Van de paardentram naar de Dampoort tot de Hermelijn naar Flanders Expo
13-09-2007
op. vervoer in Gent (38)
Van Moscoubrug was in 1957 nog geen sprake. Het braakliggende terrein rechts werd vaak benut als kampeerplaats voor zigeuners, die in de buurt al gauw een slechte reputatie hadden. Achteraan rechts stonden net voor de bareel van de ringspoorweg nog een vijftal huizen. Op die plaats zou 17 jaar later de keerlus voor de PCC's worden aangelegd.
*** AFLEVERING 4 (WEEK VAN 20 TOT 26 AUGUSTUS 2006) TERUG BESCHIKBAAR !!!
Geboren en getogen in de Veldwijk op een boogscheut van terminus "Moscou" kan ik moeilijk het feit negeren dat op 5 september aanstaande de toenmalige lijn 1 precies 75 jaar bestaat. Enkele foto's van de terminus "Moscou"
Drie-asser 400 aan het uiteinde van het enkel spoor in de Jozef Vervaenestraat. De ontvanger heeft het keren van de sleepbeugel beëindigd en de rolfilm is aangepast voor een rit stadninwaarts naar MEDO aan de Palinghuizen. De rij woningen uiterst rechts bestaat nog. Het gedeelte voorbij de auto's moest verdwijnen voor de bouw van het E17-viaduct in 1968-1970. Van aan de terminus kon je de bocht zien ter hoogte van de Ploegstraat, waarin mijn geboortehuis staat. De woning links maakte deel uit van de bloemisterij De Clercq - Van Ghyseghem en werd gesloopt voor de aanleg in 1959-1960 van Moscouviaduct. (C. Thornburn - 24 september 1957)
Op de lijn Gent - Merelbeke zijn de gyrobussen sedert eind november van verleden jaar vervangen door gewone voertuigen. Deze maatregel diende genomen te worden ingevolge een defect aan alle drie de voertuigen, onder meer oververhitting van de gyro. Thans staat wel vast dat de werkingskosten van de bussen hoger zijn dan die van de gewone voertuigen. Daarenboven brengt het inleggen van bijzondere bussen op de gyrolijn bepaalde moeilijkheden met zich mee en verder is men ook gebonden aan de omloop. Alles laat dus voorzien dat de gyrobussen weinig of geen kans meer zullen hebben op bovenvermelde lijn.
Een gyrobus aan de laadmast "Bergstraat" tijdens de inhuldigingsrit op 11 september 1956.
Het tramrijtuig van lijn 8 dat zondagavond de laatste rit verzekerde naar De Sterre is op een twintigtal meter van zijn eindpunt uit de sporen gelopen en gekanteld, met het ongelukkig gevolg dat twee reizigers die op het platform hadden plaats genomen, onder het rijtuig verpletterd werden. Aan Gent-Sint-Pieters werden drie reizigers opgeladen. De rit geschiedde in normale omstandigheden en niets liet het tragisch einde ervan vermoeden. Plots, ter hoogte van café De Prins, liep het rijtuig in de zeer scherpe bocht uit de sporen, volgde de richting van de Kortrijksesteenweg, ontwortelde een aldaar staande boom en kantelde op zijn rechterzijde, om tenslotte nog een zevental meter over de straatstenen te glijden. Uit het voertuig dat over de ganse breedte van de steenweg lag stegen hulpkreten op. Buren en verbruikers in de nabijgelegen herbergen daagden spoedig op en wisten langs de bovenkant van het rijtuig de geleider, de ontvanger en een passagierster in veiligheid te brengen. De trambedienden hadden geen letsel bekomen. Slechter was het gesteld met twee andere reizigers. Ofwel werden zij ten gevolge van de wiegende beweging van het rijtuig er uitgeworpen, ofwel waren zij door schrik bevangen er afgesprongen op het ogenblik dat het logge gevaarte langs hun kant oversloeg. Ze zaten beiden gekneld tussen het koetswerk en de straatstenen en gaven geen teken van leven meer. Aangaande de oorzaak van dit tragisch ongeval worden allerlei veronderstellingen in het midden gebracht. Ooggetuigen beweerden dat de geleider met een te hoge snelheid de bocht heeft willen nemen, anderen zijn van mening dat de slechte staat van de sporen aanleiding heeft gegeven tot het jammerlijk gebeuren. De tramgeleider Karel Caus beweert dat de remmen weigerden te werken. Na een langdurig verhoor werd hij onder aanhoudingsmandaat gesteld. Men zal moeten wachten tot de deskundigen zich na een nauwkeurig onderzoek in de stelplaats zullen kunnen uitspreken.
