Het weer van de dag VOLKSHEILGE - OUDE VOLKSGEBRUIKEN-
08-02-2009
Sinte-Apollonia en vroeger jaren
S
inte – Apollonia werd, om haar standvastigheid in het belijden van het geloof, met zoveel woede in het aangezicht geslagen, dat de tanden uit haar mond vielen. Om die reden werd ze tegen de tandpijn gediend. Zij werd (wordt?) in veel kerken van het land, bij de PP. Predikheren vereerd. Nadat men de reliek gekust had, liet men zich voor een aantal jaren inschrijven in het broederschap en men noemde dat toen “ zijn tanden verkopen voor zoveel jaren “ Te Oedelgem(W-Vl.) werd de heilige in het Oostenveld vereerd. Wanneer daar in de omtrek iemand tandpijn had, zond men ze ter bedevaart naar het kapelleke van de zusters. In Leuven bestond dan weer de gewoonte dat men op deze dag voor de Sint –Antoniuskerk, potjes – fluitjes – wierookvaten enz. in aardewerk verkocht. De kinderen floten toen dat horen en zien verging, en ze speelde met wierookvaten waarin ze houtskool of papier verbranden, uiteraard om het wieroken na te bootsen. In West-Vlaanderen hield men zwijntjeskermis. Al de schoolkinderen mochten die dag in de oogst meewerken met de meester, die dan nuttige wenken wist te geven over het zaaien en maaien, de tarwe en het onkruid, de school en de maneloop. Ieder jaar stak hij zijn zwijntje tegen “ sint Ampleunis “ en maakte hij hutsepot voor de bengels.
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
8 Februari 2008 was een schitterende zonnige dag met om 14u04 een maximum temperatuur van 14,4°. 's Morgens om 8u09 noteerde men toen de minimum temperatuur en die liet min 1,1° opschrijven ! De warmste 8ste februari sinds de waarnemingen van Ukkel in 1833 was deze van 1912 met 14,9°. - De koudste 8ste februari ooit kwam in 1895 voor met min 15,7° !
Februari staat bekend als zijnde de kortste maar ook de ergste maand van 't jaar en mocht dit ook dit jaar weer het geval zijn, wel laat ons dan zeker de moed niet verliezen want ergens heeft dat ook weer een voordeel zou ik zo zeggen. Ik koos vandaag voor een weerspreuk die ons dat alleen maar komt bevestigen :
" Maakt februari een brugge sterk en straf, meert die breekt ze weder af. "
Met andere woorden, na een koude februari, krijgen we een vroege lente ! En wie snakt er nu niet naar de lente ? Die kan niet vroeg genoeg bij ons zijn zeker ? Morgen kijk ik vooruit naar de komst van Sinte-Apollonia die ons overmorgen een bezoek gaat brengen en zij heeft alles te maken met wind ! Tot morgen dan maar ?
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden !
7 Februari 2008 was een mooie zonnige dag met een maximum temperatuur van 10,3° die om 15u24 waargenmen werd in het weerstadion van Kapelle o/d Bos. In datzelfde stadion werd 's nachts om 3u55 de minimum temperatuur opgeschreven en die liet min 0,3° noteren ! De warmste 7de februari sinds de waarnemingen van Ukkel in 1833 was deze van 1990 met 15°. - De koudste 7de februari ooit kwam in 1895 voor met min 18,3° !
Sint-Amandus de grote apostel der Nederlanden die in Aquitanië geboren werd en waar u vlak hierna, in een apart hoofdstukje, wat meer kan van lezen brengt vandaag een boodschap mee voor iedereen die van tuinieren houdt. Ik ga eerst de weerspreuk die ik voor u meegebracht heb aan 't woord laten :
" Sint-Amaan, doet het zaaikleed aan; Sint-Machuit (27 nov) doet het uit. "
Vanaf vandaag kan dus begonnen worden met het zaaien, uiteraard wordt hier het zaaien in zaaibakken en serren bedoelt van groenten welke straks dienen uitgeplant te worden. De volgende weerheilige is Sinte-Apollonia en die komt er op 9 februari aan en volgende zondag kan u daar hier weer alles over lezen ! Morgen kijk eens uit naar het weer in deze maand, ik zal er zeker weer zijn, u komt toch ook weer ?
