Het weer van de dag VOLKSHEILGE - OUDE VOLKSGEBRUIKEN-
21-03-2009
Wanneer is maart nooit zo goed ?
Enkele dagen terug vertelde ik u van mijn vriendin Wantje en toen beloofde ik u dat ik ook haar middel tegen hagel zou verklappen. Wel ook tegen die koude pillen had ze een beste middel. In de dagen dat de kruidjes-roer-mij-niet in bloei stonden, ging ze er een hele boel plukken en legde ze te drogen tussen de bladen van haar lijvig gebedenboek. Kwam de speelzieke maand aan de beurt, dan trok ze eentje van die " olle kamillen " zoals Reuter zou zeggen, uit hun hoekje, legde ze op de vensterbank en murmelde :
" Kruideken, kruideken-roer-mij-niet waarvan de hagel verschiet..."
En de koude pillen, of de hagel, bleven uit zo verzekerde mij Wantje vroeger altijd ! En 't vrouwke was zo eerlijk dat ik haar geloofde ook ! Ronde deze tijd moge we ons nog altijd aan de alom gekende maartse buien verwachten en bij die buien behoren vaak nog sneeuwvlagen en dat weet de weerspreuk van vandaag ook :
" Nooit maart zo goed, of 't sneeuwt een volle hoed. "
Of nog ietsje maar met dezelfde betekenis :
" Daar is geen maart zo goed, of 't sneeuwt op de boer zijn hoed. "
Morgen ga ik eens kijken welke invloed die eventuele maartse sneeuw kan hebben op de gewassen, ik zal er zeker weer zijn, u komt toch ook weer ?
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
21 Maart 2008 was een bewolkte dag met maartse buien van hagel en sneeuw, een mooie manier om de lente te verwelkomen als je het mij vraagt ! De maximum temperatuur bedroeg toen 8,2° en die werd 's nachts om 1u55 waargenomen ! De minimum temperatuur die 1° bedroeg werd 's avonds om 19u27 opgetekend. De warmste 21ste maart sinds de waarnemingen van Ukkel in 1833 was deze van 1938 met 21,2°. - De koudste 21ste maart ooit kwam in 1865 voor met min 8,6° !
Morgen is het lentedag en dan is Sint-Benediktus onze gast
Morgen is het lentedag, eindelijk zou ik zeggen, en dan zijn de dag en de nacht even lang ! Morgen moeten we de wind vooral goed in de gaten houden. blaast hij uit het westen dan verwachten de hoveniers een zacht voorjaar; zit de wind morgen in het noorden, wel dan blijft die daar voor zeven weken hangen !!! Dat weet ook de eerste weerspreuk die ik voor vandaag gekozen heb :
" Op Sint-Benooi de wind uit 't noord, 't gaat zo zeven weken voort. "
In Limburg en meer bepaald in de streek van Wellen meent men dat oostenwind tot de langste dag zal waaien, dus tot Sint-Jan of 24 juni, in alle geval minstens zes weken.
" Met zuidenwind op Sint-Benooi, neemt het jaar een goede plooi. "
En in het Gentse zeggen ze septisch 't volgende :
" Slecht weer op Sint-Benuut, ge zijt voor drij weken gekl..t
En in Frankrijk tenslotte weten ze dit dan weer :
" Il pleuvra 37 jours plus trois, s'il pleut le jour de Saint-Benoit. "
Wist u dat in het begin van het Kristendom het Paasfeest op de lentenachtevening (21 maart) gevierd werd. Het was in 325 dat de kerkvergadering van Nicea voorzag dat met de Juliaanse tijdrekening dit feest niet op de juiste datum zou blijven vallen. Daarom dat men toen besliste dat Pasen voortaan na de eerste volle maan, invallende na de lentenachtevening zou komen. Het volk bepaalt de datum van de feestdag als volgt : na Dertiendag ( Driekoningen, 6 januari) hebben we drie nieuwe manen, de derde zondag van de derde maan is Pasen. Zo kan Pasen in maart of in april vallen, en nooit vóór 22 maart en nooit na 25 april. Wat er voor morgen op 't menu staat, is ook vandaag voor mij nog een vraagteken, dat zien we morgen dan weer wel, bedankt omdat u vandaag weer hier was. Tot morgen ?