"Een indrukwekkende foto van het tramrijtuig" (Het Volk).
De Bezettende Overheid deelt ons mee dat de leden van het N.S.K.K. (Nationalsozialistischen Kraftfahrkorps) in uniform, zonder beperking recht hebben op het kosteloos vervoer per buurtspoorweg en per autobus, welke ook hun nationaliteit is. Dit geldt eveneens voor de leden van de Organisation Todt. De leden van deze laatste organisatie dragen allen hetzelfde uniform in khakikleur en zijn te herkennen aan de armband met hakenkruis en opschrift. De leden van de afdeling Vlaamsche Fabriekwacht hebben tot nog toe geen recht op het kosteloos vervoer bekomen, zelfs indien zij een armband met het opschrift Wehrmacht dragen. Gelieve bovenstaande onderrichtingen aan het belanghebbend personeel ter kennis te brengen.
Een tram van lijn 3 in de Belfortstraat als decor voor een militaire parade aan het Gentse stadhuis.
Bij de aankomst van een reizigerstrein gebeurt het zeer dikwijls dat de standplaats van de tramlijnen voor de Sint-Pietersstatie door een wachtende menigte overrompeld wordt. Dan ontstaat er meestal een gedrang om op de nog in gang zijnde trams te stappen, alvorens de aangebrachte reizigers afgestegen zijn. Het gebeurde reeds menigmaal dat personen hun valiezen reeds op het platform plaatsen en zo de weg nog meer versperden. De tramontvanger heeft nu het recht bekomen, in te gaan tegen de personen die zo handelen. Tegen deze onduldbare handelswijze moesten reeds eerder maatregelen getroffen zijn geweest !
Een drie-asser van de eerste reeks (302-315) in dienst op lijn 4 aan de halte op het Maria-Hendrikaplein.
Aan de spoorwegovergang op de Meulesteedsesteenweg is een tramrijtuig van lijn 6 tegen de bareel gereden toen die onverwachts werd neergelaten. De geleider deed alle mogelijke pogingen om tijdig te stoppen maar het lukte niet. Het snelle sluiten van de bareel was het gevolg van de voorbeeldige opmerkzaamheid van de overwegwachter, die plotseling een onaangekondigde locomotief zag naderen. De schade aan het tramrijtuig was gering.
Op 7 juli had de inhuldiging plaats van de stoomtramlijn Bassevelde - Oosteeklo - Ertvelde - Kluizen - Evergem - Wondelgem. De reisafstand bedraagt 15 kilometer. De pachtende maatschappij is de Société Anonyme de Transports Urbains et Vicinaux, tevens uitbaatster van de buurtlijnen naar Oostakker-Zaffelare, Wetteren-Hamme en Lochristi. Het betreft hier nog slechts het eerste deel van de lijn Gent-Rabot - Bassevelde. (*volledig in gebruik op 8 december) Gisteren om 13 uur werd te Evergem de stoomtram feestelijk ingehuldigd met volksspelen, een feestmaal in het gemeentehuis voor de notabelen en een optocht, gevolgd door een concert op de kiosk van het dorpsplein door de verenigingen Ste-Cecilia en Flora, de fanfare van Wippelgem en de zangvereniging van Doornzele.
Aankomst van de stoomtram op het dorpsplein van Ertvelde.
