Hemelse vader,

Kijk neer op uw deemoedige en gehoorzaam dienende toeristen die veroordeeld zijn om deze aarde te bereizen,foto’s te schieten, postkaarten te schrijven en souveniers te kopen in het zweet van hun aanschijn.

We bidden u heer erover te waken dat ons vliegtuig niet gekaapt wordt en onze valies niet verloren gaat en dat het overgewicht van onze bagage niet ondekt wordt.

Geef ons heden uw goddelijke hulp in de keuze van de hotels en dat de gereserveerde kamer goed ingericht en voorzien is van stromend water, als dat tenminste mogelijk is.

Wij bidden dat de telefoon zou werken en dat de juffrouw van de receptie onze taal zou spreken en dat er geen post van onze kinderen op ons wacht met onheilsberichten zodat we onze reis zouden moeten afbreken.

Breng ons heer naar goede en goedkope restaurants waar het eten uitstekend is en de bediening vriendelijk en de wijn inbegrepen is in de prijs.

Verleen ons de kracht alle musea, kathedralen, kastelen en bergen te bezichtigen die aanbevolen worden in de boekskes.  Als we een historische bezienswaardigheid zouden missen omwille van ons middagdutje, heb genade heer; ons vlees is zwak.

ALLEEN VOOR MANNEN:  lieve god behoed onze vrouwen voor koopwoede en gelegenheidskoopjes die zij niet nodig hebben en zich niet kunnen veroorloven.  Breng hun niet in bekoring want ze weten niet wat ze doen.

ALLEEN VOOR VROUWEN:  Almachtige god, bescherm onze mannen dat zij niet omkijken naar andere vrouwen en die dan met ons vergelijken.   Behoed hun ervoor dat ze zich in cafe’s niet belachelijk maken en wij bidden u vergeef niet hun misstappen want zij weten goed wat ze doen.

VOOR ALLEN:  en als onze reis voorbij is en wij terugkeren naar onze vrienden en kennissen, schenk ons uw hulp om iemand te vinden die onze filmen en foto’s wil zien en onze belevenissen wil aanhoren zodat ons lijden als toerist niet voor niets geweest is.

AMEN

Zaterdag 12 februari is onze laatste dag in India. Morgen zitten we terug in de kou en moeten we weer zelf ons potje koken. Vandaag rijden we van het keizerlijke Agra naar de hoofdstad  Delhi.  In vergelijking met Delhi is Agra een propere stad maar als we uit Agra wegrijden langs een park zit iedereen met blote kont zijn grote boodschap te doen: met 3 op een rij of gewoon met het gezicht naar elkaar.  Terwijl Nitesh vertelt over het leven van Ghandi komen we dichter bij Delhi; dat zie je aan de smog, de stoffige bomen,de krotten,  het opgestapelde vuil en het pikzwarte water van de riolen. 

Ghandi werd geboren in 1860, hij was geen uitblinker op school en huwde als hij 14 jaar was en ging daarna nog studeren in Engeland.  Hij at nooit vlees en dronk geen alcohol.  Hij werd adovcaat en één van de meest ontwikkelde mensen van zijn tijd,  maar hij kreeg geen job.  Dan ging hij naar Zuid-Afrika maar door de apartheid werd hij behandeld als een kleurling.  Hij stichte er een vereniging voor Indiërs.  In 1931 keerde hij terug naar India en hij was tegen de engelse bezetting.  Ze gaven hem de titel mahatma:  maha= grote, atma=ziel.  In 1948 werd hij doodgeschoten omdat hij vond dat moslims ook het recht hadden om tussen de hindoes te leven.

In de buurt van de steenbakkerijen maken we een toiletstop en dan rijden we naar het beste restaurant van Delhi. Delhi is de 3^de rijkste stad van India na Mombay en Bangalore.  Omwille van de pollutie zijn er wel geen fabrieken in Delhi en rijden bussen en tuktuks op gas,  maar de vele kleine vuurtjes met afval zorgen wel voor die slechte lucht. De moslims wonen in de oude stadswijken.  We komen ook langs luxueuze  hogescholen, wat het contrast met de armoede nog erger maakt.. 

Het is erg druk op de weg daarom moet Nitesh een keuze maken van wat we nog kunnen zien vandaag. Om half twee stappen we het eivolle restaurant  binnen waar we  bediend worden aan de tafel.  Om 3 uur rijden we naar de tempel van de Sikhs.  Hier zijn de mannen verplicht om een oranje hoofddoekje op te doen en iedereen moet op blote voeten.   De sikhs zelf dragen een tulband daarin zit het  haar dat nooit  geknipt mag worden.   Zelfs de kleine jongetjes dragen een mutsje met een dotje voor het haar. De tempel is ook in witte marmer met zilveren deuren.
  Naast de tempel is een zeer grote vijver  met marmeren trappen  en galerijen waar de gelovigen zich wassen.
  Met de giften uit de sikhs tempel wordt eten gemaakt voor de armen.  Er wordt dagelijks eten bereid voor 1000 mensen en we brengen ook een bezoek op blote voeten aan die keuken  met reuze kookpotten waar we tot onze spijt geen foto’s mogen maken, maar enkelen van onze groep waren toch al bezig. Hier zie je dan wel mensen die van bedelen hun beroep gemaakt hebben want honger hoeven ze hier toch niet te hebben.  Daarna gaan we naar het memorial van Gandhi: de India gate.  De grasvelden rond de triomfboog en de fontein zitten vol mensen die er picknicken en spelende kinderen, er is een soort kermissfeer.  Langs de  overheidsgebouwen rijden we naar het zuiden van de stad waar de grootste alleenstaande  minaret van de wereld staat.  Er werden 27 jaintempels afgebroken om deze Qutab minaret in rode zandsteen te bouwen die aan de basis meer dan 14 meter doormeter heeft en aan de top nog 2,5 meter.  We zien daar ook een ijzeren paal uit de 3^de eeuw die niet roest  en er zijn nog resten van verschillende tempels rond de minaret.
  Nitesh verlaat ons onderweg naar het hotel.  Hij vond ons een fijne groep daarom kregen wij zoveel verrassingen. (zegt hij dat tegen elke groep vraag ik me af)   Hij had maar alleen spijt dat hij ons besmet had met zijn microben, want intussen heeft bijna iedereen wel een snotneus of een hoest.  In het hotel waar we de eerste nacht toekwamen krijgen nog een diner en we hebben 5 kamers ter beschikking om op beurt te douchen en ons om te kleden..  Rond 11 uur vertrekken we naar de luchthaven, 20 minuten later dan de reizigers van Okra die ook vanuit datzelfde hotel vertrokken. Onze chauffeur zet er een vaart achter, rijdt een gans stuk in de verkeerde rijrichting van de weg omdat die in betere staat is, en we komen nog voor de mensen van Okra aan.  Na verschillende strenge controles (tot zelfs het geld in onze portefeuilles wordt bekeken)  kunnen we op het vliegtuig ons plaatsje aan het venster innemen Tegen de morgen krijgen we eten maar de bedeling verloopt erg amateuristisch, we moeten herhaaldelijk vragen om wat koffie te krijgen.  Als we geland zijn wachten we op de valiezen maar die komen niet.  Als de valiezen zogezegd gelost zijn heeft maar één echtpaar van onze groep een valies; bij  de mensen van Okra hetzelfde.  We gaan naar de balie van de verloren bagage en vullen een aangifte in en vertrekken huiswaarts. Tegen de middag krijgen we thuis al telefoon dat de valiezen terecht zijn en in de namiddag zullen thuisgeleverd worden. Er was een container valiezen blijven staan en de laatsten van onze groep hadden nog hun bagage kunnen meenemen…

Als we terugblikken op onze India reis dan kunnen wij enkel zeggen dat het land indruk op ons gemaakt heeft :  grote contrasten rijkdom-armoede, een schat aan cultuur en zeer vriendelijke bevolking. You love it or you hate it, wel : we love it ! Of wij er nog ooit terugkomen weet ik niet, maar het was een onvergetelijke reis.

EINDE

Vrijdag 11 februari  is onze voorlaatste dag en Nitesh verschijnt in Indische klederdracht.

  We bezoeken het rode fort waar keizer Shah Jahan de laatste jaren van zijn leven doorbracht.  Het fort heeft een ommuring van 2,5 km en het krioelt aan de ingangspoort van de apen met rood achterwerk en groene papegaaien. Bijna al de gebouwen zijn in rode zandsteen maar één gedeelte is in wit marmer.




Vanuit de mooie marmeren vertrekken kan je de Taj Mahal zien in de ochtendnevel.  Keizer Shah Jahan werd hier door zijn zoon gevangen gehouden, hij mocht nog enkel naar het mousoleum van zijn geliefde kijken maar op het einde van zijn leven werd de keizer blind.  Hij werd wel naast zijn vrouw begraven.    De witte moskee die we van ver zien is verboden terrein.  Wanneer we weer buiten stappen aan het fort worden we zoals altijd overvallen door bedelaars.  We geven één van hen een banaan die prompt weggegooid wordt .  Bij onze terugkeer bezoeken we nog een zaak waar marmeren kunstwerken ingelegd met geslepen edelstenen gemaakt worden, heel mooi maar ook erg duur.
In de namiddag zijn we vrij en we kregen een paar adressen van Nitesh waar we zouden kunnen souvenirs kopen.  We zijn amper buiten als een tuktuk chauffeur en een man met een fietstaxi staan te zwaaien.  Aangezien wij al met de tuktuk gereden hadden, verkozen wij de fietstaxi. Wij zeggen onze bestuurder waar we naartoe willen en hij zegt ok. Onderweg vraagt hij een aantal keer wat wij willen kopen en wil ons ergens anders afzetten waar hij een procentje krijgt. Wij weigeren en hij brengt ons toch naar het gevraagde adres. Wij willen hem betalen maar hij weigert en zegt dat hij op ons zal wachten. Wij kunnen hem niet op andere gedachten brengen en inderdaad als we het magazijn verlaten staat hij daar trouw op post. Op de terugweg terug hetzelfde, hij wil met ons naar nog andere winkels. Wij zeggen dat er op ons gewacht wordt en dat we dringend terug moeten, en dan voert hij ons toch terug naar het hotel.  De man moet wel heel hard duwen om zo twee middengewicht blanken te vervoeren. De tuktukchauffeur staat ook nog op wacht aan de poort van het hotel en vraagt of we soms niet een flesje parfum hebben voor hem. Dat hebben we niet !

