Het weer van de dag VOLKSHEILGE - OUDE VOLKSGEBRUIKEN-
26-02-2007
De voorlaatste voor februari !
Terwijl februari op zijn laatste beentjes loopt, en ik u morgen nog een boodschap zal meegeven van Sint-Romanus die op 28 februari bij ons langs komt, geef ik u vandaag nog twee weerspreuken die ons toch weer wel waarschuwen voor een te zachte februari, leest u maar :
" Is februari zacht, de lente brengt vorst bij nacht. "
En nog een tweede die ons 't volgende zegt :
" Geeft februari een klaverblad, in maart bedekt de sneeuw uw pad. "
Afwachten is de boodschap, en hopen dat de tol van een zachte februari in de lente niet te zwaar zal zijn.
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
26 Februari 2006 was een bewolkte dag met een maximum temperatuur van 4,2° om 15u45 waargenomen. De minimum temperatuur werd 's nachts om 2u 58 opgetekend en die bedroeg toen min 1,7°. 26 Februari 2005 was een kopie van 2006, dus ook een bewolkte dag met een maximum temperatuur van 4,5° om 15u26 waargenomen. De minimum temperatuur bedroeg die dag min 0,9° en die werd om 0u10 opgetekend. De warmste 26ste februari sinds de waarnemingen in 1833 was deze van 1846 met 17°. De koudste 26 februari ooit kwam in 1956 voor met min 13,2° !
Vandaag vereren men de H. Walburga waar u lager in een apart hoofdstukje een ietsje meer kan over vernemen. Ik ging in mijn grote doos met weerspreuken nog eens op zoek naar weerspreuken die ons vertellen wat de eventuele gevolgen kunnen zijn van een zachte februari maand en ik vond voor u de volgende :
" Zachte februari, ellende het ganse jaar. "
Dat ziet er dus niet zo fraai uit ! Een andere weerspreuk vertelt ons dan weer dit :
" Vliegt de mug in februaar, dan huivert men het ganse jaar. "
Nu maar hopen dat deze weerspreuken voor ene keer eens geen gelijk gaan halen.
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
25 Februari 2006 was een zonnige maar koud aanvoelende dag. De maximum temperatuur die om 14u30 waargenomen werd bedroeg 3,8°. De minimum temperatuur werd 's morgens om 7u36 opgetekend en die bedroeg toen min 1,4°. 25 Februari 2005 was een zonnige winterse dag met een maximum temperatuur van 4,1° om 14u20 waargenomen. De minimum temperatuur werd die dag om 9u55 opgetekend en die bedroeg toen min 1,6°. De warmste 25ste februari sinds de waarnemingen van 1833 was deze van 1900 met 17,5°. De koudste 25ste februari ooit kwam in 1956 voor met min 14,1° !
De H. Walburgaverliet Engeland om samen met haar broers de HH Willibrordus en Willibaldus in Germanië het geloof te helpen verspreiden. Bij de landing verbleef ze enige tijd te Antwerpen, waar ze nog altijd vereerd wordt. Daar bewaart men haar kaakbeen en een deel van de wondere olie die uit har heilig gebeente vloeidde. Een deel van haar relieken berusten nog in Vlaanderen en Brabant, waar ze meest gediend wordt tegen de muizen en de ratten, zoals b.v. te Oudenaarde en te Veurne.
Deze dag is de schrikkeldag, de ingeschrikkelde, de dies intercalaris, de andere 24ste : bis sextus calendae Martii (de andere zesde dag vóór de kalenden van maart). Het inschuiven van de dag bestond reeds bij de Romeinen vóór Christus geboorte.
We kunnen februari nu wel echt een zachte maand noemen, en heeft dat invloed op de komende maanden ? Moeten we die tol straks niet betalen ? Vragen waarop ik een tweetal weerspreuken het antwoord laat geven :
" Niets van de lente wordt verwacht, als februari is te zacht. "
Geen mooi vooruitzicht als u het mij vraagt ! Een tweede weerspreuk zegt ons dan weer :
" Koude februari, hete augusti. "
En aangezien het geen koude februari was ???? Geen hete augustus ???? Vandaag is het de feestdag van Sint-Matthijs en vroeger was die van belang voor de landarbeiders. Hij bracht hun de vierurenboterham terug; de dagen lengen reeds goed waardoor de arbeidsduur vergroot, en zo kon men toen de vierurenboterham al goed verdragen. Vandaag is dat van geen belang meer want welke landman zie je heden nog op zijn veld eten ?