***AFLEVERING 3 (WEEK VAN 13 TOT19 AUGUSTUS 2006) TERUG BESCHIKBAAR !!!
17 augustus 1898 (Gazette van Gent)
Het baart verwondering dat zo langs alle kanten eindjes spoorbaan worden gelegd voor de elektrische tram en men niets afwerkt. Nochtans zou men reeds een groot deel van de vergunning in werking kunnen stellen, bijvoorbeeld de lijn van de Zuidstatie naar de Heuvelpoort, die nu eindigt aan het begin van de Hofbouwlaan. Nabij de Belvédère aan de Parklaan (* te situeren op de hoek van de Emiel Clauslaan en de Krijgslaan) begint de lijn die de statie Gent-Sint-Pieters (* toen nog een houten gebouw aan de Parkplaats) naar de Korenmarkt gaat. Welnu, indien men de korte lijn tussen de Belvédère en het begin van de Hofbouwlaan voltooit, zou men een gemengde dienst kunnen inrichten en de nieuwe rijtuigen, die zonder de accumulatoren niet al te zwaar zijn, door paarden doen trekken. Met een overstapje op de Kortrijksesteenweg in de oude paardentrams zou men dit belangrijk deel onmiddellijk in voege kunnen brengen. (* toch moest geduld worden geoefend tot 2 februari 1899 vooraleer de elektrische lijn Sint-Jacobs - Gent-Zuid - Heuvelpoort - Sint-Pieters - Korenmarkt in gebruik werd gesteld)
Een accutram op de Hofbouwlaan, ter hoogte van de normaalschool.
Een eeuw verschil, verenigd op één en dezelfde foto !!... Zonder de teletijdmachine van professor Barabas lukte dit uiteraard niet. Zo ben je hier getuige van een ontmoeting tussen een accumulatorentram uit 1899 en een "Hermelijn" uit 2000 aan de Vleeshuisbrug !
De vouten van de nieuwe Sint-Michielsbrug worden met teerkarton bedekt om alle doorsijpeling van water te beletten. Langsheen de leuning die er bijna geheel staat, is men bezig de waterleiding te leggen. De palen voor de trolleygeleiding van de trams zijn bijna alle opgericht. De dubbele tramweg zal in het midden van de brug liggen, zodat er langs weerskanten tussen de sporen en de voetpaden genoeg plaats zal zijn voor al het andere gerij. Het enkel tramspoor in de Borluutstraat (*thans Belfortstraat) zal ook in het midden liggen. In de Cataloniëstraat wordt aan de tramwegen niets veranderd. (* Voorheen verliep de reisweg van lijn 3 over de Korenmarkt en verder op dubbel spoor door de Langemunt(!) en over de Vrijdagmarkt. Vanaf 8 november ging het staduitwaarts langs de Catalonië- en de Belfortstraat, richting Brugsepoort echter nog tot 2 juli 1914 verder langs de Vrijdagmarkt en de Langemunt)
Een trolleytram op de nieuwe Sint-Michielsbrug, in dienst op lijn 3. (prentkaart)
De dekenijen Gent-Zuid en Terplaten hebben op feestelijke wijze het feit gevierd dat hun wat afgelegen wijk door een tramlijn beter met de stad verbonden is. Eerst werd in het lokaal Zuidstatie-Dierentuin het trambestuur plechtig ontvangen, vertegenwoordigd door de heren A. Vercruysse-Bracq, voorzitter van de maatschappij, Versluys, bestuurder en twee ingenieurs, Van de Weghe en Van Sull. Daarna werd een glas schuimwijn geledigd in het hotel Mille Colombes en stapte men in de voorbehouden rijtuigen. In een ander had een militaire harmonie plaatsgenomen voor het muzikale gedeelte van de optocht. Heel de lijn langs de Dierentuinlaan (*thans Franklin Rooseveltlaan), Tentoonstellingslaan en Citadellaan is één enkele baan, daar de verschillende sporen aan elkander zijn gelast. Het rollen van de tramrijtuigen is daardoor aanmerkelijk verzacht en de sleet zal veel geringer zijn. Onderweg werd door een klein meisje, mejuffer Yvonne Van Damme, een bloemenschoof aan de heer Vercruysse-Bracq overhandigd. In het Hôtel Bellevue nam de heer K. Lybaert, erelid van de dekenij Terplaten, het woord om het trambestuur te danken. Hij hoopte dat een talrijk verkeer langs de nieuwe weg tussen de Zuidstatie en deze van Sint-Pieters (*voorlopig gebouw in de Clementinalaan) de gedane kosten zal doen vergoeden en men tijdens de Wereldtentoonstelling alle twee tot drie minuten een vertrek zal hebben.
