Een middel tegen onderlopende huizen (*):

Neem een teil water, neem een glas, kleiner dan de teil, doe water in de teil, houdt het glas omgekeerd boven de teil en duw het glas naar beneden. De lucht in het glas drukt de lucht naar beneden, het waterpeil onder het glas staat, dankzij de drukwetten, veel lager dan het waterpeil in de teil. Als in de teil een huisje staat, kan het op die manier bewaard worden tegen het water.

Een huis is relatief groot maar als het glas vervangen wordt door een plastieken halve ballon, kan het waterpeil op dezelfde manier naar beneden gedrukt worden. Het plastiek kan naar beneden gehouden worden met gewichten. Via de onderkant van de plastieken hoed kan een pomp aangebracht worden die constant lucht onder de hoed perst om het stijgen van het waterpeil onder de hoed ingevolge gaatjes, wind e.d.m. tegen te gaan.

Deze methode kan ook gebruikt worden om afzonderlijke objecten in een overstroomd huis, zoals kasten, tegen water te beschermen.

(*) Copyright Omsk Van Togenbirger 02/01/2024.

Deshumanisatie: het nieuwste proces

Aflevering 10

“Krieg und Leichen, die letzte Hoffnung der Reichen” van John Heartfield beeldt uit wat oorlog in wezen is: er wordt verdeeldheid gezaaid tussen twee partijen, een vuurlinie ontstaat, welhaast zoals een grenslijn tussen een warmte- en een koudefront in de hoogzomerluchten maar dit keer niet met een gordijn van water maar met een muur van vuur. Het vuur wil blijven branden, slorpt brandstof op, herleidt alles wat brandbaar is tot as, wat concreet betekent dat alle voorradige energie voortaan afreist richting het front, waar het allemaal wordt verteerd. Generaties noeste arbeid, machtige bouwwerken, prachtige kunstwerken, vernuftige infrastructuur, veeteelt, landbouw, energiecentrales, universiteiten, fabrieken: alles waar zovele jaren lang het heetste hartenbloed werd aan gegeven, wordt in geen tijd verpulverd. De werkloosheid neemt schrikbarende proporties aan, de middenstand wordt weggeveegd, beginnend bij de kroegen en de kapperszaken maar het houdt niet op tot alles weg is. In de warenhuizen blijven eerst de voedselvoorraden staan, zij overschrijden de houdbaarheidsdatum en worden weggeschonken voor de voedselbedeling aan wie niet langer werken nadat vele bedrijven over kop zijn gegaan. In een volgende fase, de recessie genaamd, wordt de productie teruggeschroefd, de rekken blijven leeg, er ontstaan tekorten tegelijk met een zwarte markt. De terugloop van de productie verandert steeds meer arbeiders in steuntrekkers, de staat moet lenen bij de banken, de mensen gaan honger lijden en verkopen tegen spotprijzen hun huizen aan de banken. Alras komt de fase waarin de werklozen zichzelf moeten verkopen maar dit keer als frontsoldaat. Het volk wordt gedecimeerd, de bezittingen komen in handen van de rijken, herinner u, zij wilden 'Lebensraum'...

Ontmenselijking begint aldus met het beroven van de burgers van hun arbeidskracht, vervolgens van hun bezittingen en tenslotte ook nog van hun leven want de hebzucht kent geen grenzen. De waarde van een mensenleven wordt door de oorlog plotseling belachelijk klein omdat schaarste ervoor zorgt dat een moord gepleegd wordt voor een brood. Met de schande van de lafheid als listig drukkingsmiddel rest niemand nog de vrijheid om te verzaken aan de burgerplicht en aan het front beëindigen dan de leden van de laagste kaste van de oorlog voerende volkeren van beider zijde elkanders leven ten bate van de leden van de hoogste kasten van beider zijde die zich schuil houden totdat de onwetenden aan beider zijde hun laatste druppel bloed vergoten hebben. In wezen zijn de oorlog voerende partijen allerminst de volkeren die strijden aan het front: de oorlog wordt gevoerd onder de armlastigen van de twee partijen en onder het meeslepende gedreun van hun volksliederen moorden zij elkander uit terwijl de rijken afwachten om na de slachting met de buit aan de haal te gaan zoals de reusachtige bloedhond, de hypocriet met medaille en met hoge hoed van John Heartfield doet die over de lijken op het slagveld wandelt. In 1933 viel Hitlers knokploeg ofte de Sturmabteilung Heartfields huis binnen en moest hij vluchten naar Praag totdat in 1938 de Duitsers het land bezetten en hij naar Londen vluchtte. De pen is sterker dan het zwaard en daarom worden wie de waarheid opdelven met de dood belaagd.

(J.B., 2 januari 2024)

Deshumanisatie: het nieuwste proces

Aflevering 9

Waar het onverstand aan de macht is, denkt men de volksgezondheid te kunnen verbeteren middels het liquideren van de zieken. Men probeert leerlingen tot klant te houden en er te blijven aan verdienen door gokkend op gemakzucht het studiepeil te laten zakken. Men manipuleert de index door niet langer levensnoodzakelijke middelen mee te tellen doch computersoftware en andere plastic prutsen. Men lost de werkloosheid op door werkzoekenden zonder inkomen te zetten. Voor sociale huurders worden kleinere hokjes bedacht en straks ook kazernes, het voorportaal der concentratiekampen. Men past een mouw aan de vergrijzing met reclamecampagnes voor euthanasie. Men gelooft de staatsschuld in te kunnen dijken met de verkoop van de schulden, wat de staatsbon doet, of, eerder nog, met het invoeren van vrijkooprechten voor criminelen. Men vermeerdert het aantal gelovigen door de moeders onder druk te zetten om hun weerloze baby's te laten dopen. Men gelooft onfrisse histories die het eigen blazoen schaden ongedaan te kunnen maken door het vak geschiedenis op school te schrappen.

