Het weer van de dag VOLKSHEILGE - OUDE VOLKSGEBRUIKEN-
02-04-2006
Hoe vermaakte de kinderen zich vroeger jaren in april ?
Omdat het in april soms nog wel eens koud kan zijn, bleven de loopspelen nog wat in trek. Eentje ervan stak er toch wel uit : Kruisthem of overspringerke. De jongens die van ver naar school moesten gaan, verkorten hun weg met overspringen. Een van de knapen ging gebogen staan, de handen op de knieën, een tweede sprong daar dan over en ging hem onmiddellijk voor de eerste zetten. Dan volgde de derde enz. tot iedere knaap in het overspringen betrokken was. Rond half april doken dan de marmels (knikkers) en de toppen op.De gewone marmel was gewoonlijk grijs-blauw en die bestond uit een soort van kalksteen. De knikker was uit potaarde of klei gemaakt en rood-bruin gebakken. De grote marmel was wit met gekleurde ringen die elkaar kruisten, dikwijls was hij van porselein. Er waren er ook in ijzer, men noemde ze doorgaans Bolket. De glazen marmel was wel een luxe artikel, die vertoonde van binnen fraaie, zonderlinge kleuren en figuren. De toppen dan, ook deze waren verschillend. Men had de gewone top, uit beukenhout gedraaid in een peer- of appelvorm, met in het spitse deel een pin. Het hout vertoonde enkele circelvormige groefjes die diende om de koord(pees) beter vast te houden. Verder had je nog de legtop, dat was een oude top waarnaar men kon kampen. De drijftop, ook wel eens ijstop genoemd, werd bij middel van een " tjake " voortgedreven en was meer voor de kleinere kinderen. De speelwijzen bestonden uit het eenvoudig toppen, kappen en uitsmijten. Gewoonlijk kapte men naar de legtop in een ronde of in een putje vastgelegd. Men kapte ook naar een schreef, en men wierp marmels, centen, tot zelfs kriekstenen uit de ronde. Spelen die helaas uit het straatbeeld verdwenen zijn.
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
2 April 2005 was een mooie zonnige lentedag met een maximum temperatuur van 18,3° om 16u56 opgetekend. De minimum temperatuur werd om 7u18 genoteerd en die bedroeg toen 3,1° 2 April 2004 was een bewolkte dag waar geen zon door kon. Om 12u30 noteerde men toen de maxmimum temperatuur die 17,8° bedroeg. De minimum temperatuur van die dag werd om 8u15 opgetekend en die bedroeg 12,4° De warmste 2 april ooit was in 1946 met 24°
Deze maand wordt wel eens vergeleken met de vrouwen, ik durf hier hoegenaamd geen partij kiezen, maar ik denk wel dat ik een gulden middenweg gevonden heb voor dit alles, oordeel zelf maar.......
" Vrouwen en aprillen, hebben allebei hun grillen. "
En om de balans dan in evenwicht te houden :
" Heren en de aprillen, bedriegen wie ze willen. "
Nog eentje om af te ronden :
" In april doen de vrouwen, en de katten hunne wil. "
Ik zou voor geen geld ter wereld durven zeggen wat hier bedoelt wordt. Morgen zien we wat Sint - Isidoor ons overmorgen te vertellen heeft, ik kan u nu al wel meegeven dat dit weer 't een en 't ander is.