Vanavond is er ook nog een show over de Taj Mahal maar wij zien dat niet zitten.  Er zijn 11 mensen van de groep die wel naar de show gingen en die mooi vonden. 

Donderdag 10 februari. Vandaag gaan we op weg naar Agra. Met de open jeeps van het hotel worden we om half zeven ’s morgens naar het station gebracht.  Het is erg koud en we maken dankbaar gebruik van de dekentjes die we krijgen.  Om 7u15 stappen we op de trein.   We zitten wel allemaal in dezelfde wagon maar wel zo’n beetje verspreid tussen de Indiërs. Wij hebben geluk we zitten naast elkaar en aan het raam. Een ander koppel van de groep had eerst onze plaatsen ingenomen maar heeft zonder problemen plaats geruimd  Opeens laat Nitesh ‘Bart Kaëll’ horen en de ganse groep zingt mee met de armen in de lucht.  We proesten het uit als Daniel zegt: “ze zullen denken dat wij een groep gehandicapten zijn, maar we gaan zeggen dat we hollanders zijn”  Als we van de trein stappen wil Theo (een Nederlander) toch zijn eer redden en hij zegt dat wij belgen zijn, geen hollanders.  Na een rit van 2 uur wacht de bus op ons in Bharatpur.  Er is wel een brug over de sporen maar Nitesh doet zoals al de andere Indiers:  hij loopt met ons over de sporen en dat valt niet goed mee.  Naar beneden springen gaat nog wel maar aan de andere kant terug omhoog klimmen dat gaat al minder. Gelukkig zijn daar een paar sterke mannen van onze groep die me gezwind naar boven helpen.

  Aan het station heerst weer de gewone chaotische drukte en wij zijn blij als we onze behulpzame waterman en buschauffeur zien.  Nitesh heeft ons programma een beetje aan-gepast:  op weg naar Agra zullen we  ook de verlaten stad Fatehpur Sikri bezoeken want dat ligt op onze weg.  De Taj Mahal is vrijdag gesloten dus dat bezoek moet ook vandaag gebeuren.  We rijden nu door een rijker landbouwgebied, alles is groener.  We zien hele stapels koeievlaaien.   Vrouwen dragen grote schalen met aardappelen naar een grote hoop.  We komen in de ‘provincie’ Uttar Pradesh de westelijke staat met de dichtste bevolking, maar ook de meeste criminaliteit en er wonen vooral moslims.  Fatehpur Sikri (= stad van de overwinning) is een stad in roze zandsteen. Door gebrek aan water werd de stad slechts 7 jaar bewoond.  Na 400 jaar ligt de stad er nog bij alsof ze pas gebouwd is.  Ze is gebouwd door de derde Mogolkeizer Akbar, die zeer tolerant en ruimdenkend was. Hij had drie officiële vrouwen (een hindoe-, een moslim en een christen vrouw) en daarbij nog 3000 concubines. Toch bleef hij kinderloos. Daarom ging hij op bedevaart naar Ajmer. Bij zijn tweede bedevaart ontmoet hij een heilig man (sadu) die hem voorspelt dat hij volgend jaar een zoon zal hebben. En wat heilige mannen voorspellen, gebeurt natuurlijk ook. Als dank gaat hij een derde maal op bedevaart en Akbar huwt de prinses van Jaipur.

In Farehpur Sikri bezoeken we eerst de moskee. Deze moskee heeft de hoogste toegangspoort van India (40 m hoog).

In het complex ontdekken we het paleis voor zijn hindoevrouw, zijn christen- en zijn moslimvrouw. Aan het grote binnenplein is een winter- en een zomerpaleis. Het zomerpaleis krijgt de koele wind van een nabijgelegen meer als verfrissing. Middenin staat een tempel. We ontdekken er stallingen voor de olifanten en een muziekpaviljoen tegenover het paleis vanwaaruit de mogolkeizer kan genieten van mooie muziek. En al is Akbar een analfabeet, toch heeft hij in zijn privé-paleis een bibliotheek waaruit zijn ministers dagelijks een of ander boek moeten voorlezen.

In zijn privé-audiëntiezaal ontdekken we binnenin twee verdiepingen, terwijl je aan de buitenkant slecht één verdieping kan ontdekken. Binnenin staat een centrale stenen zuil die eindigt op een kapiteel met 4 zijarmen. Daarop bevond zich de troon van Akbar. (akbar = groot).

Een andere ruimte is de openbare vergaderzaal waar de mogolkeizer met zijn volk spreekt. Hier wordt ook recht gesproken en worden criminelen ter dood veroordeeld. Ze worden op het plein voor de vergaderzaal door een olifant vertrappeld.

  Na de lunch onderweg rijden we verder naar ons hotel in  Agra, dat is van dezelfde Mansingh groep als in Jaipur, dus weer in orde.  Wij hebben geluk : onze kamer is aan de voorzijde op de hoogste verdieping en we hebben een prachtig zicht  deTaj Mahal.

Om half drie komt dan het moment waar we zo naar uitgekeken hebben : we vertrekken  naar de Taj Mahal.  We mogen alleen ons fototoestel en een geldbeugel meenemen en er mag ook niet gefilmd worden.  We worden grondig afgetast en krijgen allemaal een literfles water en oranje sokjes om over onze schoenen te trekken.  We moeten nog een eindje lopen eer we onder een soort triomfboog doorlopen en dan komen we aan een poortgebouw in rode zandsteen met witmarmeren versieringen en koranteksten.  We wachten nog even in de schaduw van een boom eer we naar binnen gaan.  We bedingen anderhalf uur bezoektijd en er wordt ook afgesproken om een groepsfoto te laten maken.  Als we door het poortgebouw zijn komt het wereldwonder in beeld, het is werkelijk prachtig ! We worden als het ware naar dat schitterende  witmarmeren monument gezogen.  Langs de vier tuinen = ( het paradijs zoals in de koran)  en waterpartijen naderen we de Taj Mahal; het reusachtige grafmonument voor de uitverkorene van keizer Shah Jahan.  Tweeentwintig jaar lang werkten 20000 arbeiders aan dit kunstwerk.  Er waren 1600 olifanten nodig om het marmer aan te brengen van 500 km ver. De koepel is 70 m hoog en heeft een doormeter van 28 meter.

De vier minaretten die het centrale gebouw omringen, hellen een tikkeltje naar buiten, zodat ze bij een eventuele aardbeving niet op het mausoleum zouden vallen.

Voor het inlegwerk (in het witte marmer) zijn 27 verschillende soorten gesteenten en halfedelstenen gebruikt.

Links en rechts staan dezelfde poortgebouwen als waar we binnenkwamen.

  Het linkse gebouw is een moskee en rechts is het gastenverblijf  maar we hebben geen tijd om die gebouwen  te bezoeken.  De echte graftombes zijn beneden in het gebouw maar achter een scherm van marmeren kant zien wij de twee kopieen van die tombes.  Er staat wel dat fotograferen verboden is maar iedereen doet het toch. Achter de Taj Mahal zien we de Yamuna rivier.  Ook hier zijn wij withuiden een bezienswaardigheid; we worden weer gevraagd om mee op de foto te staan.  Wijzelf  krijgen als het ware niet genoeg van al die schoonheid en we maken foto’s langs alle kanten.  We willen graag de weerspiegeling in de vijver fotograferen maar zonder poserende mensen is dat onmogelijk.  We hebben het geluk ook nog de zonsondergang mee te maken.  Het witte marmer kleurt eerst rozig, dan onwezenlijk wit en tenslotte vergrijst het.

  Als het volle maan is zijn er ook avondbezoeken.  Wij hadden geluk dat de lucht zo helder was en dat we ook die zonsondergang meemaakten.  Iedereen is voldaan en gelukkig dat we nog een half uurtje extra konden bedingen bij Nitesh.
  Nitesh gaat vandaag logeren bij zijn moeder die in Agra woont.
Voor we op de bus stappen komt een jongen t-shirts met de afbeelding van de Taj Mahal aanbieden : 100 roepies per stuk (ongeveer 2 euro). De pakjes zijn zo dun dat we ons afvragen of er wel een t-shirt inzit, of enkel een karton met de tekening. Hoe dichter we bij de bus komen, hoe goedkoper hij  de  t-shirts laat, 2 voor 100 roepies, dan 3, dan 4 en als laatste 5 voor 100 roepies  . Maar niemand is geïnteresseerd.

