Over veelzijdige persoonlijkheid van André Demedts We willen hier een archief aanleggen over André Demedts. Uw bijdrage en/of informatie over de veelzijdige activiteiten van André Demedts is hierbij van harte welkom...
24-12-2006
Witte kerstmis
Klein broertje heeft gebeden om deze Kerstdag wit te zien, met voetstappen in de verse sneeuw voor het raam, en een roodborstje op een twijg, dat zingt van de verre lente en de bloemen misschien, en als de middagklokken over de vlakte ontwaken, een vage glans van de zon op de bomen en daken en de mensen zo zwart in de sneeuw, zeer groot en eenzaam.
Maar ons hart is zo licht te dragen vandaag, het is of we opnieuw mochten beginnen en alles vergeten wat niet meer is; in ieder oog blinkt een vlam en een traan, er is zo'n blij welwillen in ons, vandaag zullen wij allen met een grote liefde beminnen en niet één zal zijn blik in wantrouwen nederslaan.
Want ieder mens, die een eind weegs met ons gaat, kan Christus zijn, die voor één dag over de wereld gaat en daarom willen wij allen weerhouden: Blijf nog wat, want het wordt nacht, ieder jaar is het maar eenmaal Kerstdag en ons hart heeft zo lang op uw komst gewacht.
Want zoveel moeten we zeggen en vragen, wat ons verheugde, wat leed heeft gedaan en ik kom bedelen ieder jaar weer op deze dag, want mijn armoe en honger eindigen niet.
Als ik vanavond door de sneeuw naar huis zal gaan, Jezus, en gij Moeder, genees mijn verdriet en help ons allen, die over de vlakte het rinkelen van sleebellen horen en die geen meester zijn over het heimwee van ons bloed; help ons allen, die vruchteloos sjouwen onder de mensen en die onze hoop verloren, wij zijn dompelaars en boeven ook, maar over alle sneeuwpaden komen wij U en de sterren tegemoet.
Moeder, voor allen vandaag laat me bidden: voor mijn dode vriend, geef vader en moeder geluk en ook mijn kameraden en wat liefde aan uw dwaas, die het niet verdient en veel trouwe liefde aan Vlaanderen, Moeder, want het werd zo dikwijls verraden.
Ik ben maar een schamel arbeider, die U niets geven kan dan wat scherven van zijn hart, het is zo weinig, het is niets om dat alles te vragen... maar als het niet mag, wees voor allen niet even hard en laat één, die jong is en sterk, het lastigste dragen.
Moeder, klein broertje heeft gebeden opdat uw Kerstdag wit zou zijn, geef aan ons allen over de sneeuw, veel zonneschijn!
Het blijft een raadsel waarom de nationale media dit jaar André Demedts grotendeels over het hoofd hebben gezien. Was hij omstreeks de eeuwwisseling niet genomineerd bij de 100 grootste Belgen van de 20e eeuw en in 2002 bij de 100 meest verdienstelijke Vlamingen aller tijden. Het is op dat vlak kenschetsend waarom de Noord-Franse kranten wel aandacht aan André Demedts gaven en de Belgische niet. Er waren dit Demedtsjaar wel bijdragen in Tertio, Wekelijks Nieuws en regelmatige aandacht in de regionale bladzijden van de dagbladen Het Volk/Nieuwsblad en een paar keer ook in Het Laatste Nieuws. Het bleef echter te veel beperkt tot de regio Waregem-Wielsbeke-Kortrijk-Deerlijk-Wakken enerzijds en Nieuwpoort en Frans-Vlaanderen anderzijds.
Het is een jaar geworden boordevol prachtige activiteiten ter ere van de romanschrijver, dichter, essayist en mentor van de Vlaamse ontvoogding. De activiteiten kwamen al in januari op gang in zijn geboortedorp Sint-Baafs-Vijve, waar op diverse locaties tal van culturele activiteiten plaatshadden waarvan de literaire avond in de Romaanse Sint-Bavokerk, de onvergetelijke theaterwandeling De levenden en de doden van ES-Battement, de erfgoedhappening en de kerstevocatie van deze week in de hellevuurhoek rechtstreeks verband hielden met de persoon en het werk van André Demedts.