int Amandus gekend als de grote apostel van de Nederlanden, werd in Aquitanië geboren. Hij trok zich terug in een Benediktijner klooster. Tijdens een bedevaart in Rome werd hij door deheilige Petrus aangemaand om in Gallië het geloof te gaan prediken. Nadat hij in Vlaanderen veel kloosters had gesticht, onder meer de twee abdijen van Gent, werd hij bisschop van Maastricht waar hij slechts 3 jaar verbleef om opnieuw als zendeling te gaan ijveren. Hij stierf rond het jaar 680 in de abdij van Elnon die door hem gesticht was.
Talrijke parochies in Vlaanderen, waaronder ook de mijne, zijn hem toegewijd. De meeste vindt men in het land van Aalst langs de dender waar vroeger en misschien nu nog wel ? begankenissen waren op zijn naamfeest. In Moorsele (O-Vl) bijvoorbeeld offert men brood ter zijner ere. Hij wordt (werd) er aanroepen tegen het branden van het vlas, en de hagel, maar ook tegen de oogziekten. Men ging dan water putten aan de Sint-Amandusfontein. Te Leupegem(O-Vl) wordt(werd) de H. Amandus dan weer gediend tegen de grote landwormen die het koren uitaten en die, zo werd er beweerd, door tovenaars gezaaid werden. Daarom gingen de boeren ’s morgens vroeg, van voor zonsopgang al, kruisgewijs over hun land en zeiden daarbij volgende bezweringsformule :
Lieven Heere en Sinte Amand
Gingen t’ samen achter ’t land
Zonder stok, noch roo in hulder hand,
Heere, zeid hij, Sente Amand,
Daar zijn wormen in dat land.
En Ons Heere zei tegen Sint Amand
Wel steek uit uw rechter hand,
En ’t zij zwart, wit of rood,
Binst drij dagen zijn z’allemaal dood.
Zo’n bezweringsformule was door de H. Kerk verboden want dat was uiteraard superstitie.
In Grimbergen en ook te Strombeek(Vl.Brab) werd Sint Amandus dan weer aanroepen tegen de “oude man”In Eke(O-Vl.) had(heeft) er een kleine kermis plaats, en daar werden de inwoners van de naburige dorpen in grote getallen uitgenodigd. Men zong daar destijds het volgend zeer oud liedje :
Al die lepel lekken kan,
Komt naar Eecke (bis)
Al die lepel lekken kan,
Komt naar Eecke, naar Sint-Amand,
Sint Amand, die goede bloed,
Die ons al die deugden doet,
Rooskens op ons hoed.
In Hoeleden(Vl.Brab) kwamen de bedevaarders op deze dag de reliek van de heilige vereren gedurende de octaaf, en zij gingen er beewegen tegen de lamheid. Ook in Stokrooie(Limb) werd Sint-Amandus vereerd tegen de lamheid, jicht en andere pijnen in benen en armen.Een volksgezegde vertelt dat de zondag na Sint-Amandusdag, Sint Antoon van Dikkelvenne en Sint Amand van Gavere, de ene met zijn offerande van vlees, de andere met zijn ontvangen offerbroden ’s nachts op de Molendam te Gavere bijeen kwamen. Waren hun spijzen onbedorven gebleven, dan voorspelde dit een rijke oogst voor gans het gewest ! Waar zijn die tijden toch naartoe ?
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
6 Februari 2008 was een bewolkte dag met een bui en een maximum temperatuur van 11,6° die vreemd genoeg 's nachts om 0u49 waargenomen werd. 's Avonds om 23u20 noteerde men toen 1,2° als zijnde de minimum temperatuur voor deze dag ! De warmste 6de februari sinds de waarnemingen van Ukkel in 1833 was deze van 1926 met 14,9°. - De koudste 6de februari ooit kwam in 1895 voor met min 16,6° !