Woensdag 9 februari rijden we naar Ranthambore. Tijdens de lange rit vertelt Nitesh over het het onderwijs in India. Tot de 12^de eeuw kregen jongens en meisjes evenveel onderwijs.  De meisjes huwden op 14 – 15 jaar,  maar toen de moslims binnen vielen werden de meisjes thuisgehouden.  De ouders waren bang dat er iets met hun dochters zou gebeuren nu er zoveel soldaten zonder vrouwen het land overspoelden en zo ontstond ook de burka als bescherming. Nu zijn er hier en daar nog vrouwen die de sari voor het gezicht trekken.  Meestal is dat als bescherming voor de zon of omdat ze niet willen herkend worden.    De britten kwamen in 1605 en ze voerden de strategie van verdeel en heers : ze lieten de Indiers vechten tegen elkaar en vanaf de 19^de eeuw kreeg enkel wie engels sprak een job.  Enkel rijke jongens konden nog studeren.  Voor de hogere studies gingen ze naar Engeland.  Toen India onafhankelijk werd in 1947 bestond het uit vele koninkrijken en 8 miljoen mensen zonder inkomen.  Tot 1991 werden geen buitenlandse bedrijven toegelaten.  En sinds de onafhankelijkheid werken ze met 5-jarenplannen.  Nu kan  ieder kind naar school, maar 22% kan nog altijd niet lezen of schrijven.  In het zuiden is de bevolking beter opgeleid dan in Delhi en Rajastan.  Hier zien ze veel kinderen als goedkope  werkkrachten en ze vergeten dat die mondjes ook moeten gevoed worden.  Om de kinderen toch naar school te krijgen wordt in de school een gratis maaltijd verstrekt.  Ieder zou in uniform moeten naar school gaan maar als het niet anders gaat mag het ook zonder. Boeken en schrijfgerief vormen nog een probleem want 26% heeft een inkomen kleiner dan 2 dollar.  Bedelen is een beroep dat soms meer opbrengt dan werken.  In gans India is 6% ongeletterd en dat betekent: 60 miljoen mensen.  Er zijn gewone scholen die lessen geven in hindi en engels, in de private scholen worden lessen gegeven in engels en de lokale taal. De beste scholen zijn de katholieke en daar wordt enkel engels gesproken.  Maar goede scholen en goede ziekenhuizen zijn erg duur.  Als schoolgeld betaal je in het middelbaar €200 per maand, boeken en extra lessen zijn niet inbegrepen.  Vanaf 15 jaar moet je een laptop hebben en toch zijn er een overvloed aan kandidaten voor veel te weinig jobs.  Nitesh moet 40 personen per maand gidsen om rond te komen.  Als je het ongeluk hebt om naar het ziekenhuis te moeten, moet je eerst betalen om geholpen te worden. Negenenhalf procent van de Indiers zijn  werkloos maar wie slechts 1,5 tot 2 dollar per dag verdient telt niet als werkloze.  Er is een grote afgunst tussen de mensen, enkel door hun vaste geloof blijft het land draaien volgens Nitesh.

We rijden een bus voorbij en boven op het dak zijn jongeren eten aan’t klaarmaken.  Ze kunnen zo soms 1000 km rijden zonder te betalen.  Net voor de middag bezoeken  we een lokaal schooltje.  Er zijn zo’n 50 kindjes tot 10 jaar oud.  Hier geven we alle stylo’s, ballen en alles wat we nog bijhebben. De onderwijzer laat alles heel vlug verdwijnen in zijn tas.  De kleinsten zijn bang van die rare witte mensen die dan ook nog een liedje voor hun zingen “ik heb de zon zien zakken....” Nitesh vertaalt en dan draagt één van de kindjes een gedichtje voor.

  Ze zijn reuzefier als ze zichzelf zien op ons fototoestel en er zijn mensen uit de buurt die ook komen kijken en ons vragen om foto’s te nemen. 

Het is al 13 uur als we in ons hotel aankomen voor de lunch.  De valiezen blijven in de bus die alvast verder rijdt want morgen gaan we een stuk met de trein om tijd te winnen (2 uur trein = 6 uur bus).  We logeren in bungalows en ons bed is rijkelijk versierd met bloemblaadjes en groen. Rond half drie stappen we in 2 grote jeeps om in het wildpark op zoek te gaan naar tijgers.  We zien antilopen, herten, apen, krokodillen en verschillende soorten vogels en pauwen maar geen tijgers.

   Nitesh heeft vandaag weer een verrassing:  we krijgen een grote barbecue met als aperitief rum en cola.  Het is een heerlijke avond (9 februari !) we zitten rond twee grote vuurkorven in een grote kring en kunnen eten zoveel we maar willen en het is nog erg lekker bovendien.

  dit is wel een heel fijne groep; iedereen is vriend van iedereen, niemand zit in een hoekje.  Mensen die nog nooit in groep reisden zijn ook gewonnen  voor deze formule. Ik geloof niet dat we ooit zo’n goede groep hadden. 

Dinsdag 8 februari. De ganse dag wordt besteed aan het bezichtigen van de stad Jaipur.  We vertrekken om 7.30 uur en onze eerste halte is aan het Paleis der Winden : een mooie gevel in roze zandsteen. Het ontleent zijn naam aan de vele luchtige ramen (uitkijk voor de prinsesjes) Omdat we zo vroeg zijn hebben we ruim de gelegenheid om het beroemde gebouw uitgebreid te fotograferen.

Daarna vertrekken we naar Amber Fort. Het fort, 9 km² groot, is gebouwd in 1636. Aan de audiëntiezaal overlegde de koning met zijn ministers en het volk. De pijlers hebben consoles met olifantenslurf die eindigt op een lotus.  
Het indrukwekkende versterkte paleis ligt op een berg, en we rijden er naartoe op een mooi beschilderde olifant.

Nitesch had ons verwittigd hoeveel fooi me mochten geven aan  de olifantrijder ; deze probeerde toch nog het dubbele te krijgen. We komen aan op een enorme binnenplaats waar we aan een verhoog van onze olifant kunnen stappen. De olifanten keren onmiddellijk terug om nieuwe toeristen op te halen. De verschillende gedeelten van het paleis zijn gebouwd  in een mengeling van hindoe en arabische moslim stijl = monghol architectuur.  De vertrekken van de vrouwen hadden al een soort airco met dubbele wanden en stromend water.  Er waren winter en zomervertrekken met weelderige versieringen van mozaieken in gekleurd glas en weer fijn bewerkte witte marmer.  De zomervertrekken waren in de schitterende spiegelzaal en alle deuren en poorten zijn fijn bewerkt.

 

Wanneer ik even  uitrust op een bank op een binnenplein, krijg ik al vlug het gezelschap van een jonge Indiër. Hij is zeer benieuwd naar het leven bij ons en vraagt honderduit. Tenslotte  zegt hij dat hij het een eer zou vinden om mij en mijn man  in zijn stad rond te leiden. Ik voel er echter niets voor om de groep te verlaten en zeg hem dat we al alles gezien hebben in de stad. Hij blijft ons volgen tot wanneer we in de jeep zitten die ons terug naar de bus brengt.  We maken nog een fotostop aan het meer met lakepalace en van daar hebben nog een goede zicht op  de muren rond het Amber fort en het fort zelf.  Dan brengen we een bezoek aan het astronomisch-astrologisch observatorium van Jantar Mantar waar ook alle zonnewijzers in marmer zijn.

  Hier kunnen de hindoes te weten komen wie ze als partner moeten nemen aan de hand van het sterrebeeld.  Zo komen we ook in het paleis van de maharadja  waar we de vier rijkelijk versierde poorten van de vier seizoenen zien er is ook een zaal met de kleding van de koning en er staan grote zilveren vaten van 350 kg waarin het 800 liter heilige water van de Ganges werd meegenomen als de koning op reis ging.  De Ganges ligt nochtans 600 km hier vandaan.

  Lunchen doen we in ons hotel met charmante wachter in klederdracht en reuzesnor. Na de lunch bezoekt de meerderheid van de groep een atelier voor bewerking van edelstenen waar daarna juwelen van gemaakt worden en een tapijtknoperij.  Wij rijden echter met de bus slechts mee tot in  de oude stad en komen wij op plaatsen waar geen toeristen meer komen. Het verkeer is er enorm druk en de straat oversteken is er levensgevaarlijk. We zien er eetstalletjes met onwaarschijnlijk vuile kookpotten, winkeltjes met ijzerwaren, typische gebruiksvoorwerpen, echt de moeite om te zien.

Na geruime tijd besluiten wij terug te keren, de  zes andere reisgenoten gaan nog wat verder. Wij spreken een bestuurder van een tuktuk aan en tonen het kaartje van het hotel. Hij toont dat kaartje aan een jonge vrouw die naast hem staat, die knikt en legt hem in haar taal iets uit en we vertrekken. Nu zitten we zelf in dat verschrikkelijke verkeer van wel 5 rijen breed. Naast ons een platte wagen met een paard in galop, nu eens zijn wij voor, dan weer het paard. Telkens we passeren proberen de mannen die op de kar zitten, me aan te raken, intussen is het paard heel wild geworden, ik ben er niets gerust in. Ben dan ook blij als de drukke hoofdweg verlaten wordt, maar dan rijden we dwars door zeer arme straten, en de rit blijft maar duren. Onze chauffeur stopt verscheidene keren en zegt dat we er zijn.  Maar we zijn er nog lang niet en wij steeds maar schudden van no no en blijven  zitten. Telkens moest ons kaartje van het hotel bovengehaald worden om te tonen aan een voorbijganger die met een armbeweging de richting aanwees.  Na een uurtje zijn we dan toch tot onze opluchting  aan ons hotel geraakt, waar de rit maar een kwartiertje mocht duren.Onze chauffeur kreeg het dubbele van het afgesproken bedrag (zal wel nog meer benzine gebruikt hebben en het was nog goedkoop volgens onze maatstaven) en was daar heel blij mee. ’s Avonds pakken we in een zak de nodige kledij en toiletspullen in  voor één overnachting, want de volgende ochtend wordt de bagage in de bus geladen, waar die dan blijft tot de avond nadien.

