De boerderij van Sil de Strandjutter uit de TV-serie
FRIEND'S FOTOARCHIEF 3
FOTO'S ZIJN DE SLEUTEL NAAR DE HERINNERING
11-10-2008
AKKRUM - BOORN 2
Foto: De Boorn vanaf de Smalle Brug in Akkrum.
Nog even wat nadere informatie over de Boorn, waarover ik gisteren al schreef.
De Boorn (officieel, Fries: De Boarn) is een riviertje in de provincie Friesland, dat stroomt van Bakkeveen tot Irnsum. Zoals ik al schreef mondde de Boorn uit in de Middelzee. Naar dit riviertje is de gemeente Boornsterhiem (Boarnsterhim) genoemd. Ongeveer 10500 jaar geleden kwam de zee tot het huidige Beetsterzwaag. De Boorn stroomde ten Zuiden van Beetsterzwaag de zee in. Ongeveer 7000 jaar geleden was er een inham tussen Terschelling en Vlieland, met ten zuiden van de strandwal een kleiner wad met een strook veen langs de oevers. Die inham liep, richting Beetsterzwaag, bij hoogwater onder. Op het zuidelijkste punt van die inham mondde de Boorn uit. Ongeveer 4300 jaar geleden was die inham verbreed en uitgediept tot de Middelzee, met klei langs het water en een veenstrook aan de landzijde, tussen Oldeboorn en Beetsterzwaag. Bij Akkrum liep die kleistrook in noordelijke richting. Daarom buigt de Boorn hier nu nog naar het Noorden af. Toen kwam de Boorn bij Irnsum, langs Rauwerd, in de Middelzee uit. Omstreeks 1200 was de Middelzee zover dichtgeslibd, dat er voor de Boorn een afwateringskanaal naar het Sneeker Meer moest worden gegraven. De Boorne begint bij Bakkeveen als Oud- of Koningsdiep. Iets ten westen van Oldeboorn, waar het Ouddiep en het Nieuwe Diep samenkomen, gaat het verder als Boorn.
In het verleden was de rivier de 'Boorn' een belangrijke waterweg door haar verbinding met de Middelzee. Deze uitloop van de Noordzee drong diep in Friesland tot aan Beetsterzwaag. Tegenwoordig is de 'Boorn' vooral in trek bij de recreatievaart als waterweg naar een paar Friese meren. Bijgaande foto toont de 'Boorn' in het dorp Akkrum.
Nog een laatste blik in het huisje van een veenarbeider, waar de bedsteden erg in het oog vallen. Het is mij tijdens het bezoek opgevallen, dat de mensen zo'n honderd jaar geleden kleiner van stuk waren dan tegenwoordig, als ik naar de lengte van de bedsteden kijk. Ik kan er tenminste met mijn lengte van 1,80 m. niet languit in liggen.(Heb ik trouwens ook niet geprobeerd, hoor).
Is het niet heerlijk om in ons digitale tijdperk even terug te kunnen dwalen naar onze jeugd bij het zien van deze aloude weegschaal? Toen waren we niet afhankelijk van electronica,chips, computersturing en wat dies meer zij. Nee, gewoon wat gewichtjes aan de ene kant en onze bestelling aan de andere kant. En of het nu een grammetje meer of minder was, we maakten ons er niet druk over...............
In het Veenmuseum treffen we - hoe kan het ook anders- een nostalgisch winkeltje aan, waar we worden herinnerd aan de verschillende produkten van weleer. Feest der herkenning! Kent u ze ook nog ?
In het veenmuseum in Nijbeets treffen we ook een replica van een poldermolen, zoals deze werd gebruikt om het waterpeil in dit veengebied te reguleren. Vrijwilligers hebben deze aloude poldermolen natuurgetrouw nagebouwd en in 2002 heeft deze tjaskermolen een plekje in het openluchtmuseum gekregen.
In Nijbeets is een Openluchtmuseum, dat gewijd is aan de veenhistorie in dit gebied. Men kan er kennis nemen van de turfgraverij in deze regio middels een voorlichtingsfilm en van de woonwijze van de turfgravers. Op deze foto het interieur van een der woningen op het terrein van dit museum.
Onlangs zag ik op mijn balkon een 'voorwereldlijk monster' langs het kozijn kruipen. Gezien de afmetingen van het beestje heb ik snel mijn camera gepakt om het te kunnen vereeuwigen. Het is te groot voor een krekel en te klein voor een sprinkhaan. Wie helpt mij uit de droom?
Op bijgaand schilderij staan afgebeeld Tinco Martinus Lycklama à Nijeholt en zijn echtgenote Elisabeth Helena Baronesse thoe Schwartsenberg en Hohelandsberg. Elisabeth overleed op 35 jarige leeftijd in 1803. Het zegt verder niet veel, maar wat vooral opvalt is de kleding die beiden dragen. Helaas kon ik de spiegeling van het glas niet wegnemen.
Deze hoefborden werden met leren banden om de achterhoeven van het paard bevestigd. Bij werkzaamheden op zachte bodem voorkwam men hiermee het wegzakken in de weke ondergrond. De hoefborden werden speciaal gebruikt als het paard moest afzetten bij het trekken van een zware vracht.
De voorloper van de moderne skelter: De 'Vliegende Hollander'. Een prachtig bewaard exemplaar uit de dertiger jaren van de vorige eeuw. Moet je op een skelter je benen gebruiken, de Vliegende Hollander werd voortbewogen door handkracht.
Deze prachtige slee is gemaakt omstreeks 1830 in opdracht van Mattheus Douwes Wiersma, veehouder. Via zijn dochter Hyke, die trouwde met Petrus Bottema, is de slee overgegaan naar hun vijf kinderen Trijntje, Mattheus, Sipke, Rinske en Sipke Bottema. Laatstgenoemde trouwde op 9 juli 1908 met Egbert Hooisma, waardoor dit stuk antiek in de familie Hooisma terecht kwam. Thans is het weer terug in een Bottema onderkomen en in bruikleen afgestaan door wijlen de heer K. Hooisma. Informatiebron:Stichting Oudheidskamer, Oldeboorn.
Het voormalige 'Waech-gebouw', daterend uit de 18e eeuw (1736), voornamelijk dienend als boter- en kaaswaag, verloor zijn functie met de opkomst van de fabrieksmatige zuivelverwerking, Het gebouw heeft daarna nog dienst gedaan als dependance van het Gemeentehuis van de voormalige gemeente Utingeradeel en als Openbare Bibliotheek. Sinds 1988 is er het Museum ' Aldheidskeamer' "Uldrik Bottema" in ondergebracht.