Zeggen en schrijven 5 februari en dat is de feestdag van Sinte-Agata die om het behoud van haar maagdelijke zuiverheid gefolterd werd door haar beulen. De legende vertelt ons dat haar borsten met gloeiende ijzers verbrand werden en daarna afgesneden, maar....de H. Petrus verscheen haar in de gevangenis en herstelde haar wonde. Dat zou in 254 gebeurd zijn en daarom wordt ( werd ) ze bijzonder aanroepen tegen borstkwalen. Vandaag zou het moeten regenen, voor die ene keer dat het hemelsnat nu eens welkom zou zijn en dat vooral voor een goed grasjaar, getuige is de volgende weerspreuk :
" Water op Sinte-Agata is melk in de boterkern. "
De boer, hij zal het wat graag zien regenen vandaag ! Morgen is Sint-Amandus onze gast en die brengt ons een hele speciale boodschap mee voor iedereen die van tuinieren houdt, zeker komen lezen dus !!!! Tot morgen ?
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
5 Fevruari 2008 was een bewolkte winderige dag met een bui ! De maximum temperatuur die pas 's avonds om 20u10 kon waargenomen worden bedroeg 12,5°. Om ietsje na middernacht, en dat was om 0u33 om precies te zijn schreef men 4,6° op als zijnde de minimum temperatuur voor deze vijfde februari dag. De warmste 5de februari sinds de waarnemingen van Ukkel was deze van 2004 toen het 14,7° warm werd. De koudste 5de februari ooit kwam in 1912 voor met min 13,3° !
Vandaag is het de feestdag van Sinte-Veronika en dat is niet direct een weerheilige en toch heeft ze iets met de natuur te maken. In Vlaanderen gelooft men dat het vandaag de ideale dag is om bomen te verplanten of te planten en een oud gezegde vertelt ons :
" Op Sint - Veroontje verplant uw boompje. "
Dus al diegene die zo'n werkje gepland hebben, aan de slag zou ik zo zeggen ! Wacht niet tot morgen met wat je vandaag kunt doen. Ik hou het kort vandaag en ik ga al eens kijken wat Sint-Agata voor ons in haar mandje heeft liggen en daar hoop ik u morgen dan weer alles over te vertellen, tot dan ?
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
4 Februari 2008 was een licht bewolkte dag die 's morgens begon met regen maar na de middag werd het droog en klom het kwik tot maximum 9,2° en dat gebeurde om 14u24. 's Avonds om 22u40 om precies te zijn werd de minimum temperatuur waargenomen en die liet 4,7° noteren. De warmste 4de februari sinds de waarnemingen van Ukkel in 1833 was deze van 2004 met 16,7°. - De koudste 4de februari ooit kwam in 1917 voor met min 15,8° !
Wie Sint-Blasius is of was dat kan u lager in een apart hoofdstukje lezen, maar de volksetymologie brengt de naam Blasius tot blazen. Wanneer het rond deze dag waait dan zei men vroeger jaren " Blasius blaast" en omstreeks deze tijd kan het geweldig waaien en zo is de volgende weerspreuk wellicht ontstaan :
" Blasius op, Blasius nere, blaast hij nog, ik blaze were. "
Gaat deze dag gepaard met wind en regen dan wordt er gezegd :
" Sinter Blasius wind en wazius. "
Wazius staat hier voor water. Sint-Blasius met wind en regen gaf aanleiding dat deze dag een lotsdag werd. Is er wind alleen dan blijft hij acht dagen heersen; is er wind vergezeld van regen, dan duurt het zeven weken :
" Als 't vandaag regent en waait, zeven weken lang wind en watermolen draait. "
Typisch wordt in de volgende spreuk verklaard dat na 3 februari de koude afneemt, en namelijk door de vergelijking van de koude als man (sterk) en als vrouw (zacht) :
" Blazius is een koud manneke en Aplonia (9 febr) een koud vrouwke. "
Mijn dagtaak zit er weeral op, bedankt omdat u weer hier was, ik hoop er morgen ook weer terug te zijn, en u ? U komt toch ook weer mag ik hopen ?
