Het weer van de dag VOLKSHEILGE - OUDE VOLKSGEBRUIKEN-
14-05-2009
Vandaag passeert Sint-Bonifacius en weg zijn de ijsheiligen
Voor vandaag ga ik de weerspreuken eens helemaal alleen aan 't woord laten, geniet er van want daar zitten er een paar mooie tussen :
" Voor nachtvorst is men niet beschermd, tot Sint-Bonifacius zich over ons ontfermt.
Een tweede weerspreukt vertelt het ons dan weer zo :
" Tot Bonifaas, die strenge baas, wees voor vrucht op vorst beducht. "
Een derde zegt ons :
" De laatste vriezeman van 't jaar is Sinte-Bonifaas voorwaar. "
En wat gedacht van deze mooie :
" Sint-Bonifaas, die geeft er, let er op; de laatste zak de vriesman op. "
En om te besluiten en om afscheid te nemen van de ijsheiligen nog deze :
" Wij zijn van nachtvorst nimmer vrij, is Bonifaas nog niet voorbij; maar is die Sint voorbij gegaan, dan is 't met vriezen ook gedaan. "
Uit al deze weerspreuken mogen we onthouden dat er na Bonfifaas geen koude meer te vrezen is; en de volksetymologie wil dat zijn naam "weldoener" betekent. Morgen is het al half mei en ook daar hebben de weerspreuken weer hun zegje over, wie hier morgen terug komt leest er weer alles over !!! Tot dan ?
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
14 Mei 2008 was een zwoele dag met 's avonds een onweer dat een einde kwam maken aan een mooie reeks zomerse dagen, weet u het nog ? De maximum temperatuur van deze dag bedroeg 28° en die werd om 15u54 waargenomen. - 's Morgens, en dat was om 6u52, werd de minimum temperatuur opgeschreven en die liet 15,1° noteren. - De warmste 14de mei sinds de waarnemingen van Ukkel in 1833 was deze van 1943 met 30,7° ! - De koudste 14de mei ooit kwam in 1935 voor met min 1,4° !
De derde ijsheilige is vandaag een feit en Sint-Servatius is bij ons wellicht de bekendste van allemaal, dat zal dan ook de reden wel zijn waarom we hem alle verantwoordelijkheid geven van wind, regen en een eventuele koude periode. We kennen er maar een zegt maar dus schuiven we maar alle schuld in zijn schoenen ! Sint-Servatius is de oudste bisschop der Nederlanden. Reeds in 350, amper drie eeuwen na Kristus'dood werd hij bisschop van Tongeren. Hij overleed in 384 op 13 mei vandaar ook zijn feestdag op die dag. Hoe onze buitenmensen zijn naam koppelen aan de vriesdagen rond half mei, kan met een legende uitgelegd worden. Op het graf van de heilige bij de brug over de Maas te Maastricht, lag gedurende tien bisschopslevens een witte marmeren steen. Het was zijn tiende opvolger, de H. Monulfus, die de Sint-Servatiuskerk te Maastricht op zijn graf bouwde. De legende verhaalt dat het op die steen nooit sneeuwde, zelfs niet als heel de omgeving onder een dikke laag sneeuw bedekt lag. Daaruit hebben dan de landbouwers de wijze levensregel onthouden, dat de Sint-Servatiuskoude onvermijdelijk is. Van de melkboeren die vóór de wereldoorlog 1940-45 nog naar de stad kwamen, onthielden wij ook nog volgend rijmpje om Sint-Servaas te vermurwen :
" Heilige Servaas, wind en regen de baas, heb medelij mee de armen, laat ze toe hen te verwarmen, Drie Vader-ons, Drie Wees-Gegroet en maakt het weder wêre zoet. "
Het valt wel dikwijls voor dat er rond Sint-Servaas overvloedige en killen regen valt, vandaar de volgende spreuk die vooral bij de boeren in de Kempen erg bekend is :
" 't Regent Sintervaas-vloed, die spoelt de kemp uit de grond. "
En om af te ronden voor vandaag nog deze :
" Is met Servaas geen rijm te zien, zal Bonifaas geen sneeuw ons biên. "
En wat Sint-Bonifacius ons nog te vertellen heeft dat hoort u morgen dan weer wel, feit is zeker, we zijn zo goed als verlost van de koude santen. Tot morgen !