“(In Brussel) brandden de ovens acht dagen na elkaar, zodat het grootste deel van de overheidsstukken van de Congo tot as en rook in de lucht boven Brussel werd veranderd”, aldus schrijft Joseph Conrad in zijn roman over de Congogruwelen, Heart of Darkness uit 1899.¹ De geschiedkundige Adam Hochschild vermeldt dat inzake het uitwissen van het verleden, Stalin alleen nog overtroffen wordt door Leopold II van België: “(...) in geen van de twintig grote toonzalen van het (Tervurense) museum (voor Afrikaanse kunst) is er de minste of geringste aanwijzing dat miljoenen Congolezen op onnatuurlijke wijze aan hun einde zijn gekomen. Er zijn nergens in Brussel aanwijzingen hiervoor”² En men moet hier aan toevoegen dat de Congocommissie het een eeuw na de aanvang van de gruwel in alle ernst heeft over haar hoop op een 'eervol slotakkoord'.³ Het betreft hier wel degelijk de Europese hoofdstad, door Hochschild als volgt omschreven: “Een deel van de skyline van de stad wordt gedomineerd door de meest grandioze met Congowinsten gefinancierde extravagantie van allemaal, de reusachtige Jubelboog, overladen met heroïsche beeldhouwwerken; hij ziet eruit als een opgeblazen combinatie van de Arc de Triomphe en de Branderburger Poort, met gebogen vleugels eraan toegevoegd. De compacte stenen en betonnen massa van de boog doet denken aan Conrads beschrijving van de niet nader genoemde Europese hoofdstad in Heart of Darkness als 'de grafstad'. Maar van de miljoenen Afrikanen wier inspanningen voor dit alles hebben betaald en die als gevolg daarvan in een graf van ongemarkeerde aarde zijn terechtgekomen, ontbreekt ieder spoor.”⁴

Goede cijfers halen is de boodschap en de lading die zij dekken werd herleid tot wind: dit is de beruchte korte termijnpolitiek van het bedrog in vol ornaat. Wie aan de toekomst denken, aan de kinderen en de kleinkinderen, zouden moeten inzetten op duurzame ontwikkeling maar de partij Groen! die dit als hoofdpunt opneemt in haar programma haalt volgens een recente enquête van Seniorennet gehouden bij de Vlaamse 50-plussers amper 1,8 percent van de stemmen - 98,2 van de (groot)ouders roepen het kroost toe: “Het zal onze tijd wel duren!”

Wie geloven dat het volk zich nu ontwikkeld heeft, mondig is en solidair, zoals bij uitstek Europa dat aan de wereld kondig poogt te maken, moeten nu eens dringend uitleggen waar die cijfers dan vandaan komen en wat zij betekenen. Minder dan één op de vijftig senioren verwerpt een politiek programma dat zich richt op het welzijn van het nageslacht. Ongeveer de helft stemmen rechts tot extreemrechts en conservatief: zij willen dat alles bij het oude blijft, dat de vernieling van het milieu wordt voortgezet, dat de inclusieve maatschappij verdwijnt ten voordele van sociale uitsluiting en sociaal onrecht en dat oorlogsvluchtelingen hier desnoods met geweld worden verdreven.

Het is de paranoia vanjewelste wanneer complotdenkers schrijven dat de oorlog tussen Israël en Palestina niet echt is doch in Hollywood in scène wordt gezet met de bedoeling om miljarden binnen te rijven maar er zit een grond van waarheid in die waanzin omdat oorlog altijd weer het laatste redmiddel is van de rijken om het volk onder de knoet te houden, zoals John Heartfield het uitbeeldt in zijn fotomontage uit 1932 met de veelzeggende titel: “Krieg und Leichen, die letzte Hoffnung der Reichen”.⁵

(J.B., 2 januari 2024)

Deshumanisatie: het nieuwste proces

Aflevering 8

Sinds Modern Times van Charlie Chaplin weten wij allen dat met de komst van de Industriële Revolutie de ontmenselijking zich met rasse schreden heeft doorgezet ingevolge de specifieke middeldoelomkering waarbij de menselijke instrumenten over de mens zijn gaan heersen of hem op hun beurt tot hun instrument hebben gemaakt. Dat is vooral het geval met de economie maar vandaag wellicht in een nog grotere mate met de volksgezondheid.

Waar de mens herleid wordt tot een onderdeel van de machine is de middeldoelomkering duidelijk, al mag men hier niet uit het oog verliezen dat zij enkel voor de arbeider geldt, terwijl de werkgever het heft in handen houdt met zijn machines waarvan zijn arbeiders onderdelen zijn. Maar op zijn beurt wordt uiteraard ook de werkgever herleid tot een onderdeel van de omvattender machinerie die de economie is en die is nog onpersoonlijker en abstracter is dan pakweg een locomotief. (De uiteindelijke niet-persoon achter alle kwaad is een 'zucht' - in dit geval de hebzucht).

De onzichtbaarheid van de middeldoelomkering neemt toe in de mate dat de afstand tussen de mens en zijn instrumenten groter wordt en op die manier kunnen realiteiten zoals 'de economie', 'de maatschappij' en vandaag bij uitstek 'de volksgezondheid' voor verwarring zorgen en wel in die mate dat zekere middeldoelomkeringen aan het oog onttrokken blijven en ten gevolge daarvan des te rampzaliger toeslaan.

De verwisseling van een optimale volksgezondheid met een gering aantal zieken maakt geheel abstractie van de methodes waarmee het terugschroeven van het aantal zieken kan worden bereikt, alsook sluit men aldus de ogen voor de onontkoombare paradox dat meer medische zorgen sowieso resulteren in een maatschappij met relatief minder gezonde mensen omdat de geneeskunde de zieken in leven wenst te houden. In de kaduke overtuiging dat hij de natuur maar best een handje kon helpen, verkreeg Hitler een maatschappij met minder zieken, gewoon door alle zieken om te brengen maar dat aldus de weg open ligt voor de praktijk van het recht van de sterkste, dat een eufemisme is voor de volstrekte rechteloosheid maar tevens de volstrekte cultuurloosheid waarbij bijvoorbeeld de geneeskunde maar beter vervangen kan worden door de massamoord, wordt onder de mat geveegd.

