Het weer van de dag VOLKSHEILGE - OUDE VOLKSGEBRUIKEN-
24-10-2005
't vervolg van gisteren
Een valling, ge had er in soorten. Een snotvalling, ne zware kou, ne kou op de borst, ne kou in de kop. Men had er honderden huismiddeltjes tegen. Voor ernstige gevallen legde moeder kompressen van lijnzaadpap, (in 't dialect "loiëzemèèlpap). Ook graat papier(bruin papier) bestreken met een vetkaarsje en dat bestrooid met nootmuskaat, moest de borst en rug bedekken. Een middel tegen koorts was de koorts afbinden met een draadje rond de pols ofwel een beeweg gaan doen naar een kapelleke tegen de koorts. Klieren waren dan weer het gevolg van slapte en daar lag de oplossing direct voor de hand, veel straf voedsel gebruiken. Volgende woensdag vertel ik nog iets over "zweren" want morgen komt Crispinus op bezoek en daar valt ook weer 't een en 't ander over te zeggen.
Vandaag vereren men den Aartsengel Raphaël. Om zijne beschermende handeling tegenover den jeugdigen Tobias, wordt hij aanroepen door de reizigers.
"Raphaël, Raphaël, reizigers moeten U als beschermer en bijstand groeten; Visschers en blinden, betrouwen met recht, ook op Uw hulpe, als zij doen wat Gij zegt."
't Vervolg van gisteren : Tegen betaling was het mogelijk om den beeweg door iemand anders te laten doen. Zoniet kon de kwaal ook afgelezen worden, liefst door een pater die gepaste gebedsformules uitsprak, anders door een algemeen erkende aflezer(soort gebedsgenezer), die mysterieuze bezweringsformulens uitsprak. In uiterste nood werd beroep gedaan op een wonderdoktoor(een kwakzalver), maar die was soms duurder dan een gewone dokter. In ieder geval moest er eerst een diagnose van de kwaal vastgesteld worden. Dat deed de omgeving van de zieke zelf. Daarvoor gebruikte men een gamma van soms schilderachtige namen, met toevoeging van aard en oorsprong en zelfs de aan te raden remmeedes(behandelingen) 't Vervolg lees u morgen weer op dit blog.
Nu oktober bijna op zijn einde loopt, wil ik nog eens een eerder gegeven weerspreuk herhalen :
" Is oktober warm en fijn, dan zal het een scherpe winter zijn. Maar is het nat en koel, dat is van een zachte winter 't voorgevoel. "
Iedereen weet hoe oktober was, dan heeft iedereen meteen een idee van wat ons straks te wachten staat. Persoonlijk ga ik voor een eerder zachte winter, en jij ?
Tot het begin van vorige eeuw liep men niet zo vlug naar een arts voor ziekten en aandoeningen. Hoewel de dokters van toen slechts éénmaal per jaar hun rekening opmaakten voor raadplegingen en geneesmiddelen, waren ze nog altijd een aderlating voor de geldbeugel. Er waren immers nog zoveel andere manieren om zich te behelpen. Eerstens de gekende volksremedies. De hulp van hierboven werd dikwijls ingeroepen door een "vadrons" (Onze Vader) te bidden, zoniet een bepaalde litanie of een krachtig gebed van Keizer Karel. Natuurlijk was het altijd goed om beeweegen te gaan(bedevaard). Vroeger offerde men een afbeelding in was van het zieke lichaamsdeel. Er waren ook speciale heiligdommen voor welbepaalde aandoeningen. Een kapel tegen de stuipen, tegen de koorts, tegen de hoofdpijn en ga zo maar verder, je vond ze overal. "vervolgt morgen op dit blog"
Wist u dat er 3 soorten weerspreuken zijn die betrekking hebben op de kalender? 1. Diegene die slaan op het jaar en de maanden; dat zijn klimatologische spreuken die gebasseerd zijn op waarnemingen! B.V. December koud en in sneeuwgewaad, een jaar vol vruchtbaarheid verraadt. 2. Spreuken en rijmpjes welke betrekking hebben op de dagen en vooral op de lotsdagen, welke doorslaggevend zijn B.V. Als Sint-Medard zijn sluizen openzet, dan regent het zes weken lang. 3. Uitdrukkingen bekend onder de naam boerenwijsheid. Zij hebben betrekking op natuureigenschappen. B.V. Sint Fabiaan en Sint Sebastiaan laten het sap in de bomen gaan. Swatje de weerman brengt ze allemaal ! ! !