De verordening van de Militaire Bevelhebber voor België en Noord-Frankrijk ten gunste van de nv Elektrische Tramwegen van Gent betreft volledige onderhoudswerken aan de daken van de stelplaats in Gentbrugge en ter gelegenheid daarvan, de verhoging van de tien overblijvende kappen met 1,40 meter, om ze op dezelfde hoogte te brengen als de andere. Gezien de menigvuldige ongelukken en averijen die de geringe hoogte van deze kappen aan de sleepbeugels en pantografen van de tramrijtuigen veroorzaakt, hadden wij sedert verscheidene jaren deze werken ondernomen en voortgezet. Al de nodige materialen zoals cement, stenen, ijzerprofielen, glas, pannen en zink zijn destijds aangekocht geweest, maar de werken moesten worden stopgezet wegens de verordeningen op de bouwactiviteiten. Het is ons thans onmogelijk geworden het regelmatig onderhoud van ons rollend materieel gedurende de winterperiode te verzekeren, aangezien er bij duisternis geen werken mogen uitgevoerd worden buiten de werkplaatsen. De uitvoering van de aangevraagde werken is hoogstnodig en dringend. Onder de lage kappen durven wij geen motorrijtuigen bergen, vermits het ons onmogelijk wordt de veren van onze sleepbeugels en pantografen nog te vervangen.
Zicht op een gedeelte van de tramloodsen (foto 1935 - archief ETG).
Het wijkspoor op de Afsneelaan (* thans Koningin Fabiolalaan) werd definitief buiten dienst gesteld. De laatste tram die er op 1 augustus stationeerde was de drie-asser 351. De werken die het Maria-Hendrikaplein een totaal ander uitzicht moeten geven nemen thans een aanvang. Ook voor de autobussen van de NMBS en de NMVB wordt een hele reeks vluchtheuvels voorzien. Ter hoogte van de ingang van het station zal de keerlus voor de trams worden ontdubbeld met het oog op de naderende komst van de PCC-rijtuigen.
Een viertal drie-assers geparkeerd op het wijkspoor in de Afsneelaan. (foto uit 1963, vooraan rijtuig 357)
Nostalgische Gentenaars en iedereen die met heimwee terugdacht aan de gele trams die vroeger het stadsbeeld kleurden, konden op 11 en 12 juli hun hartje ophalen in het Henegouwse Lobbes-Thuin. ASVI organiseerde er de "Gentse dagen" en voerde de bezoekers met de authentieke drie-asser 354 van de gebroeders Ryckaert bergop en bergaf doorheen het mooie landschap. Onmiddellijk daarna werd het tramrijtuig overgebracht naar Oostende om er tijdens de tweedaagse Trammelant in De Haan aan zee voor het eerst om het half uur tussen 14.30 en 20.30 heen en weer te rijden tussen de tramstatie en de keerlus De Kiezel. De baladeuse die aan het rijtuig was gekoppeld had twee weken daarvoor in Gent nog gediend als paardentram op de oude sporen tussen het belfort en Sint-Jacobs.
Drie-asser 354 van Achiel Ryckaert tijdens "Trammelant" in De Haan aan Zee. (eigen foto)
Twee zustermaatschapijen van de groep Empain, de Société Anonyme des Railways Economiques de Liège-Seraing et Extensions en de Compagnie Générale de Railways à Voie Etroite hadden op 29 juni de eerste elektrische tramlijn op de stadsomloop van Oostende officieel ingereden. Vijf motorwagens werden via accumulatoren van elektrische stroom voorzien. Het schepencollege en verscheidene gemeenteraadsleden van Gent onder leiding van burgemeester Emile Braun kwamen op maandag 9 augustus de nieuwe elektrische installaties bekijken in de stelplaats aan de Nieuwpoortsesteenweg, waar ze werden ontvangen door de heren Dupont, Bourgeois en De Cuyper. De Gentse heren waren opgetogen over het sleepvermogen van de trams en bijzonder geïnteresseerd omdat dezelfde maatschappijen op het punt stonden de concessie te verkrijgen van de Gentse tramlijnen. Na het bezoek reed het gezelschap naar de Krokodiel tussen Middelkerke en Westende. Ze bezochten daar de schoolkolonie, gesticht door de liberale studenten van de Gentse universiteit. Terug in Oostende werden ze ter tafel genodigd in het Hôtel d'Allemagne in de Kaaistraat. (*Enkele dagen later ging de voorkeur van het Gentse schepencollege naar dit stelsel)