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
13 Mei 2008 was wederom een pracht van een dag ! De maximum temperatuur bedroeg 27,3° en die werd om 16u37 waargenomen in het weerstation van Kapelle o/ Bos. 's Morgens om 6u28 om precies te zijn noteerde men in datzelde station de minimum temperatuur en die bedroeg toen 11,7° ! - De warmste 13de mei sinds de waarnemingen van Ukkel in 1833 was deze van 1969 met 30,2° ! - De koudste 13de mei ooit kwam in 1885 voor met 0,1° !
Gisteren en ook de dag voordien zagen we dat het rond deze tijd serieus kan afkoelen en geloof mij wanneer ik zeg dat bloemisten en hoveniers altijd zullen wachten om hun jonge plantjes of struikjes uit te planten tot de ijsheiligen voorbij zijn ! Zij weten beter dan wie ook dat de ijsheiligen er bijna ieder jaar barbaars genoegen in vinden om de oren van de jonge plantjes af te vriezen. Vroeger werd op de buiten en soms ook wel eens in de stad een soort van Heksen- of duivelspaternoster afgelezen ter ere van de koude santen en met het inzicht hen te vermurwen en 't weer te doen keren. Ik ga u gans die paternoster besparen maar een gedeelte ervan ging als volgt :
" De drei santen van de kouwe, twee jonge en een ouwe, gingen tesamen door het land elk met koud goed al in de hand. De ene met een balleken sneeuw, den tweede met een kegelken ijs de derde die was grijs en wijs en hij droeg niemendalle, dalle : geen kegels en geen sneeuwballen. Sante, Sante mee de krone, maakt ons rap het weder schone."
Tot een klein stukje uit die bewuste paternoster. En wat heeft de weerspreuk van vandaag ons zoal te vertellen ?
" ' Kan vriezen in de mei tot d' IJsheiligen zijn voorbij : Mamertus en Pancraas, Servatius en nog Bonifaas. "
Morgen blijf ik nog altijd bij onze koude vrienden en dan vertel ik u ietsje meer over Sint-Servaas en de melkboeren van voor de oorlog !!!! Ik probeer hier morgen terug te zijn, en U ? U komt toch ook weer mag ik hopen ?
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
12 Mei 2008 was de zoveelste prachtige zomerdag in de rij waar het kwik om 17u14 zijn hoogste punt bereikt had en dat bedroeg toen 27,1° ! 's Morgens om 5u49 werd de minimum temperatuur waargenomen en die liet 9,9° opschrijven ! De warmste 12de mei sinds de waarnemingen van Ukkel in 1833 was deze van 1945 met 31,6° ! - De koudste 12 mei ooit kwam in 1927 voor met min 1,5° !
Vandaag is Sint-Mamertus onze gast en morgen komt Sint-Pankratius zijn stoel verder warm houden, of moet ik hier beter "koud houden " zeggen ? Gisteren beloofde ik u om vandaag nog een en ander te vertellen in verband met die ijsheiligen. Wel vroeger beweerde men dat die afkoeling van de natuur, dat we gisteren al zagen, verband hield met een zwerm kleine sterren, de Leoniden genaamd, welke tussen de zon en de aarde kwamen en een gedeelte van de zonnewarmte onderschepten. De oorzaak van deze afkoeling is de inval van een koude polaire luchtstroom wanneer de luchtdruk hoog is boven West-Europa en een depressie over de Oostzee en Finland ligt. Deze koude wordt ook wel haagdoornkoude genoemd, of zeg ik beter werd haagdoornkoude genoemd want ik spreek hier nu wel in de verleden tijd. En de reden daarvan is het feit dat rond deze tijd de haagdoorn of meidoorn bloeit. Er is ooit wel eens een jaar geweest dat gedurende de ijsheiligen, de sneeuw een hand dik op de vensterbanken lag en men het wonderlijk schouwspel kon aangapen van bloeiende bomen, die tegelijkertijd met bloemtrossen en sneeuw getooid waren. Morgen vertel ik hier zeker nog wat meer over, tijd nu om u de weerspreuk die ik voor vandaag gekozen heb mee te geven. Rond Sint-Pankratius is mij geen spreuk bekend, wel rond de derde ijsheilige en bij ons ook wel de meest bekende Sint-Servatius.
