergenoot uit Scheveningen was de lolbroek van het peloton. Tijdens exercitie liep hij als een telganger en bij het commando: "rechts.....omkeer", liep hij tot ergernis van de sergeant rechtdoor. Rechtervleugel man en bij het commando: "uitrichten", dribbelde hij eveneens naar rechts, het peloton op sleeptouw nemend. Het was dolle pret; helaas zat hij vaker in de cel. Op de Sint Pietersberg werden wij wegwijs gemaakt in camouflage technieken en gingen wij enkele dagen in bivak...!
OVERPLAATSING VUGHT Van onze lichting had een groep studie-uitstel gehad en kwam zodoende enkele weken later in dienst. Om deze reden raakte enkele pelotons overcompleet en werd ik met enkele anderen aangewezen voor overplaatsing naar de 'Garde Grenadiers' in Vught. In deze periode werd door Koningin Juliana een nieuw vaandel uitgereikt. Met flitsend gepoetste uitrusting stond de 'Garde' aangetreden. Hier heb ik ervaren wat het betekent om geruime tijd te staan met: "Presenteer...Geweer!"
WERVING KCT De laatste week van de rekrutentijd kwamen enkele officieren van het 'KCT´ om liefhebbers te werven. In sporttenue in de sportzaal; een arts liep aan ons voorbij voor eerste selectie. Hierna volgde een medische keuring, waarbij botten en ledematen uitgebreid onder de loep werden genomen. Vervolgens kregen wij een test op de hindernisbaan. Aangetrokken door de voorlichting nam ik mij voor om tot het uiterste te gaan. Na het nemen van deze baan zei de wervingsofficier: "Jij kunt goed lopen, maar het kan sneller, loop nog maar een rondje...!" Uiteindelijk bleven wij in Vught meteen handvol kandidaten over. In den lande werd deze selectie op de zelfde wijze uitgevoerd. In totaal zouden wij met 112 cursisten gaan deelnemen...!!
Sinds de oprichtingsdatum 22 maart 1942 is er veel gebeurd in de wereld en met het Korps. Hoogte- en dieptepunten wisselden elkaar af. Eind 1989 wierpen grote veranderingen hun schaduw vooruit. De val van de muur in Berlijn was de start van een historisch veranderingsproces binnen de krijgsmacht. Zo leidde de veiligheidssituatie in Europa tot een herbezinning van taken, een herstructurering van de krijgsmacht en het afschaffen van de dienstplicht. Een gewijzigde taakstelling en een actieve deelname aan crisisbeheersingsoperaties hebben de waardering voor het Korps zowel binnen de krijgsmacht als binnen de samenleving vergroot. Onderstaand volgt de geschiedenis KCT in vogelvlucht.
EERSTE COMMANDO'S De wortels van de Nederlandse commando’s liggen in de Tweede Wereldoorlog. Het Britse leger trainde de eerste ‘groene baretten’ van No. 2 (Dutch) Troop. Zij maakten deel uit van No. 10 (Inter Allied) Commando. Die multinationale eenheid kon worden ingezet tegen nazi-Duitsland of tegen de Japanners in Azië. Daar dienden Nederlandse commando’s bij het Korps Insulinde.
Vanaf 1944 waren de Nederlanders ook aanwezig bij de opmars van de geallieerde troepen door West-Europa. Zij dienden bij de zogenoemde ‘Jedburgh’ - teams. Deze Special Forces werden achter vijandelijke linies gedropt om het lokale verzet te organiseren. Ook gingen ze mee als tolk of bemiddelaar. In Nederland waren zij in het najaar van 1944 actief bij de Slag om Arnhem. In het voorjaar van 1945 namen de ´Jedburghs´ deel aan de bevrijding van Noord- en Oost-Nederland.
NEDERLANDS-INDIË Tijdens de dekolonisatieoorlog in Nederlands-Indië van 1945 tot en met 1949 waren ook eenheden commandotroepen actief. Het ging om paracommando’s (rode baretten) en reguliere commando’s (groene baretten). De groene baretten behoorden tot de eenheid Depot Speciale Troepen (DST). Later werd dit het Korps Speciale Troepen (KST). In 1949 gingen de paracommando’s en gewone commando’s samen in het Regiment Speciale Troepen (RST).
STORMSCHOOL In 1950 ontstond het Korps Commandotroepen (KCT) uit de infanterie trainingseenheid 6e Koninklijk Nederlands Infanterie Depot (6e KNID). Door het zware karakter van zijn opleiding had het sinds 1946 al de naam ‘Stormschool Bloemendaal’. De Stormschool was toen al het ‘paradepaardje’ van de Nederlandse krijgsmacht. De eenheid verhuisde in 1949 van Noord-Holland naar de Engelbrecht van Nassaukazerne in Roosendaal.
PARATE COMPAGNIEËN In de jaren ‘50 kende het KCT 3 parate compagnieën: 104, 105 en 108 Compagnie Commandotroepen. In de jaren ’60 was er een reorganisatie. De accenten verschoven toen naar de taak van superverkenner. Alleen het 104 Waarnemings- en Verkenningscompagnie bleef over als parate eenheid van het KCT.
ORGANISATIE KCT ANNO NU Het Korps Commandotroepen liet na afloop van de Koude Oorlog vanaf 1989 de specifieke blik op waarneming en verkenning weer los. Het huidige korps is een allround Special Forces-eenheid. Deze eenheid treedt wereldwijd op in alle disciplines van de speciale militaire operaties.
In de laatste decennia waren er grote veranderingen op het wereldtoneel. Denk daarbij aan het einde van de Koude Oorlog en de toename van internationale crisisbeheersing. Denk ook aan de Amerikaanse Global War on Terror na ‘9/11’. Deze gebeurtenissen zorgden voor grote veranderingen bij het KCT. Deze veranderingen leidden tot een stevige groei van de eenheid en een verbreding van de taken en specialisaties. Ook leidden de veranderingen tot een oriëntatie op offensieve inzet.
BRON: MINISTERIE VAN DEFENSIE / https://defensie.nl Tenzij anders is vermeld, is op de inhoud van deze website de Creative Commons zero-verklaring (CC0) van toepassing. Dit houdt in dat iedere vorm van hergebruik van de inhoud van deze site is toegestaan, tenzij bij of in een bepaald onderdeel (bijvoorbeeld een foto of een document) staat aangegeven dat op dat onderdeel een auteursrechtelijke uitzondering van toepassing is.
Korps Commando Troepen; pittige tijd, discipline en karaktervorming. De Groene Baret; rode draad in het leven en de basis voor verdere levensloop. Vaak sleutel tot succes; tevens symbool van drie persoonlijke doelstellingen. http://korpscommandotroepen.nl
Deze rubriek maakt wezenlijk deel van ‘Mijn Levensboek’. In de jaren 60-62 heb ik gediend bij het KCT. Uiteraard heb ik persoonlijke belevingen weergegeven; echter in grote lijnen voor elke commando herkenbaar. Ongeacht welk lichtingsjaar; fysieke en mentale vorming zal niet veel van elkaar hebben afgeweken. Collectieve vorming en individueel bewustzijn bracht grote saamhorigheid. Nooit heb ik spijt gehad over de opleiding bij het KCT. Vaker bleek de ’Groene Baret’ de sleutel tot succes. Kennelijk hebben onze voorgangers en de duizenden die in de loop der tijd de ‘commando opleiding’ hebben gevolgd het hart op de juiste plaats zitten. Mentaliteitskwestie.
Korpsgeschiedenis heeft als doel een beeld te verschaffen van oorsprong en ontwikkelingen in de loop der tijd. UIteraard gevolgd door een aantal persoonlijke hoofdstukken.
Het hoofdstuk ´Philips´ maakt wezenlijk deel uit van mijn arbeidsverleden. Aanvankelijk werkzaam geweest in de mijnbouw; later bij AKZO als operator in de productie en lid van de bedrijfsbrandweer. De laatste fase zoals omschreven bij Philips doorlopen. Wat mijn werkzame loopbaan betreft de mooiste tijd van mijn leven.
SOLLICITATIE In eerste instantie had ik gesolliciteerd bij de politie in Amsterdam. De landelijke norm van aanname leeftijd bedroeg 25 jaar; de grote steden hadden een marge tot 28 jaar. Helaas bleek mijn leeftijd van 33 jaar deze norm te overschrijden; jammer…!
In het dagblad ´De Stem´ las ik een advertentie van Philips Bedrijfsbeveiliging. Algemene voorlichting in een restaurant door Philips Centrale Personeelsdiensten. In het gesprek met de personeelschef, bleek we dat we een aantal raakvlakken hadden. Groene Baret bleek de rode draad in ons bestaan; eveneens de sleutel tot succes. Formaliteiten werden geregeld.