Maandag 7 februari. Vandaag gaat het vanuit Deogarh  richting Jaipur. Om 8 uur rijden we met onze open jeeps het stadje uit naar de stelplaats van onze bus. Het stadje ontwaakt  en er komt ons al een fanfare tegemoet. Het is een lange rit en we vorderen maar langzaam door de slechte wegen  en de wegeniswerken.

Het verkeer onderweg. Hier aan een overweg. Zie hoe het tegemoetkomend verkeer zich in de berm een doorgang moet zoeken.

Intussen vertelt Nitesh ons over het hindoeisme:  het hindoeisme is een manier van leven.  Goden zijn als onze heiligen, onze ziel is god of een bron van energie en licht.  Als wij dood zijn heeft de ziel pijn en gaat ze weg naar een ander wezen.  Alle wezens hebben een ziel of energie en energie kan niet vernietigd worden.  Als een oude persoon sterft is het feest want de ziel is bevrijd van haar lijden en ze krijgt een jong lichaam.  Mannen mogen nooit wenen en bij een overlijden alleen de vrouwen mogen dit ; de vrouwen mogen ook niet aanwezig zijn bij een crematie.  Bij een overlijden zegt een priester wat er moet gebeuren.  De oudste zoon moet zijn haar afscheren en voor de overledene wordt een bed gemaakt van bamboe.  Alle juwelen worden van het lichaam afgedaan en dan wordt de dode gewassen met water van de Ganges en ingewreven met boter of olie en kamfer.  De familieleden vragen vergiffenis aan de ziel en dan wordt het lichaam helemaal bedekt met hout en naar de crematieplaats gebracht door mannelijke familieleden.  De oudste zoon of echtgenoot moet het vuur aansteken  en iedereen moet toekijken. Als het hoofd terug zichtbaar wordt moet de zoon het doorprikken met bamboe en opnieuw overgieten met boter of olie.  De volgende dag moet de zoon terug naar de crematieplaats gaan en de beenderen die resten wassen in melk en daarna naar de Ganges brengen.  Thuis wordt niet gegeten zolang de zoon niet eet, hij mag ook niet naar buiten en moet eerst eten geven aan een koe. 
Buren brengen eten gedurende 13 dagen.  De 2^de dag verschijnt de foto van de overledene in de krant en dan komt iedereen zijn deelneming betuigen.  De 13^de dag vertrekt de ziel en dan is het feest want dan is de ziel bevrijd van alle pijn. Kindjes jonger dan 5 jaar worden niet gecremeerd maar in een doek gewikkeld en in de Ganges geworpen.

Het Hindoeïsme kent drie belangrijke goden: Brahma, Vishnoe en Shiva
Brahma : de schepper - zit op een lotusbloem - heeft een gans als rijdier
Vishnoe: houdt het leven in stand – zit op een slang – heeft arend als rijdier
Shiva: vernietigt het kwade – god van landbouw en kosmische krachten – rijdier is stier + lingam.

Er zijn nog tal van ander goden, o.m. Lahksmi, hij is de god van voorspoed en geld.

Shiva brengt het water van de Ganges (dat ontspringt in de Himalaya) via zijn haardot naar de aarde.

Shiva’s vrouw is Parvati. Hun zoon is Ganesha (de god met de olifantenkop). Ganesha is de god van het geluk. Hij wordt voorgesteld met een rat.

Kali, een dochter van Shiva, is de god van de oorlog.
Hoe Ganesha aan zijn olifantenkop geraakt is???  Na de geboorte van Ganesha gaat vader Shiva zich ‘bezinnen’ in de vrije natuur. Na jaren keert hij terug, net op het ogenblik dat Parvati (zijn vrouw) zich wast. Ze heeft voor die gelegenheid haar zoontje Ganesha opgedragen voor de deur post te vatten zodat er niemand binnen kan. Ganesha verhindert dus zijn vader (Shiva) die na jaren weer naar het ouderlijk huis komt om binnen te gaan. (voor Ganesha is Shiva trouwens een onbekende, hij heeft zijn vader nog nooit gezien). Shiva wordt furieus omdat hem het huis ontzegt wordt en hij slaat met zijn drietand het hoofd van Ganesha af. Wanneer Parvati het onheil ontdekt is ze niet te troosten. Shiva belooft haar zijn goddelijk kracht te zullen gebruiken en van het eerste levende dier dat hij ontmoet de kop aan Ganesha te geven. Het toeval wil dat het eerste dier dat hij ontmoet, een olifant is. En zo geraakt Ganesha dus aan zijn olifantenkop

We komen erg laat aan het mooie hotel in Ajmer, daardoor worden we niet meer verwacht voor de lunch.  Maar alles wordt spoedig in orde gebracht en we krijgen zelfs spaghetti, frietjes en ijs en gratis drank omdat we moesten wachten.  Na de lunch gaat onze tocht verder naar Jaipur en ondertussen vertelt Nitesh over de 5000 jaar oude beschaving van India.  Het decimaal systeem, algebra, meetkunde ... schaken alle basisbegrippen  komen uit India.  India heeft het meeste postkantoren, bij de spoorwegen werken 1,5 miljoen mensen.  Ook de 1^e vorm van medicatie en operatietechnieken waren er reeds 300 jaar voor Christus. Zesduizend jaar voor Christus kenden zij al iets van navigatie. Ze hadden ook de eerste universiteit en tot de Britten in de 17^e eeuw kwamen was India het rijkste land van de wereld.  Nu is India het grootste engelssprekende land ter wereld en het 2^e grootste moslimland. De grootste moslimtempel heeft een inkomst van 6 miljoen per dag afkomstig van de verkoop van afgeschoren haar.  India levert software voor meer dan 90 landen en het is de grootste filmmaker van de wereld en grootste leverancier van jute, melk en lenzen.  Voor rijst, kandijsuiker, zijde en katoen komen ze op de 2^e plaats maar ze zijn  wel de grootste verbruiker van zijde; voor een sari wordt ongeveer 5 meter zijde of katoen gebruikt. De laatste kilometers naar Jaipur gaan erg vlot op een goede autostrade . Jaipur was de eerste geplande stad  en het is een wet dat alle huizen roze moeten geverfd worden.  De stad met zijn 3,5 miljoen inwoners is erg groot in oppervlakte.  Het amber fort was het paleis van de oude hoofdstad waar de koning woonde met zijn 12 vrouwen en de muur rond amber city is 14 km lang.

We logeren in Mansingh hotel, midden in de stad. Onze kamer is op de 4^e verdieping en we hebben uitzicht op de cité’s : we zien massa’s apen op de daken lopen, springen, vechten.  Het hotel zelf is meer dan ok, maar de buurt …

 

Hotel Mansingh met de portier

Zaterdag 5 februari , we blijven de ganse dag in Udaipur, de meest romantische stad van Rajastan zegt men.  De groep gaat op bezoek in de stad, maar er valt heel veel te stappen en ik blijf in de bus. Ik heb mijn boek bij en ben van plan nog wat te lezen, maar opnieuw komt daar niets van in huis.  De chauffeur vraagt : You want thee or coffee ?  Ik vraag koffie. Er komt een jonge Indier langs de bus, de chauffeur praat wat met hem en na een tijdje komt die jongen terug met  een plastiekzakje gevuld met bruine vloeistof. Er wordt een hoekje van het zakje geknipt en de inhoud in twee kartonnen bekertjes en een glas gegoten ; het glas is voor mij. Het is echt lekker, en ik vraag of dit koffie met melk en suiker is, maar krijg het antwoord : thee, only thee. Op mijn beurt trakteer ik hen met koekjes die ik nog meehad van thuis (in de onterechte veronderstelling dat het eten niet zou meevallen) en zoals de chauffeur smakt en smakt, dat heb ik nog nooit gehoord. Dat waarschijnlijk om te bevestigen dat hij ze lekker vind. De busboy tracht een gesprekje met me aan te knopen, maar kent maar een tiental woorden engels, dus dat lukt niet zo goed. Hij wilt me iets duidelijk maken in het hindu, en herhaalt maar en herhaalt, maar zelfs al zou hij dat nog honderd keer herhalen, ik kan hem niet verstaan. Dan komt de ene chauffeur na de andere op de bus een praatje maken met onze chauffeur, en ook een busboy van een andere bus die gelukkig wel redelijk goed engels spreekt.  En dat is dan de tolk tussen onze busboy en mezelf. Later heb ik nog op verscheidene stopplaatsen die jongen teruggezien, en hij keek steeds naar me uit als onze bus eraan kwam.

De andere leden van de groep bezoeken intussen de Jagdish tempel, gebouwd uit graniet en zandsteen en daarna het City Palace, een heel groot maar sierlijk gebouw met binnenplaatsen op verscheidene verdiepingen. Op de vierde verdieping van het paleis staan dikke bomen. Een wonder??? Eigenlijk niet. Het paleis is namelijk rond een rots gebouwd en de top van de rots komt op het niveau van de vierde verdieping. Vandaar dat hier een stel machtige bomen de binnentuin sieren. Op het binnenplein vinden we ook prachtige pauwen (de nationale vogel van India) vervaardigd in kleurrijk glasmozaïek.

Vanuit het paleis heb je een mooi zicht op het Piccholameer met het Lake Palace en omringende bergen

.

Na de lunch kan ik me terug aansluiten bij de groep en bezoeken we de tuin van de koningin, een mooie tuin met veel  groen en bloemen.

Er is ook een onderdeel volledig beplant met palmen en ander groen, waar heel veel fonteintjes staan. Als je de ogen sluit heb je de indruk in een zacht regenbuitje te staan. Moet heerlijk zijn als het zo’n 45 à 50 graden is in de zon !