Om de een of andere reden blijkt het verstand van een massa mensen gewoon ontoereikend om te kunnen of te willen inzien dat in de gegeven, verkeerde definitie, waarbij de graad van de volksgezondheid bepaald wordt door het percentage aan gezonde individuen, de volksgezondheid helemaal losgekoppeld werd van de gezondheid van de mensen als zodanig. Hetzelfde probleem doet zich voor in een wat minder onduidelijke vorm waar men de economie loskoppelt van de welstand van de individuen.

Deze op het eerste gezicht raadselachtige paradoxen zijn in feite terug te brengen naar het probleem van de verwarring van het geheel met zijn onderdelen - een probleem dat gevoed wordt door het feit van de depersonalisering die de waarschijnlijkheidsrekening de eerste viool laat spelen ten koste van de realiteitszin waarbij de eindwaarde die de menselijke persoon is, geheel veronachtzaamd wordt. Wij weten allen dat het gemiddelde inkomen van de Belg helemaal geen betrouwbaar beeld kan geven van de welstand van de burgers, net zomin als onze kennis omtrent de gemiddelde schoenmaat van een groep mensen ons in staat zou stellen om voor al die mensen passende schoenen te gaan fabrikeren. Als in een groep van honderd mensen er vijftig zijn met schoenmaat 35 en vijftig met maat 45, dan zou de productie van honderd paar schoenen met maat 40 weggegooid geld zijn. En als van een groep van honderd mensen er één miljardair is terwijl de rest helemaal niets bezitten of misschien alleen maar schulden, dan resulteert de kaduke denkvorm die vandaag de wereld overheerst in de misleidende conclusie dat het gemiddelde bezit van die honderd mensen tien miljoen bedraagt.

Om dezelfde reden houdt het percentage aan gezonde mensen in een volk geen enkel verband met de volksgezondheid en kan het zonder meer terugschroeven van het aantal zieken niets te maken hebben met wat het ministerie van de volksgezondheid hoort na streven. Waar abstracte realiteiten zoals maatschappelijkheid, economie en volksgezondheid de voorrang krijgen op de werkelijkheid, dreigt de mens herleid te worden tot een getal terwijl kwaliteiten niet tot kwantiteiten kunnen worden herleid zonder dat hun inhoud en derhalve hun eigen zijn miskend wordt. En wellicht schuilt hierin de grootste dreiging voor een ongeremde toename van de voortschrijdende ontmenselijking.

(J.B., 1 januari 2024)

Deshumanisatie: het nieuwste proces

Aflevering 7

Met de uitspraak dat godsdienst opium is voor het volk bedoelt Karl Marx heel eenvoudig te zeggen dat religie net als opium een middel is, zij het een wat meer betaalbaar middel, waarmee mensen zich kunnen verdoven voor de al te pijnlijke facetten van de werkelijkheid zoals bij uitstek het lijden en de dood.

In feite is religie het resultaat van een maatschappelijk aanvaarde, geïntegreerde en geïnstitutionaliseerde vorm van dissociatie. Dissociatie is de geestestoestand waarin mensen zichzelf kunnen brengen wanneer zij de realiteit niet (langer) verdragen en waarin zij de dingen die gebeuren gaan beschouwen als onecht, gespeeld, voorgelogen of resulterend uit een complot.

De Noord-Afrikaanse bisschop, kerkleraar en filosoof Sint-Augustinus Van Hippo beschouwde de waarneembare werkelijkheid als onecht en als slechts een façade voor een andere, pas onrechtstreeks waarneembare en diepere werkelijkheid. In de religie krijgt de absurde werkelijkheid van geluk en toeval een zin van zodra wordt aangenomen dat wat op het eerste zicht volstrekt zinloos lijkt, een verborgen betekenis heeft die men moet leren te ontdekken. De verschrikkingen van het lijden en de dood krijgen in het licht van bijvoorbeeld de katholieke theologie een zin, wat maakt dat men zich er beter kan mee verzoenen. Tenminste als men aanleg heeft voor wat in de psychiatrie als dissociatie wordt bestempeld en dissociatie kan beschouwd worden als een vorm van zelfbedrog.

De kern van het onderhavige probleem situeert zich vanzelfsprekend in de kwestie of zingeving een vorm van dissociatie moet worden genoemd ofwel of dissociatie een vorm van zingeving moet heten. Dissociatie is een gedrag waarbij men zichzelf ontkoppelt van de werkelijkheid en in die zin lijkt het ook een problematisch gedrag maar tevens is het een functioneel gedrag, alleen al omdat dit het leven draaglijker maakt. Ook hier gaat de vergelijking met opium op omdat pijnstillers weliswaar de realiteit - van in dit geval de pijn - verhullen maar voor het gebruik van pijnstillers is er wat te zeggen als men de overtuiging is toegedaan dat het lijden helemaal geen zin heeft.

Anderzijds blijft er uiteraard een wezenlijk onderscheid bestaan tussen enerzijds pijnstillers en anderzijds bijvoorbeeld voedsel dat ons immers bevrijdt van het leed ingevolge de honger maar dat tevens noodzakelijk is voor de instandhouding van het leven. Men kan met andere woorden bezwaarlijk volhouden dat het zin heeft om te vasten tot de dood terwijl wellicht weinigen er graten zullen in zien wanneer mensen aan het leed dat zij niet zelf gezocht hebben en waarvan zij zich niet kunnen ontdoen, een zin wensen toe te kennen. Het laatste lijkt onschuldig, het eerste vanzelfsprekend allerminst.

De kwestie of religie ontmenselijkt ofwel of veeleer geheel andersom het verbod op religie dat doet, lijkt onbeslist te moeten blijven. In sterk materialistisch georiënteerde maatschappijen neigt men ertoe om religie eerder als waanzin te beschouwen terwijl daarentegen in religieus gekleurde culturen het atheïsme geldt als een opvatting die de menselijkheid fnuikt en derhalve als een wezenlijk tekort of zelfs als een geestesziekte.