BEDRIJFSBEVEILIGING Philips Bedrijfsbeveiliging bestond uit Geüniformeerde Dienst, Staf- en ondersteunende diensten met een personeelsbestand van ruim 670 medewerkers. Bestaande uit eigen directie, staffunctionarissen, personeelsdienst, recherche- en inlichtingen, verkeersdienst, centrale meldkamer, mobiele surveillance, hondenbrigade, opleidingen en overige ondersteuning. Geüniformeerden deden dienst op een achttal grote complexen in Eindhoven en omgeving. Eveneens belast met de beveiliging van alle complexen of vestigingen van Philips in Nederland.
OPLEIDING Op 1 november 1973, trad ik in dienst van ´Philips Bedrijfsbeveiliging´. Korte tijd later kon ik aan de noodzakelijke opleiding beginnen. Tijdens een stage van zes weken had ik een vaste mentor; met raad en daad stond hij mij terzijde. Een dag per week had ik met overige aspiranten een volle dag studiebegeleiding; overige verplichte vakken werden in mijn vrije tijd bestudeerd. Al met al zou een en ander ruim een jaar in beslag nemen. Het viel niet mee om mij al de wetten en voorschriften eigen te maken. Maar dat was nu eenmaal de voorwaarde.
HUISVESTING In afwachting van definitieve huisvesting werd ik met een aantal aspiranten ondergebracht in zogeheten vrijgezellen tehuis ´Ons Thuis´. Intussen draaide ik de diensten bij Philips volgens dienstrooster; uiteraard de vrije dagen bij het gezin. Gedurende die periode verbleven Claire en kinderen in Kerkrade; schoonmoeder vond het erg prettig om dochter en kleinkinderen zo dicht bij haar te hebben.
GEZINSHERENIGING Na zes maanden weekend huwelijk kregen wij een nieuwe woning toegewezen. Gelukkig voor het gezin; echter voor familie in Kerkrade was het feit moeilijk te dragen. Met de kinderen was voornamelijk ´Limburgs´ gesproken; voor hen was de nieuwe situatie eveneens een moeilijke stap. Wij kregen een mooie eengezinswoning.
ORGANISATIE EN PERSONEEL Het was een professionele organisatie. Veel leden waren afkomstig van Politie of Marechaussee. Maar ook vaak met beveiliging of militaire achtergronden. Daarnaast via bedrijfsleven of overige overheidsdiensten. Zo ook een grote groep oud mijnwerkers die via de Europese Gemeenschap Kolen en Staal (EGKS) omscholing hadden ondergaan. Uiteindelijk hoorde ik in later stadium ook hierbij, zij het op privé initiatief.
CENTRALE MELDKAMER Specifieke taken voor centrale meldkamer; landelijke alarmcentrale. Mobiele surveillance; controle en toezicht van vrijstaande- en speciale objecten. VIP beveiliging en waarde transporten. Vraagbaken voor de wereldwijde ´Philips Organisatie´.
DIENSTHONDEN Zowel in Eindhoven als de rest van Nederland lagen een aantal complexen in een landelijke omgeving. Om die reden werd er ook gewerkt met ruim 60 diensthonden. Uiteraard werd de kwaliteit op peil gehouden door regelmatig trainen van diensthonden en geleiders. Om een en ander te stimuleren vonden er ook jaarlijks landelijke kampioenschappen plaats. Hiertoe werd uit het landelijk arsenaal van diensthonden en geleiders een voorselectie gehouden. Uiteindelijk kwamen tien koppels in aanmerking voor deelname. Ondanks het feit dat ik bij de tussenstanden met diensthond ´Marco´, geruime tijd had voorgestaan, werd de wedstrijd in het voordeel van een ander koppel beslist. Hulde en proficiat. Het was in ieder geval een hele eer om deelnemer te zijn.
TOEZICHT EN CONTROLE Duizenden medewerkers en bezoekers passeerden dagelijks de poorten. Zo ook vrouwelijk schoon; we kwamen ogen te kort. In de zomer kregen wij vaker plagende opmerkingen te horen zoals: "Mooie baan hebben jullie, mooi weer, mooie dames kijken en hiervoor ook nog worden betaald." Echter in de winter keken ze ons meewarig aan: "O wat zielig." Hieruit blijkt dat elk voordeel ook weer een nadeel heeft...!
SURVEILLANCE Deze werden gehouden in de avond, maar ook in de nacht- en weekend diensten. Allerlei aspecten met betrekking tot voorschriften en veiligheid hadden de aandacht. Onderdeel hierin was een signaalfunctie naar verantwoordelijke functionarissen of instanties. Uiteraard conform vastgelegde procedures. De hoofdtaak: ´Het voorkomen van schade, of reeds ontstane schade beperken.´ Deze periode heb ik prettig ervaren; immers een groot verschil met de mijnbouw, waar men van het daglicht verstoten was. Samengewerkt met leuke collegae; echter bij promoties: ´ROERDE DE TROM…..!´
RANGEN Men begon als Aspirant; na enkele maanden praktijk bevorderd tot Surveillant 2e klas. Na behalen van het verplichte vakdiploma vond bevordering plaats tot Surveillant klas. Vervolgens na zes jaar praktijkervaring en flexibele instelling, maar ook studiebereidheid, bevordering tot Hoofdsurveillant
KADERFUNCTIES In principe als er een vacature beschikbaar was en men middels een sollicitatieprocedure, hiervoor geschikt werd geacht. Uiteraard was de nodige praktijkervaring, positieve instelling, maar ook vervolgstudies een randvoorwaarde. Onderstaand mijn persoonlijke loopbaan:
BEDRIJFSBEVEILIGING SPREIDING 01-05-1985 t/m 22-03-1987 Groepschef Beveiliging: Almelo / Enschede 23-07-1987 t/m 31-07-1988 Groepschef Beveiliging: Deurne / Pope Venlo 01-08-1987 t/m 30-06-1992 Groepschef Beveiliging: Pope Venlo 01-07-1992 t/m 04-07-1995 Hoofd Beveiliging / Chef Facilitaire Diensten: Pope Venlo
POPE VENLO Pope was een volledig dochterbedrijf van Philips, de geschiedenis had hier aan bijgedragen. Frederic Pope kwam uit Engeland; vertrok in 1889 naar Venlo en richtte met behulp van de Venlose koopmansfamilie Goossens, een van de eerste gloeilampenfabrieken van Nederland op. De familie Goossens verschaft Pope het kapitaal om de fabriek op te richten. Vervolgens werden andere gloeilampenfabrieken in Nederland opgericht, zoals Philips in Eindhoven. Al in 1904 nam Philips het bedrijf over.
Sinds de overname door Philips werden bij Pope ook andere producten geproduceerd in de fabriek. Pope mocht nog wel als dochter van Philips, gloeilampen vervaardigen onder eigen merknaam. In 1927 begon de fabriek ook met het produceren van draad en kabels.
In 1995 werd Pope Cable & Wire door Philips verkocht aan het Amerikaanse bedrijf Belden Wire & Cable. Zij vestigde in Venlo het Europese hoofdkantoor van het bedrijf. In principe vond beveiliging van Pope plaats door ´Philips Bedrijfsbeveiliging´, ondanks het feit dat de dochter Pope ouder was dan het moederbedrijf Philips.
Bedrijfsprocessen, inbraak en brandveiligheid waren gekoppeld aan de ´Alarmcentrale´ van Pope. In een wisselend rooster 24 uur bemand, afwerking van procedures. In samenwerkingsverband met Philips Deurne werd over en weer personeel uitgewisseld.
REORGANISATIES Philips Multinational: personeelsbestand wereldwijd 360.000; waarvan in Nederland 90.000 medewerkers. Aanvankelijk groeide de bomen tot in de hemel, echter de winstmarges werden steeds kleiner. Onder leiding van ´Jan Timmer´ vond ´Operatie Centurion´ plaats. Doelstelling:´Back to the Basic.´ Meerdere saneringen volgden; het uiteindelijk personeelsbestand in Nederland kromp naar amper 25.000 werknemers
DECENTRALISATIE Decentralisatie van verantwoordelijkheden was het begin van het einde. In de veelvoud aan saneringen moesten directies ´eigen keuzes´ maken over de mate en kwaliteit van beveiliging. Helaas bleek beveiligen vaak het ´sluitstuk´ op de begroting te zijn; taakverschuivingen vonden plaats met geleidelijk inkrimping van personeel of gehele opheffing.
Voor Pope Venlo betekende decentralisatie, ontkoppelen van eerdere samenwerking met Philips Deurne. Daarnaast uitbreiding van facilitaire taken. De lasten die hierdoor op de schouders werden gelegd, tilden erg zwaar. Uiteraard kwam ik hier niet aan voorbij. Uiteindelijk werden afdelingen opgeheven en facilitaire taken als zodanig ingekocht. Op 4 juli 1995 vertrok ik met een gouden handdruk en individuele vertrekregeling. Begrijpelijk; maar zeer pijnlijk.