Laat u vandaag vooral niet beetnemen ! Een erg oud rijmpje zegt : " Op den eerste April, stuurt men de gekken waar men wil. " Vroeger jaren zond men op deze dag schimpprenten rond, en strooide men valse geruchten rond. Men verstuurde uitnodigingen voor feestmalen die geen plaats hadden. Men stuurde gekscherende geschenken naar de familie, en men trachte vrienden een poets te bakken. Dienstboden en lichtgelovigen werden weggestuurd om dingen te gaan halen die hoegenaamd niet bestonden. Zo verzond men ze bijvoorbeeld naar een voerman om een paardenstap te gaan halen. Of naar een metser waar ze dan weer een kasseischaar moesten gaan halen. Bij de schrijnwerker kwamen vaak achter een verdikschaaf vragen. Bij de schilders diende ze dan weer verfzaad te gaan halen. Bij de smid kwamen ze achter een floerevijl vragen enz, enz... Meermaals is er over de oorsprong van dit eigenaardig gebruik getwist. Sommige schrijvers zagen er een zinspeling in naar het verzenden van Jezus van Pilatus naar Herodes. Anderen zoeken het dan weer bij Lodewijk XIII die de Prins van Lorreinen in het kasteel van Nancy zou opgesloten hebben. Hoe waakzaam de Franse toen ook was, als de bewaker op 1 april zijn gevange kwam opzoeken was deze verdwenen. De Prins was door een opening over de wallen geraakt en over het bevroren water van de Maas gevlucht. Zo bleef de spotnaam van de Franse soldaten veel jaren voort leven als de wachters van de aprilvis. Nog anderen wijten het aan het feit dat de vis erg zeldzaam was gedurende de maand april. Om het kweken van de vis te beschermen was de visvangst verboden en toen zond men lichtgelovigen naar de markt achter vis. Nog een andere uitleg zou zijn dat vroeger in sommige landen 1 april het begin van het jaar was. Toen dan 1 januari als nieuwjaar werd vastgesteld, bleef het geven van geschenken op 1 april nog verder bestaan, maar in plaats van kostelijke geschenken, gaf men toen spotgeschenken of loze giften. Wie zal het weten, feit is zeker dat al wat je hoger las, niet uitgevonden is !
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
1 April 2005 begon nevelig maar groeide uit tot een zonnige lentedag met een maximum temperatuur van 19,3° om 15u37 opgetekend. De minimum temperatuur bedroeg die dag 5,5° en die werd 's ochtends om 5u52 genoteerd. 1 April 2004 was een licht bewolkte dag, maar niettemin zonnig en een mooie dag. Om 12u45 bereikte het kwik toen zijn maximum met 19,8°. De minimum temperatuur werd om 4 uur 's morgens opgetekend en die bedroeg toen 10,9° De warmste 1 april was in 1990 met 21° ! En in 1944 daalde het kwik tot min 3°
" Mijnen naem Aperilis, veranderd in April, beteekent dat sig nu de aerde op'nen wil, om in de lenteryd de vrugtbaerheyd te geven; door warmte naer den eysch, die al wat leeft doet geven. "
De oorsprong van het Latijnse Aprilis, waarvan de Vlaamse naam wordt afgeleid, werd door verschillende schrijvers beschouwd dat het zou komen van Aperire, wat openen betekend. Vermits deze maand de aarde haar schoot opent om aan de planten en zaden lucht te geven, en zich met bloemen en groen gaat versieren. De Germaanse volkeren wijdde haar naam aan Ostera, de godin van de lente, en ter ere van wie het lentefeest plaats had. Verder wordt deze maand nog Eier - en Paasmaand genoemd. Het beste past "Grasmaand" omdat de boeren in de helft van deze maand hun koeien op de weide steken.