De zaken worden er helemaal niet eenvoudiger op van zodra men de visie gaat delen dat de wetenschap een hedendaagse vorm is van religie want voor die opvatting valt zeker en vast een en ander te zeggen, alras vanuit de vaststelling dat ook in het wetenschappelijke wereldbeeld de heilige huisjes van de partij zijn en wel in die mate dat zij aan wie er ook maar durven toe uit te nodigen om over zekere zaken in debat te gaan, desnoods manu militari het zwijgen opleggen.

(J.B., 30 december 2023)

Deshumanisatie: het nieuwste proces

Aflevering 6

Via een sluikse omwisseling van rechten in gunsten sluipt in de wereld de slavernij naar binnen. Mensen worden ertoe verleid om gunsten te aanvaarden van lieden die het middels deze tactiek gemunt hebben op hun rechten. En mensen zonder rechten zijn slaven: hun bestaan is totaal afhankelijk van de willekeur van wie hen in bezit houden.

Het bezitten van mensen slaat in de eerste plaats op het voeden (of veeleer nog het voederen omdat wie geen (mensen)rechten genieten ook niet als mensen worden beschouwd): wie honger hebben, bieden gehoor aan wie beslag hebben gelegd op de middelen om deze nood te lenigen. De afhankelijkheid van de willekeur van derden maakt dat mensen hun gedrag afstemmen op wat anderen van hen verwachten en derhalve voltrekken zij ook de wil van anderen, wat inhoudt dat zij de eigen wil prijsgeven en zij doen dat vanuit de overtuiging dat dit de enige manier is om te kunnen overleven.

Mensen worden met andere woorden niet zomaar willoos maar datgene wat zij willen, wordt alleen nog bepaald door het overlevingsinstinct dat hen ertoe brengt om de wil uit te voeren van wie hen overheersen en zij doen dat teneinde zelf niet overheerst te worden door de dood. Chantage is wat aan de basis ligt van de slavernij en zo ziet men in de geschiedenis ook dat slaven door de band buitgemaakte soldaten zijn wiens leven wordt gespaard in ruil voor de dwangarbeid die hen toelaat om te overleven.

Van hun rechten en van hun wil beroofde mensen hebben geen andere keuze dan zich te gedragen zoals huisdieren dat doen, wat wil zeggen dat zij ernaar streven om in de gunst te staan van hun eigenaars. De loonslavernij is op dat vlak zo mogelijk nog doortastender dan de slavernij van weleer omdat middels die tactiek mensen met schulden worden opgezadeld terwijl schuldenaren ertoe neigen om in de gunst te komen van hun schuldeisers aan wie zij hun wil dan 'spontaan' onderwerpen. Van zodra de aanname van kracht is dat het geld ongeacht welk goed vertegenwoordigt, zal het door zijn eigenaars gebruikt worden als universeel chantagemiddel dat ervoor zorgen kan dat ook mensen tot het eigendom van mensen gaan behoren.

Het proces van deshumanisatie gaat hand in hand met dat van onderwerping dat op zijn beurt door minachting wordt voorafgegaan. In een cultuur waar minachting en achting of kortom eer van tel is, handhaaft zich het recht van de sterkste op grond van krachtmeting of oorlog waarvan de uitgestelde vorm de (economische) concurrentie is welke pas kan gedijen in een kapitalistisch bestel. Dit draait uit op monopolievorming, dictatuur en tenslotte genocide, zoals de geschiedenis leert en om die reden ligt in de concurrentiële economie reeds op een fatale manier de massamoord besloten.

Het alternatief van een samenwerking die resulteert uit redelijk overleg in plaats van uit fysieke strijd, vergt een overstijging van het louter dierlijke bestaansniveau. De mogelijkheid tot zo'n overstijging wordt natuurlijkerwijze gegeven door het feit van het mens-zijn zelf maar zij wordt gefnuikt door zekere praktijken. Immers, cultuur, vrijheid, welzijn, humaniteit, veiligheid, beschaving, maatschappelijkheid en nog vele andere goederen zijn geen toestanden doch praktijken, wat wil zeggen dat zij helemaal geen bestaan hebben waar zij niet worden uitgeoefend. Wij zijn geen mensen maar wij oefenen het mens-zijn uit en op dezelfde manier is ook de ontmenselijking een praktijk. Vernederingen, fascisme, oorlog en concurrentie danken hun bestaan uitsluitend aan de manifestatie van specifieke misdaden en deze laatsten kenmerken zich door hun voor mensen nefaste resultaten. De hieraan tegengestelde goederen zoals vrijheid, gelijkheid, menselijkheid en noem maar op, zijn nooit verworvenheden maar zij worden in stand gehouden door handelwijzen aan het gezag waarvan men zich dient te onderwerpen op grond van de voor iedereen onmiskenbare vruchten die zij afwerpen.

(J.B., 29 december 2023)

Deshumanisatie: het nieuwste proces

Aflevering 5

Vanaf 2025, aldus heeft een minister beslist, zullen werkenden de voorrang krijgen boven werkzoekenden inzake het recht op woonsubsidies of sociale huisvesting. Met allerlei drogredenen wordt de stelling verdedigd dat noodlijdenden minder rechten hebben dan welstellende burgers, wat neerkomt op de visie dat nood niet langer het criterium hoort te zijn inzake het recht op hulp: dat recht kan voortaan alleen nog worden gekocht.

Edoch, waar rechten koopwaar geworden zijn, zullen zij alleen nog worden toegekend aan de rijken en waar dit recht van de sterkste heerst, wordt het concept 'recht' uiteraard helemaal uitgehold omdat het principe van Montesqieu of de scheiding der machten vereist dat rechten wars van de politiek en derhalve ook wars van de economie dienen te worden gehandhaafd.