Van zodra de lente vroeger jaren begon gingen de buitenlieden, zoals ze die toen noemde, zich vermaken op den doel en bij de wip. Vroeger bestonden haast in alle gemeenten schuttersgilden die Sint- Sebastiaan of Sint-Joris tot patroon hadden. Men schoot toen met de kruisboog of met de handboog. Het doelschieten gebeurde in de lengte, naar een plaats waar men het middelpunt, wit of roos, moest treffen.Het wip – of gaaischieten gebeurde in de hoogte naar de vogels of gaaien, die op een lat gestoken waren. De middenvogel, oppergaai, stond op de spil, dan had je twee zijgaaien en daaronder een aantal grote en kleine vogels. Bij het prijsspel koos de overwinnaar, die de titel van koning mee kreeg, een koningin. De hovelingen, dat waren zij die de zijgaaien troffen, een hofdame, en dan trok de stoet rond de gemeente om duchtig op de gezondheid van de overwinnaars te drinken ! Men was koning voor één jaar en wie driemaal de oppervogel kon schieten werd keizer. Meestal bestond de prijs uit teljoren (borden) waarin dan de eretekens, boog en pijl, alsook de naam van de maatschappij en het jaartal gebakken waren. Vandaag zijn de schietingen, waar ze nog bestaan, veel “moderner” uiteraard, maar ze zijn ook stilaan zeldzamer geworden.
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
20 Maart 2008 was een bewolkte dag met buien ! Om 13u08 had het kwik zijn hoogste punt bereikt en dat liet 8,4° noteren. 's Nachts om 1u08 schreef men toen 1,9° op als laagste temperatuur voor deze dag. - De warmste 20ste maart sinds de waarnemingen van Ukkel in 1833 was deze van 1931 met 22,9°. - De koudste 20ste maart ooit kwam in 1887 voor met min 10,1° !
Terwijl vandaag " vader " bij ons in het daglicht staat kijk ik al naar morgen en naar de feestdag van Sint-Joachim en benieuwd als ik ben, kijk ik uit naar wat deze brave man voor ons als boodschap mee heeft en de weerspreuk van vandaag vertelt ons 't volgende :
" Op Sint-Jonas, komt dikwijls vuur van pas. "
Dat wil niets anders zeggen als dat het rond deze tijd nog erg koel kan zijn ! Mijn dagtaak zit er op voor vandaag, morgen is het uitkijken naar Sint-Benediktus die niet alleen de lente voor ons meebrengt, hij heeft ons ook nog wat anders te vertellen en wat dat is, dat verneemt u morgen dan weer wel via maar liefst drie mooie weerspreuken ! Zeker komen lezen zou ik zeggen ! Afspraak morgen dan maar ?
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
19 Maart 2008 was een dag met bewolking en zon en een maximum temperatuur van 9,2° die om 15u50 waargenomen werd in het weerstation van Kapelle o/d Bos. 's Morgens om 7u27 schrref men in datzelfde station 1,8° op als zijnde de laagste temperatuur voor deze Sint-Jozefsdag ! De warmste 19de maart sinds de waarnemingen van Ukkel in 1833 was deze van 1916 met 19,6°. - De koudste 19de maart ooit kwam in 1887 voor met min 9,5° !
Sint-Jozef dat betekend "vaderkesdag" ! Sint-Jozef is ook de patroon van België ! Sint-Jozef is de voedstervader van Christus en hij werd op 8 december 1870 tot beschermer van de kerk uitgeroepen. Sint-Jozef is ook de patroon van de timmerlieden en vroeger jaren werd dat door de schrijnwerkers gevierd met een grote maaltijd, zang en spel ! Maar aan de dag van morgen is ook heel veel gelegen voor wat het weder betreft en de eerste weerspreuk die ik vandaag voor u mee heb zegt ons 't volgende :
" Sinte-Jozef sta ons bij, of de winter en ga nie voorbij. "
En naargelang het weer van morgen wordt het ganse jaar bepaald zegt maar :
" Als 't helder is op Sint-Jozefsdag, een goed jaar men verwachten mag. "
In West-Vlaanderen beweerde de vooruitziende huisvrouwen vroeger altijd 't volgende :
" De grote was te drogen op Sint-Jozefsdag, 't is altijd schoon weder. "
Laat ons hopen dat het morgen een pracht van een dag mag zijn, dan zijn we vertrokken voor een vruchtbaar jaar ! ! ! Morgen kijk ik vooruit naar de komst van Sint-Joachim en ik kan u nu al verklappen dat die ons niet zo'n beste boodschap brengt, morgen daar weer alles over. Tot dan ?