TENSLOTTE Motivatie en positieve instelling hebben bijgedragen aan persoonlijke ontwikkeling. Promoties en meerdere verhuizingen waren het gevolg. Helaas door reorganisaties, vroegtijdig vertrek uit arbeidsproces. Enkele jaren na gouden handdruk, na afwezigheid van ruim 38 jaar, teruggekeerd naar geboortestreek. Enerzijds nostalgie en anderzijds de realiteit; afscheid nemen doet pijn. Bedrijfssluitingen of reorganisatie zijn orde van de dag. Helaas enkele malen persoonlijk ondervonden; het station is inmiddels gepasseerd. Desondanks groot begrip voor allen die in het zelfde schuitje zitten of deze maatregelen (nog) moeten ondergaan. Uiteraard, leef erg met hen mee.
ENKA Breda; bedrijf van synthetische garens met ruim 1700 werknemers. De eerste wervingsacties waren reeds achter de rug. Op eigen initiatief een sollicitatie formulier opgevraagd; als zodanig ingevuld en verzonden. Enkele dagen later kregen wij huisbezoek van de personeelschef de heer Hoebink.
ONDERHOUD Tijdens het zeer prettige onderhoud met de personeelschef, gaf deze aan dat gemeente Breda een groot aantal nieuwe woningen beschikbaar had gesteld voor nieuwe ENKA werknemers; toen nog geheten de Algemene Kunstzijde Unie (AKU). In de laatste fase van toewijzingen kwamen alleen nog gezinnen in aanmerking met minimaal één kind. Voorzichtig werd gevraagd naar een mogelijke gezinsuitbreiding.
ALTERNATIEF Broer Sjaak was 15 jaar en werkzaam bij kruidenier Simon de Witt, zocht eveneens een andere baan. Als alternatief werd deze mogelijkheid besproken en positief ontvangen. Enkele weken later werd de verhuizing gerealiseerd. Blij met de baan en een prachtige woning, maar een emotioneel afscheid. Sjaak kwam in dienst van een jeugdafdeling. Hij miste zijn vrienden erg; kreeg enorm heimwee. Een half jaar later keerde hij terug naar Kerkrade.
CONTINU DIENSTEN In de wijk woonden veel werknemers van ENKA; zo ook een aantal Limburgers die via eerdere wervingsacties waren aangenomen. De werkzaamheden waren in volcontinu diensten; het waren lange dagen maar de lonen waren goed. Zeven aaneengesloten dagen werken; hierna drie dagen vrij. Ik was werkzaam als operator in de Twijnderij en tevens lid van de Bedrijfsbrandweer.
BEDRIJFSBRANDWEER Op het bedrijfsterrein bevond zich de brandweerkazerne met brandweerwagen met nodige inventaris. In elke ploeg zat een groep medewerkers die naast de productie tevens lid waren van de bedrijfsbrandweer. Elke woensdag na afloop van de vroege dienst, om toerbeurt instructie in de brandweerkazerne, maar ook op het bedrijfsterrein of aanwezige gebouwen.
Aangezien er in de productiehallen door de draaiende machines enorm lawaai heerste, waren oordopjes verplicht gesteld. Om die reden waren de leden van de bedrijfsbrandweer niet in bezit van oproeppiepers. Bij daadwerkelijke calamiteiten of oefeningen had de portier de opdracht om de TL verlichting in de hallen vijftien seconden te laten knipperen.
Een teken om zich onmiddellijk naar de brandweerkazerne te begeven. Het uitrukken van de bedrijfsbrandweer werd dan ook regelmatig beoefend. De ene keer was het om ´zogenaamde´ gewonden van het dak te halen, de andere keer was het een brandend olievat of pallet box. Uiteraard speciaal voor de oefening veroorzaakt. Als de sirene van de brandweerwagen loeide, stond het personeel van het administratie kantoor via de ramen toe te kijken.
In bepaalde gevallen werd de zuigkorf van de pomp in het ´Markkanaal´ gedropt. De pompbediende gaf vol gas waarna het waterfestijn kon beginnen. Nieuwsgierigen op de kade keken toe hoe de klus werd geklaard. Af en toe met een applaus. Binnen de organisatie van de brandweer de nodige opleidingen, als zodanig de vereiste diploma´s behaald: ´Brandwacht, Redder, EHBO en Reanimatie.´ Ook interne opleidingen gevolgd voor operator in de productie.
SPORT ENKA deed veel aan welzijn voor de medewerkers. Een prachtig aangelegd voetbalveld; werknemers uit Breda Noord hadden een elftal samengesteld met de toepasselijke naam BRENO. Aldus werd deelgenomen aan bedrijfscompetities en overige wedstrijden. Na verloop van tijd opstond er een kleine doorstroming van voetballers. Ook niet ENKA -werknemers werden toegelaten. De wedstrijden heerlijke ontspanning, soms met de nodige spanning of humor.
In het Bourgondische België speelde we een aantrekkelijke wedstrijd tegen onze Belgische collega´s. Winnen was echter niet zo belangrijk, het was meer bedoeld als een verbroederingsfeest. De echtgenote van een van deze collega´s had een kippenfarm; na afloop van de wedstrijd zaten we aan de rijk gevulde dis.
Bij een andere gelegenheid was het ENKA voetbalterrein reeds in gebruik. Om alsnog een geplande wedstrijd te kunnen spelen weken we uit naar Prinsenbeek. Een van onze medespelers had dit ´stadion´ gearrangeerd. De eigenaar stelde ons in de gelegenheid om op een hobbelig weiland te voetballen. Hij had er doelpalen op geplaatst en kalklijnen aangebracht. Hij was niet veeleisend, we hoefden er niet voor te betalen. Hij stelde het wel op prijs als we naar afloop een pilsje zouden drinken. In een schuur was een kantine ondergebracht. Zo gezegd zo gedaan; we maakten dan ook dankbaar gebruik van deze faciliteit in ´Bonanza stijl´.
Een van onze medespelers (Twan) stond bekend om de enorme boeren die hij kon laten. Na afloop van de wedstrijd stond ik mij in een koeienstal bij een van de troggen te wassen. Plotseling hoorde ik weer een enorme boer. Met het schuim in de ogen zei ik: "Twan, kun je dit nu echt niet laten." Ik kreeg echter geen reactie; toen ik mijn ogen opende keek ik in een paar enorme koeienogen.
HEIMWEE Inmiddels woonden wij twee jaar in Breda; in deze periode kwam moeder en schoonvader te overlijden. De geboorte van onze kinderen hebben ze helaas niet meegemaakt. Maandelijks gingen we in Kerkrade op familiebezoek. Zee verheugend voor alle partijen; als wij dan weer vertrokken zei schoonmoeder: "Jammer dat jullie weer moeten gaan en zo ver weg wonen." Het heimwee stapelde zich op.
In overleg met bedrijfsleiding werd mogelijkheid geschapen om over te stappen naar dochterbedrijf ENKA-GLANZSTOFF in Oberbruch Duitsland; werd wel op een wachtlijst geplaatst. Kort voor Kerstmis de resterende vakantiedagen opgenomen; weer op bezoek in Kerkrade. Een kennis tipte mij dat er in Duitsland een grote vraag was. Hierbij wees hij naar het standbeeld van de mijnwerker in Kerkrade.
FRÖLICH UND KLÜPFEL Deze firma was werkzaam in de Duitse mijnen. Middels springstof werden steen gangen gedreven. Wij waren weer thuis met goede verdiensten; echter met veiligheidsvoorschriften namen ze het niet zo nauw. Toen ik hierover opmerkingen maakte kreeg ik als antwoord: "Zeit ist Geld."
Inmiddels een oproep ontvangen om mij op datum en tijd te melden bij ENKA-GLANZSTOFF in Oberbruch; een nieuwe opleidingsgroep zou van start gaan. Mijn ontslagaanvraag werd door het mijnbedrijf niet in dank aangenomen; mij werd te kennen gegeven dat ik een termijn van zes weken moest uitwerken. Helaas kreeg ik op dezelfde dag van de ontslagaanvraag, een ongeval; werd hiervoor behandeld in het ziekenhuis van Bardenberg. Laat in de avond werd ik met een taxi thuis gebracht. Claire was inmiddels geïnformeerd; zat in spanning te wachten.
OBERBRUCH DUITSLAND (03-03-1969 t/m 12-04-1969) Enkele weken later begon ik daadwerkelijk bij ENKA-GALANZSTOFF. Met een groep nieuwelingen werd ik ingewerkt in de procedures; had hierbij wel het voordeel dat ik de technische werkzaamheden niet verleerd had.
Nadat wij ingewerkt waren werden we in ploegdiensten ingedeeld; elke dag werden we met pendelbussen opgehaald en gebracht; heen en weer ruim anderhalf uur. Interesse in de omgeving was er niet; meestal werd een dutje gedaan. De pauze in het bedrijfsrestaurant ; voor enkele Duitse Marken kon men een volledige warme maaltijd kopen.
De diensten op zondag bestonden uit 12 uur aaneengesloten in de productie. Vertrek bij donker en thuis bij donker; het waren lange dagen. De cultuur in het bedrijf was echt Duits; tegen het einde van een zondagsdienst was ik de handen aan het wassen. Plotseling stond een voorman naast mij en snauwde: "Herr Schupp; hier wird bis zur Dienstende gearbeittet."
