Het weer van de dag VOLKSHEILGE - OUDE VOLKSGEBRUIKEN-
01-02-2007
Morgen is het O.L.Vrouw-Lichtmis en wat zeggen de weerspreuken ?
Alvorens uit te kijken naar wat O.L.Vrouw-Lichtmis ons zoals te bieden heeft, wil ik u eerst nogeenerg oud, maar zeer mooi gezegde meegeven over februari :
Ik heet Februarius naer Febris, koud en vorst,
en zoo der zonneschijn niet straelde op de korst,
Die ik op t water maek : Ik zou den moed verliezen,
mijn aert is streng, ik zou den Pot aen t vuur bevriezen.
Als dat niet mooi gezegd is ? En morgen is het Lichtmis dan gaat de metser zijn een oog open ! Wat wil zeggen dat de dagen serieus beginnen te lengen. Maar wat zeggen de weerspreuken ons zoal ?
Is Lichtmis klaar en rein,
t zal een lange winter zijn.
Of nog anders gezegd :
Is Lichtmis mooi en klaar,
Komen er twee winters in het jaar.
Morgen geef ik u uitzonderlijk nog enkele weerspreuken met betrekking op deze dag !
We zullen morgen best maar op een bewolkte dag hopen zeker ???
Lager kan u in een apart hoofdstukje al een eerste deel lezen over Lichtmis en hoe het vroeger allemaal was, morgen krijgt u daar dan het vervolg van.
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
1 Februari2006 was een bewolkte mistige dag met een maximum temperatuur van slechts 0,1° om 16u45 waargenomen.De minimum temperatuur bedroeg die dagmin 4,7° en die werd s morgens om 4u17 opgetekend.
1 Februari2005 was een bewolkte dag met een lichte bui en een maximum temperatuur van 8,3° s nachts om 0u10 waargenomen.De minimum temperatuur dan, s morgens om 8u36 noteerde men 4,2° en s avonds om 21u50 wees het kwik nog slechts 1,8° aan.
De warmste 1ste februari sinds de waarnemingen van Ukkel in 1833 was deze van 1957 met 14,6°.De koudste 1ste februari ooit kwam in 1956 voor met min 16° !
In februari lengen de dagen met 1u 38 minuten ! Zie een kort verhaal over O.L.Vrouw-Lichtmis hier net onder !
2 Februari vieren men O.L.Vrouw-Lichtmis, hoe was het vroeger ?
A
l in de 4de eeuw werd deze feestdag in Jerusalem gevierd met een processie maar men wil dat dit feest in 544 te Constantinopel werd ingevoerd. Toen ter gelegenheid van de pest die er duizenden slachtoffers maakte. Volgens sommige schrijvers zou dit feest het verkerstenen zijn van de heidense Lupercale, wanneer de heidenen met fakkels door de straten liepen. Het was Paus Gelagius die in het jaar 404, te Rome het feest ter ere van Marias zuivering instelde, evenals de processie met de kaarsen die voor de goddelijke dienst gewijd waren.
Maar niets beter dan het licht kon de woorden van de kerk aan het volk verklaren : Lumen ad revelationem gentium; het licht aan het volk gebracht door Maria die de Zaligmaker op de wereld bracht. Dit is waarschijnlijk wel de reden waarom de hogescholen dit feest zo glansrijk vieren (of vierde). Te Leuven bijvoorbeeld is (was) het de gewoonte dat de leraars en studenten op die dag naar de Sint-Pieterskerk gaan om de Sedes Sapientiae te vereren. Heden is het Leuvenistenmesdag.
Al in de 12de eeuw vereerde men naast de Sint-Pieterskerk een klein O.L.Vrouwbeeld dat, volgens de overlevering door de engelen naar daar werd gebracht. Omdat het te klein was om in een processie zichtbaar te zijn voor het volk, liet de magistraat het in 1442 door een groter en prachtiger beeld vervangen, dat vereerd werd onder de naam van Sedes Sapientiae, Stoel van Wijsheid. Bij alle ongelukken nam het volk toen zijn toevlucht tot Maria.Zo gebeurde het ook in 1635 toen de Franse en de Hollandse legers voor de stad lagen, dat, dankzij de gebeden vóór het beeld gestort, de stad veilig bleef. Van toen eerde men het beeld ook onder de naam van O.L.Vrouw van belegering, en vierde men jaarlijks de gedachtenis van die weldaad
Naar het oud gebruik komen de nieuw bevorderde Dokters in de Godgeleerdheid zich voor dit beeld toewijden aan Maria, en beloven uit al hun macht de eredienst dan de H. Maagd, Beschermster van de hogeschool, voor te staan.