Was de plechtige dag dan aangebroken dan hadden de kappers het 's morgens al erg druk om de krullen te leggen, en dit zowel bij de jongens als bij de meisjes. De beide geslachten volgden toen de mode van de dag : de meisjes in 't wit, met een vool voor de eerste mis, de jongens gewoonlijk in 't zwart met een witte strik op de arm. Deze strik evenals de vool, werd bewaard tot gedachtenis aan die dag. De ouders op hun paasbeste, dikwijls in 't nieuw gestoken, vergezelden hun kinderen naar de kerk en trachten, door de schik van hun toilet, de afgunst bij de geburen te verwekken. Wie enigzins kon, reed gans de dag per voituur, nu per auto, en ging bezoeken afleggen aan grootouders en famileden. Na de mis en het lof, ontvingen de kinderen toen een prent, Gedenkenis van de plechtige communie, die men toen, in een kader gelijst, op een ereplaats in de slaapkamer hing. De arme kinderen gingen die prent van deur tot deur tonen om een fooi te krijgen. 's Morgens bij het ontbijt werd er chocolade en krentenbrood gegeten. 's Middags en ook 's avonds werd er een feestmaal ingericht waarop al wie een geschenk had gegeven, uitgenodigd was. Vroeger was het ook gebruikelijk dat de rijke kinderen een arm kind kleedde bij hun plechtige communie, en deze dan samen met hun ouders uitnodigde tot de dis. 's Anderdaags dan had de Mis van dankzegging plaats, waarop de meisjes doorgaans een ander kleed droegen. Straks vertel ik zeker nog verder over de periode rond Pasen, want daar is nog heel wat rond te doen. Voor morgen wil ik het even hebben over "verzendersdag" uit lang vervlogen dagen. Tot morgen dan ?
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar gelden ?
31 Maart 2005 was een bewolkte maar droge dag. De maximum temperatuur klom die dag om 13u52 op tot 17,9°. Om 3u59 in de vroege ochtend, werd de minimum temperatuur genoteerd en die bedroeg 9,1° 31 Maart 2004 was een zeer mooie lentedag met in de namiddag 2 druppels regen. Om 14u45 noteerde men toen 21,2° als maximum temperatuur. Om 7u50 's morgens tekende men de minimum temperatuur op met 4°. De warmste 31 maart was deze van 2004 ! !
Inderdaad morgen zijn we reeds 1 april en....dan zet men al de zotten op den dril, zo was dat vroeger toch ! Morgen krijgen we het bezoek van Sint-Hugo alias Sinte-Huige en dit is geen aprilgrap hoor, hij komt zeker. Meer zelfs, hij brengt ons nog een mooi geschenk ook, lees eens :
" Met Sinte - Huige, valt de sneeuwman in duigen. "
Dat wilt letterlijk zeggen, mocht het toch nog eens sneeuwen, dat die sneeuw dan niet lang meer zal blijven liggen, hij is dan een erg kort leven beschoren. En sneeuwen kan het nog altijd, dat bewijst ons volgende weerspreuk :
" Aprilletje zoet, geeft wel eens een witte hoed. "
Hoewel dit nog een eindje van ons af is, wil ik er vanaf heden toch al een en ander over kwijt. Kwestie van al wat in de Paassfeer te komen misschien? Deze zondag dank zijn naam aan het feit dat de H. Kerk vanaf deze dag bijzonder bezig is met de passie of het lijden van de Zaligmaker. Als teken van rouw, maar ook al om te duiden dat Jezus in de laatste dagen van zijn leven verborgen bleef, werden de kruisen en de heiligenbeelden met purperen doeken omhangen. In veel plaatsen van het Vlaamse land had op deze dag de Plechtige Communie plaats, vroeger de eerste Communie. Dit feest was het kinderfeest bij uitstek, want te beginnen van de eerste of plechtige communie is het kind een grote mens geworden zei men toen. Zeven weken lang hadden de kinderen de lessen van de Catechismus gevolgd en in de laatste dagen had er dan een prijskamp plaats. Daags voor ze hun communie deden was er een proef-communie, dit om te leren hoe ze te communie moesten gaan. De kinderen waren dan op hun zondags gekleed, de meisjes droegen de papilotten in hun haar, want doorgaans was het de mode van krullen te hebben op die plechtige dag. Vrome lieden echter die zeiden : Gekrulde haren zijn gekrulde zinnen en die wilde er niet van weten om hun kinderen zo zinnelijk te tooien. Morgen vertel ik u verder hoe het er de dag van communie zelf aan toe ging. Tot morgen dan ?
Hoe was het weer vandaag nu precies 1 jaar geleden ?