KERKRADE - BREDA – PRINSENBEEK Tijdens een doordeweekse vroege dienst zag ik een excursie groep door de fabriekshal lopen. Al snel bleek dat het een groep van ENKA Breda betrof; enkelen waren verbaasd mij te zien en vroegen hoe het mij verging. Thuis vertelde ik over deze ontmoeting.
Of het zo moest zijn; enkele dagen na deze ontmoeting had ik een telefonisch onderhoud met personeelschef van ENKA BREDA. Wij hadden nog geen eigen telefoon; belde vanuit een telefooncel. Met betrekking tot het in te vullen belastingformulier deed ik navraag naar een loonverklaring. Tijdens dit gesprek vroeg de personeelschef mij eveneens hoe wij de terugkeer naar Kerkrade ervaren hadden. In het kort vertelde ik over het ongeval in de Duitse mijn; maar ook over de cultuurverschillen tussen Breda en Oberbruch.
Het waren nog gouden tijden; personeelschef bood mij aan om te overwegen om naar Breda terug te keren. De eerst vrijkomende woning zou hij voor ons reserveren. Ik gaf aan dat ik het met Claire zou bespreken. De rest van de dag en de nacht werd van gedachte gewisseld; voor en tegens afgewogen. De ellende van afgelopen weken; het ongeval in de mijn; de lange werk- en reistijden; het probleem dat Limburg niet veel te bieden had; en uiteindelijk advies van familie om de gelegenheid toch maar aan te grijpen.
Enkele dagen later opnieuw een telefoongesprek met de personeelschef. Deze gaf aan inmiddels een bestaande woning voor ons gereserveerd te hebben. De volgende dag werden wij aan station Breda met een taxi opgehaald om de woning te bezichtigen en om een vervolggesprek te houden. Met alle goede bedoelingen; de aangeboden woning bleek totaal uitgeleefd te zijn. Personeelschef gaf aan op korte termijn geen andere woning ter beschikking te hebben. Hij bood aan om de woning tijdelijk aan te nemen; vervolgens een toezegging om eerste keus te krijgen uit ruim zeventig woningen die in Prinsenbeek in aanbouw waren. Na zoveel ´goodwill´ was de keuze snel gemaakt.
Na een aantal maanden konden wij daadwerkelijk een prachtige hoekwoning betrekken. Heel veel dank aan de personeelschef: "Een man een man, een woord een woord". Inmiddels weer een aantal jaren werkzaam; gingen als vanouds regelmatig op familiebezoek in Kerkrade. Heimwee gevoelens waren gelukkig verdwenen.
ONZEKERE TIJDEN Het verdienen van een goede boterham was belangrijk; plotseling bleek dit een onzekere toekomst tegemoet te gaan. Op het terrein van kunstvezels bestond al enige tijd een internationale overcapaciteit. Niet alleen het AKZO-CONCERN ondervond daarvan de nadelige gevolgen, maar ook andere Europese producenten. De meesten werkten al enige tijd op een deel van hun capaciteit. De onzekere situatie bracht de directie van het concern er toe een saneringsplan op te stellen.
STRUCTUURPLAN Op 6 april 1972 bracht ENKA-GLANZSOFF een zogenaamd structuurplan in de openbaarheid. Dit plan van deze volle dochter van het chemieconcern AKZO sloeg in omvang en betekenis alle geruchten. In Nederland moesten de bedrijven in Breda (1750 man) en Emmercompascuum (500 man) dicht. In Duitsland lag het plan de fabriek in Wuppertal (3000 man) sluiten.
Het was vooral de sluiting van het zeer moderne bedrijf in Breda, die velen tot wanhoop bracht. Maar ook de reacties in Wuppertal waren heftig, terwijl ook elders de boodschap hard aankwam. Breda was een geval apart, het bedrijf draaide voortreffelijk. Tegen zulke lage productiekosten, dat het zelfs in een totaal bedorven markt nog winst kan maken. In 1971nog ruim 30 miljoen.
MEDIA AANDACHT Uiteraard had een en ander de nodige media aandacht. De pers wilde een artikel publiceren; met name over ´Limburgers´ die via wervingsacties door ENKA waren aangetrokken. Om hier een bijdrage aan te leveren werd verslaggever en fotograaf, door personeelszaken naar mijn persoon doorverwezen. Middels een interview thuis en in het bedrijf, maar ook begeleid naar een vakbondsbijeenkomst in congrescentrum ´Het Turfschip´ in Breda, werd onderstaand verslag in het regionale dagblad ´De Stem´ en in landelijke dagbladen gepubliceerd.
DAGBLAD DE STEM "Ik was 25 toen aangekondigd werd dat de mijnen dicht gingen. Eerlijk gezegd was ik er niet zo rouwig om, toen met het werk te stoppen. Het is ontzettend slecht voor je gezondheid, dat had ik in mijn familie wel gezien. Ik heb niet afgewacht, daar hou ik niet van. Via de wervingsacties en eigen initiatief ben ik hier terecht gekomen. Het viel wel tegen in het begin. Het was ploegenwerk. Dat garandeerde me wel hetzelfde inkomen als ik in de mijn verdiende, maar het betekende ook dat ik zeven dagen achterelkaar moest werken."
"Ik ben hier heel goed ontvangen, maar na twee jaar zijn we toch weer weggegaan. Mijn moeder en schoonvader kwamen te overlijden en mijn vrouw kreeg heimwee. Het was hier ook heel anders werken hè. In de mijn was je redelijk zelfstandig. Je nam zelf de beslissingen. De mentaliteit was er anders. Vooral onder elkaar. Als je in een kritieke situatie je chef verrot schold, dan was dat boven de grond zo weer vergeten. Toch zou ik als ik nu mocht kiezen niet meer naar de mijn terug willen. Je onthoud er alleen de goede dingen van. De dagen dat je zes uur in het water lag te tikken tegen koollagen vergeet je maar."
"Toch zijn we alweer snel teruggekeerd naar Breda. Het werken in Duitsland, als een van de weinige Nederlanders op het bedrijf, het pendelen beviel mij toch niet. Ik moet zeggen ze hebben ons geweldig opnieuw opgevangen. We kregen tijdelijk een oudere woning, tot dat dit nieuwe in Prinsenbeek klaar was. Ik ben weer gaan werken als operator in de productie. Daarnaast ben ik lid van de Bedrijfsbrandweer."
"Als zo´n bericht komt als gisteren middels een expresbrief, voelt dat wel eigenaardig van binnen. Je hebt erg gespannen naar een beslissing toegeleefd en het valt toch nog tegen. Vooral dat ik er nog een paar tegenaan moet kijken zit me niet lekker. Van mij hadden we direct dicht gemogen, dan weet je waar je aan toe bent."
Thuis is het gesprek afgelopen. We gaan naar de fabriek. Met veel enthousiasme wordt er niet gewerkt. De secretaresse bij personeelszaken: "We werken de hele dag onder hoogspanning." Er blijken in één ochtend al tientallen aanbiedingen voor banen binnengekomen. Veel mensen komen op de personeelschef af om t vragen: "Wat moeten we doen, direct weg
Als we over het terrein lopen zegt de heer Schupp: "Snapt u nou dat zo'n bedrijf dicht gaat?" Dáár, die atoomvrije bunkers, vijf jaar geleden aangelegd. Noch maar kort geleden zijn er veertien nieuwe machines bijgekomen van een half miljoen het stuk. Dit is een super modern bedrijf." Via sluizen komen we van de ene afdeling in de andere.
Ontelbare spoelen maken een herrie, die officieel het dragen van oordoppen noodzakelijk maakt. De ENKA wierf in het zuiden arbeiders. "We dachten hier wat op te kunnen bouwen, nu kunnen we ergens anders weer opnieuw beginnen." BRON: Dagblad De Stem. Verslaggever Jan Reiff.
ROERIGE TIJD Inkrimping en bedrijfssluitingen geven de erbij betrokken werknemers altijd een morele dreun. De zekerheden vallen weg en pas als de broodwinning een onzekere zaak wordt merk je, hoe zeer het hele leven eigenlijk is ingesteld is op dat werken. Aan bedrijfssluitingen gaan altijd geruchten vooraf. Geruchten die tegengesproken worden. Daaraan ontlenen werknemers nieuwe hoop. En dan is het zover. De tent gaat dicht. De ontzetting volgt dan op het ongeloof. De Centrale Ondernemingsraad van het concern was al enkele malen duidelijk gemaakt, dat er iets moest gebeuren. De toekomst in de vezelindustrie zag er niet rooskleurig uit.
VAKBONDEN De vakbonden waren buitengewoon verontwaardigd over voorgenomen maatregelen, maar nog meer over de gevolgde procedure, die hen voor voldongen feiten stelde. Veel kritiek werd geoefend op het economische beleid van de raad van bestuur van de AKZO en op het negeren van de vakbonden bij de besluitvorming. Deskundigen kwamen tot de slotsom dat het niet vaststond dat sluiting van de ENKA fabrieken in Breda de beste oplossing zou zijn om uit de problemen te raken. Voorstel werd gedaan om een alternatief plan uit te werken.