int-Blasius was bisschop van Sebaste en werd onthoofd nadat hij verschillende folteringen had ondergaan. Deze heilige is in onze streken zeer goed gekend en hij wordt gediend tegen allerlei kwalen.Zijn naam alleen al was voldoende om hem tegen de winden, blaas- en maagpijnen te dienen. Sint-Blasius werd gegeseld en ontveld en om die reden dient men hem tegen de velziekten. Omdat hij op het water wandelde is hij de patroon tegen de waterzucht. Hij stierf samen met twee kinderen en zeven godvruchtige vrouwen, daarom wordt hij aanroepen tegen de kinderziekten. Hij werd onthoofd en daarom gediend tegen de hoofdpijn. Op zijn feestdag wijdt men kaarsen tegen de keelziekten omdat hij een kind genas dat een visgraat had ingeslikt. Men plaatste (of plaatst) twee kaarsen kruisgewijs onder de kin van de zieke en bidt : Door de voorspoed van de H. Blasius, bisschop en martelaar, bevrijde u God van keelziekte en alle andere kwalen, in de naam des Vaders enz. In Beersel (Prov Antw.) werd (wordt) hij aanroepen tegen de kinkhoest en de zweren. Vele Vlamingen gingen vroeger naar Ogy in Henegouwen. Daar gingen ze de H. Blasius dienen tegen de oogziekten en bijzonder tegen de bloem, waarvoor ze een zakje tarwebloem offerde. Ze gingen (gaan?) dan driemaal rond de kerk en putten water uit de Sint-Blasiusbron. In Jette bij Brussel bezit de kerk een arm van de heilige, daar kwamen (komen?) de moeders op deze dag met hun kinderen de reliek vereren tegen de kinkhoest. Ik wil hier tot slot nog aan toevoegen dat hij ook nog de schutspatroon was tegen brandwonden in de 2de graad.
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
3 Februari 2008 was een redelijk mooie dag met een lichte bewolking en een maximum temperatuur van 7,9° die om 15u44 waargenomen werd. 's Morgens om 8u16 noteerde men de minimum temperatuur voor deze dag en die bedroeg 0,6°. De warmste 3de februari sinds de waarnemingen van Ukkel in 1833 was deze van 2004 met 15,5°. - De koudste 3de februari ooit kwam in 1917 voor met min 16,3° !
Vandaag vieren men het feest van O.L.Vrouw-Lichtmis
Gisteren beloofde ik u om vandaag nog enkele weerspreuken mee te brengen rond Lichtmis en ik wil graag beginnen met een weerspreuk die vooral in het Hageland zeer gekend is en 't is nog een erg mooie ook :
" Als te Lichtmis de keerskens door de sneeuw gaan, gaan de koeikens vroeg naar de wei. "
Ik denk niet dat hier meer uitleg bij nodig is, en wat gedacht van deze :
" Hebt voor 't weder goede moed, als 't op Lichtmis stormt en woedt. "
Vandaag zou het volgens de volgende weerspreuk moeten sneeuwen en stormen en dat in ruil voor een goede lente, deal zou ik zeggen :
" Als 't op Lichtmis stormt en als de sneeuw komt vallen, dan wacht de tijd niet lang om 't lentelied te schallen. "
In de Kempen weet men dan weer dit :
" Te Lichtmis heeft de dorser het wannen uitgewonnen en de spinster het haspelen."
Wannen is niets anders dan het kaf zuiveren De dagen lengen 's morgens en 's avonds met een uur en vandaar dat men pleegt te zeggen :
" Met Lichtmis een paar, dan wordt men het gewaar. "
En wat het lengen van de dagen betreft, vroeger zei men vaak rond deze tijd," op Lichtmis heeft men geen licht meer nodig om in de schuur te werken. " In Vlaanderen wordt O.L.Vrouw-Lichtmis beschouwd als half weg van oogst tot oogst en daar hoort men al wel eens zeggen :
" 't Is half teer voor mensen en beesten. "
En dat betekend dat men nog de helft van de oogst moet bezitten om rond te komen. Zo, genoeg voor vandaag en genoeg voor wat Lichtmis betreft. Ik ga mijn voetjes onder tafel steken en genieten van een lekkere pannekoek !!! Morgen is Sint-Blasius is gast en wat die voor ons petto heeft, wel dat leest u morgen dan weer wel. Tot morgen, u komt toch ook weer ?