Nitesh wil ons doen geloven dat de fonteinen spuiten als we hard in onze handen klappen, maar daar zien we wat verderop een gehurkte man die de kraan open en dicht draait.
Daarna bezoeken we een atelier waar prachtige miniaturen geschilderd worden, en hier kunnen we ook geld wisselen tegen een heel voordelige koers. Aansluitend gaan we varen op het Piccholameer, van waaruit we nogmaals het City Palace in al zijn glorie zien staan. Dan zet de boot koers naar een restaurant midden het meer gelegen, waar we uitstappen voor een drankje.  Daar is men bezig voorbereidingen te treffen voor een bruiloft  en we hebben al een voorsmaakje van de pracht en praal die daarmee gepaard gaat.

Vrijdag 4 februari  Vandaag gaat het van Jodhpur  naar Udaipur (300 km), het meer vruchtbare gedeelte van Rajastan. Daarvoor verlaten we de Tharwoestijn en moeten we over het Aravelligebergte. Na het ontbijt nog een wandeling gemaakt in het mooie park van de maharadja. Voor we terug de bus opgaan bezoeken we nog de paardenstallen en  de manège met Marwari paarden.

Deze paarden zijn geschikte dieren voor de woestijn, ze kunnen hun oren helemaal naar achter draaien zodat er geen zand in kan. De stallen liggen in een grote open plek tussen de bergen en veel groen. Dan gaan we op weg naar Udaipur. We stoppen nog aan een atelier waar kussens en dekbedovertrekken gemaakt worden, mooi handwerk allemaal en volgens de verkoper zouden ze leveren aano.a.  Kenzo,  Armani  en andere gekende Europese ontwerpers.

We hebben gelegenheid om ook sjaals aan te kopen, en Pashmina’s (sjaal uit mengeling wol van de hals van antilopen en zijde) maar deze laatste kosten nog ongeveer 100 euro, en er worden er niet veel gekocht ; de sjaals mengeling zijde/cashmere  integendeel, aan 30 euro, die vliegen de deur uit.

We vervolgen onze weg en plots stopt de bus, hier is iets speciaal te zien volgens Nitesch : een motortempel. We zien binnen een metalen omheining een altaar en een motor.  Mannen gaan rond de motor en versieren die met  de bloemenkransen. Voor het altaar houden ze hun handen boven een schaal met vuur en maken een soort kruisteken. Ook onze Nitesch doet hieraan mee.  Waarom deze tempel ? Op deze plaats vond een motorongeluk plaats, de motor werd meegenomen naar het politiebureel en is op onverklaarbare wijze tot driemaal toe op eigen kracht teruggekeerd naar de plaats van het ongeval.

 
  Indiërs zijn zeer bijgelovig : er wordt geen haar geknipt op dinsdag en donderdag, dat zou ongeluk brengen. Ook zwarte katten worden geweerd, we zagen trouwens weinig katten gedurende onze reis, honden integendeel ….met hopen.

We bezoeken in een dorpje onderweg ook nog een plaatselijke tempel van Shiva, waar juist een koppel  vergezeld van de ganse familie, de zegen van Shiva komt afsmeken .  De vrouw volgt de man aan een soort sjaal, en ze gaan een aantal keren rond de beeltenis van Shiva ; ook hun kindje is erbij. We volgen een tijdje de ceremonie en we krijgen ook een geel puntje op ons voorhoofd gezet ; dat is met sandelhout en zou de concentratie verhogen. Als we doorgaan komt er reeds een volgende stoet aan.

We nemen de lunch in een mooi domein op een koel overdekt terras ; we mogen zelfs proberen om zelf ons brood te bakken. Enkelen proberen  het,  maar het resultaat is niet zo denderend op zijn zachtst gezegd. Eekhoorntjes lopen vliegensvlug tussen de tafels om kruimeltjes te eten. Ze zijn absoluut niet schuw en komen heel dichtbij.

Onze volgende halte is de enorme witmarmeren Jain tempel van Ranakpur met vier grote beelden van de profeten die gericht staan naar de vier windstreken. Deze beelden mag je niet fotograferen. Jaïnisme is net als het Boeddhisme geen godsdienst. De stichter Jaïn kwam uit de tweede kaste (krijgers) en revolteerde tegen de Brahmanen (en hun misbruiken). Hij predikte de filosofie van de totale onthechting. De volgelingen leven zeer ascetisch; het zijn ook vegetariërs en ze hebben respect voor elke vorm van leven. Meestal behoren ze tot de kaste van de handelaars.

Volgens Jaïn moet de ziel bevrijd worden uit het aardse lichaam. En vermits elk levend wezen een ziel heeft, doden de jaïns geen enkele plant of dier.

De tempel heeft 1444 zuilen met prachtig verfijnd beeldhouwwerk in wit marmer. De zuilen zijn allemaal verschillend en omdat een mens onvolmaakt is, heeft men in het bouwwerk ook 1 zuil bewust een beetje schuin geplaatst want de mens en de menselijke realisaties zijn steeds onvolmaakt.

Twee leeuwen bewaken de hoofdingang van dit complex dat dateert uit de 15^de eeuw. Het is momenteel staatseigendom.

Buiten de tempel op de parking van de bussen, zit een ganse kolonie grijze aapjes. Nitesch heeft eten bij en geeft een nummertje apendressuur ten beste.  Een aap is echter te enthousiast en krabt Nitesch in het gezicht. De busboy jaagt de apen weg met een dikke stok, en ’s anderendaags gaat Nitesch toch voor alle zekerheid een tetanusinspuiting halen.

Dan rijden we door de Aravali bergketen tussen heerlijk groene dalen en rijstvelden. We stoppen ergens midden de velden waar men bezig is water op te pompen voor de bevloeiïng van de velden. Dit gebeurt met de watermolen, aangedreven door twee waterbuffels die eindeloos rondjes draaien om het rad met de emmertjes in beweging te brengen. Het water wordt langs greppels verder geleid naar het akkertje en daar moet de vrouw met de hak de greppels verder trekken over het land. Het is primitief, maar het werkt.

Al gauw worden we omringd door kindjes die komen vragen naar snoepjes, stylo’s balonnen, zeepjes, shampoo. We geven al les wat we momenteel bijhebben en worden enthousiast nagezwaaid als we terug vertrekken.

  Het is al bijna donker als we aan ons hotel aankomen. Het laatste stuk weg was zo slecht, dat wij ons moeilijk konden voorstellen dat hier een hotel kon staan. Bij het binnenkomen gaan we onder een  poort en we worden bestrooid met bloemblaadjes en we krijgen een drankje.  Het hotel Udai Bagh lijkt wel een sprookje uit 1000 en 1 nacht  : rond een grasveld en bloemperken liggen witte gebouwen met torentjes en terrasjes. We krijgen onze kamer toegewezen  en zien dat deze op de 1^e verdieping gelegen is, en er is geen lift. Met mijn pijnlijke knie zie ik het niet zitten om de trap meermaals op en af te moeten.  Gelukkig komt Nitesch daar juist aangelopen en die stelt voor te ruilen van kamer, zodat wij op het gelijkvloers kunnen blijven. In onze badkamer vinden wij veel meer produkten dan de andere leden van de groep (kam, tandenborstel en tandpasta, scheermesjes, en een ganse reeks Ayurveda produkten), de gidsen worden toch net wat meer in de watte gelegd dan de toeristen.

Donderdag 3 februari  : vandaag gaan we dwars door de woestijn richting Jodhpur. Het is een lange rit en intussen vertelt Nitesch over de goden Ganesh (met de olifantenkop), Shiva en Krisna. Hij vertelt ook hoe het eraan toe gaan bij de huwelijken, of beter wat eraan voorafgaat. Als een jongeman 24 jaar is, vraagt zijn moeder of hij klaar is om te trouwen. Hij kan nog zeggen van niet, en dit uitstellen tot max. 30 jaar. Ben je aan 30 jaar nog niet getrouwd, dan krijg je een slechte naam. Zijn moeder zal  het echter wel telkens opnieuw vragen en  als hij bevestigend antwoordt, dan schiet zijn moeder in gang (en is je leven voorbij, aldus Nitesch). Moeder vertelt het door aan haar vriendinnen en die op haar beurt aan haar vriendinnen, en allen gaan op zoek naar een geschikte bruid.  Die moet niet alleen tot dezelfde kaste behoren, maar ook het sterrenbeeld moet passen. De foto’s van mogelijk aanstaande bruiden stromen binnen.  De ouders doen al een voorselectie, en dan mag de jongen enkele meisjes uitkiezen met wie hij zou willen kennismaken. Intussen is van hem reeds een reeks foto’s gemaakt door en beroepsfotograaf, en een CV opgesteld en rondgestuurd. Dan komt de dag van de kennismaking met de mogelijke bruid. Er wordt een auto gehuurd, liefst zo groot mogelijk, en het gezin en een goede vriend van de jongen rijden naar het huis van het meisje.  Daar aangekomen zien ze de ganse familie en vrienden, maar niet het meisje. Eerst wordt de jongen nog ondervraagd : Wat is uw beroep, hoeveel verdien je, drink je (antwoord : enkel melk, ik verafschuw alcohol ), heb je al een vriendinnetje gehad (oh neen, ben veel te verlegen) Mag je vrouw uit werken gaan (als zij dat wil). Dan komt het meisje binnen met de thee en gewoonlijk is ze niet zo knap als op de foto. Dan is het de beurt aan zijn  moeder om te gaan ondervragen, vb : kan je koken ? en dan wordt naar een recept gevraagd. Er zijn meisjes (o.a. de zus van Nitesch) die een gans kookboek van buiten leren. Dan mogen de jongen en het meisje kennis maken met elkaar in een andere kamer, maar niet alleen, de beste vriend en vriendin zijn erbij. Ze praten wat vb heb jij al een vriendje/vriendinnetje gehad : natuurlijk maar mijn ouders mogen dat niet weten, enz...  Als het gesprek meevalt en de jongen en het meisje  komen buiten dan wordt er gejuicht : we hebben een verloving.  Ze hebben namelijk aan de deur alles staan afluisteren.  Alle verdere contact verloopt per telefoon, en liefde komt wel als je getrouwd bent, redeneren ze. Het huwelijks feest duurt 3 dagen en vijfhonderd genodigden is niet ongewoon.  Er zijn minstens 25 gerechten en 20 desserts. Alles is op kosten van de ouders van de bruid en vanaf de geboorte van een dochter beginnen de ouders te sparen voor het huwelijksfeest.