ONDERNEMINGSRAAD Op 30 augustus 1972, wees ook de Centrale Ondernemingsraad van ENKA het structuurplan van de hand, nadat dit een week eerder al door de vakbonden was gedaan. Ook de vakbonden uit Duitsland en België verwierpen de plannen, en kondigden acties aan als AKZO toch aan zijn plannen zou vasthouden. Op 11 september1972, vond overleg plaats tussen de internationale vakbonden en de raad van bestuur van ENKA. Voor de vakbonden was het kernpunt het behoud van de werkgelegenheid; voor de ENKA-directie stond rentabiliteit centraal. Het verliep zonder tot resultaten te leiden.
BEDRIJFSBEZETTING De naam ENKA is onlosmakelijk verbonden aan de eerste bedrijfsbezetting in Nederland. Op maandag 18 september 1972 bezetten de werknemers van ENKA-Breda hun bedrijf uit protest tegen een structuurplan van het moederconcern AKZO. Dat wilde het winstgevende bedrijf in Breda sluiten. De bezetting werd gesteund door gezamenlijke Vakbonden en Ondernemingsraad. Op zaterdag 23 september werd de bezetting opgeheven nadat het structuurplan was opgeheven. Dat wilde het winstgevende bedrijf in Breda sluiten. In 1982 werd de fabriek alsnog gesloten, voorafgegaan door de vestiging in Emmercompascuum. In 2002 ten slotte viel het doek voor ENKA-Ede.
ACTIEVE DEELNAME Op 18 september 1972; om tien minuten voor twee in de middag, op het moment, dat de middagploeg de ochtendploeg afloste, werden in de fabriek van ENKA-Breda de vitale onderdelen, zoals de telefooncentrale, de telexkamers en de machines, bezet. In het ploegenrooster hadden we een keer per maand een vrij weekend. Bij die gelegenheid verbleven we met ons gezin vaker bij schoonfamilie in Kerkrade.
Op maandag 18 september 1972 zou ik dan weer beginnen aan het nachtdienst rooster van zeven dagen. Toen we in Breda op het station aankwamen, hoorden wij van omstanders dat de ENKA door personeel en vakbonden bezet was.
Nadat de bagage en kinderen thuisgebracht waren, begaf ik mij met de fiets naar de ENKA om poolshoogte te nemen. Er was een enorme toeloop van belangstellenden en de poort was gesloten. In en om de portiersloge; grote bedrijvigheid. Aan de binnenzijde stonden tientallen werknemers, leden van Vakbonden en de Ondernemingsraad. Met een aantal aanwezige ploeggenoten informeerden we naar onze status. Ons aanbod om met de reeds aanwezige bezetters de nacht in te gaan werd dankbaar aangenomen. Onze namen werden genoteerd om enkele uren later aan een spannende week te beginnen.
ROOSTERS Om schade aan bedrijfseigendommen en inventaris te voorkomen werden roosters opgesteld. Hiervoor was strakke discipline en organisatie noodzakelijk. Faciliteiten zoals slaapplaatsen, toiletten, voeding en ontspanning waren reeds geregeld. De eerste nacht werd ik met een aantal ploeggenoten aan de hoofdpoort en omgeving ingedeeld. Tot laat in de nacht bleef het een drukte van belang. Ik wist dat er ook gesprekken gaande waren met regeringsfunctionarissen.
HUMOR Gedurende deze nachtelijke ´passieve´ uren werden mijn oogjes enigszins klein. Om het in beeldspraak uit te drukken: ´De man met de hamer had toegeslagen´. Plotseling hoorde ik iemand een opmerking maken over bezoek midden in de nacht van ´Den Uyl´. Verrast antwoordde ik dat 'Joop´ toch niet zo laat op bezoek kwam. Er werd hartelijk gelachen en gewezen naar een uil die op een draad was neergestreken. Zo zie je maar dat humor overal te vinden is.
Na het verstrijken van deze eerste nacht, enkele uren slaap; kostbare zaligheid. Daarna enigszins verfrissen en een hapje eten in de bedrijfskantine. Ondanks de onzekerheid heerst er een prettige sfeer. Kaartjes werden gelegd; hier en daar een dambord of praatgroepen.
STEUN EN OVERLEG Intussen werd er druk overlegd tussen de leiding van AKZO, Vakbonden en Ondernemingsraad. De vakbondsbestuurders hadden tevoren duidelijk gemaakt, dat zij niet aan een bemiddelingspoging wilden deelnemen, omdat dit alleen door de bezetters kon worden beslist. De ENKA vrouwen deden eveneens van zich spreken. In grote getale togen zijn naar het ´Binnenhof´ voor een grote protest demonstatie.
Aan de hoofdpoort steeds een drukte van belang. Medewerkers uit het Duitse ´Wuppertal´ waren gearriveerd om eveneens hun steun en sympathie te betuigen; zeer verwarmend en emotioneel. Door het traliehek heen werden gesprekken gevoerd met belangstellenden en persdiensten. Naast het reeds eerder gehouden interview met de pers heb ik onder andere een gesprek gevoerd met Duitse collegae en TV interview met WDR.
BESLUIT Na dagen van onderhandelen en inspraak van ´Regering´ maakte de ´Raad van Bestuur van AKZO´ op 21 december 1972, bekend dat besloten was om het structuurplan in te trekken´. Het gejuich van de bezetters was tot aan de poort en wijde omgeving te horen. Op voorstel van de vakbonden en de actieleiding werd besloten de actie te beëindigden en de productie weer op gang te brengen.
BIJZONDERE DAG Op 23 september 1972 werd de bezetting metterdaad opgeheven. Om half tien in de morgen zwaaide de met bloemen getooide slagboom eindelijk weer open. Het traliehek, dat de buitenwereld vijf dagen hermetisch scheidde van de bezetters, rolde zwaar en traag opzij. ENKA bezetters veen hun verwanten in de armen. Mensen lachten en huilden. Het was gelukt en voorbij. Een succesvolle week, maar ook een emotionele dag; het was immers ook de viering van onze 'TROUWDAG'.
TENSLOTTE De strijd was gestreden; werkgelegenheid behouden. De sfeer was echter anders. In beginsel hadden reeds enkelen gebruik gemaakt van een ´voorlopige´ vertrekregeling. Echter vrij snel werden individuele regelingen ingetrokken. Het doel van vakbonden en ondernemingsraad was ´behoud van werkgelegenheid´, maar niet het bevorderen van vertrekregelingen. Uiteraard de keus om te blijven in nodige onzekerheid of alsnog te vertrekken. Voor velen een zoektocht naar enige zekerheid. Alhoewel; de toekomst anders zou leren.
17 december 1965: een zwarte bladzijde in de geschiedenis van Limburg. Toenmalig minister van Economische Zaken, Joop den Uyl, kondigde de sluiting van de mijnen aan. Veel is er over gezegd en geschreven. Enerzijds de nostalgie in zwart wit en anderzijds de inkleuring van zwart naar groen. Voor hen die de zware en ongezonde tijd daadwerkelijk hebben meegemaakt een beladen onderwerp. Uiteraard ook velen die terugverlangen naar de tijd van koempels met hun kameraadschap. Er was bestaanszekerheid, maar ook kommer en kwel. Wij zijn snel geneigd om nostalgie om te zetten in een verheven tijd. Witte boorden en geestelijkheid bepaalde vaak het lot. Normen en waarden vaak met de paplepel ingegoten.
OORZAAK EN GEVOLG Sluiting van de mijnen: voor ouderen met vele dienstjaren een bittere pil. Echter jongeren hebben tijdig kans gekregen om het zware en ongezonde werk te ontvluchten. Uiteraard werden offers gebracht. Huis en haard verlaten om elders een bestaan op te bouwen. Dat is de realiteit en minder romantisch als velen in huidige beleving veronderstellen. Verhalen vanuit diverse invalshoeken, uiteraard ieder met eigen ervaring. Motivatie en positieve instelling hebben bijgedragen aan persoonlijke ontwikkeling. Promoties en meerde verhuizingen waren het gevolg. Het viel niet altijd mee om weer eens te verhuizen. Vriendschappen en contacten elders opgebouwd, maar ook vertrouwde omgevingen. Elke keer weer deed afscheid nemen pijn. Een terugblik op ontwikkeling en ervaringen, al met al ook een geestelijke verrijking.
PERSOONLIJKE BELEVING Na het volgen van de OVS werd ik als 17½ jarige knaap geconfronteerd met het zware en ongezonde beroep van mijnwerker. In Limburg generaties lang het hoofdmiddel van bestaan. Persoonlijke beleving of andere wensen telde niet. Toegegeven; de mogelijkheden waren beperkt en de lonen waren hoog. De mijnsluitingen waren voor ouderen met vele dienstjaren een bittere pil. De jongeren kregen nieuwe kansen; gelukkig maar. Tussentijds zou echter nog het een en ander gebeuren. Uiteraard werden offers gebracht. Huis en haard verlaten om elders een nieuw bestaan op te bouwen. Dat is de realiteit en minder romantisch als velen in huidige beleving veronderstellen. Verhalen uit diverse invalshoeken; uiteraard ieder met eigen ervaring. Uiteindelijk goed terecht gekomen in de maatschappij.