Er waren de publicaties van twee fraai uitgegeven poëziebrochuren naar aanleiding van poëzieavonden in de Sint-Bavokerk te Sint-Baafs-Vijve en het H.Hartcollege in Waregem. Het Davidsfonds gaf zijn vijfdelige boekenbox opnieuw uit . KFV en Marnixring Waregem gaven pentekeningen uit. In de Guido Gezellestraat in Waregem hangt nu een plaket aan de woning, die Demedts het laatst in Waregem heeft bewoond. De heemkundige kringen Juliaan Claerhout Wielsbeke en De Gaverstreke Waregem zorgden voor ruime (100 blz lange) historische of genalogische bijdragen over Demedts in hun jaarboeken.Tentoonstellingen waren er in de bilbiotheken van Kortrijk en Waregem, het Demedtshuis in Sint-Baafs-Vijve en in het H.Hartcollege in Waregem. Daarbij waren er nog sfeervolle Demedts-herdeningen in Sint-Baafs-Vijve (waar omvangrijk jaarprogramma), Waregem (stad, Davidsfonds en H.Hartcollege), de herdenking van KFV in Frans-Vlaamse Belle, Nieuwpoort, e.a.
Tenslotte moet ook nog de feestelijke uitreiking vermeld worden van de jaarlijkse André Demedtsprijs in het stadhuis van Kortrijk.
Eveneens op het stadhuis in Kortrijk werd vandaag ook het 34e jaarboek van de Geschied- en Heemkundige Kring De Gaverstreke overhandigd aan mevrouw Germaine Demedts-Ide, de 90-jarige weduwe van André Demedts, en aan dochter Hilde Demedts. Op de foto zien we Hilde Demedts, voorzitter Guy Algoet, mevrouw Germaine Demedts-Ide en Jo De Mets, de auteur van de genealogische bijdrage.
André Demedts kreeg dit jaar ruime aandacht in KFV-mededelingen, de driemaandelijkse nieuwsbrief van het Komitee voor Frans-Vlaanderen met zetel in Waregem en in 1947 opgericht door André Demedts en Luc Verbeke. In het 36-blz tellende nummer van de december 2006, januari-februari 2007 krijgen we ondermeer de publicatie van de toespraken bij de hulde aan André Demedts op de 59e Frans-Vlaamse Cultuurdag op 24 september 2006 in Belle.
Naar aanleiding van het André Demedtsjaar bracht KFV in Belle hulde of hommage aan André Demedts tijdens de plenaire zitting door drie Frans-Vlaamse laureaten van de André Demedtsprijs. Dit zijn Jacques Fermaut, oud-leraar Nederlands en vast medewerker van het KFV, door Francis Persyn, oud-inspecteur voor het Nederlands in Frankrijk en ondervoorzitter van het KFV, en door Sandrine Demange, directrice van het Huis van het Nederlands (La Maison du Néerlandais) en voorzitster van de jury van de Taalprijsvraag Nederlands van het KFV. In hetzelfde nummer van KFV-mededelingen brengt secretaris Dirk Verbeke ook verslag uit over de proclamatie van de 41e taalprijsvraag Nederlands met 100 deelnemers.
We brachten hier op deze webstek al de inhoud van de toespraken van de drie Frans-Vlaamse Demedtsprijs-winnaars Jacques Fermaut (1983), Francis Persyn (1995) en Sandrine Demange-Delobel (voor André Demedtshuis 2001). Het decembernummer van KFV-mededelingen geeft ook aandacht aan de pentekening van André Demedts door de Frans-Vlaamse kunstenaar Jean-Claude Bottin, die KFV ter gelegenheid van het André Demedtsjaar heeft uitgegeven in beperkte oplage van 50 gesigneerde exemplaren. De pentekening meet 40 cm bij 30 cm en is gedrukt Recto 2 kleuren op Steinbachpapier. Dit werk kan nog besteld worden voor de prijs van 20 euro, verzending inbegrepen, op rekening nr 469-1003761-50 van KFV vzw, Platanendreef 46, 8790 Waregem met vermelding Demedts-Bottin.