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
18 Maart 2008 was een dag met drie gezichten, bewolking, zon en een bui ! De maximum temperatuur bedroeg 8,8° en die werd om 13u45 waargenomen. 's Morgens om 6u20 om precies te zijn, schreef men toen 0,4° op als zijnde de minimum temperatuur van deze dag. De warmste 18de maart sinds de waarnemingen van Ukkel in 1833 was deze van 1990 met 22,1°. - De koudste 18de maart ooit kwam in 1888 voor met min 7,1° !
Eindelijk zou ik zeggen, krijgen onze vrienden de dieren het woord nog eens en waarom niet beginnen met de spreeuw ?
" Een spreeuw op het dak maakt de lente niet. "
Laat u dus vooral niet beetnemen door de spreeuw ! En wanneer moge we regen verwachten ?
" Als de hoenderen kakelen lang en goed het zal regenen in overvloed. "
En wanneer staat er goed weder op 't menu ?
" Zingt de leeuwerik hoog in de lucht, heerlijk weer voorspelt zijn vlucht. "
Tot daar deze drie spreuken met waarborg want dieren....ze liegen nooit !!! Morgen kijk ik dan weer vooruit naar de komst van Sint-Jozef die overmorgen bij ons te gast is ! Tot morgen ?
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
17 Maart 2008 was een bewolkte dag waar het kwik niet hoger geraakte dan 7,7° en dat gebeurde om 14u20. - 's Avonds om 23u30 om precies te zijn, werd de minimum temperatuur genoteerd en die liet 3,1° opschrijven. De warmste 17de maart sinds de waarnemingen van Ukkel in 1833 was deze van 1990 met 22,5°. - De koudste 17de maart ooit kwam in 1887 voor met min 6,3° !
Morgen krijgen we het bezoek van Sinte-Gertrudis !
Morgen is Sinte-Gertrudis onze gaste en dat was de dochter van Pepijn van Landen. Ze stichtte samen met haar moeder de H. Itta, en op aanraden van de H. Amandus, het klooster te Nijvel waar ze al op 20-jarige leeftijd abdis werd. Na een tienjarig bestuur vertrouwde zij het gezag toe aan hare verwanten Wilfetrudis en dit om zich nog enkel met geestelijke zaken te kunnen bezig houden. Sinte-Gertrudis stierf in 659 op 33-jarige ouderdom. Sinte-Gertrudis werd op vele plaatsen in Vlaanderen vereerd en aanroepen tegen de mollen, muizen en rattenplagen. Te Tongeren bestond lang het volksgebruik om op de vooravond van haar feestdag, een briefje op te hangen aan de deur van de graanschuur waarop geschreven stond : " Het is al heden Sint-Getrudisdag, dat hier rat noch muis komen mag. " ! Indien het morgen volle maan zou zijn dan lukt de oogst, helaas is het morgen geen volle maan !!! Erwten die morgen geplant worden, wel die komen goed op, 't is maar dat ge het weet. En wat vertellen ons de weerspreuken zoal ?
" Sint-Maties, wörpt eine glenetige sjtein op 't iês, Sint-Gêêtruuj mit de moês, host um weer droês.