Accumulatorentram 147 aan de kiosk op de Korenmarkt. (prentkaart)
*** AFLEVERING 2 (WEEK VAN 6 TOT 12 AUGUSTUS 2006) TERUG BESCHIKBAAR !!! ===============================
6 augustus 1888 (Gazette van Gent)
Het reglement van de Buurtspoorwegen gebiedt uitdrukkelijk dat bij aankomst in een tramstatie, de ontvangers herhaalde malen luid en verstaanbaar de naam van de stopplaats moeten aankondigen. Ziehier hoe dat in Sint-Amandsberg in zijn werk gaat op het Frans machien zoals de tram terecht mag genoemd worden. Telkens als de tram uit Zaffelare op de gemeenteplaats aankomt gaan de bedienden luidkeels aan het roepen: "Mont Saint-Amand! Mont Saint-Amand!". Zijn die tramgasten soms benauwd dat de boeren en boerinnen van Zaffelare, Desteldonk en Oostakker zouden verstaan wat er geroepen wordt? Ter gelegenheid van de kroning van Onze-Lieve-Vrouw van Lourdes reden om het kwartier stoomtrams in elke richting van 8 uur 's morgens tot 7 uur 's avonds, opgepropt met volk. Rond 9 uur reeds krioelde het in de omgeving van het heiligdom op Slotendries van Gentenaars en vreemdelingen. Voor de gelegenheid werden kaartjes aan 40 centiemen afgeleverd voor de reis heen en weer tussen de Kasteeldreef in Gent en Lourdes. De praalstoet van Sint-Amandsberg naar Slotendries werd langs de Antwerpsesteenweg (* de baan naar Lochristi) omgeleid, om het grote verkeer van trams en rijtuigen niet te hinderen.
De stoomtram van de lijn Gent-Heernis - Oostakker - Zaffelare ter hoogte van de wijk "Slotendries" in Lourdes-Oostakker. (prentkaart)
Als een kind van een stuk nieuw speelgoed, zo heeft het merendeel van de Gentenaars gedurende drie weken van zijn glimmende, nieuwe blauwe trams (* PCC's) genoten. Met hun wapperend driekleurig vlammetje en hun vrolijk tingelende schel brachten zij iets feestelijks in de oude, kronkelende straten langs het parcours van lijn 4. De sympathieke blik die ze hun razende maar bijna geruisloze tocht vergezelde, begint nu plaats te maken voor een nuchter en kritisch oog. Zij glijden lang niet meer zo zachtjes over de sporen heen als aanvankelijk en zijn aardig op weg om even stampend en knarsend als hun oudere gele broeders de straatstenen te doen trillen. Het rijcomfort is inderdaad toegenomen, maar er moet worden vastgesteld dat de Gentse tram niet aan alle eisen van een vlot en modern gemeenschappelijk vervoer beantwoordt. Er is slechts één uitgang en dan nog helemaal achteraan. Wanneer men even naar Antwerpen gaat kijken, dan kan men vaststellen dat de tramrijtuigen in het midden ook een deur hebben om uit te stappen. Sommigen zien in gedachten reeds een ochtend voor ogen van de komende septembermaand, omstreeks acht uur aan het Sint-Pietersstation. Wurm je dan maar in een tram waar reeds een negentigtal reizigers van alle slag je voor zijn. Het kan niet anders of je zal ergens in de voorste helft blijven hangen. Moet je er aan de Kortrijksepoort af en je bent geen catcher, dan kan je er pas twee haltes te ver uit... De nieuwe trams zien sommigen die dergelijke kritiek leveren liever op een minder drukke lijn. Graag wagen we ons aan een voorspelling: de MIVG meent het met haar modernisering zo goed dat, wanneer de bladeren van de bomen aan het Sint-Pietersstation beginnen te vergelen en opnieuw de weg naar de onderwijsinrichtingen zal worden ingeslagen, de "blauwen" zich op de spitsuren in razend tempo zullen opvolgen. Meteen zullen de spreekwoordelijke haringen in een ton, samen met de goeie, oude tram, in de folklore stappen. Droom of werkelijkheid? We zullen zien...