Onderaan de tekening staat, naast de handtekening van de kunstenaar, volgende tekst :
André DEMEDTS
(°1906- 1992)
Uitgegeven door het Komitee voor Frans-Vlaanderen (KFV) vzw ter gelegenheid van het André Demedtsjaar 2006. Beperkte oplage van 50 gesigneerde en genummerde exemplaren door de Frans-Vlaamse kunstenaar Jean-Claude Bottin.
Nog in het jongste nummer van KFV-mededelingen onder de rubriek Hulde aan André Demedts Hommage à André Demedts staat de boodschap van Luc Verbeke voor de deelnemers aan de 59e Frans-Vlaamse Cultuurdag van het KFV in Belle. Luc Verbeke was in 1947 met Demedts stichter van het Komitee voor Frans-Vlaanderen, en secretaris en drijvende kracht van het KFV gedurende een halve eeuw, dan voorzitter en erevoorzitter van het KFV, en eerste laureaat van de André Demedtsprijs in 1970.
59 jaar is het dus dat in Waregem de Frans-Vlaamse Cultuurdagen met André Demedts als voorzitter en mezelf als secretaris zijn ontstaan. En 8 augustus 2006 was de 100e verjaardag van mijn dierbare vriend wijlen André Demedts. Net op 8 augustus 2006 overkwam mij een ongeval, met het gevolg dat ik geen enkele herdenking van die geboortedag van André Demedts heb kunnen meemaken. En ook voor de 59e Frans-Vlaamse Cultuurdag in Belle lukt het me nog niet om aanwezig te zijn. Moge deze dag een stimulans zijn om met zn allen voort te werken aan de promotie van de Nederlandse taal en cultuur in Frans-Vlaanderen.
Dirk Verbeke laat ook niet na i.v.m. het André Demedtsjaar de krant De Standaard terecht te wijzen voor zijn negering van de figuur van André Demedts. In de Noord-Franse krant La Voix du Nord verscheen op 8 augustus 2006, precies op de dag dat André Demedts 100 jaar geleden geboren werd, een artikel van journaliste Perrine Diéval met als titel: Commémoration du KFV: l année André Demedts.Ter vergelijking: Jeroen Overstijns, chef Letteren bij de krant De Standaard, wou blijkbaar geen letter vuil maken aan oud-DS-medewerker Demedts. In zn beste Nederlands (sic!) reageerde hij op de suggestie om enige aandacht te besteden aan het André Demedtsjaar: Hartelijk dank om ons dit te signaleren. Helaas gaan we echter hierop niet ingaan omdat onze prioriteiten de volgende maanden op andere punten liggen. Er rest ons enkel plaatsvervangende schaamte
Huis van het Nederlands in het teken van A. Demedts
Toespraak van Sandrine Demange-Delobel, directrice van het Huis van het Nederlands in Belle, bij de hulde aan André Demedts op 24 september tijdens de 59e Frans-Vlaamse Cultuurdag in Belle (met dank aan Mark Verbeke voor foto). (uit KFV-mededelingen, 34e jg, nr 3, dec 2006)
Vandaag sta ik hier om de heer André Demedts te huldigen naar aanleiding van het André Demedtsjaar 2006 omdat het Huis van het Nederlands in 2001 de André Demedtsprijs mocht ontvangen. Ik heb me bereid verklaard om hier de bescheiden vertegenwoordiger van het Huis van het Nederlands in Belle te zijn. Jammer genoeg heb ik André Demedts niet gekend, maar ik heb wel ontdekt wat een buitengewoon auteur hij was, en vooral ook hoe hij zich voor Frans-Vlaanderen en de Nederlandse cultuur ingespannen heeft.
Toch voel ik me niet van dezelfde grootte als Demedts en als de mensen die door de André Demedtsprijs werden geëerd. Ik denk nu bijvoorbeeld aan de heren Luc Verbeke, Jozef Deleu, Francis Persyn, Jacques Fermaut - en ik heb de eer die een beetje beter te kennen. Ik heb het gevoel dat Het Huis van het Nederlands in Belle echt het vervolg is van zijn acties en wat hij graag gewenst had voor Frans-Vlaanderen.