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
24 Februari 2006 was een zonnige dag met een maximum temperatuur van 5,9° om 13u19 waargenomen. De minimum temperatuur werd 's nacht om 4u48 opgetekend en die bedroeg toen min 1,5°. 24 Februari 2005 was een bewolkte dag, met gans de dag sneeuwbuien. Het werd niet warmer dan 1,8° en dat werd om 13u49 genoteerd. De minimum temperatuur bedroeg die dag min 0,6° en die werd dan weer 's nacht om 0u54 waargenomen. De warmste 24ste februari sinds de waarnemingen van Ukkel in 1833 was deze van 1990 met 18,3°. De koudste 24ste februari ooit kwam in 1956 voor met min 16,2° ! Brrrrrrr !
Zoals ik u gisteren beloofde vertel ik u vandaag een en ander over de Kalendbroers of Kalengiers. Deze speciale lieden vierde op de feestdag van Sint-Mathias hun mesdag. De Kalendbroeders hebben ook in ons land bestaan, voor zover mij bekend, trof men ze aante Gent, Tienen en Zoutleeuw. Dit genootschap bestond uit wereldlijken en geestelijken die, bijzonder op de dies Calendae vergaderden om te samen te bidden en een gezellig feest te vieren. Het genootschap, waar iedereen gelijk was in rang, deed een zekere geldsom storten om uit te delen aan de arme. Sommige schrijvers zagen er een herinnering in van de agapen bij de eerste christenen. Hun vergaderingen werden stilaan vergaderingen van teer en smeer zodat ze vanwege de geestelijke overheid afgeschaft werden.De Vlaamse spreuken : Hij kalendert geheel de week; hij geeft ene grote kaland, zinspelen daar op.
Morgen krijgen we Sint-Mattias op bezoek en ik zou zeggen dat hij een beetje familie is van Sint-Pieters Stoel. Hoe dan ook hij brengt ons weer een lotsdag als geschenk mee ! Is morgen het weder zacht, dan zou ik durven zeggen dat het niet meer zal vriezen. Met andere woorden, dan houdt de winter op ! Lager in een apart hoofdstukje kan u daar een zeer mooie oude weerspreuk over lezen. Anderzijds spreken sommige weerspreuken elkaar dan weer tegen, ik geef er u enkele van mee :
Sint-Mattijs maakt het ijs,
of breekt het ijs,
en als t hij niet wil breken,
dan vriest het nog zes weken.
En dan deze :
Te Sint-Mattijs,
zag men sneeuw noch ijs,
maar op half meert
reed men over t Scheld
met kar en peerd.
En ook de dieren, vooral de vogels beginnen van die rare kriebels te voelen, zo ook de ekster en een spreuk verhaalt dat zo :
Met Sint-Mattijs,
haalt de ekster haar eerste rijs.
Misschien moeilijk te geloven, maar ik zag verleden woensdag een koppel heggemusjes paren, ver kan de lente niet meer weg zijn want dieren liegen nooit !
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
23 Februari 2006 was een bewolkte dag met een maximum temperatuur van 2,5° om 13u54 waargenomen. De minimum temperatuur bedroeg die dag min 0,1° en die werd 's morgens om 7u21 opgetekend. 23 Februari 2005 was een bewolkte dag met buien van fijne sneeuw. Het werd niet warmer dan 1,3° en dat werd om 12u35 opgetekend. De minimum temperatuur werd 's morgens om 7u32 genoteerd en die bedroeg toen min 1,8°. De warmste 23ste februari sinds de waarnemingen van 1833 was deze van 1990 toen het kwik opliep tot 16,2°. De koudste 23ste februari ooit kwam in 1956 voor met min 16,7°, van winter gesproken !
De apostel Mathias (Matthys) maakte deel uit van de eerste 72 leerlingen van Jezus. Hij werd na de verrijzenis door de apostelen gekozen in de plaats van de verrader Judas. Hij predikte in Cappadocië en Ethiopië.
Vroeger, en wie weet momenteel nog wel, was het te Geluwe de gewoonte van Mathysekenspap te eten. Deze feestdag is in de volksweerkunde weer een lotsdag en talrijk zijn de weerspreuken die rond deze dag zijn ontstaan. Ik geef er u een zeer oude mee :
Dits de dach van Sinte Mathys
up desen dach, des syt wys,
so comt de soete lenten in
die es des somers broederkin.