PENNINGNUMMER Mijn penningnummer 3207 van de OVS werd gewijzigd naar het nummer 1901. Tot de leeftijd van 18 jaar hadden wij een afzonderlijk kleed- en bad lokaal. Hierna moesten wij ons onder de "volwassenen" voegen en kregen het definitieve penningnummer. Aan het ophalen en inleveren van deze penning was het loon gekoppeld. Zegge en schrijven kreeg ik penningnummer 1 (één); ik vond dit wel grappig.
MILITAIRE DIENST Mijnwerkers waren in principe vrijgesteld van militaire dienst; echter hiervan heb ik geen gebruik gemaakt. Als vrijwilliger ging ik naar de speciale opleiding van het ´Korps Commando Troepen´. Pittige tijd; discipline en karaktervorming door grenzen te verleggen. De ´Groene Baret´ was de basis en rode draad voor verdere levensloop; tevens sleutel tot succes.
BELEVING Ondanks de zware opleiding heb ik deze tijd vele malen prettiger ervaren dan mijn ondergrondse jaren als sleper en houwer. Het zware en ongezonde werk; maar ook het verstoken zijn van daglicht, kwelde mij zeer. Na mijn militaire diensttijd wilde ik aanvankelijk naar de Politieschool. Echter om diverse redenen tot aan de sluiting van de mijnen ondergronds werkzaam gebleven. Kort vóór de mijnsluiting bezocht een vakbondsleider de mijn voor een excursie. Zijn beschrijving van deze excursie moge voor zich spreken...!!!
EXCURSIE
"Eerst jaagt men met de lift naar de 800 meter verdieping. Ik kreeg een beklemmend gevoel op de borst. Mijn oren begonnen te suizen. Als men beneden aankomt staan er natuurlijk geen antracietwanden gereed, waaruit de mijnwerkers met een pikhouweel de stukken antraciet kappen. Neen, dan begint eerst een tocht door een lange, tochtige benauwde gang. Door deze gang rijden treinen die de kolen naar de schacht transporteren.
Belangrijke personen laten zich wel eens graag in zo'n treintje fotograferen. Zo van: hier ben ik dan, honderden meters onder de grond, zelfs zwart van de kolen. Meestal staan die persoon er dan lachend op. Ontspannen heet dat. Maar het huilen staat je nader dan het lachen als je die twee of drie kilometer lange gang achter je hebt gelaten en op handen en voeten kruipt door een pijler, waarin je haast niet kunt ademhalen.
Waar je plat moet liggen, of op je zijde, om je tussen een woud van stempels door te wringen. Die stempels houden het antracietplafond op zijn plaats. Honderden; de enige steun om de zaak niet in elkaar te laten zakken. Ik ben bang geweest in die ruim 200 meter lange, schuin oplopende pijler van 60 cm hoogte. Ik moest er over benen van andere mijnwerkers kruipen. Zwarte, tot het hemd toe bezwete mannen, die de koollagen loswoelen. Die dan zorgen dat de stukken brandstof op de transportband komen.
Die werken in wolken zwarte stof en die bijna alle slachtoffer worden van longaandoeningen. Ik wilde ze tellen, de stempels in die nauwe gang, maar bij tien ben ik opgehouden, omdat mijn aandacht alleen was geconcentreerd op de voor mij uit kruipende gids, die ik in het oog wilde houden.
Ik voelde mij zó verschrikkelijk alleen in die zwarte duisternis, soms minuten lang geklemd tussen twee stempels, die mijn ongeoefend lichaam niet doorlieten. Als ik vastzat of de kabel van de lamp bleef haken achter een uitsteeksel had ik de neiging om te gaan schreeuwen. Soms verbeeldde ik mij dat ik geen lucht meer kon krijgen.
Het enthousiasme waarmee ik de mijnwerkersgroet ´Glück Auf´ in het begin beantwoordde, was gauw verdwenen. Ik zag er eenvoudigweg geen kans meer toe. Het werd een onverstaanbaar gemompel, gesmoord in kolengruis onder mij, waarin ik soms met mijn gezicht terecht kwam. Af en toe gleden mijn benen weg in een waterpoel, mijn knieën schuurden over stukken antraciet, mijn vingers schrijnden door de beschadigde huid, waarin de kolensplinters venijnig prikten.
De helm, die ik in het begin van de tocht zo joyeus had opgezet, heeft tientallen malen mijn schedel gered. Niet alleen door het vallend gesteente op te vangen, maar ook om weerstand te bieden, aan mijn voortdurend botsen tegen de uitsteeksels van de steunbalken. Het was soms of ik de controle over mijn lichaam kwijt was. Ik bonkte van de ene stempel tegen de andere.
Mijn lichaam sopte van het zweet. Mijn handen kon ik niet gebruiken om het vocht van mijn gezicht te wissen. Die handen waren slechts twee kolenknoesten. Meter voor meter won ik terrein.´Glück Auf´, ik hoorde het niet meer. Achter mij geruis van vallend kolengesteente.´Glück Auf´.
God wat is twee honderd meter lang. Die gang, die eindeloze gang van stof, hitte en duisternis; van kolengruis, stempels, honderden stempels waar je tussendoor wringt en die ik vervloekte omdat ze in de weg stonden naar een spoedig eind van deze tocht. Dat eind is gekomen, maar vraag niet hoe. Ik ben aan het kolenfront geweest. Eenmaal maar nooit meer...!!!"
BROOD DER NATIE In nauwelijks vijftig jaar beleefde Limburg zowel het absolute hoogtepunt als de tragische neergang van de Nederlandse mijneconomie. Een ontwikkeling die diepe sporen heeft nagelaten in de Limburgse gemeenschap. Een tal van zaken zijn onbekend gebleven: arbeidsverhoudingen in de mijnen; de relatie van de rooms-katholieke geestelijken tot de mijndirecties en hun gevecht tegen het opkomend socialisme; de onveiligheid in de mijnen; collaboratie en verzet in oorlogstijd; de stabielere sociale verhoudingen in de jaren van wederopbouw. Ingrijpend in de Limburgse samenleving is de sluiting van de mijnen geweest. Kompels; zwoegend in stof en zweet, voor een brandstof die ooit het brood der industrie werd genoemd.’
GLÜCK AUF Werkgelegenheid, van vader op zoon; ongezond en zeker niet schoon. Mijnen werden onrendabel; de omstandigheden miserabel. Gebakken wordt ons dagelijks brood; overal, daarom geen nood. Verknocht aan stad of streek; huis en haard lieten we in de steek. Behoud van werk het lot; verhuizingen verliepen vlot. Naar hier, naar daar, naar waar; al met al; soms heel erg zwaar.
Aanvankelijk werkzaam geweest in de mijnbouw. Ingrijpend waren de gevolgen van bedrijfssluitingen; ruim 60.000 mensen kwamen op straat te staan. Limburg had geen of weinig vervangende werkgelegenheid. Voor de ouderen een bittere pil; echter jongeren hebben tijdig kans gezien het zware en ongezonde beroep te ontvluchten. Limburgers verknocht aan stad of streek; elders was de vraag naar personeel groot. Noodzakelijke verhuizingen en omscholing voor behoud van de boterham.
Na mijn werkzame periode en de vervroegde uittreding uit het arbeidsproces, mij enkele jaren bezig gehouden met kracht- en conditietraining op de sportschool ´La Vita Sana´ te Venlo. Daarnaast kennis gemaakt met Yoga; mogelijk voor velen een mooie en nuttige beoefening. In mijn persoonlijke beleving werd dit helaas als passief ervaren. Derhalve overgestapt naar het beoefenen van Tai Chi en Qi Gong voor senioren.
GESCHIEDENIS De geschiedenis van Tai Chi Chuan is een eeuwenoude beweegkunst die is opgebouwd uit houdingen die in elkaar overgaan tot een langzame vorm, het beoefenen hiervan leidt tot ontspanning van lichaam en geest; is niet aan leeftijd gebonden. Tai Chi is een oud Chinees systeem van oefeningen en is terug te voeren op de Dao filosofie, die ongeveer 4000 jaar geleden ontstond.
VITALE ENERGIE Chi is de levenskracht of vitale energie die de kosmos vervult en voortdurend via kanalen genaamd meridianen door ons lichaam stroomt. Middels Tai Chi vindt men weer aansluiting bij deze universele natuurlijke energiestroom en daardoor ook de energiestroom in onszelf. De bewegingsleer is gebaseerd op de eeuwenoude filosofie van Yin en Yang.
YIN YANG Yin en Yang staat voor het grote natuurlijke evenwicht tussen lichaam en geest, doen en denken, spanning en ontspanning, gevoel en verstand. Men verkrijgt niet alleen meer energie en vitaliteit, ook kan men allerlei lichamelijke en geestelijke klachten verminderen of genezen. Tai Chi werkt positief op de verhoging van weerstand en ondersteuning van het afweersysteem.