Intussen zijn we al een eind gevorderd me onze bus. De streek wordt meer heuvelachtig en groener ; de afsluitingen zijn gemaakt van lange stukken natuursteen ; we zien ook grote steengroeven langs de weg. Tegen lunchtijd komen we aan in ons hotel Bal Samand Palace in Jodhpur. We logeren er in de gerestaureerde paardenstallen van de koning, iets speciaal. We hebben er alle comfort, zelfs een badkamer in marmer, bij elke kamer een privé zonneterras, en voor onze kamer een uitgestrekt park waar het krioelt van de eekhoorntjes.  Hier zouden wij wel een paar dagen willen vertoeven.

 
Na de lunch gaan wij eerst naar het mausoleum van Jaswant Thada, een mooi gebouw in witte marmer.

Daarna staat het reusachtige fort  Meherangarh op het programma.

Aangezien daar vele trappen te doen zijn, verkies ik het om samen met Rosa op het pleintje voor het fort op een muurtje te wachten.

Van hieruit hebben we een mooi uitzicht op de stad, de blauwe stad genoemd omdat de huizen blauw geschilderd zijn voor  de frisheid en om de muskieten weg te houden.

We hebben beiden een boek mee en koesteren ons in het zonnetje. Van lezen komt er echter niet veel in huis, we lijken wel een bezienswaardigheid. Ganse groepen Indiërs komen giechelend voor ons staan, ze zeggen vanalles tegen ons, spijtig genoeg verstaan we hen niet. Dan willen ze onze handen aanraken en onze handpalmen zien. Ze zijn nog maar net weg of een dame uit Mombay die al heel veel gereisd heeft, komt me gezelschap houden en informeren naar onze reis, en daarna is er een Fillipijnse dame aan de beurt die me haar visitekaartje komt geven. (dit heb ik per vergissing samen met mijn uitgelezen boek ergens in een hotel achtergelaten).

 Mijn man bezoekt wel het fort en heeft mooie foto’s kunnen maken  en brengt verslag uit: De burcht is een 16^de eeuws bouwwerk met zeer verfijnde gevels (een stenen kantwerkje) bovenop een heuvel. Het geheel is omgeven door een 20 meter hoge stadsmuur.  In de paleizen is een museum ondergebracht met een erg fraaie collectie die aan de tijd van de rajpoeten en de maharadja’s moet herinneren. Op een witmarmeren troon buiten de paleisgebouwen, zijn alle Maharadja’s van Jogdpur tot koning gekroond.Merkwaardigheden in het museum zijn o.m.

- de draagkoetsen (gesloten voor de koningin, open voor de Maharadja)

- de olifantenzitjes, vaak versierd met leeuwen, symbool voor de macht. (leeuw = Singh - de rajpoeten krijgen steeds ‘Singh’ als bijvoegsel bij hun naam)

- de prinsen en prinsessenwiegjes;

- de troonzaal met prachtig versierd plafond;

- de audiëntiezaal waar de koning met zijn ministers beraadslaagt. De vrouwen van de maharadja zitten achter een stenen ‘netwerk’-venster en kunnen zo alles meevolgen en eventueel raad geven;

 Na het bezoek aan het fort wacht ons nog een andere belevenis : we gaan met de tuktuk  naar de horlogewijk en de grote bazaar (markt in open lucht). Met 14 tuktuks op een rij snorren we er naartoe. Wat een smog en een luchtvervuiling in de straten, ongelooflijk ; wie een sjaal heeft houdt die voor de mond. De markt is wel een belevenis, het  is er zeer druk en dan nog veel doorgaand verkeer ertussen, maar wel eens de moeite.

Sommigen kopen mooie sjaaltjes, maar onze tijd is beperkt en voor we het weten staat onze Tuktuk chauffeur er al terug en snorren we opgelucht terug naar onze mooie paardenstallen. En wat staat daar bij het binnenkomen aan de receptie ? De valies van Mark toch wel zeker !  Was die blij !’   s nachts schijnt er nogal wat geblaf  van de waakhonden in het park te zijn geweest, maar ik  heb niets gehoord, geslapen als een roos.

Woensdag 2 februari  : Jaisalmer. Na een goede nachtrust vertrekken we reeds om 8 uur naar de burcht, eigenlijk de oude omwalde stad met een vestingmuur van 5 km.

Jaisalmer is reeds in de 11^de eeuw een belangrijke stad en in de 15^de – 16^de eeuw een rustpunt voor handelskaravanen op weg naar Afrika. Ze passeerden hier met opium, zijde, indigo, goud en kruiden.

Nu leeft de stad hoofdzakelijk van toeristen beladen met dollars en euro’s.

Om de citadel bovenop de heuvel te breiken moet je door een  complex toegangssysteem. Er zijn 5 opeenvolgende poorten waarlangs met moet passeren om het centrum van de oude stad te bereiken. De klimmende weg die langs de poorten leidt, kronkelt zodanig dat bij de eerste poort, de tweede nog niet in zicht in enz.

Rondom de citadel staat een zware vestingmuur met 99 bastions die de inwoners moesten beschermen tegen vreemde ongewenste ‘bezoekers’.

Het centrum herbergt prachtige paleizen en tempels. Het paleis van de maharadja is een verfijnd geel-stenen kantwerk. Er vlak tegenover bevindt zich het paleis van de koningin.

Tot in de 18^de eeuw zijn deze paleizen bewoond. Naast het koninklijk paleis staat de witmarmeren troon van de maharadja. Van daaruit spreekt de koning, via zijn ministers met het volk.

We lopen soms door heel smalle straatjes en zien er mooi versierde gevels  en koopmanshuizen en bezoeken een prachtige Jain tempel.

  

We zien een kindje dat gewoon boven de open riool zijn behoefte doet, geen ongewoon feit in India.  Op de foto's ook een schoenpoetsertje en een goochelaar.

Binnen de muren van het fort  krijgen ze maar gedurende  4 uur per dag water : 2 uur ‘s morgens en 2 u. ’s avonds.  De gids raadt ons af om souvenirs te kopen binnen de muren van het fort, maar liever in de stad aan de voet van het fort, om de handelaars in het fort te ontmoedigen, want  er is een overbezetting met alle problemen vandien.

 
Kleurrijk !

We bezoeken ook het kunstmatige Gadisar meer, waar de koning verkoeling en ontspanning vond.

Na de lunch in het hotel  zijn we enkele uren vrij, die brengen we door aan het mooie zwembad. Daarna staat er een bezoek aan een woestijndorp en een kamelenrit op het programma. We komen aan in het dorp en stappen uit de bus : een hoop scheldende kinderen komt op ons af, sommige met stenen in de hand, we zijn er duidelijk niet welkom. Nitesch spreekt er met een volwassen bewoner en verzoekt ons daarna opnieuw op de bus te stappen.  Nu blijkt dat de bewoners slechte ervaringen hadden met toeristen . Een vroegere bezoeker beweerde dat zijn camera gestolen was en de politie was er zelfs aan te pas gekomen. Achteraf had hij wel zijn camera teruggevonden tussen de zitting van de zetels in de bus.  Geen dorpsbezoek dan  en  rechtstreeks door naar de plaats voor de kamelenrit : de mooie duinen van Sam. Ik beslis samen met Roza om niet mee te gaan op de kamelen (om mijn knie te sparen) en we blijven terplaatse met een drankje  genieten van de warme avondzon. De anderen die wel de kamelentocht meemaakten, konden nog genieten van een optreden van danseressen in de woestijn, in afwachting van de zonsondergang.

Onze gids had ons al de hele dag een verrassing beloofd, en ondanks al onze lepe pogingen hadden wij ze niet kunnen ontfutselen. En nu was het al donker en keerden we terug naar ons hotel en we hadden nog geen verrassing gekregen.  Dan ging echter de bus van de hoofdweg af, een smal wegje op diep in de woestijn, en mochten we uitstappen. Niets te zien,  waar was de verrassing ?  We werden getracteerd op cola en rhum en een knabbeltje erbij, en konden genieten van de mooiste sterrenhemel die je maar kan indenken.  Nergens enige verlichting die hinderlijk kon zijn.  De rhum en cola vloeiden rijkelijk en er kwamen steeds maar sterren bij, in het echt of in onze verbeelding, dat laat ik in het midden. Als Nitesh  zijn gsm naar de hemel richt, dan komen de namen van de sterren op het scherm. De technologie staat voor niets, ook in India !  Op de terugtocht naar het hotel was er ambiance in de bus, er werd gezongen,  het ganse vlaamse repertoire ging er door,  en ‘zeil je voor het eerst…’, stond zelfs op de gsm van onze indische gids, er werd gedanst in de middengang en achterin de bus.  Wat een toffe groep hadden we toch getroffen !

 onze chauffeur voorziet ons van cola en rhum, onze busboy gaat rond met een zaklicht en de koekjes 
 
Terug in het hotel informeert Marc of zijn koffer nu nog niet nageleverd is, helaas nog niet, maar die zou er tegen morgenvroeg zijn.  Spijtig voor Marc maar ook ’s morgens was de koffer nog niet terecht. Gelukkig had zijn vrouwtje de kleding van hen beiden over de twee koffers verdeeld, zodat  hij wel een paar dagen verder kon, maar er waren toch stukken bij die hij echt wel miste.