" Vóór Sint-Servatius geen zomer, na Sint-Servatius geen vorst. "
Dit is ook een spreuk die iedere landman erg goed kent en in de regel wordt die ook aangenomen, uiteraard zijn er altijd uitzonderingen, hoe klein ze ook moge zijn ! Om af te ronden voor vandaag heb ik de volgende weerspreuk nog voor u meegebracht :
" Geen rijmke na Sint-Servaas, geen vlokje na Bonifaas. "
Bonifaas komt er op 14 mei aan en sommige zien deze brave man ook nog als een ijsheilige, voor mij niet gelaten zolang hij maar een diploma heeft ! Ik probeer hier morgen weer te zijn en dan praat ik nog even verder over de drie koude santen, tot dan ?
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
11 Mei 2008 was een pracht van een zomersedag met een maximum temperatuur van 26,1° die om 15u58 waargenomen werd in het weerstation van Kapelle o/d Bos. In datzelfde stadion schreef men 's nachts om 3u38 de minimum temperatuur voor deze dag op en die liet 11,4° noteren. De warmste 11de mei sinds de waarnemingen van Ukkel in 1833 was deze van 1998 met 30° ! - De koudste 11de mei ooit kwam in 1879 voor met 0,1° !
Met Sint-Mamertus op kop krijgen we vanaf morgen de drie koude santen of vriesheiligen op bezoek, in de wijnstreken noemt men ze zonder omwegen de " wijndieven ". Bij ondervinding weten we dat ze erg op ons gebeten kunnen zijn en ons kunnen doen rillen en beven gelijk in de voordagen van de winter. Het is een van ouds bekend verschijnsel dat telkenjare omstreeks halfmei zich voordoet, namelijk op enige meer of mindere warme dagen volgt een sterke daling van de temperatuur, die gepaard gaat met van die scherpe noordenwind, een betrokken lucht en koude regen- of hagelbuien. De noordenwind vergezeld van vrij strenge nachtvorsten brengt veel schade toe vooral aan aardappelen, haver, jonge groenten en bloeiende fruitbomen. Het oude volksgeloof bracht die verschijnsel in verband met de heiligen die omstreeks die tijd herdacht worden en zo heeft men de HH. Mamertus, Pankratius en Servatius de " ijsheiligen " of "strenge heren" genoemd. Te oordelen naar volgend rijmpje moet Sint-Mamertus de oudste zijn :
" Al is Mamertus oud en grijs, houdt hij van vriezen nog en ijs. "
Als het vroeger jaren tijdens de dagen van de koude santen nat en kil was, dan bakte men op de buiten spek-pannenkoeken, " ze lapten de magen en spanden de broeken ". Men offerde er een dozijntje aan die heilige mensenverneukers, d.w.z. dat men ze naar de koster bracht, dit met het doel een woordje te beste te spreken om 't weer te doen keren. Die voorouders toch ! Morgen ga ik uiteraard verder met onze koude vrienden, en misschien ook met nog wat meer uitleg want over de ijsheiligen geraakt men omzeggens niet uitgebabbeld. Tot Morgen dan maar ?
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
10 Mei 2008 was nogmaals een schitterende lentedag die we gerust een zomerdag kunnen noemen. Om 15u32 noteerde men de maximum temperatuur voor deze dag en die liet 27,8° optekenen. 's Morgens om 5u08 om precies te zijn werd de minimum temperatuur waargenomen en die bedroeg 12,3° ! De warmste 10de mei sinds de waarnemingen van Ukkel in 1833 was deze van 1945 met 28,1° ! - De koudste 10de mei ooit kwam in 1928 voor met 0,2° !