Deze weerspreuk komt uit Zuid-Limburg maar dat had u al wel geraden neem ik aan ? In Vlaanderen hoort men dan weer 't volgende :
" Op Sinte-Gertruud, komt de warmte de grond uit. "
Beide weerspreuken komen ons alleen maar getuige dat vanaf morgen het weder verzacht en daar kunnen we alleen maar blij om zijn ! De volgende weerheilige is Sint-Jozef op 19 maart, dus heb ik morgen weer wat tijd om uit te kijken naar de weerspreuken met betrekking tot deze maand zelf. Ik probeer hier morgen weer te zijn, en u, u komt toch ook weer mag ik hopen ?
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
16 Maart 2008 was een bewolkte dag met een bui ! De maximum temperatuur bedroeg 14,1° en die werd om 13u54 waargenomen in het weerstation van Kapelle o/d Bos. 's Avonds om 20u19 was dat, dan noteerde men in datzelfde station 7,5° als zijnde de minimum temperatuur voor deze dag. - De warmste 16de maart sinds de waarnemingen van Ukkel in 1833 was deze van 1961 met 21,8°. - De koudste 16de maart ooit kwam in 1883 voor met min 7° !
Vandaag zijn we half maart en hebt u al eens naar de wind gekeken ? Waait die heden uit het westen dan zitten we goed en moge we op een zachte lente rekenen ! Gisteren zagen we al dat vanaf heden de koudste dagen voorbij zijn en dat weet de volgende weerspreuk blijkbaar ook :
" Half meert, de grispotten uit de heerd. "
Voor diegene die niet zouden weten wat een grispot is, wel dat is niets anders dan een voetverwarmer. Uit mijn jeugd herinner ik mij nog als de dag van gisteren dat men een baksteen op de buis van de Leuvensestoof legde en was die warm genoeg dan wikkelde men die steen in een handdoek en die werd dan in 't bed gelegd om u voeten te verwarmen Mooi weer vóór 15 maart is verkeerd want :
" Zolang de kwakvors zingt vóór half meert, zwijgt hij stil na half meert.
En mocht u rond deze dag de koekoek al horen, wees er dan zeker van dat er spoedig beterschap in het weder komt !
" Een koekoeksroep ter helft van meert, is voor de boer een daalder weerd. "
Wanneer men goed luistert hoort men zelfs de lente op ons afkomen !!!!! Morgen kijk ik vooruit naar de komst van Sinte-Gertrudis die overmorgen onze gaste is ! ik zal er morgen weer zijn, u komt toch ook weer mag ik hopen ?
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
15 Maart 2008 was andermaal een tamelijk mooie dag met een maximum temperatuur van 15,8° die om 15u13 waargenomen werd. Om ietsje na middernacht schreef men toen 7,4° op als zijnde de laagste temperatuur van deze dag. De warmste 15de maart sinds de waarnemingen van Ukkel in 1833 was deze van 1972 met 19,1°. - De koudste 15de maart ooit kwam in 1845 voor met min 10,9° !
Morgen is het de feestdag van Sint-Longinus en is het half maart
Morgen zeggen en schrijven we reeds 15 maart en ondanks het morgen de feestdag is van Sint-Longinus draaien alle weerspreuken rond half maart. Belangrijk is de wind die er morgen heerst, waait die uit het westen, en laat het ons hopen, dan zal er een zachte lente volgen. Noordenwind zou dan weer drie maanden duren en die kunnen we missen als kiespijn !!! Erg positief is het feit dat de grootste koude voorbij is en dat de dagen nu erg snel lengen ! Een eerste weerspreuk leert ons dat :
" Half maart, vuur en licht uit de haard. "
En andere weerspreuk komt ons duidelijk maken dat het gedaan is met spinnen :
" Half meert, 't spinnewiel van de heerd. "
En in de kempen zegt men het als volgt :
" Half meert, jaagt de sponderingskop uit de heerd. "
En in Noord-Brabant tenslotte hoort men :
" Met half mert, moet het wiel van de herd. "
Deze drie laatste spreuken herinneren ons aan het feit dat er vroeger jaren, en dit tot begin van de 19de eeuw zegt maar, in de meeste gezinnen op de buiten 's avonds de spinnewielen snorden. Ook het mansvolk spon, en dit van oktober tot half maart. In menig huis waren vijf, zes en meer spinnewielen. Rond half maart, wegens het drukker wordende buitenwerk en kortere avonden, werden de spinnewielen opgeborgen. Morgen breng ik nog drie weerspreuken met betrekking op half maart voor u mee, en twee daar van gaan over onze vrienden de dieren ! Waarom zou u morgen niet terugkomen ? Tot dan ?