De gewijde kaars werd vroeger bij ons volk echt in eer gehouden, geen enkel huis, of het bezat een gewijde kaars. Die kaars werd dan bij verschillende omstandigheden ontstoken. Bijvoorbeeld wanneer er iemand berecht moest worden of op sterven lag dan gaf men hem of haar die brandende kaars in de handen, om het licht van het Geloof te bedieden dat de zieke of stervende moest verlichten. Men ontstak die kaars ook als er iemand gestorven was, eer men de dode in de kist legde, liet men enkele druppels van de brandende kaars in de kist vallen, alsook enige druppels wijwater.Ook als het donderde bijvoorbeeld, dan sproeide men gewijd water in huis en ontstak men de kaars. Heel het huisgezin las dan het Sint Jans Evangelie of de huiszegen. De huiszegen dat was een prent waarop een algemeen gebed stond afgedrukt rond het beeld van Christus, stervende aan het kruis. Betrok men vroeger een nieuw huis, dan was het de gewoonte dat men de eerste dag wanneermen er ging wonen, in de vier hoeken enige druppels van de kaars liet vallen.Ook de landman liet vroeger enige druppels van de kaars in het midden en op de vier hoeken van de hoop zaaigraan vallen alvorens te zaaien.
Op deze dag vierde de kaarsgieters hun mesdag. En wanneer vroeger enkele kaarsen als verlichting dienden, gaven de kaarsverkopers een versierde kaars aan hun klanten. Helaas is Lichtmis niet dat volksfeest meer van weleer. Ik wil dit stukje over Lichtmis graag afronden met een erg mooie en zeer oude spreuk, en die gaat als volgt :
“ Op Lichtmis is geen vrouwke zo arm,
Of zij maakt haar panneke warm. “
Vroeger werd er op deze dag in zowat ieder huis pannenkoeken gebakken, vandaar dat men vroeger zei : “ ’t IsO.L.Vrouw schud-de-panne. “En mocht u deze oude traditie toch nog een beetje in ere houden, laat u de pannenkoeken dan maar smaken, ik zal er vandaag zeker eten !
Tot slot nog dit, vroeger was het tussen Kerstmis en Lichtmis toegelaten om de zaterdag vlees te eten. Zo noemde men die zaterdagen “Vette Zaterdagen”. Het volk zegde toen dat het geschiedde als herinnering aan de bevalling van O.L.Vrouw die evenals al de andere vrouwen, gedurende de weken die op een bevalling volgde, meer voedsel nodig had. Ook toen hadden ze er blijkbaar al wat op gevonden.
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
2 Februari 2008 was een bewolkte dag waar de zon haar heel even liet zien. Om 15u15 werd de maximum temperatuur waargenomen en die bedroeg 6,6°. 's Morgens om 8u33 noteerde men toen 1° als zijnde de minimum temperatuur voor deze dag. De warmste 2de februari sinds de waarnemingen van Ukkel in 1833 was deze van 2002 met 15,4°. - De koudste 2de februari ooit kwam in 1855 voor met min 17,4° !
Vandaag wil ik beginnen met een erg oude weerspreuk die door niemand minder dan Guido Gezelle in een mooi rijmpje werd gegoten :
" Maria, zo zij haar kerkgang doet bij helder weer en zonneschijn, nog vriezen zal 't en kouder dan te voren zijn. "
En inderdaad, als O.L.Vrouw-Lichtmis reeds warme zonneschijn zou geven, denk dan vooral niet dat de winter al voorbij is !!! De volgende weerspreuk komt dat beamen :
" Schijnt de zon met Lichtmis hel, komt vaak vorst nog streng en fel. "
Dooi op deze dag mag ons al evenmin doen geloven dat het met de winter afgelopen is en in Gent weet men :
" Dooi op Lichtmisse, spaart noch vier noch kisse."
Vier staat hier voor vuur, terwijl "kisse" in Gent een kaars is ! En mocht u reeds een leeuwerik horen weet dan dat :
" Vóór Lichtmis leeuwerikenzang en duurt niet lang. "
En wat u zeker ook moet weten is 't volgende ;
" Als Lichtmis komt met blommen, zal Pasen met sneeuw en ijs kommen. "
En........