En wat gedacht van deze :
Sint Matthys
bouwt hem een huis op t ys ;
Van steenen muren
maar t en kan niet lange duren
Ook het wangeloof vierde op deze dag weer hoogtij. De landbouwers gingen bij het krieken van de dag in hun boomgaard, schudden daar de fruitbomen ofwel riep er iemand zeer luid, opdat er ooft kome overal waar de stem weerklonk. In enige dorpen klommen de kinderen zelfs op de fruitbomen en schreeuwden dan :
De H. Mathias bidde ik,
Hij wil met ooft beschenken mij,
zoover in den gaard men hoore mij.
Mathias, Mathias, geef ons appelkens en peerkens.
Morgen vertel ik u nog wat over de Kalendbroers en wie dat waren, ja dat leest u morgen dan wel weer, tot dan ?
Zoals gisteren beloofd, breng ik u vandaag nog enkele weerspreuken rond Sint- PietersStoel, en een eerste komt ons t volgende vertellen :
De nacht van Sint-Pietersstoel duidt aan
hoe veertig dagen t weer zal staan.
Is het vandaag zacht weer, wel dan zou dit zeer goed uitkomen want dan zou de vorst wel eens voorbij kunnen zijn, lees u maar :
Sint-Pieters,
maakt of breekt het ijs.
Of nog anders gezegt :
Sint Pieters,
maakt de brug of breekt ze af.
Deze zinspeling ligt hierin dat brugmaker in het Latijn : Pontifex is, dat ook een ander woord is voor paus en het was Sint-Petrus aan wie het eerst die hoge eer te beurt viel.
Goed nieuws en ook weer iets om naar uit te kijken, vertelt ons volgende spreuk :
Als Sint-Pieter synen stoel plant,
Dan commen d Oyvaers weer in t land.
Inderdaad, rond deze tijd zouden de ooievaars al kunnen terug komen, en mochten ze dit ook nu al doen, wel dan duidt dit op een zeer zacht voorjaar. Vroeger werd ook, en terecht zelfs, beweerd wanneer de reigers deze tijd naar het Reigerbos in Berendrecht terug keren, het een voorteken is van een zeer vroege lente. Hopelijk doen de ooievaars en de reigers wat we van hen hopen.
Morgen is het dan weer uitkijken naar de komst van Sint-Mattias, en ook dat is weer een lotsdag !Blijven volgen zou ik zo zeggen ! ! !
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
22 Februari 2006 was een bewolkte dag met in de namiddag regen, het werd niet warmer dan 4,2° en dat werd om 12u34 waargenomen. De minimum temperatuur bedroeg toen 1,5° en die werd om 20u27 opgetekend. 22 Februari 2005 was een bewolkte dag met sneeuwbuien en een maximum temperatuur van 2,3° om 14u04 opgetekend. De minimum temperatuur werd om 7u24 waargenomen en die bedroeg die dag min 0,4°. De warmste 22ste februari sinds de waarnemingen van Ukkel in 1833 was deze van 1990 met 16,3°. De koudste 22ste februari ooit kwam in 1956 voor met min 12,1° !
Moest ik u zeggen dat morgen de lente begint, u zou denken dat ik getikt ben.En nochtans was dit vroeger, bij de oude Germanen wel het geval. Toen werd 22 februariof de dag van Sint Petrus stoel beschouwd als het begin van de lente, vandaar ook nog altijd de volgende weerspreuk :
Petrus Stoel heft de lente aan,
de zomer brengt ons Sint-Urbaan (25 mei).
Vandaar ook zijn voorname rol in de volksweerkunde, het is morgen weer een lotsdag. Ooit zei Guido Gezelle eens : die weerwijs zijn zeggen, als t op de nacht van Sint-Pietersstoel vriest, dat het veertig dagen lang zal vriezen :
Sint-Pieters Stoeltje koud,
wordt veertig dagen oud.
Een weerspreuk die zelfs in Duitsland erg gekend is, daar zeggen ze het dan zo :
Wenn Frost is auf Sankt Petersdag,
so folgen noch vierzig Fröste nach.
Morgen, op de dag van Sint-Petrus stoel zelf, breng ik u nog enkele weerspreuken rond deze toch wel wat speciale dag !
