.

Kunst in Indonesië

Wayang en Batik


.

Kunst is in Indonesië heel erg verweven in het leven van de mensen. Overal op Java, Bali en Lombok kom je kunst tegen.

Wayang Kulit zijn platte leren poppen. Ze worden gebruikt in een soort poppenkastvoorstelling voor volwassenen. Er is 1 poppenspeler die de poppen tegen een katoenen doek aanhoudt waar een lamp op schijnt. Aan de ene kant zie je de poppen en de poppenspeler en aan de andere kant de schaduw van de poppen.

Wayang Kulit
De poppenspeler moet in zijn eentje de poppen bewegen, de stemmen van de poppen nadoen, het orkest dirigeren en met zijn voeten maakt hij muziek. Het maken van de poppen is een heel priegelwerk. Er zitten namelijk veel kleine gaatjes in het leer. Deze gaten kun je goed zien als je aan de schaduwkant van het katoenen doek zit. De poppenspeler gebruikt een hamer en een pin om ze er een voor een in te slaan.

Houtsnijwerk
Op Bali kom je vooral houtsnijwerk tegen. Deze houten beelden werden oorspronkelijk gemaakt om in tempels neer te zetten. Dat gebeurt nog steeds, maar je kunt het ook gewoon in je eigen huis zetten. Veel houtsnijwerken hebben een symbolische betekenis. Grote houten penissen zijn bijvoorbeeld een symbool voor vruchtbaarheid

Batik


.

Bij deze manier van verven worden er figuren van hars op een stof getekend. Als de stof hierna in verf gedompeld wordt, krijgt de stof een kleur. Het stuk stof dat onder de hars zit, blijft zijn oorspronkelijke kleur behouden. Door de stof steeds in een andere kleur te dompelen en steeds meer stukken met hars te bedekken, wordt het uiteindelijk een kleurrijke doek met verschillende figuren. Die doeken worden bijvoorbeeld gebruikt als sarong, een lange soort wikkelrok die door veel Indonesiërs gedragen wordt.

.

De gasbel van Slochteren

Die bezorgde Nederland veel rijkdom

Aardgas wordt vanuit de grond naar boven gepompt

Nederland is een rijk land. We hebben dat voor een groot deel te danken aan ons koloniale verleden. Maar er is nog een andere factor die de schatkist van Nederland jaarlijks een hoop geld bezorgt: het gasveld in Slochteren.

50 jaar geleden, op 22 juli 1959, werd er voor het eerst gas aangeboord in Groningen. Het zat bijna 2700 meter diep onder de akker van boer Boon. Er werd toen nog gedacht dat er ‘maar’ 60 miljard kubieke meter gas te vinden was. Maar al snel bleek dit een hoop meer te zijn. Er zat bijna 3000 miljard kubieke meter gas.

Winst

Het aardgas bleek een ware melkkoe te zijn voor Nederland. Al snel werd het overal in Nederland gebruikt om bijvoorbeeld op te koken of verwarmen. Het voordeel van deze brandstof is dat het relatief schoon is. Er komt namelijk haast geen roet of as vrij bij de verbranding ervan. Naast het eigen gebruik kon het gas goed aan het buitenland worden verkocht, omdat de prijs ervan aan de olieprijs gekoppeld zit. Omdat olie duur was, leverde het veel geld op.

Bel of geen bel

Gas wordt door leidingen vervoerd

Het gasveld in Slochteren wordt vaak ‘De gasbel van Slochteren’ genoemd. Maar eigenlijk is het geen bel. Het aardgas zit opgeslagen in poreuze gesteenten. Als het eruit wordt gehaald, blijft het gesteente achter. Het is niet zo dat er niets verandert in de grond, want bij overmatige gaswinning kunnen er bodemverzakkingen en/of aardbevingen plaats vinden.

Gasvervoer

Er zit zoveel gas in het gasveld in Groningen dat er sinds al 1959 gebruik van wordt gemaakt. Dat wordt slechts voor een klein deel aangevuld met gas uit het buitenland. Omdat er veel kosten voor moeten worden gemaakt om het gas door heel Nederland te vervoeren, betaalt iedere Nederlander een ander bedrag ervoor. Hierbij geldt: des te verder van Groningen, des te meer je betaalt.

Niet oneindig

Slochteren is geen onuitputtelijke bron. In de jaren '90 was al 60% van het gas gewonnen. Toch denkt de NAM, het Nederlandse bedrijf dat het gas exploiteert, dat het gasveld nog ruim 25 jaar mee kan. Maar omdat er steeds minder druk op het gas komt te staan, kan het steeds moeilijker gewonnen worden. Daarom is in de jaren '90 begonnen met de renovatie van de gaswinstations. Nu wordt het gas als het ware opgezogen.

Andere gasvelden

Boortoren

Het gasveld in Groningen beslaat bijna 900 vierkante kilometer en is het grootste aangeboorde veld in West-Europa. Maar er wordt steeds gezocht naar andere gasvelden. Want wat als de gasbel van Slochteren straks leeg is? Een van de plekken waar veel gasbellen worden gevonden is de Noordzee. Maar deze zijn vaak te moeilijk (te duur of niet te bereiken) aan te boren, waardoor dit nog niet gedaan wordt.