PCC O5 in de zomer van 1971. Lijn 4 was reeds "gemoderniseerd", op lijn 1 (Moscou-Van Beverenplein) reden nog tot 1 november drie-assers. (foto Walter Gogaert)
Tram 8, waarvan de afschaffing tegen 1 augustus in het vooruitzicht was gesteld, rijdt verder met het oudste nog beschikbaar rijtuig 301 zijn slakkengangetje tussen De Sterre en het Sint-Pietersstation. Zijn vervanging door autobussen is nu voorzien tegen 15 augustus, op voorwaarde echter dat de moderniseringswerken van de Kortrijksesteenweg, die in opdracht van het Beheer van Bruggen en Wegen aan de gang zijn, tijdig klaarkomen. De autobussen zullen alsdan tot aan Don Bosco rijden, aan de grens met Sint-Denijs-Westrem. Deze eerste stap in de modernisering van de Gentse tramwegen volgens het destijds bekendgemaakte tienjarenplan van de MIVG, zou in september of oktober worden gevolgd door de afschaffing van tramlijn 6 naar Meulestede en haar vervanging door autobussen. De voor dit jaar ontworpen omvorming van de tramlijnen 6 en 8 hangt echter ook af van de levering van de hiervoor benodigde autobussen. Deze zeer moderne vervoermiddelen zullen met propaangas worden aangedreven, waarvan de uitwasemingen minder schadelijk blijken dan deze van de thans rijdende autobussen met dieselmotoren. Voor de omvorming van de beide tramlijnen zijn zes bussen vereist. Zij werden in Duitsland bij Mercedes besteld. Hun levering die voor het laatst voorzien was tegen het einde van juni, werd reeds herhaaldelijk uitgesteld. Men wacht er op om de allereerste fase van het tienjarenplan te verwezenlijken. (* de trams op de lijnen 8 en 6 reden respectievelijk op 19 augustus en 28 december 1962 voor het laatst)
De laatste dagen van "het tonneke" in dienst op lijn 8. De keerlus naar "De Sterre" werd toen reeds niet meer bereden. (Tram 2000)
In de Gentse gemeenteraad werd het plan van de Nationale Maatschappij van Buurtspoorwegen besproken en nadien aangenomen, dat er in bestaat de buurtspoorlijn Gent - Merelbeke - Sint-Lievens-Houtem - Herzele - Geraardsbergen om te leiden tussen de Oudenaardse- en de Zwijnaardsesteenweg, ingevolge het graven van de Ringvaart die weldra de De Pintelaan zal doorsnijden. Vanaf De Sterre zou de lijn de linkerkant van de Oudenaardsesteenweg volgen tot aan de grens van Zwijnaarde, waar de tram in het midden van een nieuw ontworpen laan de Zwijnaardsesteenweg zou bereiken. De infrastructuurwerken zouden beginnen op het tijdstip dat ze worden vereist. (* Een nooit gerealiseerd ontwerp. Bij de opening van het baanvak van de autosnelweg tussen Kwatrecht en Sint-Denijs-Westrem in het paasweekeinde van 1954 werd de tramlijn uit Geraardsbergen ingekort tot Merelbeke en van daar uit een voorlopige busdienst ingelegd naar Gent-Sint-Pieters).
De spoorauto van de lijn Gent-Geraardsbergen dwarst te Zwijnaarde de autoweg .Let op de verkeerslichten!(persfoto "De Gentenaar)
Drie-asser 325 met aanhangwagen uit de reeks 65-72 geparkeerd op het Emiel Braunplein, richting Klein Turkije, klaar om de rit langs lijn 4 naar het Sint-Pietersstation aan te vangen. Foto uit 1958, kort voor de afbraak van de huizenrij. Rechts een gedeelte van het belfort.
NOG VEEL MEER OVER HET GENTSE OPENBAAR VERVOER!!!
Bekijk ook het blog "MIVG" van Dany !!!! ________________________________________
7 augustus 1911 (Gazette van Gent)
6 augustus 1942 (ETG-archief)
6 augustus 1970 (Freddy Coussens)
7 augustus 1987 (eigen tekst)
9 augustus 1897 (De Oostendse stadstram)
*** AFLEVERING 2 (WEEK VAN 6 TOT 12 AUGUSTUS 2006) TERUG BESCHIKBAAR !!!
4 augustus 1971 (Vooruit)
3 augustus 1962 (Het Laatste Nieuws)
30 juli 1953 (Het Volk)
