Het weer van de dag VOLKSHEILGE - OUDE VOLKSGEBRUIKEN-
12-01-2009
Morgen is Sint - Hilarius onze gast !
Vandaag is het "Verloren maandag" en wie daar een ietsje meer wil over weten die kan daar hier vlak onder in een apart hoofdstukje wat meer over vinden. Morgen komt Sint-Hilarius ons bezoeken en in Limburg meent men te weten dat :
" Als 't op Sint-Hilarius vriest, zes weken winter aan een stuk. "
Morgen is het dus weer een lotsdag. Nog een andere weerspreuk weet ons dan weer dit te vertellen ;
" Geeft Sint-Hilarius zonneschijn, dan zal 't weldra kouder zijn. "
Maar we hebben ondertussen al geleerd dat de kou in deze maand alleen maar op een goede zomer duidt, dus......laat maar komen die kou ! Mijn taak zit er op voor vandaag, ik ga.....worstenbrood eten van Bakkerij Van Doorslaer uit Malderen ! Tot morgen dan maar ?
e maandag na Driekoningen noemt menVerloren – Verkoren of Verzworen maandag. Volgens sommige schrijvers zouden die namen ontstaan zijn uit de gedachtenis van het Evangelie van de zondag na Drie koningen waarin verhaald wordt dat Jezus in de tempel van Jeruzalem verbleef en door zijn ouders als verloren beschouwd werd.
Anderen zien er ene belijdenis in voortspruitende van oude gebruiken.De oude Costumen van Antwerpen melden dat men vandaag aan de Lakenhalle van de stad het boek der gilde moest lezen in tegenwoordigheid van de magistraat. De werkgezellen konden kennis krijgen van de plichten hunner meesters en van hunne rechten.Dit geschiedde ’s morgens en al de gezellen trokken er naartoe. De achternoenen waren aldus zo kort dat men het werk niet meer begon, en de gasten sleten de verleturen in de herberg. Op deze manier was de dag dubbel verloren.
Te Antwerpen onthaalde de werklieden langs de Scheldekant hun vrienden met worstenbrood, borrels en peperkoek. Op vele plaatsen gingen de herbergiers hun brouwer betalen en kregen dan een ton bier gratis; De herbergier tapte die ton voor half geld tot de helft af.
Te Veurne onder andere werd Verloren maandag ook in de school gevierd. Er had een hanengevecht plaats waarvoor al de jongens zeven stuivers moesten geven. De laatste haan was koning, de voorlaatste kamper bloedkoning. De koning kreeg dan zeven stuivers, de andere twee.
In de provinciën Antwerpen en Brabant werd een hanekapping en gansrijderij gehouden. Die hanekapping geschiedde alzo : Een haan werd in een bodemloze mand gehangen, zodanig dat alleen de kop zichtbaar bleef. Daaronder legde men een wagenrad waarop de spelers stonden die gewapend waren met een houten sabel. Zij moesten dan, terwijl het rad draaide, de kop van het dier proberen afkappen. ’s Avonds werden er in de herbergen rauwe worsten verloot.
In West-Vlaanderen zegt men Verkoren maandag omdat het werkvolk dan ging nieuwjaren. Zij zegde niet een zalig nieuwjaar, maar een zalig verkoren.
De naam van verzworen maandag was dan weer meer toepasselijk in het Walenland en Frans-Vlaanderen, waar sprake was van een jongeling, neef van de gouwheer van Dowaais, Juan de Melle, die in 1664 zijn woord verbrak aan een jonkvrouw en niet in het huwelijk trad.
In Limburg werkte de boeren op deze dag niet, ze zeiden dat toch al verloren was, wat ze heden verrichten.
In Limburg aan de grens met Antwerpen, noemt men deze dag Koppel- of vrouwkensdag, waarop de huwelijken gemokkeld werden. Ook was het daar het gebruik dat de vrouwen die op deze dag hun man in het bed konden dragen, van hem een geschenk ontvingen.