De trend is niet nieuw want sinds jaar en dag laat het Belgische gerecht zich betalen voor de vrijkoping van schulden: fraudeurs en criminelen van alle pluimage kunnen op initiatief van het gerecht zelf aan torenhoge boetes en gevangenisstraffen ontkomen door zich spontaan aan te geven. Deze 'minnelijke schikkingen' worden voorgesteld als een win-winsituatie door een staat die op zwart zaad zit. Dat belastingontduikers hier garen bij spinnen, is lang geen geheim: zij bestelen de staat en blijven ongestraft wanneer zij een deeltje van de buit teruggeven aan de eigenaar - het scheelt warempel niet veel of zij werden erom geëerd.

De staat gedraagt zich in dezer zoals de voetganger op de zebra's aan wie voorrang wordt verleend: hij wuift de automobilist dankbaar na. De chauffeur kon hem namelijk ook aangereden hebben en dan weggekomen zijn met een smoes. Het immorele aan deze zaak is dat de dreiging van het recht van de sterkste datgene wat een recht hoort te zijn, prompt veranderd heeft in een gunst. De dreiging is even reëel als het verschil tussen leven en dood omdat men uiteraard goed gek moet zijn om niet opzij te springen voor een nozem. De wrange situatie is verwant aan die welke volgt uit het Stockholmsyndroom.

Het omtoveren van rechten in gunsten is een eerste fase in het proces waarbij aan mensen met geweld en misbruik van macht hun rechten worden ontnomen en waarbij het solidariteitsprincipe dat het maatschappelijke leven draagt, wordt uitgehold en uiteindelijk ook definitief vernietigd. Solidariteit betekent in wezen immers dat men elkanders lasten draagt, meestal vanuit het redelijke inzicht dat tegenslag iedereen kan overkomen en dat dit meestal ook zal gebeuren omdat de meeste mensen oud worden of anderszins hulpbehoevend, als zij het al niet van bij de geboorte zijn. Wie in een voor hen vijandige omgeving moeten leven, kunnen niet rekenen op het normale bestaan dat voor anderen vanzelfsprekend is en zij dreigen derhalve in de problemen te komen als de maatschappij hier niet op anticipeert met wetten die principieel de bescherming verzekeren van ongeacht welke burger tegen vijandelijkheden waar hij niet heeft om gevraagd en die meestal te wijten zijn aan onbegrip maar vandaag nog veel vaker aan haat.

Het woord is gevallen: blinde haat is wat er uiteindelijk schuilgaat achter politieke beslissingen die de solidariteit ondermijnen omdat de betrokken politici verkozen worden door een menigte die door haat wordt gedreven. Populisten hebben hun politiek succes nu eenmaal te danken aan meestal extreemrechts georiënteerde lui die elke vorm van solidariteit verwerpen omdat zij nu eenmaal egoïstisch zijn en asociaal. In een democratie is dit euvel uiteraard heel moeilijk te bestrijden omdat het gevaar van de tirannie van de meerderheid er structureel in verweven zit.

De weigering van de massa om de solidariteit nog langer in het vaandel te voeren, steekt meestal de kop op wanneer een periode van maatschappelijke welstand aan haar einde komt en ontevredenheid de kop opsteekt en aangewakkerd wordt. Hierbij worden dan zondebokken aangeduid die met de recessie helemaal niets te maken hebben maar deze beproefde tactiek weet de echte daders - de verantwoordelijke politici - wel buiten schot te zetten, zoals ook geschiedt waar gevangenen onschuldig vastzitten en er op die manier geheel ongewild voor zorgen dat de echte daders met rust worden gelaten.

Jawel, de benadeelden van de asociale wetten die aan de willekeur van extreemrechts ontspruiten, zijn wezenlijk gevangenen die de straffen uitzitten welke toekomen aan de populisten.

(J.B., 27 december 2023)

Deshumanisatie: het nieuwste proces

Aflevering 4

Leopold II, onder wiens schrikbewind in een paar decennia tijd de helft van de Congolezen in zijn kolonie werden afgeslacht in de roof van ivoor en rubber die de megalomane vorst een gigantisch persoonlijk fortuin opleverde, kreeg het voor mekaar om zich te laten doorgaan voor een van de grootste filantropen op aarde - toentertijd maar ook vandaag nog, nu in het zog van geschiedenisadaptor Daniël Van Reybrouck¹ de dynastie voorbereidselen treft om het jubelpark dat met het bloed van de zwarten werd gebouwd wat op te fleuren tegen de tijd dat België zijn tweehonderdste verjaardag vieren moet.

Met die pr-stunts als voorbeeld weten grootverdieners voortaan hoe zij het aan boord moeten leggen om zich te beveiligen tegen de onvermijdelijke plaag van jaloezie en rancune die sowieso alvast een deel van hun talloze slachtoffers tegen hen in het harnas jaagt. Gandhi werd afgeschilderd als een filantroop daar hij zijn volk kalmeren moest met de politiek van de 'ahimsa', voor de gelegenheid gepromoot in opdracht van de wrede Britse kolonisator. Naast het portret van Mahatma Gandhi staat overigens prompt ook dat van multimiljardair Bill Gates te prijken op dezelfde bladzij over 'mensenvrienden' in de schoolboeken van onze kinderen. En waarom zouden de ministers achterblijven en de burgemeesters met de Kerst die toch de unieke gelegenheid biedt voor een toneel waarop zij de kerstman (Christus) zelf kunnen vertolken die zijn lekkers uitdeelt aan de feesttafels der armen?

Op de leeftijd van 103 jaar overleed in 1995 in New York Edward Bernays, een neef van de beroemde psychiater Sigmund Freud, die zijn theorie over de beïnvloeding van het onderbewuste van de massa in de praktijk bracht als tactiek voor propaganda en 'public relations'. Met de fabricatie van allerlei stunts en van verborgen associaties met beroemdheden en lusten, stellen potentaten voortaan de wetenschap in dienst van hun imago en van hun persoonlijke belangen.