Te Brussel, in de Sint Nikolaaskerk, draagt O.L.Vrouw van Vrede op die dag een brandende kaars in de hand, en vroeger kwamen de gelovigen nog veel talrijker dan naar gewoonte de heilige Maagd vereren.
De gewijde kaars werd vroeger bij ons volk echt in eer gehouden, geen enkel huis, of het bezat een gewijde kaars. Die kaars werd dan bij verschillende omstandigheden ontstoken. Het vervolg leest u hier morgen, tot dan ?
Inderdaad, morgen zeggen en schrijven we februari en in deze maand begint het leven in de natuur zich al flink te roeren. De els, de populier, de wilg en hazelaar beginnen te knoppen. Het viooltje en het sneeuwklokje bloeien, het speenkruid komt in blad enz, enz. Ook zekere trekvogels, zoals spreeuw, en helaas in veel mindere maten de leeuwerik komen terug. De ekster begint met de nestbouw, de wilde ganzen vertrekken en de insekten komen uit hun rusttoestand. En toch waarschuwt er ons een weerspreuk voor 't volgende :
" Februari is de korste, maar ook de ergste. "
Maar we laten het niet aan ons hartje komen want zegt er een andere weerspreuk :
" Maak februari een brugge sterk en straf, meert die breekt ze weder af. "
Met andere woorden, na een koude februari, volgt een vroege lente ! Morgen vertel ik in een apart hoofdstukje al wat over O.L.Vrouw-Lichtmis en de gebruiken uit vroeger jaren, tot morgen dan ?
ebruari ontbrak in de oud-Romeinse kalender van tien maanden. Toen Numa Pompilius het jaar in twaalfmaanden verdeelde, werd februari als laatste geplaatst. Daar is ook de reden te zoeken waarom, op schrikkeljaren, de schrikkeldag juist in deze maand wordt ingevoerd. Daarom noemen we deze maand ook schrikkelmaand. Oorspronkelijk telde februari bij de Romeinen steeds 29 dagen, pas toen de achtste maand van het jaar de naam van keizer Augustus ontving, werd februari een dag ontnomen ten voordele van augustus omdat die maand niet minder dagen mocht tellen dan juli, de maand van keizer Julius !Februari dank haar naam aan Februa, de grote reinigheids- en verzoeningsfeesten welke van 11 tot 28 februari plaats hadden. Deze maand heette onder Keizer Karel Horunne of slijkmaand. Aan het kerkelijk feest van O.L.Vrouw-Lichtmis, dankt zij haar naam van lichtmismaand. Naar het gebruik van het koekenbakken op O.L.Vrouw-Lichtmis betitelt men deze maand ook wel eens met koekenmaand, pannenkoekenmaand of koekenbakkenmaand. Vermits ze de kortste maand van t jaar is, noemen wij ze uiteraard het kort of klein maandeke, en iedereen weet uit ervaring dat ze ook wel de koudste maand kan zijn, die sakkerse sprokkelmaand.
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
31 Januari 2006 was een tamelijk mooie dag met een maximum temperatuur van 3,8° om 14u24 waargenomen. De minimum temperatuur bedroeg die dag min 0,3° en die werd 's avonds om 19u06 genoteerd. 31 Januari 2005 was een bewolkte dag met motregen. Om 13u57 had het kwik toen zijn hoogste punt bereikt en dat bedroeg 8,7°. De minimum temperatuur werd toen 's morgens om 8u55 opgetekend en die bedroeg 2,7° ! De warmste 31ste januari sinds de waarnemingen van 1833 was deze van 1869 met 13,5°. De koudste 31ste januari ooit kwam in 1954 voor met min 13° !
Januari zegt ons morgen weeral vaarwel voor een jaartje ! Ik maak van deze gelegenheid nog vlug gebruik om u dan ook de laatste weerspreuken voor deze maand mee te geven want morgen kijken we al uit naar februari of de korste maand van 't jaar.
" In januari ziet men liever een wolf dan een ploeg in het veld. "
Een weerspreuk waar geen verdere uitleg bij nodig is denk ik. En hoe kan je te weten komen wanneer er vorst op komst is ? Dat is vaak heel simpel, lees maar :
" Er is kou en vorst op handen, als er flikkersterren branden. "
Kijk dus af en toe eens omhoog want soms is daar nog wat te leren, zoals dit bijvoorbeeld :
" Een sterretje dicht bij de maan, kondigt wel eens stormen aan. "
En morgen, wel dan kijken wij uit naar de schrikkelmaand !
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
30 Januari 2006 was een tamelijk mooie dag met een maximum temperatuur van 4,8° om 14u21 waargenomen. De minimum temperatuur werd toen 's morgens om 7u52 opgetekend en die bedroeg min 2,2° 30 Januari 2005 was een bewolkte dag waar het kwik steeg tot 7,8° en dat werd om 14u14 vastgesteld. De minimum temperatuur werd 's nachts om 2u57 opgetekend en die bedroeg 2,2°. De warmste 30ste januari sinds de waarnemingen van Ukkel in 1833 was deze van 2002 met 13,6°. De koudste 30 januari ooit kwam in 1895 voor met min 14,9° !