Deze bijzondere man, die soms ook een cultuurpoliticus genoemd werd, zou waarschijnlijk blij zijn geweest om twee mannen te ontmoeten: de heren Delobel, gedeputeerde, en Kooijman, Frans inspecteur voor het onderwijs in Noord-Frankrijk, die samen het idee van het Huis van het Nederlands hebben laten groeien maar ook hun uiterste best hebben gedaan opdat het nu zou bestaan als een informatie- en vormingscentrum voor het Nederlands in Frans-Vlaanderen dat iedereen kan helpen bij het leren, de vervolmaking of het onderhoud van de Nederlandse taal en om leermiddelen te vinden. Deze twee personen hebben volgens mij veel gemeenschappelijk met de heer Demedts: hun wil, hun inzet, hun visie op de toekomst, iets wat misschien ook te maken heeft met het feit dat ze alle drie in de onderwijswereld hadden gewerkt. Dankzij deze mensen is het mogelijk in Frans-Vlaanderen meer over de Nederlandse taal en cultuur te leren.
Dat het Huis van het Nederlands nu bestaat en groeit is mede te danken aan Meneer Demedts (die, moet ik bekennen, ons veel geholpen heeft dankzij het bedrag dat aan de Demedtsprijs verbonden is) maar vooral ook gerealiseerd dankzij het KFV, en ook wel de Orde van de Prince en vele Vlamingen over de grens die ons de weg getoond hebben en nog steunen. Dank u wel allemaal.
La Maison du Néerlandais sous Ie signe d'André Demedts
Si je suis présente parmi vous aujourd'hui pour vous parier d'André Demedts, c'est parce que le Prix André Demedts 2001 a été décerné a la Maison du Néerlandais, dont j'ai humblement accepté d'être la représentante.Je ne l'ai mal-heureusement pas connu mais j'ai appris alors quel grand homme de lettres il était. J'ai surtout compris qu'il avait beaucoup oeuvre pour la Flandre Francaise et la culture Néerlandaise.
Et si moi-même je ne me sens pas a la hauteur d'un homme tel que lui ou des personnes que son prix ont mis a l'honneur (je pense a Mr Luc Verbeke, Mr Jacques Fermaut, Mr Jozef Deleu, Mr Francis Persyn,que j'ai l'honneur de connaître quelque peu), j'ai cependant Ie sentiment que la Maison du Néerlandais est tout a fait dans la lignée de ses actions et de ce qu'il aurait souhaité pour la Flandre Française.
Cet homme.que l'on décrit parfois comme un politicien de la culture, aurait certainement aimé rencontrer ces deux personnes: Mr Delobel, député et Monsieur Kooijman, inspecteur de l'Education Nationale du Nord/Pas-de-Calais qui sont a l'origine de la Maison du Néerlandais. Ils en ont concu l'idée mais ont aussi su mettre les moyens en oeuvre pour qu'elle existe: un centre d'information et de formation en néerlandais pour la Flandre francaise oü l'on peut apprendre, se per-fectionner ou entretenir son néerlandais, trouver du matériel d'apprentissage. Ces deux hommes ont - il me semble - des points communs avec monsieur Demedts: leur investissement, leur volonté farouche, leur projection dans l'avenir, choses qui ne sont pas étrangères me semble-t-il au fait qu'ils venaient tous trois du milieu éducatif.
Maintenant la Maison du Néerlandais existe et continue de grandir grace a des gens tel que Monsieur Demedts (il faut reconnaître que Ie prixAndré Demedts était accompagné d'une belle somme d'argent qui nous a permis d'investir) mais aussi grace au KFV, a l'Ordre du Prince, et aux nombreux flamands belges qui ont su nous nous montrer la voie et nous soutiennent. Merci a tous.
Sandrine Demange-Delobel
Huis van het Nederlands / La Maison du Néerlandais André Demedtsprijs 2001 / PrixAndré Demedts 2001
Uitgebreide studie over de voorouders van André Demedts
Het zopas verschenen 34e jaarboek van de Waregemse Geschied- en Heemkundige kring De Gaverstreke opent met een uitgebreide studie over André Demedts en zijn voorouders.Auteur Jo De Mets werkt al een tiental jaren aan de familiestamboom en kon op vraag van de kring ter herdenking van het 100e geboortejaar van André Demedts een overzichtelijke kijk bieden in de rijke roots, waar ook de heemkundige André Demedts destijds zelf zo trots naar op zoek was. De exposé is een uniek document voor en over de Vlaamse auteur en begint omstreeks 1592 toen voorouder Joos De Mets (1568-1630) zich vestigde in Waregem, waar hij later officier werd van de heer van Potegem en daar de herberg uitbaatte.
