Hoe het Lammie en Willy vergaat in Spanje en Portugal
29-02-2012
De tijd en natuur als beeldhouwer.
TOMAR met kloostercomplex,
Deze stad ligt in het dal van de Rio Nabão, een zijrivier van de Taag in het district Santarém. De naam Tomar is afgeleid van het Arabische woord voor rivier. Tomar wordt omringd door heuvels, maisvelden, dennenbossen, olijf- en eucalyptusbomen. Al van veraf is duidelijk te zien welke cultuurhistorische betekenis Tomar heeft. Net als andere stadjes in Portugal -Alcobaça, Mafra en Batalha- wordt deze bepaald door één bouwwerk, in dit geval een klooster annex burcht op een heuvel. Deze burcht was nu eens niet het gevolg van het nakomen van een gelofte of ontstaan in opdracht van een koning, maar op instigatie van twee elkaar opvolgende ridderorden. Dit waren religieus-militaire verenigingen van ridders, die zich tot taak hadden gesteld het Heilige Graf in Jeruzalem en de pelgrims op hun tocht daarheen te beschermen. De combinatie van monnik en ridder was in de Middeleeuwen een normaal en geaccepteerd verschijnsel.
Orde van de Tempeliers
Voor Tomar was in eerste instantie de in 1119 in Jeruzalem opgerichte orde der tempeliers belangrijk. Deze orde had zijn hoofdzetel in een deel van een paleis in Jeruzalem, dat stond op een plein, waar vroeger de tempel van Salomo gestaan had, vandaar zijn naam. De leden van de orde waren te herkennen aan een witte mantel met een achtpuntig rood kruis op de borst. Aan het hoofd van de orde stond een grootmeester. De Portugese tak, de 'Ordem da Cavalaria do Templo' , kortweg Templários, had zijn zetel in Tomar. Behalve bij de Kruistochten naar het Heilige Land waren zij tevens nauw betrokken bij de strijd tegen de Moren op het Iberisch Schiereiland. Zo hadden zij een belangrijk aandeel in de verovering van Santarem en Lissabon in 1147. Voor zijn daden werd de orde beloond met burchten en landgoederen. Dit was niet alleen in Portugal, maar ook elders het geval. In Europa ontstonden zo rijke, machtige regionale orden, waarbij de 'Ordre du Temple' in Parijs de machtigste werd. Wereldlijke leiders moesten rekening houden met deze machtsfactor. Filips IV de Schone, koning van Frankrijk, was dit gegeven een doorn in het oog. Hij klaagde de tempeliers aan wegens zedeloosheid, verwereldlijking en machtsmisbruik. Hij wenste geen staat binnen de staat. Het bezit van de orde in Frankrijk werd geconfisqueerd en de onder druk geplaatste paus Clemens V, in ballingschap in Avignon, ontbond in 1312 de gehele orde. In Spanje en Portugal stuitte dit op groot verzet. Paus Johannes XXII, Clemens' opvolger, schonk daarop de Iberische vorsten het recht nieuwe orden te stichten en deze toegankelijk te maken voor de vroegere tempeliers.
Orde Christusridders
In 1319 stichtte koning Dinis hierop de orde der Christusridders, Ordem da Cavalaria de Nosso Senhor Jesus Cristo, die in 1350 door paus Julius III verbonden werd met de Portugese kroon. Een aantal jaren was Castro Marim in de Algarve het hoofdkwartier van de orde, maar in 1356 vestigden de ridders zich in Tomar. De orde kon zodoende de materiële welstand der tempeliers verder uitbreiden. Alleen de naam was veranderd, verder bleef alles bij het oude. Na de definitieve verdrijving van de Moren kreeg de orde een nieuwe opdracht: de vergroting van de Portugese koninklijke macht. Hendrik de Zeevaarder en Manuel I werden grootmeesters en konden zo de orde gebruiken voor hun idealen. De orde financierde de ontdekkingsreizen en verzorgde de bekering tot het christendom van de 'ongelovigen'. Hun symbool het achthoekige, rode kruis, overgenomen van de tempeliers, werd een begrip. Het was onderdeel van het wapen van Manuel I en het sierde elk zeil van de karvelen van de ontdekkingsreizigers. Na deze roemruchte periode werd hun macht echter beperkt, doordat Joáo III in 1523 bepaalde dat het religieuze aspect weer de boventoon moest gaan voeren. De orde werd weer een zuivere monniksorde.
In 1789 volgde de secularisatie en bij de val van de monarchie in 1910 werd de orde opgeheven.
Welnu, rond de genoemde 1523, vonden veel verbouwingen aan de nog bestaande burcht/klooster/kerk plaats. Beroemde bouwmeesters wedijverden in de pracht en praal van het toen ontstane complex. Wij hebben ons echt vergaapt aan sommige fragmenten in dit Unesco-erfstuk complex. De fotos spreken voor zichzelf.