Morgen is Sinte-Aldegonde op bezoek en die staat ergens wat in het teken van de dooi. Zo leert ons een weerspreuk die vooral in het Gentse erg bekend is, ons 't volgende :
" Dooien op Sinte-Aldegonde, vult de kelders met een vloed van zonde."
Waarmee dan bedoelt wordt dat de dooi te vroeg komt. Maar aangezien wij deze winter nog bijna geen vorst gehad hebben, vrees ik een beegtje dat deze weerspreuk vandaag overbodig is ! Ook een "blogweerman" kan wel eens met de handen in zijn haren zitten !
e H. Aldegondis was van Maubeuge in Frankrijk, en zuster der Waldetrudis, ze munte uit door haar zuiverheid. Om aan de liefde van een ontuchtige vorst te kunnen ontsnappen, stichtte ze een abdij in Maubeuge en bekwam van God lichamelijke kwellingen; Ze kreeg een afgrijselijke kanker die ze verduldig verdroeg en waaraan ze tenslotte in 680 overleden is.
In Zwevezele, dat is in West-Vlaanderen, en te Deurle en Mespelare in Oost-Vlaanderen werd (wordt) ze gediend tegen kanker. Vooral in Mespelare werd ze van heinde en verre vereerd. Op de prentjes die men aanplakte ter gelegenheid van het octaaf, las men :
Alle die ghebreken van ruppen ofte zweren
van cancker ofte vier, en hulpe begheeren,
dat hy tot Mespelaer Ste Aldegonde groet,
en zoecke deur dezelve genezinghe ende boet.
In Zwevezele wordt (werd) de verheffing van de relieken van de heilige gevierd den derde zondag van september. Daar wordt (werd) Sinte-Aldegondis gediend tegen de pest, kanker, koortsen, hoofdpijn, dovigheid, lamheid, zwerende borsten en alle zwerend vuur.
Welke weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
29 Januari 2006 was een zonnige dag met een maximum temperatuur van 5,1° om 14u38 waargenomen. De minimum temperatuur bedroef die dag min 5,4° en die werd 's morgens om 7u58 opgetekend. 29 Januari 2005 begon erg donker maar eindigde zonning, om 14u23 had het kwik toen zijn hoogste punt bereikt en dat bedroeg 4,6°. De minimum temperatuur werd die dag om 9u16 opgetekend en die liet 0,2° noteren. De warmste 29ste januari sinds de waarnemngen was deze van 1967 met 14,4°. De koudste 29ste januari ooit kwam in 1947 voor met min 14,5° !
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
28 Januari 2006 was een tamelijk zonnige dag met om 14u54 een maximum temperatuur van 3,3°. De minimum temperatuur werd 's morgens om 8u10 opgetekend en die bedroeg toen min 6,9° ! 28 Januari 2005 was een bewolkte mistige dag met een maximum temperatuur van 3,7° en die werd om 15u24 waargenomen. De minimum temperatuur bedroeg die dag 1,2° en die werd 's nachts om 3u22 opgetekend. De warmste 28ste januari sinds de waarnemingen was deze van 1949 met 14°. De koudste 28ste januari ooit kwam in 1848 voor met min 14,6° !
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
27 Januari 2006 was een heldere ijsdag met een maximum temperatuur van min 0,9° om 13u31 waargenomen. De minimum temperatuur werd 's morgens om 8u25 opgetekend en die bedroeg toen min 5,5°. Een ijsdag is een dag waar de temperatuur niet boven het vriespunt komt. 27 Januari 2005 was een bewolkte dag met lichte sneeuwbuien. Om 13u16 werd de hoogste temperatuur opgetekend en die bedroeg 1,3°. De minimum temperatuur van die dag kwam 's nacht om 2u05 voor en die liet min 2,8° noteren. De warmste 27ste januari sinds de waarnemingen van Ukkel in 1833 was deze van 1918 met 12,2°. De koudste 27ste januari ooit kwam in 1942 voor met min 17,6°
Hoe zou januari moeten zijn om bijna met zekerheid te kunnen zeggen dat we een mooie hete zomer moge verwachten ? Een goeie vraag waar ik een weerspreuk het antwoord laat op geven :
" Draagt de nieuwjaarsmaand een mooi wit kleed, dan wordt de zomer zeker heet. "
Ik denk dat er deze maand geen mooi kleed meer zal te vinden zijn, zelfs niet in de solde. Dus...geen te beste vooruitzichten als je het mij vraagt.