Dinsdag  1 februari  gaat het richting Jaisalmer, er wacht ons dus een zeer lange rit. Jaisalmer is de meest westelijk gelegen Indiase stad op zo'n 70 km van de Pakistaanse grens. Vanhieruit is geen telefoonverkeer met het buitenland meer mogelijk, noch met de vaste lijn noch met de gsm. Een mailtje of smsje versturen lukt ook niet.
Onze gids Nitesch is verkouden en de busboy gaat in een apotheek onderweg medicatie halen. De apotheek is een onooglijk winkeltje tussen alle andere en zou ons echt niet opvallen. We stoppen nog eens aan een meer waar honderden kraanvogels neerstrijken. Van zodra we uit de bus stappen worden we vergezeld door een horde kinderen die komen bedelen. We zien een schooltje in de onmiddellijke nabijheid, dus ze moesten niet van ver komen.

  


Onderweg stoppen we ook nog eens aan een lokale en niet-toeristische tempel, die wordt drukbezocht.  Vooraleer we aan de tempel komen  staan er in een overdekte loods heel wat kramen waar je offergaven kan kopen voor in de tempel. Bij het binnentreden moet je een bel luiden die boven je hoofd hangt.  In de tempel zijn er meerdere goden en godinnen en de  Indiërs gaan er rond zoals wij in een bedevaartsoord. We zien er ook mensen onder een halve ronde – gelijkend op een halve beschilderde autoband  - doorkruipen. Het zal wel zijn betekenis hebben, maar die is ons onbekend. Bij het buitengaan krijgen we witte suikerbolletjes, waar we onze busboy blij mee maken.

Gedurende de lange rit vertelt Nitesch ons over de cultuur en gebruiken van zijn land en over het kastensysteem, maar daarover later meer. Hij vertelt waarom de koe heilig is : ze geeft ons eten en drinken, de mest dient als brandstof en houdt de muggen weg. De muren worden ingesmeerd met mest om het stof buiten te houden. De urine van de koe wordt ook in medicijnen gebruikt, en na een sterfgeval wordt het huis gepoetst met urine om het van slechte invloeden te ontdoen.

Onderweg lunchen we in de tuin van een restaurant/souvenirshop , in de schaduw van de bomen. En het is pas 1 februari ! We zitten aan 2 tafels en het eten is bijzonder lekker, er staan zelfs frietjes bij het buffet.

Dan komen we aan in ons hotel : Rang Mahal 5* !  (Rang = kleuren, Mahal = paleis). Het is een prachtig hotel, we hebben zelfs twee flatscreen TV’s : een grote op de kamer en een kleinere in de badkamer. Tv kijken vanop het toilet of van in het ligbad, nog niet meegemaakt. Alles is grote luxe in dit hotel  tot de toiletten toe : van vloer tot plafond in mooie witte marmer en indirecte verlichting.

 

(Hotel Rang Mahal) 

Tegen de avond gaan we vanaf een hooggelegen terras zien naar de spectaculaire zonsondergang in de woestijn. Van hieruit hebben we ook een prachtig zicht op  de burcht van Jaisalmer in okergele zandsteen , een stad op zich met huizen winkels en tempels.  Die stad gaan we morgenvoormiddag bezoeken.
   

Na de zonsondergang brengen we nog een bezoek aan een zilversmid. We krijgen onmiddellijk rhum en cola aangeboden en na een tijdje zit de sfeer er al goed in, en dan begint het : de ene doos zilveren juwelen na de andere wordt op de grond uitgegoten, het lijkt wel de grot van Ali Baba, je hebt bijna geen plaats meer om er tussen te lopen. De keuze is moeilijk met zo’n aanbod, maar er worden toch wat aankopen gedaan. Iemand van de groep heeft een prachtige armband met blauwe stenen gekocht  ; toen ze die de volgende dag droeg, vonden wij hem nog veel mooier dan in de winkel, het was echt wel een goede keuze geweest.
 

Maandag 31 januari maken we kennis met onze sympathieke gids Nitesh, die ons verder  de ganse reis zal vergezellen.  Hij was de eerste dag niet vrij en werd daarom voor een dagje vervangen door Manu. We zien direct dat Nitesch uit ander hout gesneden is dan Manu, veel  jovialer en grappiger.  Het weer is al veel beter dan toen we in Dehli waren, ’s morgens is het niet meer zo koud. Om 8.30 uur vertrekken we van Mandawa  in de staat Shekavati  richting Bikaner in de staat Rajastan. Rajastan is qua grootte te vergelijken met Duitsland,  het is de grootste van de 28 deelstaten van India, en het land van de koningen met ontelbare paleizen . De belangrijkste bron van inkomsten is de landbouw (suikerriet, gierst), voor 90 % van de bevolking. Verder is er nog natuursteenindustrie en glasindustrie.

Onderweg  leert Nitesh ons hoe we moeten groeten : Namasté ; hoe we kunnen laten weten dat we het toilet zoeken : pink omhoog is kleine boodschap, pink + ringvinger is grote boodschap. Drie vingers : het is dringend. Omstreeks 13.00 uur komen we aan in ons hotel Heritage Resort. We worden ontvangen met een bloemenkrans en een drankje en we verblijven in mooie dubbele bungalows tussen het groen en de bloemen.  In de namiddag bezoeken  we het Junagarh Fort met verschillende sierlijke gebouwen en prachtige paleizen. Er zijn drie binnenkoeren, de laatste diende voor privé gebruik van de maharadja. De toegangsdeur hier is van zilver, waarvoor er 65 kg nodig was.  We zagen ook een muurdecoratie van delfts blauw, de originele tekening  zoals de maharadja zag in Nederland, hebben ze echter niet kunnen reconstrueren, zodat niet duidelijk is wat er voorgesteld wordt.  Er zijn zalen met marmer en roze zandsteen en er werd veel goud gebruikt als decoratie, ook spiegeltjes die op het eerste zicht wel edelstenen lijken.

 
Daarna gaan we richting Deshnok voor een bezoek aan de beroemde tempel van Karni Mata, die bewoond wordt door ratten. Het is een tempel in gebruik, dus moeten de schoenen uit voor een bezoek. Onze gids had ons verwittigd en we hadden allen oude kousen aan, die we bij het buitenkomen vlug in de vuilbak deponeerden.  Van zodra we door de toegangsport kwamen, op het plein nog voor de tempel,  zagen we de ratten al in grote getallen rondlopen.(er zouden er zo'n 20.000 zijn).  Zodra  je in de tempel kwam, plakten je kousen aan de grond, brr… De ratten lopen er gewoon over je voeten heen. Een dame van ons gezelschap had al een filmpje gezien op internet en wilde niet mee binnen, een andere wilde het wel proberen, maar is vlug terug buitengekomen, verstijfd van schrik. En nog een andere reisgenote heeft gegild alsof ze vermoord werd. Ikzelf heb het tweemaal geprobeerd : ben tot halverwege de tempel geraakt, maar toen de ratten over mijn voeten begonnen te lopen toch terug buitengegaan. En de Indiers zelf : je ziet er ganse gezinnen, de vrouwen  met mooie sari’s aan, op blote voeten de tempel binnengaan, in hun handen een schaaltje met eten voor die heilige ratten. Die ratten zijn volgens hen de reïncarnatie van kinderen. Wie een witte rat te zien krijgt kan er zeker van zijn dat het geluk hem spoedig zal toelachen.  De Indiërs drinken ook van de schalen melk waar ook de ratten aan drinken en waarin ze al eens iets laten vallen.  Eigenlijk waren we allen opgelucht toen we weer buiten kwamen, maar het is iets wat je toch moet gezien hebben.

 Op het internet circuleren diverse  korte filmpjes over deze tempel. Hier bv eentje van National Geographic  : http://www.youtube.com/watch?v=MsnAtVybZ84&feature=related.
Hoe het hier zover gekomen is dat mensen ratten vereren, berust op de volgende legende:  Op zekere dag komt Karnimata, een vrouw die wonderen kon verrichten, de hulp inroepen van Jama, de god van de dood om een meisje dat reeds overleden is, weer tot leven te wekken. Jama zegt haar echter dat ze daarvoor te laat komt omdat het meisje al gereïncarneerd is. Karnimata is over dit antwoord zo ontstemd dat ze haar 1400 kasteleden niet meer in de handen wil geven van Jama. Om aan Jama’s invloed te ontsnappen, verandert ze haar volgelingen in ‘heilige’ ratten. Tot op de dag van vandaag huppelen hun ‘nakomelingen’ nog steeds onbezorgd rond bij de tempel van Deshnoke, de tempel van Karnimata. Je vindt haar beeltenis in het binnenste van de tempel. Duizenden bedevaarders komen haar (en de ratten) eren.

Dat dit stadje, dat vergeven zit van de ratten, ten tijde van de pest ontsnapte aan deze epidemie, is voor velen nog steeds een wonder.