Het is een uitgebreid artikel geworden van meer dan 100 paginas. Hierin worden betekenis en herkomst van de naam Demedts toegelicht. Daarna wordt als ode aan de schrijver één voor één zijn voorvaders van onder het stof gehaald en levendig op het toneel gebracht.
Vooral de eerste twee geslachten na 1600 zouden een belangrijke rol spelen in het publieke en politieke leven in Waregem. Als officier werden zij betrokken bij de twisten tussen de plaatselijke heren. Zodoende bepaalden zij bijna een eeuw lang voor een stuk mede het verloop van de boeiende geschiedenis van Waregem. Dat hun nazaten engeltjes waren durven we niet gezegd hebben. Toch loopt de voornaam Engel als een rode draad door de familiegeschiedenis van André. Het spoor van de veelal welstellende landbouwersfamilie sommige zijn schepen of lid van het armbestuur - liep via Zulte en Dentergem naar St.-Baafs-Vijve.
Ook het leven en werk van de schrijver worden uitvoerig belicht. De auteur zou in Sint-Baafs-Vijve op 8 augustus 1906 geboren worden op de familiehoeve de Elsbos. Na zijn huwelijk met Germaine Ide in 1938 ging hij in Waregem wonen, waar hij 15 jaar verbleef. Hijwist toen niet dat hij ging wonen op een steenworp van waar zijn voorouders elf generaties vroeger ooit hun verblijfplaats hadden en er een belangrijke rol speelden. Was de cirkel rond?Vier kinderen werden geboren. Hilde, de jongste dochter, zou later schepen worden in Kortrijk. Om dichter bij zijn nieuwe job bij de radio te zijn verhuisde André naar de Condédreef te Kortrijk. Hij overleed in 1992 en kreeg een ereplaats naast de kerk van St.-Baafs-Vijve en het André Demedtshuis.
Jo De Mets vertelt ook hoe het schrijverstalent reeds op jonge leeftijd kwam opborrelen, zijn carrière als leraar aan het H. Hartcollege te Waregem, zijn leiderschap als directeur van de Gewestelijke Omroep West-Vlaanderen (B.R.T.), zijn bijdrage voor de Vlaamse cultuur en zijn uitgebreid oeuvre, het komt allemaal aan bod. Tevens smeedde hij het staal van de Vlaamse beweging. Talrijke literaire prijzen vielen hem te beurt, zoals in 1990 de driejaarlijkse Staatsprijs der Nederlandse Letteren. Hij werd ereburger van St.-Baafs-Vijve, Nieuwpoort en Waregem. In 2000, bij de eeuwwisseling, werd hij geselecteerd bij de 100 opmerkelijkste Vlamingen van de 20ste eeuw.
Er wordt ook even stil gestaan bij de mens achter de auteur: eerder gesloten voor zijn eigen diepste gevoelens, liefdevol voor zijn gezin, gedreven voor het Vlaamse volk, rust vindend in de dialoog met de natuur, bescheiden in de roem.
Dat André Demedts een heemkundige schrijver was is alom bekend. Maar dat hij eveneens een familiekundige schrijver was, daar wordt uiteindelijk dieper op ingegaan. De dag voor gisteren is zijn autobiografisch verhaal. Met toespraken als De familiekunde als therapie wilde hij iedereen aanmoedigen om aan stamboomonderzoek te doen. De voorouders zijn voor André van uitzonderlijk belang. Hij gebruikt zijn eigen voorvaders veelvuldig als figuren in zijn romans. Volgens hem zijn we niet alleen door onze genen verbonden met het voorgeslacht. Zelf is hij er ten stelligste van overtuigd dat hij door hen voorbestemd is en dat ze hem beschermen.