Ook in de Waddenzee zitten gasvelden. Toen bekend werd gemaakt dat deze gewonnen zouden worden ontstond veel tegenstand van milieuverenigingen. Zij waren vooral bang dat de rust in de Waddenzee verstoord zou worden en dat er veel boorinstallaties in het gebied zouden verschijnen. Toen werd beloofd dat ze hier niet bang voor hoefden te vrezen, zijn zij toch met de boringen akkoord gegaan.

Koolstofdioxide

Op dit moment wordt er gesproken om koolstofdioxide in de lege gasvelden te pompen. Zo wordt geprobeerd om de hoeveelheid koolstofdioxide die normaal in de lucht komt, op een ander manier kwijt te raken. Bewoners van gebieden met lege gasvelden staan hier erg sceptisch tegenover, omdat nog niet bekend is wat de gevolgen voor het landschap en de gezondheid van de mensen zijn.

.

Filosofie




Ik ken het klappen van de zweep
Ik ken de regels van 't spel
Ik ken de zin van het bestaan
maar als ik drink dan gaat het wel.

.

.

.

.

.

.

Ja

Ik heb je lief zoals je soms
gelijk een gouden zomerdag bent
nee nee nee
ik heb je lief zoals je bent
nee nee
ik heb je lief zoals
nee
ik heb je lief

.

.

.

.

Dromen

Ik denk overdag dat ik droom,
ik droom 's nachts alsof ik zag:
Was het 's nachts zo donker niet,
en niet zo licht bij dag,
't ware lastig uit de droom
van deze dromen te komen:
Of mijn droom denken is,
of mijn gedachten dromen!

.

Fossiele brandstoffen

Ze raken een keer op

Deze versteende boom werd in een steenkoolmijn gevonden

Fossiele brandstoffen zijn steenkool, aardolie en aardgas. Deze brandstoffen zijn al heel lang onze belangrijkste energiebronnen. Maar ze raken op en ze dragen bij aan het broeikaseffect.

Fossiele brandstoffen zijn:
1. Steenkool
2. Aardolie
3. Aardgas

Steenkool

Steenkool is ontstaan uit planten die miljoenen jaren geleden zijn gestorven. Door bijzondere omstandigheden vergingen de resten niet helemaal. Later kwamen er lagen met zand en klei bovenop de plantenresten. Deze drukten de plantenresten samen. Als je plantenresten maar lang genoeg stevig samendrukt, veranderen ze in steenkool.

Aardolie

Op zee halen booreilanden olie uit de bodem (Luis Baltar)

Ook aardolie is een fossiele brandstof. Aardolie ontstond op ongeveer dezelfde manier als steenkool. Alleen werden er geen planten samengedrukt, maar ‘plankton’. Dat zijn kleine diertjes in de zee. Waar nu aardolie in de grond zit, was vroeger dus zee.

Aardgas

Gasbel

Bij het ontstaan van steenkool of aardolie, worden gassen uit het plankton of de planten gedrukt. Dat is aardgas. Het is een goede brandstof. Aardgas is veel schoner dan aardolie of steenkool. Aardgas is lichter dan lucht. Daarom stijgt het op. Maar steenkool en aardolie ontstaan diep onder de grond. Soms kan het aardgas daarom niet ontsnappen. Het blijft gevangen onder een laag gesteente waar het niet doorheen kan. Er ontstaat dan een ‘gasbel’. Dan is het mogelijk om het aardgas te winnen.

Energie uit fossiele brandstoffen

Elektriciteitscentrale

De meeste personenauto’s en vrachtauto’s gebruiken benzine of diesel. Deze brandstoffen worden gemaakt van aardolie. Maar de meeste fossiele brandstoffen gebruiken we zonder ze ooit te zien. Ze worden omgezet in elektriciteit.
Elektriciteit wordt opgewekt in elektriciteitscentrales. Dat gaat zo:

1. De steenkool, aardolie of het aardgas wordt verbrand. Daarbij komt warmte vrij.
2. Deze warmte verhit een groot vat met water. Het water wordt zo heet, dat het verandert in stoom.
3. De stoom zet een groot rad in beweging.
4. Dit rad is verbonden met een dynamo die elektriciteit produceert.
5. De elektriciteit gaat naar huizen, bedrijven, scholen, enzovoort.

.

Mooie woorden

De dichter in zijn huisje,
natuurlijk bij de zee,
hij spaarde mooie woorden
die hij in een doosje deed.

Het doosje raakte vol
en de dichter raakte leeg.
Hij deed het doosje open,
de dichter voortaan zweeg.

Want de woorden kregen vleugels
en ze vlogen er vandoor.
Ze vlogen in een mooie V
op zoek naar een gehoor.

In de takken van een treurwilg
of in een veld vol graan,
kun je, als je stil bent,
de woorden soms verstaan.

Ze zingen van de dichter
in zijn huisje aan de zee.
Hij spaarde mooie woorden
die hij in een doosje deed.

.