Ook Adolf Hitler wist het: de massa heeft de leeftijd van een kind van vier en kan via hypnose worden bespeeld met angsten en verlangens. De volstrekte afwezigheid van mensen in de massa is een publiek geheim waarvan iedereen getuigen kan sinds 2000 jaar geleden een uitzinnige menigte de vrijheid van de moordenaar Barabbas verkoos boven die van de Messias - die prompt tot de kruisdood werd veroordeeld. De furie van dezelfde massa ook weet te verhinderen dat vluchtelingen in barensnood een plek vinden om te bevallen omdat het onderbewuste wordt bespeeld met associaties van armlastigen met demonen. Het afschilderen van mensen in nood als lastpakken, ratten, nestbevuilers en bloedvergiftigers zoals in het zog van Hitler de huidige presidentskandidaat van de V.S., Donald Trump doet, betekent: wetenschap in dienst van misdaad en ontmenselijking.

Dat de wetenschap zich steeds vaker lijkt te ontwikkelen tot dienstmaagd van het nefaste proces van deshumanisatie, toont aan dat zij een moreel volstrekt neutraal instrument is waarmee eenieder die er beslag weet op te leggen, willekeurig welke kant op kan. Het is alarmerend dat het volk zich kennelijk niet bewust is van dat feit en dat het in een soort van naïviteit de wetenschap net als de religie van destijds blijft beschouwen als heilig en als onaantastbaar en dit zeer in tegenstelling tot de mens.

(J.B., Kerstmis 2023)

Deshumanisatie: het nieuwste proces

Aflevering 3

In juni 2020, zowat een half jaar na de intrede van de pandemie, stelde de toenmalige prins Charles van Wales, de huidige koning van Engeland, samen met de directeur van het Wereld Economisch Forum, Klaus Schwab, voor om de pandemie aan te grijpen voor wat zij betitelden als een Grote (dit is: wereldwijde) Herstart: een heropstart van het kapitalistisch systeem dat bezig is de wereld regelrecht naar de ondergang te leiden, en dit met het oog op het behoud en het verstevigen ervan!

Uiteraard geschiedde dit in de schoot van een conferentie van economen ofte geldspecialisten aangezien de oppergod, verantwoordelijk voor het onheil dat de planeet naar de afgrond voert, niemand minder is dan de mammon, de verpersoonlijking van de ongeremde hebzucht. Pas met de wereld op de rand van de afgrond staat ook het daarvoor verantwoordelijk kapitalistisch systeem op instorten maar met dit opzet werd en wordt gepoogd om dit systeem dat de vrekken in het zadel houdt, in allerijl alsnog te redden door het zogezegd milieubewust te maken en gericht op meer sociale gelijkheid: het gedrocht “verantwoord kapitalisme” ziet het levenslicht. Zoals wij allen weten, heeft nooit voorheen een meer belachelijke contradictio in terminis bestaan.

Edoch, the Great Reset was zeker geen primeur en zijn beroemdste voorganger kennen wij als de Franse Revolutie van 1789, nu 235 jaar geleden, toen de Verklaring van de Rechten van de Mens en van de Burger werd afgekondigd met, hypocriet genoeg, het eigendomsrecht als belangrijkste principe, incluis het lijfeigenschap. In Parijs ontketende zich een volksopstand waarna de edellieden en de clerus in serie werden onthoofd met de daartoe ontworpen guillotine zodat daar alleen in één jaar tijd veertigduizend koppen rolden. De heropstart geschiedde danig drastisch dat in 1793 zelfs de Gregoriaanse kalender, die de jaartelling laat beginnen bij de geboorte van Christus, het moest ontgelden: hij werd vervangen door de kalender van de republiek en 1793 werd prompt uitgeroepen tot het jaar 1. De heiligen op de kalender werden vervangen door wereldse figuren en nog een ganse resem andere aanpassingen moesten een volledige secularisering van de maatschappij helpen realiseren. In feite werd de ene religie door de andere vervangen en die kalenderkermis werd dertien jaar lang volgehouden, tot in het jaar 1806 - de Revolutie zelf duurde tot 1799.

Sinds geruime tijd verschijnen boekwerken die de wetenschap ontmaskeren als een nieuwe vorm van religie en zo herhalen de geleerden dat er uiteindelijk niets nieuws is onder de zon en dat door alle heisa heen de ene dictatuur alleen maar wordt vervangen door de andere. Verkapt als vooruitgang, strijd om mensenrechten en gelijkheid, broederschap en welvaart, vestigen zich steeds dieper in alle wereldse structuren nieuwe vormen van slavernij en privileges, oorlogen en ten hemel schreiend onrecht. Sinds de opstand van Lucifer blijkt ontmenselijking doorheen alle gebeurtenissen een nimmer uit te roeien rizoom.

(J.B., Kerstavond 2023)

Deshumanisatie: het nieuwste proces

Aflevering 2

Elf jaar geleden gaf de straffeloosheid waarmee macht misbruikende politieagenten in de USA blijken weg te komen met hun moordpartijen op (minderjarige) zwarten aanleiding tot de beweging "#BlackLivesMatter" en vandaag hebben videobeelden van gelijkaardig onrecht vanwege de politie hier te lande zich een weg gebaand naar het Tv-journaal: macht wordt bijna sowieso misbruikt wanneer dat misbruik uit het licht gehouden wordt, hetzij letterlijk uit het licht van de dag, hetzij uit het licht van het woord.

In dat laatste geval wordt verwezen, enerzijds naar alle vormen van de omerta met navenante afpersingsmethoden, gaande van regelrechte doodsbedreigingen tot de goed gecamoufleerde sociale druk waarmee politici in verkiezingstijd de oudjes in hun zorggevangenissen een bezoek gaan brengen en, anderzijds, naar het tribunaal, de rechtspraak, de openbaarmaking van het gebeurde middels getuigen die publiekelijk en onder ede spreken.