Het artikel eindigt met een relaas van de voornaamste activiteiten van het André Demedtsjaar. Misschien is het jaarboek voor velen onder jullie een tip voor onder de kerstboom of een ideaal nieuwjaarscadeau. Want over in totaal 736 blz. worden nog talrijke andere fascinerende verhalen uit de streek u geserveerd in dit 34e jaarboek. . Daarbij hoort zeker de studie van historicus Marcel Delmotte over ambassadeur Baert, de eerste Vlaming die het tot ambassadeur eerste klas bracht. Marc Crabeels maakte een interessante studie over Gaston Deweer, die als directeur André Demedts en de latere ambassadeur Baert binnenloodste als leraar van het H. Hartcollege. Luc Cappon brengt informatie over de bijzondere Vijfse figuur Maryflor (Flor Vanlerberghe) en publiceert hierbij ook zijn gedicht Mijn hart is moe op datum van 8 augustus 1983 opgedragen aan André Demedts. Het jaarboek kost slechts 20 Euro en is te verkrijgen bij alle bestuursleden of door storting op nr. 068-0503010-92 van: Geschied- en Heemkundige Kring - Waregem.
Na de bijzondere theaterwandeling De Levenden en de Doden' in augustus laatstleden, gaat ook de allerlaatste activiteit in het kader van het André Demedtsjaar in samenwerking met het theatergezelschap het ES-battement. Zij presenteren om woensdag 20 december om 20 u in de Sint-Bavokerk een 'Kerst in de Hellevuurhoek' van Bernauw, Bernauw en Borms in een regie van Anton Cogen. Het stuk werd voor het eerst opgevoerd in 1946 door de "zwarten" van het interneringskamp Elselo.
Kerst in de Hellevuurhoek kan als een actueel sprookje worden gezien dat zich ook aansluit op het werk van André Demedts. In zijn roman De Levenden en de Doden lezen we dat de zwarten werden vergaard in kampen om daar te wachten op hun definitieve straf Men trof daar een allegaartje aan van allerlei pseudo-geëngageerden, opportunisten maar soms ook overtuigde flaminganten, misleid door de Nazi-ideologie. Ze probeerden hun leven zo goed en zo kwaad als het ging, in emotionele banen te leiden en daar mocht de viering van Kertstavond niet aan ontbreken. Weinachten. Dat deze scéances van hoogstaande kwaliteit waren, hoeft geen betoog. Wat speelden zij op Kerstavond 1946? Een pamflet tegen de oorlog, tegen alle oorlogen.
Op het einde van de eerste wereldoorlog (14-18), werden de voor altijd geestelijk bschadigden en de onzienlijk verminkten, in speciale instellingen samengebracht, vooral met de bedoeling om hen aan het oog van de ondankbare en beborneerde wereld te ontrekken. Eén ervan was de "Hellfire Corner" in Groot-Brittanië, in de buurt van Dover. De mascotte van een troepje soldaten, een oorlogsweesje met de symbolische naam "Scharpenelle" en de enige overblijvende van dat troepje soldaten, in onkenneljke horrortoestand, vinden elkaar na jaren terug. Een gruwelijke Kerst! Een actueel sprookje.
Het stuk van ES-battement is een aanvulling bij hun indrukwekkende theaterproductie van augustus jongstleden. Ze brengen immers de kerstscène uit het boek De Levenden en de Doden van André Demedts. Deze kerstscène speelt zich af in het werkkamp van Ribaucourt, waar de drie protagonisten opnieuw met elkaar geconfronteerd worden. Dit zijn het hoofdpersonage Hans Dammaert, de priester Steven Van Huysse en de communist en verzetstrijder Peter DHooghe. Voor alle duidelijkheid dient vermeld dat deze scène niet voorkwam in de zomerproductie. Aansluitend is er gelegenheid tot napraatje bij een hapje en een drankje in het CM-gebouw in omgeving van de kerk.
Tickets kosten 8 Euro en reservatie is mogelijk in de Cultuurdienst van Wielsbeke tel. 056 67.32.70of mail cultuur@hernieuwenburg.be
Info voorzitter Antoon Vandendriessche tel. 056 66.93.58