Wie onder u kent er Sint-Job niet, en vooral de mensen met een tuin moeten hem erg goed kennen want samen met Sint-Markus die op 25 april al langs kwam, is Sint-Job de bonenplanter maar in feiten is hij een zaai of plantheilige ook al spreken de weerspreuken uitsluitend over bonen, leest u maar eens :
" Op Sint-Job plant men bonen hals over kop. "
Of nog andere spreuk die het dan weer als volgt zegt :
" Men zet de bonen met Sint-Job en houdt dan niet meer op. "
De konservatieve boeren die beweren dat men nooit vroeger dan op Sint-Markus, en nooit later dan op Sint-Job mag planten. In Zuid-Limburg daar geloofd men dan weer dat er een goed fruitjaar zal volgen als op 10 mei, net zoals op 1 mei, de zon door de bomen schijnt. Maar let op want morgen zou het best nog wel eens serieus koud kunnen zijn :
" Pas op, pas op, Pas op, Sint-Job, want hij steekt een vuurken op. "
Vroeger jaren vierde men te Antwerpen nog de St. Jobskermis, het is er dan kermis of foor en de kinderen deden zich in die jaren tegoed aan de wafelkramen. Het volk ging in de herbergen schol of garnaal, broodjes met rookvlees eten en de witte seef drinken. En 't is nog altijd waar wat men vroeger schreef :
" Al die naer Sint Job gaen, die zijn maer arme liën, zijn gaan meer om te zuipen dan om Sint Job te zien. "
Tot daar mijn taak voor vandaag ! En morgen wel dan wordt het oppassen geblazen want dan wil ik het met u hebben over....... de IJsheiligen die vanaf 11 mei op bezoek komen. Een gouden raad mis de volgende dagen zeker niet !!! Tot morgen ?
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
9 Mei 2008 was al de zoveelste schitterende zomerdag in de rij van toen ! De maximum temperatuur bedroeg 27,8° en die werd om 17u57 waargenomen in het weerstation van Kapelle o/d Bos waar men 's morgens om 6u26 de minimum temperatuur opschreef en die liet 11,1° noteren. - De warmste 9de mei sinds de waarnemingen van Ukkel in 1833 was deze van 1976 met 29,8°. - De koudste 9de mei ooit kwam in 1926 voor met min 1,9° !
Beloofde ik u gisteren dat ik het vandaag over 't gras in mei zou hebben, dan was dat zonder Sint-Macharius gerekend, maar dat "babbeltje" over 't gras hebt u zeker nog te goed, dat wordt alleen maar verschoven tot na 13 mei e.k. ! De feestdag van de H. Macharius wordt (werd) voornamelijk te Gent in de hoofdkerk, te Laarne en te Overboelare gevierd. Daar het graf van de H. Macharius door schitterende mirakelen verheerlijkt was, werden de heilige overblijfsels in 1067 opgegraven en ter verering gesteld. Deze heilige wordt (werd) aanroepen tegen de pest en besmettelijke ziekten. Zijn feestdag werd ingesteld in 1080 en tot rond 1540 had de jaarlijkse markt plaats in de heerlijkheid van Sint Baafs nevens Gent : de negenmeimarkt. Sedert het afschaffen van de abdij heeft ze plaats in Sint-Amandsberg bij Gent. En wat zegt ons de weerspeuk voor morgen ?
" Sint-Macharius rust noch duur want de hemel staat in vuur. "
Deze weerspreuk komt ons vertellen dat het in het begin van mei zeer winderig kan zijn, een rode hemel is trouwens altijd een voorteken van wind. Morgen wil ik het samen met u hebben over het bezoek van Sint-Job die overmorgen bij ons langs komt. Ik zal er zijn, u komt toch ook ? Afspraak voor morgen dan !
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
8 Mei 2008 was weer een pracht van een zomerdag zegt maar, om 16u21 was het kwik toen gestegen tot maar liefst 26° ! 's Morgens om 6u03 werd de minimum temperatuur voor deze dag waargenomen en die bedroeg 9,7° ! - De warmste 8ste mei sinds de waarnemingen van Ukkel in 1833 was deze van 1976 met 28,3° ! - De koudste 8ste mei ooit kwam in 1944 voor met min 2,2° en dat is tot vandaag nog altijd de koudste dag ooit in mei !
Regen in mei is er broodnodig, meer zelfs aan meiregen wordt een grote groeikracht toegeschreven en twijfel er niet aan, dat is ook zo !
" Meiregen op het zaad, is goud op de plaat."