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
12 Januari 2008 was een bewolkte dag waar de zon zich heel even liet zien. De maximum temperatuur werd om iets na middernacht opgetekend en die bedroeg 9,2°. - 's Morgens om 8u50 om precies te zijn, noteerde men 5,5° als minimum temperatuur voor deze dag. De warmste 12de januari sinds de waarnemingen van Ukkel was deze van 1974 met 13,2°. - De koudste 12de januari ooit kwam in 1987 voor met min 13,5° !!!
De voorbije dagen zagen we al dat we een te zachte temperatuur, of donder en sneeuw deze maand kunnen missen als kiespijn, maar ook regen is niet echt een vriend van januari want die nattigheid geeft een slechte oogst zowel voor de graangewassen als de wijnstok en de volgende weerspreuk komt ons dat alleen maar bevestigen :
" In januari veel regen, brengt de vruchten weinig zegen. "
Of erg kort :
" Januari nat, leeg blijft het vat. "
Het positieve aan deze maand zijn de dagen want die lengen in januari al met 1u10' ! Morgen kijk ik vooruit naar de komst van Sint-Hilarius die ons overmorgen komt bezoeken. Vergeet niet dat het morgen Verloren maandag is, worstenbrood op 't menu zelfs in Malderen ! ! ! Tot morgen ?
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
11 Januari 2008 begon met regen in de voormiddag, na de middag was het bewolkt en de maximum temperatuur bedroeg 12,8° en die werd om 13u01 waargenomen in het weerstadion van Kapelle o/d Bos. In datzelfde stadion noteerde men om 4u42 in de vroege morgen 9,5° als zijnde de laagste temperatuur voor deze dag. De warmste 11de januari sinds de waarnemingen van Ukkel in 1833 was deze van 1946 met 13,5°. - De koudste 11de januari ooit kwam in 1838 voor met min 13,7° !
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
10 Januari 2008 was een bewolkte dag met een maximum temperatuur van 11,6° die pas bereikt werd om 23u40 toen de dag ten einde was zegt maar. 's Morgens om 5u34 noteerde men 5,4° als zijnde de laagste temperatuur voor deze dag. De warmste 10de januari sinds de waarnemingen van Ukkel in 1833 was deze van 2005 met 13,6°. - De koudste 10de januari ooit kwam in 1861 voor met min 16,2° !
Gisteren zagen we dat het graan rond deze tijd zeker nog niet mag groeien als gevolg van een te zachte januari maand, wel eenzelfde regel geld ook voor het gras want.......
" Groeide in januari 't gras, nooit de zomer goed en was. "
Of nog op een andere manier gezegd :
" Staat groen en fris in januari het gras, het hele jaar heeft vaak een schraal gewas. "
Nog maar eens een bewijs dat ze ons best alles op zijn tijd serveren, laat januari maar koud zijn, nadien is de "kermis' des te groter. Tot morgen ?
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
9 Januari 2008 was een bewolkte dag met in de voormiddag wat lichte regen. Om 15u07 had het kwik toen zijn hoogste temperatuur bereikt en die bedroeg 8,4°. - Om ietsje na middernacht noteerde men 6,1° als laagste temperatuur van deze dag. De warmste 9de januari sinds de waarnemingen van Ukkel in 1833 was deze van 1936 met 13,7°. - De koudste 9de januari ooit kwam in 1861 voor met min 16,8° !
Een speciale aandacht geniet het jonge graangewas dat sinds het najaar op de velden staat. Een voorbarige wasdom als gevolg van een te zachte temperatuur voorspelt niets goed want dan zal het alleen maar in zijn groei geremd worden door de koude die nog komen moet.
" Wast het graan wel in januare 't en wast maar slecht de hele jare. "
En wat een echte ramp zou zijn :
" Wast het graan in januaar, dan is de zomer in gevaar. "
Ik ben er mee weg, ik ga eens naar 't graan kijken, tot morgen ?
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
8 Januari 2008 was een bewolkte dag waar de zon heel even kwam piepen. Om 14u48 had het kwik toen zijn hoogste punt bereikt en dat bedroeg 9,2°. - 's Nachts om 1u52 werd er 4° opgeschreven en dat was de laagste temperatuur van deze dag. De warmste 8ste januari sinds de waarnemingen van Ukkel was deze van 1877 met 13,2°. - De koudste 8ste januari ooit kwam in 1861 voor met min 17,7° !