Vandaag is het de beurt aan de H. Ursula, dochter van een Engelschen koning, verliet haar vaderland, met een groot getal maagden, om in Bretagne te landen. Door een tempeest werden ze op de Noordkust geworpen en zij kwam met hare gezellinnen in de omstreek van Keulen, waar zij in de handen der Hunnen vielen en ter dood gebracht werden. Te Brugge in S. Janshospitaal wordt zij aanroepen tegen de hoofdpijn, alsook om een zaligen dood te sterven. Te Tongeren wordt ze gediend tegen de ontijdige waterloozing der kinderen. Zij wordt afgebeeld met gerimpeld voorhoofd en schreiende oogen, daarom aanroepen haar de moeders tegen den overschreeuw.
Met geheele benden trekken zij, vroeger als gewoonte, met de kroone op het hoofd, al zingende naar school. 't Is dat zij preusch zijn, natuurlijk hunne eigene kroon boven wiens gelijke verkiezende. Den zaterdag voornoene hoort ge geenen anderen zang als den eentonigen zang der kinderen : "Sinxenbruid de leegaard uit, had je wel eerder opgestaan, ge gingt wat vroeger naar de schole kunnen gaan. Je hebt de kroone gestolen, te Veurne in de schole Dat men een Awoe ! geve voor dezen die te late komen."
Uit de volkskundige kalender : Vrijdag en zaterdag voor Sinxen. Heden worden hoven, weiden en velden doorlopen door de kinderen der Vlaamsche bewaarscholen der Blauwe Zusters binnen Veurne, die heele paanders bloemen naar huis brengen. De Hoogstgeschatte zijn de Sinxenbruiden (boterbloemen). 's Avonds, met moedershulp, maken de kinderen eene hoepel van wijdauw, daar rond vlechen ze geele Sinxenbruidjes. Hoe dikker de bloemen liggen, hoe schooner. De burgerskinderen steken in top twee of drie bloedroode pioenrozen of andere bloemen. Er zijn er die ze maken van Vlindergroen met hier en daar een bloem er tusschen, maar die handelen zoo omdat ze geene bloemen gevonden hebben. 's Nuchtens zijn de kinderen wel eene uur voor den tijd op, want vele zijn er die maar half en konden slapen, 't is immers eene schande van dien dag te laat te komen op school. Zie het vervolg hieronder.
Dieren liegen nooit, dat is een waarheid zo groot als een koe ! Meer zelfs, soms vertellen ze ons welk weer we mogen verwachten, zoals dit bijvoorbeeld :
" Ziet men wilde ganzen over de schuur, kijkt de winter al over de muur. "
Tijdens de kruisdagen waarover ik hoger wat meer vertelde, wou men dat de boter op deze dagen gekarnd, niet zou bederven alhoewel zij ongezouten bleef. Men nam aan dat het een heilzaam middel was tegen velerlei kwalen. Zo kwam het dat men die boter kruisboter noemden. Als kind liep ik ooit nog mee in de kruisprocessie, en mogelijk nog vele onder u ? Hoe tijden al niet kunnen veranderen.
De Kruisdagen ! In het jaar 470 richtte de H. Mamertus processiën in om van God het ophouden te bekomen van aardbevingen en schrikkelijke tempeesten die zulke onheilen zoo ten lande als op zee stichtten. De kerkvergadering van Orleans beval in 511 dat, in gansch Frankrijk, ieder jaar openbare gebeden zouden plaats hebben om den zegen te bekomen over de landvruchten. De kerkvergadering van Mayence bracht, in 813, dit gebruik bij gansch het christen volk in voege en besloot dat eene processie gedurende drie dagen zou gevormd worden door de biddende en boetplegende inwoners van stad en dorp; die dagen heette men dagen van boete en bede : Rogationes. In de steden, waar verschillende kerken of kapellen zijn, gaat de processie iederen dag naar een dezer statie houden. In de dorpen gaat men langs verschillende wegen om Gods zegen te vragen over de vruchten der aarde.Men zingt de Boetpsalmen en de Litanie van alle Heiligen. In de middeleeuwen, tijden van vroom geloof, werden de Kruisprocessie blootshoofds gevolgd, en door het volk en den adel bijgewoond. De kinderen plachten met groene takken en ruikers getooid huiswaarts te keeren. In die processie draagt men noch het H. Sacrament, noch heiligenbeelden, maar het kruisbeeld of eene van het H. Kruis. Vandaar de naam van Kruisprocessie