Zo hoort u het ook eens van een weerspreuk ! En sommige weerspreuken gaan zelfs nog een stap verder, zo beweert er eentje 't volgende :
" Meiregen, geldregen. "
Neem deze spreuk nu niet te letterlijk en ga vooral niet in de regen staan met u handen open ! Nog andere spreuken voor vandaag zeggen ons verder nog 't volgende :
" Meivloed, doet het hele jaar goed.
In West-Vlaanderen bijvoorbeeld weten ze dan weer dit :
" Een meiregen is een met zegen
En tot slot nog deze :
" 't Regen gras in meië. "
En precies over dat gras wil ik het morgen met u hebben, als u er bent zal ik er ook weer zijn, tot morgen !
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
7 Mei 2008 was andermaal weer een prachtige lentedag waar men zelfs van zomer kon spreken. De maximum temperatuur, die om 15u55 waargenomen werd, bedroeg 25,7° ! - 's Morgens, en dat was om 6u34 om precies te zijn, noteerde men toen 11,3° als minimum temperatuur voor deze dag. - De warmste 7de mei sinds de waarnemingen van Ukkel in 1833 was deze van 1976 met 28,9°. - De koudste 7de mei ooit kwam in 1957 voor met min 1,5° !
Vandaag is het de feestdag van Joannes in d' Olie !
Sint-Jan in D' Olie was een apostel die op bevel van Domitiaan van Ephese naar Rome gevoerd werd en daar in een vat ziedende olie geworpen werd waarin hij ongedeerd bleef. Deze gruwelijke dingen gebeurde bij de Roomsepoort, Latijnsepoort genaamd. En wat heeft deze dag zoal speciaal ? Wel volgens de regel moet "Kleine Jan" zes schone dagen meebrengen, maar helaas is dat niet altijd waar en dat heeft de landman ook geweten want :
" Een landman trouw aan de mode, mist met Sint-Jan zijn pels nog node. "
En dat betekend niets anders dan dat het rond deze tijd nog koud kan zijn. Oostenwind met nieuwe maan is dan weer erg aangewezen om radijs te zaaien, kolen, erwten en meloenen te planten, en de landman, onderschat hem nooit, die zegt :
" Zaai op droge grond als de wind uit 't oosten komt. "
Voor diegene die de puntjes op de " I " willen plaatsen kan ik zeggen dat we op 29 april j.l. een nieuwe maan hadden, en dat we heden aan het eerste kwartier toe zijn. 't Is maar dat ge 't weet. Ik doe mijn boeken dicht voor vandaag en morgen hoop ik er weer te zijn. U komt toch ook mag ik hopen ? Tot dan !
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
6 Mei 2008 was een prachtige lentedag met een maximum temperatuur van 24,8° die om 17u14 waargenomen werd in het weerstation te Kapelle o/d Bos. In datzelfde station schreef men 's morgens om 6u26 de minimum temperatuur op voor deze dag en die liet 9,8° noteren. De warmste 6de mei sinds de waarnemingen van Ukkel in 1833 was deze van 1900 met 27,6°. - De koudste 6de mei ooit kwam in 1877 voor met min 0,5° !
Vandaag kan ik kort zijn, ik vond in mijn verzameling een weerspeuk die ons erg duidelijk komt vertellen hoe deze maand moet zijn wil men van een goede hooioogst kunnen spreken en dat laat ik de spreuk zelf vertellen :
" Is 't koel maar niet te nat in mei, dan is het hooiboerken blij. "
Dat was het voor vandaag, ik ga het menu voor morgen samenstellen en dan hoop ik u hier ook weer te moge begroeten, tot morgen ?
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
5 Mei 2008 was een prachtige zonnige lentedag met een maximum temperatuur van 22,8° die om 16u25 waargenomen werd in het weerstation van Kapelle o/d Bos. In datzelfde station noteerde men in de vroege morgen, om 4u46 was dat, de minimum temperatuur voor deze dag en die liet 8,3° opschrijven. De warmste 5de mei sinds de waarnemingen van Ukkel in 1833 was deze van 1923 met 29°. - De koudste 5de mei ooit kwam in 1942 voor met min 1,2° !