 

De volgende dag, zondag 30 januari 2011, begint onze rondreis. We hebben gelukkig een andere en moderne bus. We zijn met 27, en  onze reisgenoten zijn allen stipte en aangename mensen. Velen van onze leeftijd, ook een paar jongere koppels.  Onze reisleiding bestaat uit  Daniël  uit Leuven die al vanuit Zaventem met ons mee is, onze Indische gids voor één dag Manu, onze buschauffeur en de busboy. Deze laatste zorgt voor fris water, schoonmaak van de bus en is steeds behulpzaam bij het in- en uitstappen van de bus. We rijden van ons hotel uit, terug langs diezelfde slechte stoffige weg en doen onze eerste indruk op van India bij klaarlichte dag. Chaos, files, lawaai, we moeten er nog aan wennen. We weten niet waar eerst gekeken. Bijna iedereen, voetganger, fietser of chauffeur is gewikkeld in een bruinachtige deken.  Het is nog vroeg in de morgen, mistig  en nog koud. Overdag wordt het wel al tussen de 25 en de 31 graden .  Overal langs de weg zitten mensen rond vuurtjes die ze maken met allerlei afval, daarom dat er ook overal een rookgeur hangt.  We zitten middenin het drukke verkeer : roestige maar zeer mooi versierde vrachtwagens, fietsers, roekeloze tuctucs, bromfietsen met gans het gezin erop ( je ziet er zelden 1 of 2 personen op een bromfiets ) kamelen,  magere paarden en ossen die overbeladen karren trekken,  en daartussen loslopende koeien, varkens en honden. Veel mensen  zwaaien  naar de bus , ze zijn er wel blij met de toeristen. Als je een andere wagen wil voorbijsteken dan toeter je gewoon – dat staat ook op iedere vrachtwagen :  horn-blow please -  ook in de verkeerde rijrichting rijden is er heel gewoon. Ongelooflijk dat er niet meer ongelukken gebeuren.

>
Ik ben ook verwonderd over het aantal koeien dat  door de straten strekt, zoveel had ik nooit verwacht.  De eigenaar houdt de koe bij zolang ze melk geeft, als ze oud wordt en niet meer van nut kan zijn, dan wordt ze losgelaten en de wijde wereld ingestuurd. Een indoe eet immers geen vlees  ; soms kan een koe verkocht worden aan een moslim, maar dat kan de indoe niet goed over zijn hart krijgen want ieder levend wezen heeft een ziel, en die ziel van een koe is evenveel waard als die van een mens, redeneert hij.  Dus moeten de koeien zelf hun eten zoeken langs de straat,  waar veel afvalbergen liggen met papier en plastiek. De koe eet het plastiek op samen met de afval, en na een tijdje sterft ze eraan. Overal zijn er open riolen  langs de weg, waar de Indiër vanalles inkiepert. Van de vele honden die wij langs de straat zien lopen, zijn er vele erg aan toe  met open wonden en gezwellen.  We gaan die dan ook gedurende onze reis steeds met een grote boog uit de weg.

Na een tijdje zijn we buiten de stad en komen we in een streek die al wat groener is en zie je velden vol gele bloemen,  het lijkt op koolzaadbloemen, waarschijnlijk voedsel voor het vee.  We zien vele vrouwen in bonte sari’s die koeienvlaaien verzamelen,  deze mengen met geknipt stro en  er  in een schaal een mooi rond model aan geven. Deze platte vlaaien worden dan te drogen gelegd op muurtjes of hagen, en daarna kunstig opgestapeld.  Dat dient dan als brandstof om hun potje te koken.

Als onze bus ergens stopt voor een overweg of verkeerslichten, worden we overstelpt door bedelende kinderen en volwassenen.  Op aanraden van onze reisleider geven we ze geen geld, maar wel stylo’s, shampoo of zeepjes uit de hotels, of ballonnen, daar zijn ze zeer blij mee. Tijdens de weekdagen vroegen wij aan de kinderen die kwamen bedelen of ze dan niet naar school moesten. Altijd was hun antwoord : no school, no papa ! De gids legt ons uit waarom het verkeerd is om geld te geven aan de kinderen : als ze dagelijks met geld thuiskomen, dan worden ze zeker niet naar school gestuurd, en degelijk onderwijs is de enige mogelijkheid om uit de armoede te geraken.

Vandaag is ons eindpunt Mandawa, dat is gelegen op zo’n 300 km van Dehli en we doen er ongeveer 6 uur over om er te geraken. De weg is immers zeer slecht en we krijgen een lekke band. Dit geeft ons de gelegenheid om een van de vele steenbakkerijen te bezoeken terwijl de band vervangen wordt. Alles gebeurt hier nog met handenarbeid en het zijn meestal de vrouwen die het zware werk doen.  De werknemers worden per steen betaald en laten zich aan ons bezoek niet veel gelegen maar doen ijverig verder.  Alhoewel zaterdag en zondag rustdagen zijn, wordt er ook dan  hard gewerkt, anders verdien je niets.  Het valt ons steeds op dat op bouwwerven, bij wegenwerken, enz. het steeds de vrouwen zijn die zwaar werk doen,  gehuld in mooie sari’s.  Een hoop bouwmaterialen of zand wordt verplaatst met een soort waskom die ze op hun hoofd dragen.  Alles is er zeer arbeidsintensief. De mannen liggen langs de weg op een soort tweepersoonsbed  - een frame met daartussen  zware elastieken geweven -  in groepjes te keuvelen of te kaarten. Nooit zie je een vrouw die niets aan het doen is. In de hotels zie je enkel aan de receptie vrouwelijk personeel, we hebben geen enkel kamermeisje gehad op  gans onze reis, de kamer werd steeds gepoetst door mannen.

In de namiddag komen we aan in ons hotel. We logeren in Mandawa Castle, dit is gedeeltelijk hotel en gedeeltelijk nog bewoond door  de maharadja. Een maharadja is een koning,  die heeft momenteel geen macht meer , maar is wel nog schatrijk. We logeren in mooie ruime kamers met vele nissen en insprongen, en we slapen heerlijk  in een hemelbed.

 
(Hotel Mandawa Castle. Zicht vanop de binnenkoer en op de toegang naar onze kamer )  

Na de lunch (om 16.00 uur) en onze installatie in het hotel bezoeken we de stad,  we zien  mooie oude koopmanshuizen  versierd met prachtige muurschilderijen.

  Voor de eerste keer wandelen we tussen de koeien, de bedelende kinderen en de hardnekkige verkopers.  We krijgen stilaan een idee van India. Om 20.00 u. hebben we een buffet en iedereen gaat vroeg slapen, we hebben immers nog wat slaap in te halen. In onze kamer, met marmeren vloer en muren, is het amper 16 graden, maar het belet ons zeker niet om een verkwikkende nachtrust te hebben.

Reisverslag India Rajastan januari - februari 2011.

In 2010 deden wij met reisbureau  De Blauwe Vogel een rondreis in Thailand. Deze reis was ons zo goed bevallen dat wij hun aanbiedingen  bleven volgen.  Toen  India-Rajastan op hun programma stond, gingen wij gewoon eens luisteren naar de voorstelling van de reis, niet met het idee om te boeken, maar  we waren meteen verkocht.  Een week later – in juli 2010 -  hadden wij al beslist en geboekt voor de rondreis van 29 januari tot 13 februari 2011, want de afreis voor november  2010 was intussen reeds volzet.  De rondreis werd georganiseerd door Imagine (opgericht door medewerkers van Escape).

In de tijd tussen het vastleggen van de reis en het vertrek, hoorden wij nogal wat negatieve  berichten over India : het is er erg vuil, iedere toerist  krijgt diarree of nog erger, enz.  Wij beklaagden  het ons al een beetje dat wij de reis vastgelegd hadden maar hoopten op het beste. Inmiddels hadden wij al een ganse voorraad ontsmettingsmiddelen en medicatie  bijeengeraapt om op alles voorzien te zijn. Vooral veel ontsmettende gel voor de handen, om die meermaals daags te gebruiken. (Uiteindelijk hebben we die maar een paar keer gebruikt).

En eindelijk kwam 29 januari eraan.  Met een uur vertraging  konden wij opstijgen. Het vliegtuig van Jet Airways kwam al van Toronto en moest eerst nog ijsvrij gemaakt worden en er was ook een probleem met de bagage.  Na een vlucht van ongeveer 8 uur landden wij in Dehli, een zeer moderne en grote luchthaven. Daar bleek dat de koffer van Marc,  een van onze reisgenoten niet mee was.  Met de aangifte en het wachten erbij waren wij al vlug een paar uurtjes kwijt ; op weg naar onze bus waren wij dan nog in de drukte een koppel kwijtgeraakt, maar die vonden wij toch al gauw terug.  Bij het buitenkomen van de luchthaven viel al direct de enorme mensenmassa op en de luchtvervuiling. Het was nog even stappen naar de bus en die viel wel wat tegen. Het was een tamelijk oud geval, met heel hoge treden. Bij het opstappen krijg ik een hevige pijnscheut in de knie, en die knie heeft me voor de rest van de reis wel wat ongemak bezorgd.  Sedert enkele weken zat er een ontsteking op de knie, maar de orthopedist had er de dag voor de afreis nog een inspuiting in gegeven, en een stevig knieverband meegegeven voor als er veel te stappen viel,  en had me ook gezegd dat ik gerust de reis zou kunnen meemaken. Met behulp van  pijnstillers en mijn verband heb ik toch nog kunnen genieten van de reis, maar heb bepaalde zaken moeten overslaan en de pijn is nooit volledig overgegaan. Met de bus van de luchthaven naar ons eerste hotel dus, even buiten Dehli gelegen en langs een heel slechte weg.  Als we daar aankomen is het al  na 2.00 uur plaatselijke tijd, en om 5.30 uur moeten wij er al terug uit, dus het wordt maar een heel korte nacht.