30 Maart 2005 was een dag met regen in de namiddag, het kwik liep toen op tot 15,5° om 12u25. De minimum temperatur bedroeg toen 9,8° en die werd om 5u41 opgetekend. 30 Maart 2004 was een erg zonnige dag met een maximum temperatuur van 17,2° om 15 u20. Om 7u30 werd toen de laagste temperatuur genoteerd en die bedroeg 2,7° De warmste 30 maart ooit was in 1968 met 21°
29 Maart 2005 was een dag met bewolking afgewisseld met zon. Om 15u15 bereikte het kwik toen zijn maximum met 16,1° . De laagste temperatuur werd die dag om 0u32 genoteerd en die bedroeg 6,4° 29 Maart 2004 was een zonnige dag met een lichte bewolking. De maximum temperatuur bedroeg toen 14,1° om 16u15, en de minimum temperatuur daalde toen tot min 1,6° om 7u15 's ochtends De warmste 29 maart ooit was in 1968 en toen liep het kwik op tot 24°. De koudste 29 maart nacht was in 1971 met min 3°
Het weer van de voorbije dagen wat indachtig, zocht ik tussen mijn weerspreuken en ik vond de volgende :
" Brengt maart storm en wind, de sikkel is de boer gezind. "
Die wind is dan toch nog voor iets nuttig !
Vandaag zijn we al de woensdag na halfvasten en vroeger, en misschien ook vandaag nog in sommige streken, wordt die dag Blindgeborenwoensdag genoemd. Dit naar aanleiding van het Evengelie van deze dagen. Men schonk toen aalmoezen aan de Blinderliedenhuizen. Vanaf morgen vertel ik u dan weer 't een en 't ander over Passiezondag en alles wat met de Paastijd te maken heeft. Uiteraard hoe dit vroeger allemaal was. Tot morgen dan ?
Hoe was het weer vandaag nu precies 1 jaar geleden ?
28 Maart 2005 was een donkere mistige dag met regen in de voormiddag. De temperaturen liepen op die Paas-maandag niet hoger op dan maximum 14° terwijl de minimum temperatuur 9,9° bedroeg. 28 Maart 2004 was een zonnige dag met 13° als maximum waar men toen wel tot 17 uur moest voor wachten. De minimum temperatuur die dag bedroeg andermaal min 3,2° en die werd om 7u10 opgetekend. De warmste 28 maart ooit was in 1968 met 22 graden
Inderdaad morgen is het Sint-Johannesdag en dat zou een dag zonder regen moeten worden want.....lees eens wat het zou betekenen mocht het morgen toch regenen :
" Op Sint - Johannesdag regen, 't weer valt veertien dagen tegen. "
En van een weer dat tegen valt hebben we al meer dan ons deel gekregen dacht ik zo !
Hoe was het weer vandaag nu precies 1 jaar geleden ?
27 Maart 2005 toen was het Pasen weet je nog ? En dat was een bewolkte dag met een maximum temperatuur van 14,9° die om 15u21 genoteerd werd. De minimum temperatuur bedroeg toen 8,3° om 4u36 's ochtends opgetekend. 27 Maart 2004 begon met een mistige ochtend maar werd toch nog zonnig. De maximum temperatuur geraakte niet hoger dan 10,9°, terwijl de minimum temperatuur om 5u20 maar liefst min 3,2° aangaf ! De warmste 27 maart ooit was in 1989 met 22°
We strompelen zo stilaan naar 't einde van maart toe en dan kunnen we maar een ding hopen, dat april ons geeft waar we in maart recht op hadden. En van 't einde van maart moeten we ons ook niet teveel voorstellen, toch niet als we de weerspreuken moge geloven, en waarom zouden we dat niet ?
" 't Is in 't begin of op het eind, dat maart ons zijn gave zendt. "
En veel erger nog :
" Als hij komt en als hij scheidt, heeft d' oude maart zijn gif bereid. "
Morgen vertel ik u wat Sint - Johannesdag in petto heeft, ook nog een dag om zeker niet uit het oog te verliezen !