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
21 Februari 2006 was een bewolkte dag met lichte regen en een maximum temperatuur van 3,1° om 13u15 waargenomen. De minimum temperatuur bedroeg toen 1,6° en die werd om 2u54 opgetekend. 21 Februari 2005 was een bewolkte dag met lichte sneeuwbuien. Om 15u42 had het kwik toen zijn hoogste punt bereikt en dat bedroeg 3,3°. De minimum temperatuur werd 's morgens om 8u01 waargenomen en die bedroeg min 1,2°. De warmste 21ste februari sinds de waarnemingen van Ukkel in 1833 was deze van 1949 met 15°. De koudste 21ste februari ooit kwam in 1956 voor met min 14,5° !
In de Kempen deed men vroeger op deze dag haringbeting. Dit bestond er in van een haring op te hangen in het deurgat, en springend, er een stuk van te vatten met de tanden. In Brugge bijvoorbeeld, schoten de leden van de Sint Sebastiaansgilde iedere woensdag van de vasten naar den doel. De prijs bestond toen uit Krakelingen die gegeven werden door de gilde. Vier er van werden echter geschonken door de winnaar van de prijzen van de vorige keer. De krakelingen waren mastellen met een gaatje in t midden waardoor de boter was uitgelopen zei men in Antwerpen. Te Antwerpen noemen men ze wekken. Ons werd vroeger wijsgemaakt dat al wie zijn askruisje kon bewaren tot Pasen, bij de Paters mocht gaan eten, of bij de pastoor achter een nieuw kleed of kostuum mocht gaan.
Zoals gisteren beloofd breng ik vandaag nog enkele weerspreuken rond wind in februari ! En een eerste vertelt ons 't volgende :
" Ligt de wind in februari stil, dan komt hij zeker in april. "
Iets dat we gisteren ook al konden lezen, en andere zegt dan weer :
" Ruwe wind in februaar, duidt steeds op een vruchtbaar jaar."
En tot slot voor vandaag :
" Blijft de storm in februari schaar, beschut u in april voorwaar. "
Zo stevenen we dan weer stilaan naar Sint-Pieters stoel, te Antiochie, en daar kan u morgen hier al een eerste deel over lezen.Lager in een apart hoofdstukje vindt u een en ander in verband met aswoensdag, ga misschien eens een kijkje nemen ?
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
20 Februari 2006 was een bewolkte regendag, met soms zelfs een lichte sneeuwbui. Om precies middernacht noteerde men toen 5,9° als maximum temperatuur voor die dag. De minimum temperatuur werd al om 11u36 in de voormiddag opgetekend en die bedroeg 1,8°. 20 Februari 2005 was een bewolkte dag met winterse buien van hagel. Om 13u31 tekende men toen de maximum temperatuur op en die bedroeg 5,3°. De minimum temperatuur bedroeg die dag 0,5° en die werd dan weer om 5u54 waargenomen. De warmste 20ste februari sinds de waarnemingen was deze van 1990 met 18,3°. De koudste 20ste februari ooit kwam in 1845 voor met min 15,8° !
Morgen is het assewoensdag dan wijdt de priester de as die verkregen is door het verbranden van de palmtakjes van het jaar voordien en toen gewijd op Palmzondag. Wie van ons droeg er vroeger geen askruisje op zijn of haar voorhoofd ? Terwijl de priester ons het askruisje op het voorhoofd plaatste zei hij : Gedenk, mens, dat gij stof zijt en in stof zult wederkeren. Dit askruisje is het zinnebeeld der gelovigen en van Adams zonde, en van onze vereiste boetvaardigheid. In de eerste jaren van het christendomwerden de assen tot boete slechts aan openbare zondaren gegeven. Pas later verzochten de vrome christenen ook die boetpleging te moge doen. In 1091 werd de Asdag ingesteld. In sommige van onze gemeenten, vooral in de streek van Aalst, luidt (luidden ?) men vanaf aswoensdag tot het einde van de vasten, op al de werkdagen om 11 uur de klok in plaats van om half twaalf. Morgen vertel ik hier nog even verder over, tot dan ?
Wat zeggen de weerspreuken in verband met de wind in februari ? En wat kunnen we er uit leren ? Ik geef er u vandaag al twee mee, en morgen krijgt u er nog enkele te lezen. Laat mij beginnen met een weerspreuk die vooral in Vlaanderen erg in trek is :
" Als de noordwind in de korte maand niet blazen wil, zo blaast hij zeker in april. "
In de Kempen zegt een weerspreuk het dan weer zo :
" Zwijgt de noordenwind in februari stil, dan komt de blaaskaak in april. "
Vlaanderen en de Kempen, ze zijn het beide met elkaar eens zou ik zeggen. En....laat die noordenwind maar komen, liever nu dan straks nog in april.