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
14 Maart 2008 was een tamelijk mooie dag zegt maar met een maximum temperatuur van 13,7° die om 12u52 waargenomen werd in het weerstation van Kapelle o/d Bos. 's Avonds, en dat was om 23 uur werd in datzelfde station de minimum temperatuur genoteerd en die bedroeg 6,4° ! - De warmste 14de maart sinds de waarnemingen van Ukkel in 1833 was deze van 1948 met 18,9°. - De koudste 14de maart ooit kwam in 1845 voor met min 13,6° en dat is tot vandaag nog altijd de koudste dag ooit in maart !
Morgen komt Sinte - Matildis ons een bezoek brengen ! ! !
Dat we ons rond deze tijd aan flinke hagelbuien moge verwachten is vast geen geheim en dat getuigt ook de volgende weerspreuk die in Gentse erg goed bekend is en die ik vandaag voor u mee heb :
" Sinte Matielde komt uit die hoeken, mee hagelstiene bakt ze koeken. "
Maar.....'t is niet allemaal slecht nieuws want niettegenstaande die hagelbuien, laat de warmte zich rond deze tijd al stilaan voelen en dat weet de volgende weerspreuk ook :
" De eerste donder bromt, als Sinte-Matildis komt. "
Bovendien worden de dagen niet alleen warmer, ze worden ook gevoelig langer. vandaar dat men ook weer in 't Gentse zegt :
" De keerse van Sinte-Matielde, geeft meer licht dan schrebielden
Deze weerspreuk komt ons duidelijk maken dat de zon op Sint-Matildis meer warmte geeft en men niet zo hard meer hoeft te stoken waardoor er van de kolen meer brandbare resten (schrebielden) overblijven. Morgen kijk ik vooruit naar "half maart" en laat ons hopen dat de wind op 15 maart uit het westen waait ! De waarom die leest u morgen wel weer ! Tot morgen ?
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
13 Maart 2008 was een dag met twee gezichten, dan weer bewolking, en dan weer wat zon ! De maximum temperatuur die om 14u41 waargenomen werd bedroeg 12,4°. - 's Morgens om 5u32 schreef men toen 5,1° op als zijnde de minimum temperatur voor deze dag. De warmste 13de maart sinds de waarnemingen van Ukkel in 1833 was deze van 1957 met 19,9°. Maart 1957 kende zo'n drie prachtige dagen op rij waarvan 13 maart de laatste was ! - De koudste 13de maart ooit die kwam in 1845 voor met min 11,9° !
Of we ze willen of niet, komen doen ze zeker ! En dan bedoel ik de alom gekende maartse buien ! En let op, zo slecht zijn ze nu ook weer niet want lees eens wat de weerspreuk die ik voor u mee heb ons te vertellen heeft :
" Maartse buien die beduiden dat de lente aan komt kruien. "
En wie voor die maartse buien bang mocht zijn, wel die geloven best mijn oude vriendin Wantje. Wie destijds Wantje wou geloven handelde heel verstandig met bij het uitgaan het volgende rijmpje te prevelen :
" Maarte, maarte, goede maarte, speelt toch vandage in mijn kaarten, regen niet en hagel niet, ge deedt mijn anders veel verdriet. "
Wantje zwoer bij hoog en laag dat dit raar gebedeken haar altijd geholpen had, als ze met haar staatsiemuts op, ergens ging achter waren, of als ze met hare zwartzijde kapmantel op koffievisite ging. Ook tegen de hagel kende Wantje een remedie maar die vertel ik u een van de volgende dagen nog wel eens. Morgen kijk ik vooruit naar de komst van niemand minder dan Sinte-Matildis en let op want dat is niet de eerste de beste hoor !!! Een gouden raad, vergeet morgen zeker niet te komen lezen ! ! ! Tot dan ?