We zagen al dat januari moet koud zijn en is dat niet zo, dan betalen we dat cash in de maanden die volgen. Een zachte januari zou zich ook wreken ten nadele van de oogst want :
" Dansen de muggen in januari, dan wordt de boer een bedelaar. "
Of nog ietsje anders
" Knapt januari niet van kou, men zit in d'oogstmaand in de rouw. "
In de streek van Munsterbilzen en dan zitten we in Limburg daar zeggen ze het dan weer zo :
" Als de muggen dansen oppentop, scheper bind uw orten op. "
Met andere woorden, draagt zorg voor ieder kruimeltje, het voedsel zal schaars zijn. Ort is namelijk datgene dat de beesten van hun voer overlaten. En nu......wel nu ga ik mij "werme" en dan hoop ik van hier morgen tijdig terug te zijn, tot dan.
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
7 Januari 2008 was een redelijk mooie dag met zon en een maximum temperatuur van 10,1° die om 14u22 waargenomen werd. 's Nachts om 0u13 om precies te zijn, noteerde men toen 5,5° als zijnde de minimum temperatuur voor deze dag. De warmste 7de januari sinds de waarnemingen van Ukkel in 1833 was deze van 1890 met 12,5°. - De koudste 7de januari ooit kwam in 1979 voor met min11,5° !
Eergisteren zagen we al dat een buitentijds weertje in januari helemaal niet welkom is, wel vandaag heb ik daar nog een paar voorbeelden van mee die ons dat alleen maar komen bevestigen :
" Als in januari de vorst niet komen wil, komt hij nog in maart en in april. "
En wat gedacht van deze ?
" Muggen in januari, mieren in februari; veel te vroeg, een slecht begin; de meimand zet met vorst nog in. "
Geef toe dat we dit laatste best kunnen missen, dus....laat die kou dan nu maar komen zeker, alles op zijn, is niks teveel ! Tot morgen ?
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
6 Januari 2008 was een zonnige dag waar het kwik om 14u41 gestegen was tot 8,2°. - 's Morgens om 8u52 noteerde men toen 2,6° als zijnde de laagste temperatuur voor deze dag. De warmste 6de januari sinds de waarnemingen van Ukkel was deze van 1999 met 14°. - De koudse 6de januari ooit kwam in 1979 voor met min 13,1° !
Morgen zijn ze er weer helemaal uit het oosten komen de Driekoningen ons bezoeken ! Is het vanavond een vochtig weer met een sterke wind dan moge we er donder opzeggen want dat is een voorteken van een erg slecht jaar, hopelijk zal het wel zo'n vaart lopen ! Wat beslist een zekerheid is, is het feit dat de koningen de winter met zich meebrengen :
" Als 't Driekoningen is in 't land, komt de vorst in 't vaderland. "
Beter nieuws is dan weer dat we vanaf heden kunnen vaststellen dat de dagen verder, zij het dan nog langzaam, aan 't lengen zijn !
" Op Driekoningen zijn de dagen zo gelengd, gelijk een haan over een wagenspoor springt. "
En waarom springt een haan over een wagenspoor ? Wel omdat het veel te ver is om rond te gaan, maar dat wisten jullie ondertussen al wel, en zeker zij die hier verleden jaar ook al waren. Morgen is het ook dertiendag (13de dag na Kerstmis) en dat is een lotsdag, vriest het, dan is het voor zes weken, en dat weten ze in West-Vlaanderen ook waar men zegt :
" Als 't op Dertiendag vriest, 't vriest dertien weken lang. "
Dat zou wel betekenen dat het in zo'n geval tot april koud zou zijn. Persoonlijk geloof ik eerder dat hier het getal dertien een rol speelt. Mijn dagtaak zit er op, ik ga seffens uit zingen veu nen nieve hoed ! Men weet maar nooit ! Tot morgen !