Maar niet alleen gerechtsdienaren komen in de verleiding om zich schuldig te maken aan machtsmisbruik, waarbij zij hun absolute hoogdagen kennen van zodra het fascisme tot wet wordt zoals dat 'kortstondig' wereldwijd het geval was ten tijde van de pandemie: naast het politiekorps was daar bijvoorbeeld ook het medisch korps van de partij en wel in die mate dat zowat de helft van alle dokters in de genees-, heel- en verloskunde er ernstig gingen aan denken om onder het juk van een bijzonder eenzijdig gepolitiseerde Wereldgezondheidsorganisatie hun beroep niet langer uit te oefenen omdat zij dit niet meer in overeenstemming konden brengen met de door hen bij de aanvang van hun ambt gezworen eed van Hippocrates.

Ten tijde van het naziregime in het Duitsland onder Adolf Hitler verklaarde het medisch korps zich quasi unaniem akkoord met de toen opgang makende, volstrekt onwetenschappelijke, misdadige en racistische opvattingen over volksgezondheid en misdaadpreventie en wel in die mate dat de gezondheidssector nauw ging samenwerken met de doodseskaders van het moorddadige regime om onder meer de zieken, die zij voor de gelegenheid als 'rotte appelen' bestempelden, niet langer medisch te behandelen met het oog op genezing maar voortaan medisch om te brengen en wel met het oog op wat zij beschouwden als de genezing van het ras.

Uiteraard worden de geneeskundige studies en disciplines die het kruin van het maatschappelijke kunnen verzamelen in één klap overbodig van zodra de massa de opvatting van een gek door de strot werd geramd dat gezondmaking van het volk bereikt kan worden met de veel simpelere methode van de massale afslachting van alle zieken. En dit is allemaal mogelijk bij de gratie van het feit dat een massa helemaal geen intellectueel of ethisch peil heeft: gekoppeld aan het principe dat niet wie zorg dragen en nadenken het voor het zeggen moeten hebben maar wel een onverschillige meerderheid, volstaat plat populisme om in de oprichting van concentratiekampen het wondermiddel te gaan zien om de mensheid op te tillen naar de ongeziene niveaus van welstand en beschaving waarvan het ganse mensdom ter gelegenheid van de Tweede Wereldoorlog getuige is geweest.

Dat zekere opvattingen via slinkse politici vandaag andermaal de medische zorgverlening besmetten met volstrekt immorele praktijken mag blijken uit het gemak waarmee hospitalen erin slagen om patiënten in het ongewisse te laten omtrent de gezondheidsrisico's die zij lopen van zodra zij deze anderszins streng gereglementeerde terreinen betreden: er gelden geen verplichtingen om bezoekers in te lichten over de kans die zij lopen op besmettingen met de fatale ziekenhuisbacterie of met andere contagieuze aandoeningen en qua zorg lijkt de voorrang te worden gegeven aan de indekking van de eigen belangen van de zorgverstrekkers die, wars van alle wetgeving ter zake, niet zelden het initiatief nemen om de patiënten te wijzen op uitgerekend die rechten waarmee zij hun artsen van de plicht tot zorg kunnen ontslaan.

De laatst genoemde aberraties treden vanzelfsprekend op in het zog van de hegemonie van een kapitalistische economie die zichzelf hoger acht dan de mens die zij zou moeten dienen; het werktuig heeft zich verheven boven wie het hanteren; de mens is verworden tot middel van de machinerie die hijzelf zo moeizaam heeft opgebouwd om hem van dienst te zijn; het menselijke werd door de megarobot die het uiteraard als redundant beschouwt, gewoon geëlimineerd. Wat overschiet zijn op den duur alleen nog kille statistieken en op helemaal niets meer slaande getallen.

(Wordt vervolgd)

(J.B., 22 december 2023)

Deshumanisatie: het nieuwste proces

Terwijl het ijdele westen gelooft dat het op het wereldtoneel het voortouw neemt inzake mensenrechten, antidiscriminatiewetten, respect voor diversiteit en inclusie, tonen de politieke wendingen van dit ogenblik onomstotelijk aan dat het tegenovergestelde het geval is, met name een gestaag voortschrijdende deshumanisatie of ontmenselijking.

Een actueel voorbeeld is de ter tafel liggende pensioenhervorming die rechtstreeks resulteert uit het populisme dat ervoor zorgt dat politieke beslissingen voortaan genomen worden door een steeds egoïstischer en botter wordende dictatuur van de meerderheid, geleid door een massa bij welke de naar pure machtswellust afgegleden politici willen scoren. Er schiet gewis geen enkele partij meer over die het niet van de daken schreeuwt dat aan wie geen twintig jaar effectief gewerkt hebben, het recht op een minimumpensioen moet worden onthouden omdat alle partijen in het zog van het succesrijke extreemrechts zijn gaan vrezen voor de definitieve afstraffing door de nieuwe kiezer die nog louter een product is van een door het kapitalisme totaal geperverteerde maatschappij.

Een humane samenleving zal mensen die op de arbeidsmarkt niet aan de bak komen omdat zij om de een of andere reden verstoten worden, bijspringen met alle mogelijke compensaties. Edoch, de maatschappij waarin wij vandaag leven, doet exact het tegenovergestelde: wie geen betaalde job kunnen vinden, zullen met de aan de gang zijnde hervormingen niet worden gecompenseerd maar op de koop toe een tweede keer worden verstoten waar hen ook nog eens het recht op een pensioen wordt ontzegd.

De achterliggende 'filosofie' verkapt een volstrekt perverse visie op arbeid: arbeid wordt daar immers niet gezien als een mensenrecht, als het recht op zin in de vorm van het recht op creatieve deelname aan het maatschappelijke gebeuren maar wel als een loutere plicht welhaast in de betekenis van een straf, welke dan gecompenseerd dient te worden met een beloning, alsof men al werkende een stuk van zijn tijd en van zijn vrijheid verkocht in ruil voor een som geld, waaronder een bijdrage aan de verzekering op een inkomen bij werkonbekwaamheid ingevolge ziekte of ouderdom.