QI GONG Uitspraak: tsjie ghong is een onderdeel van de Chinese leer, die men zich aanleert, om de lichamelijke en geestelijk gezondheid te behouden en te verbeteren. Oefeningen zijn meestal opzichzelfstaande oefeningen waarbij men de lichaamsdelen volgens een voorgeschreven patroon beweegt. De nadruk wordt gelegd op ademhalingsoefeningen. Middels Qi Gong oefeningen poogt men deze balans te onderhouden of te herstellen.
In 1955 kwam ik via enkele vrienden van de ´OVS´ bij het jeugdelftal van Chevremont. Als rechterverdediger; fel en gemotiveerd. Lange Sjeng; mij vaak gecorrigeerd. Kaffeberg; de basis voor sportieve vorming. Wekelijkse training gevolgd door fanatieke wedstrijden op zondagmiddag. Aanvoerder Nico (B); deelde gul zijn tabletjes druivensuiker. Of was het doping?
SCHORSING De wedstrijd tegen Roda JC; nooit vergeten. Martin (G) van de tegenpartij, had van te voren aangekondigd om snelle Heinz (R) te zullen vloeren. Tijdens de wedstrijd voegde hij de daad bij het woord. Uiteraard werd mijn onstuimige reactie hierop niet goed gekeurd. Van het veld gestuurd en enkele weken langs de lijn. Elkaar uit het oog verloren en in 2015 een ontmoeting met Martin. Gekluisterd aan een scootmobliel en noodzakelijke zuurstof. Het incident uit jonge jaren besproken; uiteraard vanuit andere optiek. Martin is helaas enkele weken later overleden. Dat hij moge ruste in vrede.
TWEEDE JAAR (1956) In dit jaar kregen wij een vierdaags bezoek van een club uit Sauerland. De sportvrienden werden ondergebracht bij gastgezinnen. De eerste dagen wandelingen in Kerkrade of omgeving; maar ook naar het zwembad Erenstein. Wij hadden veel plezier, vooral door onze gangmaker Huub (M).Op zaterdag de wedstrijd, die onder veel belangstelling door ons werd gewonnen met 3-1. Aansluitend een gezellige feestavond; de Duitse sportvrienden zongen een sportlied. Reeds na het eerst couplet hadden we de melodie te pakken en zongen uit volle borst mee. Winnen of verliezen was nu niet meer zo belangrijk; vriendschapsbanden werden gesmeed.
SPORTLIED Wir haben das Spielchen verloren; Wir haben das Spielchen verloren. Ja, unser Tormann, der Gar nicht viel kan; Der hat uns das Spiel verloren.
Wir haben das Spielchen verloren; Wir haben das Spielchen verloren. Ja, unser Verteidiger, die laufen mit Weiber; Die haben uns das Spiel verloren.
Wir haben das Spielchen verloren; Wir haben das Spielchen verloren. Ja, unser Mitleufer, das sind ja die Seufer; Die haben uns das Spiel verloren.
Wir haben das Spielchen verloren; Wir haben das Spielchen verloren. Ja, unser Stürmer, das sind ja die Würmer; Die haben uns das Spiel verloren.
DERDE JAAR (1957) In dit brachten wij een tegenbezoek van vier dagen met de jeugdelftallen A1 en A2. Wij gingen met de trein; in Keulen moesten wij overstappen. In ons coupé zat een leuk blond meisje met prachtige blauwe ogen. Enkelen wilden haar met het Limburgs dialect in de maling nemen. Het meisje bloosde en zei: "Ich verstehe kein Wort!"
AANKOMST Via Olpe aankomst in het plaatsje Meggen. Welkom geheten door een ontvangstcomité. Hierna werd ons in het gezellige dorpsrestaurant een warme maaltijd aangeboden. Na deze maaltijd vertrokken wij te voet de bergen in. Tijdens deze tocht lieten enkelen hun jodelkunsten horen.
BLOKHUT Na een half uurtje naderden wij een gigantisch grote blokhut. Omringd door dennenbomen; geraniums stonden in volle bloei. Muzikanten stonden ons op te wachten. Het geheel leek het decor van een vakantiefilm. Het werd een zeer gezellige avond, waarbij wij wel aan het Duitse bier moesten wennen. Na enige uren gingen wij te bed; enkelen met vreselijke hoofdpijn...!
KUSSENGEVECHT Gezamenlijk op de eerste verdieping; een grote zaal. De leiders van onze twee elftallen hadden een afzonderlijke kamer. Nauwelijks gelegen, vloog er een kussen rond en toen was het hek van de dam. Er werd gestoeid dat het een lieve lust was en kussens vlogen van links naar rechts. Toen uiteindelijk een van de leiders ons maande om stil te zijn, waste iedereen zijn handen in onschuld. Dat eerste kussen, waar kwam dat toch vandaan...?
DORPSBEZOEK De volgende dag waren vrij in onze beweging. Hiervan maakten wij gebruik om het dorp beneden in het dal te verkennen. Op het marktplein was een demonstratie van stuntmensen die met motors over een steile kabel reden; heel indrukwekkend. Hierna bezochten wij nog enkele gezellige kroegen.
DAGTOCHT De volgende dag stralend mooi weer. Wij hadden een leuke dagtocht door de prachtige natuur van Sauerland. In ´Attendorn´ bezochten we de druipsteengrotten. Toen wij uit de bus stapten, liepen enkele schamele geklede kinderen op ons toe en bedelden om wat kleingeld. De gids gaf de raad om de broekspijpen om te slaan, omdat de gangen vochtig waren. Het bezoek in de grotten was indrukwekkend; het natuurverschijnsel had grillige vormen aangenomen. Met een beetje fantasie kon men in bepaalde vormen heel mooie figuren zien.
ONDERGRONDS MEER Op een gegeven ogenblik kwamen wij bij een ondergronds meertje met kristalhelder water. De bodem was bezaaid met muntstukken. De gids vertelde ons dat het geld ten behoeven kwam aan liefdadige instellingen. We gooiden een muntstuk in het water; met een stille wens. De bustocht werd vervolgt; wij daalden een zeer steile helling af. Heel diep in het dal was een prachtig blauw meer, waar wij de rest van de dag zouden verblijven. Samen met enkele anderen ging ik een kano huren. Men maande ons wel om voorzichtig te zijn, het meer was plaatselijk erg diep.
REISGEZELSCHAP Na een tijdje peddelen hoorden wij muziek; afkomstig van een plezierboot. Achter op de reling zat een accordeonist. Wij zwaaiden naar het vrolijke gezelschap. Terug bij de kade was het gezelschap inmiddels ook aangekomen. De accordeonist bleek de bekende Sjeng (H) uit de Koestraat te zijn. Zij waren onderweg met busonderneming ´Van der Biesen´ uit Kerkrade. Onze vertrektijd begon eveneens te naderen; snel kochten wij nog enkele ansichten en souvenirs aan de souvenirshop.
DE WEDSTRIJD De volgende dag was het moment waar wij voor gekomen waren; voetbal. Wij hadden geen gebrek aan belangstelling. De plaatselijke krant had ons bezoek bekendgemaakt en ook supporters waren ons nagereisd. De eerste wedstrijd van het jeugdteam(A2). Een van de jeugdleiders Nico Lenzen, wilde graag mee doen. Daar ik zijn schoenmaat had vroeg hij of hij mijn plaats mocht innemen. De volgende wedstrijd mocht ik dan met het jeugdteam (A1) spelen. Hier was ik wel voor te vinden. Langs de lijn kwam ik in gesprek met een aardig Duits meisje Marita Weber. Wij wisselde onze adressen uit, de wedstrijd was voorbij voordat ik het wist en eindigde in gelijke stand 1-1.
DOELPUNTEN Nadat ik met de jeugdleider de schoenen weer had verwisseld, trad ik vervolgens met het eerste jeugdteam in het veld. Ik had even tijd nodig om in te spelen. Vrij spoedig wist ik de Duitse buitenspeler in zijn aanval te stoppen. Hierna was voor mij het ijs gebroken. Het was een spannend duel; de stand was intussen 1-1 geworden. Tijdens een felle aanval van onze tegenstander maakte ik een verdedigingsfout. Helaas gingen we de rust in met een verliesstand van 2-1. Na enkele morele schouderklopjes gingen wij er na de rust flink tegenaan. Eveneens aanmoedigingen van meegereisde supporters ; uiteindelijk wonnen wij de wedstrijd met 3-2. Gelukkig maar; want dat zelfdoelpunt zat mij niet lekker...!
FEESTAVOND Het einde van de dag werd gevierd met gezellig samenzijn in het dorpsrestaurant. Net zoals in het voorgaande jaar werd door alle partijen het inmiddels bekende lied gezongen: "Wir haben das Spielchen verloren...!"