" Geeft Lichtmis klaverblad, pasen dekt met sneeuw het pad. "
In Vlaanderen zegt of meent men 't volgende te weten :
" Als de zon door de lichtmiskeersen schijnt, is de winter met zes weken verlengd. "
Maar wat wanneer we met Lichtmis de zon niet te zien krijgen ?
" Lichtmis donker en grijs, is de boeren hunne eis. "
Of nog ietsje anders :
" Lichtmis donker, met regen en slijk, maakt de boeren rijk. "
Rond Lichtmis zijn de weerspreuk niet te tellen, ik ga u nog een laatste meegeven voor vandaag :
" Als 't met Lichtmis waait en stormt, is de lente dra gevormd; maar blijft het weder klaar en hel, dan komt het voorjaar niet zo snel. "
Morgen gaat de metsers hun een oog open wat niet anders wil zeggen dat de dagen al goed beginnen te lengen. En laat de zon morgen voor die ene keer dan maar eens niet schijnen !!!!!!!!! Genoeg voor vandaag, bedankt omdat u hier was, en ik hoop hier morgen weer terug te zijn met nog enkele weerspreuken die betrekking hebben op Lichtmis ! U komt toch ook weer ?
l in de 4de eeuw werd deze feestdag in Jeruzalem gevierd met een processie maar men wil dat dit feest in 544 te Constantinopel werd ingevoerd. Toen ter gelegenheid van de pest die er duizenden slachtoffers maakte. Volgens sommige schrijvers zou dit feest het verkerstenen zijn van de heidense Lupercale, wanneer de heidenen met fakkels door de straten liepen. Het was Paus Gelagius die in het jaar 404, te Rome het feest ter ere van Maria’s zuivering instelde, evenals de processie met de kaarsen die voor de goddelijke dienst gewijd waren.
Maar niets beter dan het licht kon de woorden van de kerk aan het volk verklaren : Lumen ad revelationem gentium; het licht aan het volk gebracht door Maria die de Zaligmaker op de wereld bracht. Dit is waarschijnlijk wel de reden waarom de hogescholen dit feest zo glansrijk vieren (of vierde). Te Leuven bijvoorbeeld is (was) het de gewoonte dat de leraars en studenten op die dag naar de Sint-Pieterskerk gaan om de Sedes Sapientiae te vereren. Heden is het Leuvenistenmesdag.
Al in de 12de eeuw vereerde men naast de Sint-Pieterskerk een klein O.L.Vrouwbeeld dat, volgens de overlevering door de engelen naar daar werd gebracht. Omdat het te klein was om in een processie zichtbaar te zijn voor het volk, liet de magistraat het in 1442 door een groter en prachtiger beeld vervangen, dat vereerd werd onder de naam van Sedes Sapientiae, Stoel van Wijsheid. Bij alle ongelukken nam het volk toen zijn toevlucht tot Maria.Zo gebeurde het ook in 1635 toen de Franse en de Hollandse legers voor de stad lagen, dat, dankzij de gebeden vóór het beeld gestort, de stad veilig bleef. Van toen eerde men het beeld ook onder de naam van O.L.Vrouw van belegering, en vierde men jaarlijks de gedachtenis van die weldaad
Naar het oude gebruik komen de nieuw bevorderde Dokters in de Godgeleerdheid zich voor dit beeld toewijden aan Maria, en beloven uit al hun macht de eredienst dan de H. Maagd, Beschermster van de hogeschool, voor te staan.
Te Brussel, in de Sint Nikolaaskerk, draagt O.L.Vrouw van Vrede op die dag een brandende kaars in de hand, en vroeger kwamen de gelovigen nog veel talrijker dan naar gewoonte de heilige Maagd vereren. Morgen breng ik hiervan het vervolg
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
1 Februari 2008 was een bewolkte dag met een maximum temperatuur van 7,3° die 's nachts om 1u02 waargenomen werd. - 's Avonds om 22u10 noteerde men die dag de minimum temperatuur en die bedroeg toen 3,3°. De warmste 1ste februari sinds de waarnemingen van Ukkel in 1833 was deze van 1957 met 14,6°. - De koudste 1ste februari ooit kwam in 1956 voor met min 16° !