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
26 Januari 2006 was een bewolkte dag met lichte sneeuwbuien. Om iets na middernacht had het kwik toen zijn hoogste punt al bereikt en dat bedroeg 2,7°. De minimum temperatuur werd 's avonds om 20u19 waargenomen en die liet min 2° noteren. 26 Januari 2005 was een licht bewolkte dag met een maximum temperatuur van 0,5° om 14u13 vastgesteld. De minimum temperatuur werd 's morgens om 7u46 opgetekend en die bedroeg toen min 3,2°. De warmste 26ste Januari sinds de waarnemingen was deze van 1983 met 13,8°. De koudste 26ste januari ooit kwam in 1838 voor met min 14,7° !
We staan nog eventjes stil bij Sint-Paulus-Bekering
Zoals we eerder zagen lieten Fabiaan en Sint-Sebastiaan (20 jan) het sap in de bomen gaan. Wel de volkswijsheid wil dat er met Sint-Paulus-Bekering bij de dieren aanstalten gemaakt wordt met het oog op het nieuwe leven, een weerspreuk vertelt het ons als volgt :
Met Sint-Paulus-Bek, (bekering)
legt de ekster haar eerste stek,
dan wacht ze tot half mei,
en legt dan haar eerste ei.
Als dat niet mooi verteld is. Maar terug naar Sint-Paulus want morgen is hij weeral terug weg. Die werd vroeger gestraft als hij voor geen goed weder zorgde. In de omstreken van Tilburg bijvoorbeeld, en zo zijn we eventjes bij onze noorderburen, plaatste men de avond van 25 januari een strooien pop, Paulus verbeeldende, bij de haard, en dit terwijl moeder de vrouw koeken bakte. Was het goed weer, dan sloeg ze hem een pannenkoek in t gezicht. Was t slecht weer, dan wierp ze de pop in t vuur.
Zinkt Paulus klaar,
brengt t goede jaar,
heeft het wind,
zo regent het gezwind.
Ietsje lager vindt u het vervolg van mijn verhaaltje over Sint-Paulus dat ik gisteren begonnen was.Nu is het vooral uitkijken naar Sinte-Aldegonde die op 30 januari passeert, en morgen breng ik dan weer een weerspreuk met betrekking op deze maand zelf.
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
25 Januari 2006 was een dag met wat zon afgewisseld door een zware bewolking. De maximum temperatuur bedroeg 4,3° om 16u25 waargenomen. De minimum temperatuur werd 's morgens om 8u22 opgetekend en die bedroeg min 6,8° ! 25 Januari 2005 was een dag met bewolking, eventjes zon en lichte sneeuwbuien ! Om 13u26 had het kwik zijn hoogste punt bereikt en dat bedroeg 1,9°. De minimum temperatuur werd die dag om 4u19 op de morgen opgetekend en die bedroeg min 3,9°. De warmste 25ste januari sinds de waarnemingen wad deze van 1990 met 13,4°. De koudste 25ste januari ooit kwam in 1881 voor met min 21,1° ! Van bibberen gesproken !
Om 13 uur vergadert de jeugd, de Sint Pauwelsbende. Ze zijn gekleed met witte broeken en in hun hemdsmouwen, hun haar bestrooit met tarwebloem, gewapend met een houten sabel, en ze scharen zich rond het Pauwelspaard. Dat is een strooienpaard dat van kop tot teen versierd is. Vervolgens gaan zij naar de Sint-Pauwelskapel waar ze Sint-Pauwelsliedekens zingen om daarna naar de herbergen te trekken. Een boer uit het land van Aalst wiens veldvruchten door het kwaad gewormte geplaagd werden, ondernam een beeweg naar Galmaarde waar hij Sint-Pauwelsbroodjes kocht. Weer thuis begraafde hij ze, een op iedere hoek van zijn land, er zorg voor dragende dat hij ze dieper stak dan de plantenwortels.In het Vlaams Brabantse Opwijk heeft er een kleine kermis plaats en daar vereerde of vereert men de heilige Paulus tegen de oogziekte omdat Sint-Paulus met blindheid geslagen werd op zijn weg naar Damascus, en ook tegen het ongedierte dat het veld verwoest, zoals muizen en wormen.
Rond deze dag zijn er ook weer een aantal weerspreuken ontstaan, ik geef als slot nog een zeer oude aan u mee :
Dits sinte Pauwelsdach, mi dinct
als hi sinc cappe droeghe binct.
Soe hopemen der goeden tyt,
tvolc es daer of zeere verblyt,
ende van eenen goeden oexte in hopen.
Op Sint-Paulus dag leveren de vier winden, omstreeks middernacht een hevige strijd op het kruispunt van vier wegen; de wind, die op klokslag 12 uur heerst, wel die zou het ganse jaar blijven.