NAWOORD Tot 1958 ben ik bij de club gebleven. De wedstrijden; steeds weer een beleving. Heel veel dank aan sportvrienden, leiders, én vooral onze trouwe supporters. In datzelfde jaar hebben enkele dapperen; Hub (M), Heinz (R) en Nico (B), nog een fietstrip gemaakt naar het mooie Sauerland. Onze keeper Mai (E) werd geronseld; na vervulling van militaire dienstplicht, vertrok hij definitief naar Sauerland. In beginsel als vaste ´keeper´ en later als jeugdtrainer. Uiteraard ieder met eigen herinneringen.
Men moet de feesten vieren zoals ze vallen, een bekende uitspraak. In iedere wijk, dorp, stad of familie is wel elke dag een reden om iets te vieren. Of dit nou een verjaardag, naamdag, of een jubileum is, maakt niks uit. Naast de algemene feesten nemen in het Kerkelijk jaar, een aantal gebeurtenissen een belangrijke plaats in.
SCHEIDSLIJN Ondanks een formele scheidslijn tussen Kerk en Staat, hadden beide instituten een dominante positie binnen de samenleving. Met name het Katholieke Zuiden stond erg onder invloed van Kerk en Katholieke Volkspartij (KVP). Het gezin werd gezien als de hoeksteen van de samenleving; normen en waarden werden opgelegd. Alles wat er buiten viel was een ´Heiden´ of een ´Rooie Rakker´. Decennia lang stond het dogma van hel en vagevuur centraal.
PASEN Pasen is het belangrijkste christelijk feest in het liturgische jaar aan het eind van de Goede Week. Christenen vieren deze dag vanuit hun geloof dat Jezus is opgestaan uit de dood; de derde dag na Zijn kruisiging. In de loop der jaren zijn er veel non-religieuze culturele dingen erbij gekomen, waardoor het een belangrijk feest voor de wereld is geworden. Pasen valt altijd de eerste zondag na de volle maand na 21 maart. Andere christelijke feestdagen zoals Vastenavond, Aswoensdag, Hemelvaart en Pinksteren zijn allemaal vaste dagen voor of na Pasen.
KINDERCOMMUNIE Een van de mooiste tradities in ons leven is de kindercommunie. Na wekenlange voorbereiding uiteindelijk de dag waarnaar men als kind had uitgekeken. In de beleving van de communicanten de mooiste dag van het leven. Onder begeleiding van muziek in processie vanaf het schoolplein naar de kerk. Jongens in blauw matrozenpakjes met korte broek; de meisjes in prachtige witte jukjes. Met een bloemenkrans of strik in het haar; ze leken wel op engeltjes. Thuis werd feest gevierd; koffietafel met diverse soorten vlaaien.
Meestal waren de vlaaien thuis voorbereid en op houten draagvlonders naar de bakkerij gebracht om af te bakken. Dat was wel zo voordelig. Uiteraard was bij dit belangrijke feest de familie uitgenodigd; communicanten kregen aandacht en ontvingen bescheiden geschenken. Het spaarvarken werd geleidelijk aan gevuld. Terwijl familie na de koffietafel aan de borrel zat in afwachting van het koud buffet; speelden communicanten hun spel op straat.
SACRAMENTSDAG Het rooms-katholieke hoogfeest dat de tegenwoordigheid van Christus in de eucharistie centraal stelt. In de meeste katholieke landen wordt het gevierd op de tweede donderdag na Pinksteren. Op deze dag gaat de processie uit waarbij de pastoor het Allerheiligste Sacrament in een gouden monstrans door de straten van de parochie draagt. Aan weerszijde van de ruim drie kilometer lange route waren betonnen houders gedropt. Enkele uren voor de processie werden deze houders door padvinderij en overige vrijwilligers van vlag en wimpels voorzien. Het uiteindelijke doel van de route was de abdij van Rolduc waar in de openlucht een eucharistieviering plaatsvond.
RUSTPUNTEN Tussentijds werd op een aantal rustpunten een gebed uitgesproken; al met al een gebeuren van ruim drie uur. Velen werden behoorlijk misselijk omdat men nuchter ter communie diende te gaan. Op diverse plaatsen waren prachtige versieringen op het wegdek aangebracht. Historische tekeningen met inkleuring van bloemen en koffiegrond. De pastoor liep met een geheven Monstrans onder een hemel welke door vier mannen gedragen werd. Als de stoet passeerde knielden de toeschouwers. Van de prachtige kunstwerken bleef niet veel meer over; pastoor en zijn gevolg waren er dwars over heen geschuifeld; eeuwig zonde.
KERSTMIS Voor de een is het genieten van samenzijn met familie, vrienden of bekenden. Voor de ander is het een tijd van bezinning, al dan niet vanuit spirituele of religieuze levensovertuiging. Elk jaar wéér nieuwe voornemens en onze beste wensen. Elk jaar wéér symbool voor Licht in de duisternis. Metafoor; diepere betekenis dan de Kerstboom of Arrenslee. Geboorte van het Kind; schitterend moment; teken van een nieuw begin.
Tijdens onze kinderjaren werd onze fantasie gestimuleerd. Spelenderwijs vertrouwd geraakt met het verschil tussen goed en kwaad. Het is geen toeval dat legenden en verhalen uit de overlevering tot onze verbeelding spreken. Vaak zogeheten ijkpunten over de wijze over hoe we in het leven staan. Moge het Licht van Kerstmis reflecteren in ons hart en de weg wijzen naar een betere wereld.
BEZINNING Kerstmis Samen vieren Elk jaar opnieuw Gloria in Excelsis Deo Engelenzang
Donkere dagen, lange nachten. Tijd van geven en verwachten. Tijd van kaarslicht en van mensen. Die elkaar het allerbeste wensen.
Vreugdevolle dagen; Zingeving, Spiritueel. Geloof, Hoop en Liefde; Universeel. Utopia; Droom en Ideaal. Vrede op Aarde voor Allemaal.
Ook wel ´Vastenavond´ genoemd, is van oorsprong een Katholiek feest, dat ook heidense wortels heeft en gevierd wordt in de drie dagen voorafgaand aan Aswoensdag. Volgens de traditie duurt het feest van zondag tot dinsdagavond. Om middernacht vangt de vastentijd aan van 40 dagen tot Pasen.
VOLKSFEEST Wat Vastenavond is, valt aan buitenstaanders nog wel uit te leggen. Maar het gevoel van Vastenavond, dat is een heel ander verhaal. Het laat zich moeilijk in woorden vangen, is alleen te bevatten voor wie zich eraan over geeft, erdoor mee laat zuigen. En dan voldoen woorden maar matig. Vastenavond is een feest waarvan je alleen volop kunt genieten als je alle zintuigen het hunne geeft. Om te ervaren wat carnaval is, moet je het horen, zien, ruiken, voelen en proeven.
OPTOCHTEN Maandelijkse voorbereidingen voor de grote optochten, waarbij stadsprinsen vanuit hun versierde wagens met het snoepgoed of anderszins strooien. Eveneens een schouwspel de kinderen die er achter aan lopen om met rijk gevulde buit thuis te komen. Groepen of individuele personen nemen de politiek of plaatselijke aangelegenheden op de korrel. Uiteraard gaan er ook groepen of individuele personen mee; zo maar voor de gijn. Onze wijkkapper was eveneens toneelkapper; heel wat creaties heeft hij onder handen genomen. Zo ook met carnaval; het was dan een drukte van jewelste. Onder zijn vaardige handen veranderde hij de dagelijkse gezichten in clowns, cowboys, indianen, en wat dies meer zij.
KLONE KONKOER KIRCHROA Elke stad met zijn eigen traditie; Venlo de 'Boerenbroeloft´, en Kerkrade zijn eigen ´Klone konkoer´. Aanvankelijk uitsluitend klonen, die onder begeleiding van accordeon en schellenboom van kroeg tot kroeg trokken. Vanaf de vroege ochtend tot in de late avond. In latere jaren, een bonte mengeling van feestende mensen, die van heinde en verre de markt bezoeken. Enorme decibels vanaf het muzikantenpodium en een hossende menigte.
ASWOENSDAG En dan is er, onherroepelijk de dag waarop het allemaal voorbij is. Tijd om de confetti uit de kraag te kloppen en de draad van het alledaagse weer op te pakken. Een mooie Vastenavond heeft net als een haring, een kop en een staart. En als het op is, dan is het op.
ASKRUISJE Zoals niet iedereen de essentie van Vastenavond begrijpt, zo zal ook de essentie van het askruisje velen ontgaan. Dat is van alle tijden. Als kind vroeg je niet naar het hoe en waarom. Het ritueel hoorde er gewoon bij. Als we vroeger het askruisje stiekem weg stonden te poetsen, gingen de ouderen naar de kroeg voor het traditionele haring happen. Zij die nog geen kruisje hadden werden door de kastelein bij wijze van grap van een askruisje voorzien. In de loop der jaren heb ik mij in vele uitmonsteringen uitgedost: "ALAAF… ALAAF… ALAAF…!"
Ik ben René Schupp, en gebruik soms ook wel de schuilnaam utopia.