Vergeten we bijna Rio Maior te noemen. Rio Maior is een vrij modern stadje op een afstand van ongeveer 12 km van ons huis. Het is een middelgrote stad met grote supermarkten zoals Inter Marche en Lidl, voor ons ideaal dus. Echte bezienswaardigheden, behalve de zoutmijnen, hebben we niet gevonden, een wandeling door de stad is wel de moeite waard. We slaan het eten in de middag steeds vaker over, aangezien ons spijsverteringssysteem toch wel moeite heeft met de omschakeling van een bakje kwark in Nederland naar een volle Portugese maaltijd. Maar ja, kom hier om 18.00 uur maar eens om een warme hap. Een soepje op het terras in de middag gaat nog wel, s avonds redden we ons zelf al dan niet met behulp van de barbecue. Rio Maior heeft leuke winkelstraatjes en het dient nog eens gezegd te worden, de Portugezen blijven aardig en heel voorkomend. We hebben nog niet één knorrige Portugees gezien. De droogte slaat nu wel toe, de citroenboom achter het huis heeft het inmiddels begeven. Sorry Cas en Martha, we hebben er nog wel mee gepraat, gepapt en natgehouden, maar waarschijnlijk te laat. Rondom zien we op de erven gerooide of afgezaagde citroenbomen die helemaal dood zijn. De eerste sinaasappelbomen leggen ook al het loodje. Jammer. De wandelingen in de omgeving van Ourero da Corticada, zijn ook mooi. Zo nu en dan scoort Willy een mooi stuk worteltak waar hij wel figuren in ziet. Hij gaat ze meenemen naar huis om ze daar te bewerken. Ondertussen hebben we al zoveel spullen die we mee willen meenemen, dat we moeten oppassen dat we niet te veel aanschaffen. Bij het loshalen van een van de worteltakken is hij van een steile helling gemietert, hij heeft duidelijk gymnastiek te kort gehad. Dat wordt dus inhalen in het krachthonk als hij terug komt. We hebben het Portugese kookboek in de kast in de kamer van ons huis ontdekt. Gerechten als sopa de Pedra, kabeljouwbeignets etc, in ieder geval de gerechten die we in de restaurants zo lekker vinden, staan hierin. Lammie is helemaal verslingerd geraakt aan het toetje Arroz Doce, een zoet rijstdessert met veel room. Onze kleinzoon Stijn zou dit recept onmiddellijk opnemen in de receptuur voor zijn op te richten dessertfabriek waar hij later directeur van wil worden. Alle recepten hebben we inmiddels op de laptop gezet, zodat we er straks mee uit de voeten kunnen.
Sintra is een toeristische laats; je moet het gezien hebben. Met bussen vol worden de toeristen aangevoerd. De attracties zoals paleis en kasteel liggen een eind buiten het oude stadje. Het stadje zelf heeft een historisch centrum bestaande uit nauwe straatjes met vele souvenirwinkeltjes waar je de bekende zooi kunt kopen. Willy vond het maar zozo vanwege de vele kassas en gezagdragers waarvan er één hem zelfs in de nek sprong toen hij in het paleis waagde een foto te nemen. De eerste knorrige Portugees hebben we dus ontmoet. Het kasteel was een oud Moors kasteel, waarvan alleen nog de muren omhoog stonden, Met zijn oneindig vele hobbelige trappen was het een uitdaging voor Lammies heup-inmplataten en Willys etalagebenen om onbeschadigd een rondje te maken. Het was voor ons niet te doen, dus halverwege hebben we gauw de uitgang maar weer opgezocht. Het dient gezegd te worden dat de Moren een prachtige strategische plek hadden uitgezocht, Met een beetje geluk kun je tot aan Lissabon kijken. De oceaan kun je kilometers ver opkijken en dat was het wel. Het paleis was ook een aaneenschakeling van kassas waar je kaartjes voor paleis, park en nog wat gebouwen kon kopen, Reken er maar niet op dat je ergens voor niks een kijkje kunt nemen, integendeel zelfs een treintje richting het paleis moest betaald worden, terwijl je juist al een fortuin aan de kassa had betaald. Na de rondgang door het paleis kwam je midden in het restaurant uit. Commercieel goed doordacht! Maar . De dag nam toch een verrassende wending. Genietend van een kop koffie met gebak op het terras (boven op de berg), verschijnt er ineens een vogeltje op de muur, op een afstand van ongeveer 2 meter van ons. Willy zijn klus valt open en stamelt dat hij dit vogeltje nog nooit eerder gezien heeft. Hij herkende onmiddellijk het postuur van een heggemus, maar dat was het niet. Veel kleuriger met 2 vleugelstrepen. Verrek, daar was er nog één en ze schooierden om kruimels van ons gebak, dat ze dan ook met smaak opaten. Het toppunt was tot nu toe om patat schooierende geelgorzen in Zweden en brood stelende blauwe eksters in Spanje. De alpenheggemus, dat was het namelijk, liet zich uitgebreid van dichtbij bewonderen. Met onze low budget camera hebben we ze uitgebreid op de foto gezet. In Nederland ondernemen vogelaars hele reizen om zon vogeltje te zien en wij zien ze hier schooierend om ons gebak. Lammie vond Sintra wel wat hebben, Willy had heimwee naar Batalha of Tomar, waar je nog kunt wegdromen en je je niet tussen de vele tientallen fotograverende toeristen moet bewegen. Paul, onze VVV-expert annex bakker, vertelde gortdroog dat we beter op internet een paar fotos van Sintra hadden kunnen bekijken inplaats van zon reis te ondernemen en veel geld uit te geven. Tegelijk overhandigde hij ons met een vette knipoog een folder van het culinair festijn in Rio Maior waar we volgens hem wel heen moesten gaan. We laten het u weten hoe het ons daar vergaan is.