roeger was Driekoningendag een echt volksfeest in ons land, aan de oorsprong gaf men toen de volgende uitleg : De relieken van de HH Drie Koningen werden toen nog vereerd in de prachtige hoofdkerk van Keulen en aangaande de geschiedenis van deze relieken vertelde men dat de overblijfsels van de Drie Koningen, dankzij de opzoekingen van de H. Helena, in Perzië werden teruggevonden. De H. Helena deed ze naar Constantinopel overbrengen. Op het einde van de 5de eeuw werden ze door Eustorgius, bisschop van Milanen, die ze van de keizer Anastasius ten geschenken had ontvangen, naar zijn bisschoppelijke stad overgebracht. In 1163 werd Milanen door Frederik Barbarossa veroverd, en deze schonk de relieken aan Reinald von Dassel, bisschop van Keulen, die ze naar daar liet brengen, en sinds die tijd worden de relieken daar vereerd. Enkel van 1794 tot 1804 verbleven ze over de rijn om ze te onttrekken aan de heiligschennis van de Franse omwentelaars. De Kanunniken van Keulen richtten ter gelegenheid van de feestdag een liefdadigheidsfeest in. Zo kozen zij onder hen een koning, om ter herinnering van de giften aan het kind Jezus gedaan, geschenken aan de koorknapen en de arme uit te delen. Weldra werd dit gebruik nagevolgd in de Christelijke huisgezinnen, die ook een koning kozen om de aalmoezen : het Godsdeel, te geven aan de arme buren. Stilaan ging dat kiezen gepaard met een feestje waarbij de kiesgewoonte van de oude te pas kwam. In die tijd gebruikte men bonen om te stemmen, de boon werd dan in een gebak verborgen, en wie ze in zijn gebak aantrof werd tot koning uitgeroepen. In sommige plaatsen, zoals b.v. te Laarne, gebruikte men een noot. Van oudsher was het ook het gebruik dat men kinderen uitzond om de aalmoezen te gaan oogsten, en dit scheen best al zingende te lukken. Dit alles samen genomen, bracht het een gezellig feest tot stand. Jammer toch dat men heden ten dagen die kinderen niet meer ziet in ons modern straatbeeld ! ! !
En wat men vroeger toch allemaal geloofde, het wangeloofzoals men dat noemt, was vroegere jaren schering en inslag. Zo bestond er ook het “geloof” rond Driekoningen.Het was dan de gewoonte om drie kaarsjes voor de deur te laten branden ter ere van de Drie Koningen om zo bevrijd te zijn van kwade geesten en toveressen !De jonge dochters die trokken ’s avonds zonder licht naar de schapenstal en wanneer zij de hand op de ram legde, dan zouden ze gedurende het jaar trouwen.
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
5 Januari 2008 was andermaal een bewolkte dag met af en toe een bui en een maximum temperatuur van 9,2° die wel 's nachts om 1 uur waargenomen werd. Een erg warme nacht voor de tijd van 't jaar dus ! En hoe grillig de temperatuur kan zijn, om 12u34, op de middag dus, werd de minimum temperatuur genoteerd en die liet 6,6° opschrijven ! De warmste 5de januari sinds de waarnemingen van Ukkel in 1833 was deze van 1999 met 14,5°. - De koudste 5de januari ooit kwam in 1894 voor met min 14° !
Dat het vandaag een zeer belangrijke dag is voor het weer van de komende weken vertelde ik u gisteren al. Vandaag en ook in de komende dagen kijk ik eens uit naar wat we in januari best kunnen missen. Alles heeft zijn gerechtigheid, maar wat in januari te veel is, dus buitentijds zegt maar, dat moeten we later bezuren. Onnatuurlijke warmte bijvoorbeeld zal zich wreken en dat hebben de volgende weerspreuken ook geweten :
" Als de kat in januari in de zon ligt, dan kruipt ze in februari achter de stoof. "
Of.......
" Als in januari de muggen zwermen, dan moogt ge in maart uw oren wermen. "
Morgen kijk ik vooruit naar de komst de de Driekoningen en dan komen we aan de weet wat die heren voor ons in petto hebben, afspraak morgen dan maar ?
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
4 Januari 2008 was een bewolkte dag met even wat regen en een maximum temperatuur van 7,8° die om 19u53 waargenomen werd. 's nachts om 1u08 noteerde men 0,4° als laagste temperatuur voor deze dag ! De warmste 4de januari sinds de waarnemingen van Ukkel was deze van 1999 met 13,5°. - De koudste 4de januari ooit kwam in 1871 voor met min 13,1° !