Achter de benadering van arbeid als een straf die gecompenseerd wordt met een loon schuilt echter de frustrerende ervaring dat de hedendaagse job allerminst de voldoening van een zelfrealisatie verschaft en zij heeft die zelfs niet op het oog: steeds vaker komt de uitoefening van een job neer op de blinde onderwerping van de eigen wil aan die van een ander in ruil voor geld. Met andere woorden betekent werk vandaag steeds duidelijker de verkoop van zichzelf waarbij de mens zichzelf onder dwang reduceert tot een loutere robot die bediend wordt door een baas.

Omdat de verkoop van zichzelf, waar het in de uitoefening van een job om gaat, de eigen vrijheid betreft, terwijl de vrijheid de essentie is van de menselijkheid en omdat een mens, beroofd van zijn vrijheid, een slaaf is, functioneert de huidige maatschappij bij de gratie van een slavernij die dermate dwingend is dat zij degenen die er geen deel van uitmaken, hetzij omdat zij dat niet kunnen, hetzij omdat zij het niet willen, genadeloos liquideert. Het proces van liquidatie bestaat in het onthouden van levensmiddelen aan wie hun vrijheid of hun menselijkheid niet verkocht krijgen.

De eliminatie van economisch onrendabele elementen brengt eer aan een samenleving die er niet langer een is en zij voert allen die zij met de moordende logica van haar systeem als ballast moet beschouwen, af naar een front waar zij geconfronteerd worden met zichzelf als de ultieme vijand. Aan het oorlogsfront immers ontnemen degenen elkaars leven die uit hun perverse maatschappijen verstoten werden met als enige resterende economisch zinvolle bestemming de reciproque bestaansbeëindiging.

(Wordt vervolgd)

(J.B., 20 december 2023)

Eigen zak eerst: niets nieuws onder de zon!

Met de recente omkoopschandalen rond VB-politici Frank Creyelman en Filip De Winter zijn rechtsextremisten allerminst aan hun proefstuk toe. “Ten tijde van het Derde Rijk maar ook reeds in de daaraan voorafgaande jaren sinds 1933 bestond in Vlaanderen het Vlaams Nationaal Verbond (VNV) onder de leiding van Staf De Clercq, dat in 1936 zestien zetels behaalde in de Kamer en dat aanleunde bij de Duitsers met het blad Volk en Staat dat vanwege het Duits Propagandaministerie (Promi) van de NSDAP een toelage ontving van 800 Reichsmark - toentertijd een bom geld dat door o.m. De Clercq werd opgehaald. In 1939 werd de subsidie zelfs vervijfvoudigd naar 4000 RM per maand. Dat bedrag liep op tot tenminste 40.800 RM. In totaal zou Volk en Staat tussen 1937 en 1939 meer dan 1.200.000 F Nazigeld ontvangen hebben.¹ Het VNV-jeugdblad Deltakamp kreeg sinds april 1937 maandelijks 100 RM van het Promi.² Extreem Duitsgezinde nationaal-socialisten verenigden zich in de NSVAP onder de toen 18-jarige August Segers, geruggensteund door de Nederlandse nazi Van Rappard. De geschiedenis is complex maar vast staat dat de hier genoemde en nog andere Hitlergezinden onder het eigen volk gingen spioneren voor de Duitsers die hen financierden. Een van de meest schrijnende vormen van een dergelijk 'burenverraad' voltrok zich in het Roemenië van Ceaușescu maar de best bestudeerde geschiedenis van moordende achterdocht betreft de Rwandese volkerenmoord zoals ontleed door Abram de Swaan.³”⁴

Daarom is de waarheid een zaak van leven of dood

Bij de productie van geneesmiddelen maakt men zich sterk dat men zich er middels dubbelblind onderzoek kan van verzekeren of de bewuste middelen al dan niet werkzaam zijn, in dit geval door uit te sluiten dat tijdens het onderzoek niet alleen de patiënt maar ook de onderzoeker op de hoogte zou zijn van hun werkzaamheid. Dubbelblind betekent immers dat zowel de patiënten als de onderzoekers in het ongewisse verkeren over het feit of zij behandeld worden met het medicijn of met een placebo. Edoch, de voor de hand liggende mogelijkheid van vervalsing van de uitkomst van het onderzoek onder de invloed van het winstbejag wordt met het grootste gemak over het hoofd gezien.

Teneinde te kunnen uitsluiten dat winstbejag de geneesmiddelenproductie zou kunnen beïnvloeden, zou deze moeten verlopen in volstrekte onafhankelijkheid van de belangen van de producent maar in onze kapitalistische economie is dat uiteraard een onmogelijkheid aangezien de producent helemaal niet kan produceren zonder dat de medicijnen naast hun eigenlijk doel, dat erin bestaat het belang van de patiënt te dienen, ook nog een ander, expliciet bedoeld gevolg hebben, met name het maken van winst. Het is evident dat de geneesmiddelenproducent alle belang heeft bij een maximale afzet en die realiseert zich pas waar een maximaal aantal mensen het product kopen en dus waar zoveel mogelijk mensen lijden aan die kwalen welke daadwerkelijk de nood scheppen om zich het bewuste product aan te schaffen. Geneesmiddelenproducenten zullen er derhalve alles aan doen om ervoor te zorgen dat zoveel mogelijk mensen gaan geloven dat het product in kwestie - en bovendien geen ander middel dan dat - voor hen onmisbaar is.

De concurrentie onder geneesmiddelenproducenten kan zich vertalen in de bestrijding van elkaars winsten door de werkzaamheid van de eigen producten te gaan verdedigen en die van andermans producten te gaan ontkennen. Inzake de jongste pandemie geldt nu het volgende. Omdat zij de gigantische winsten in het zog van vaccinaties over de ganse aardbol niet aan hun neus willen zien voorbijgaan, hebben de farmareuzen van bij de aanvang van de pandemie uiteraard werk gemaakt van de ontkrachting van de bewering dat stoffen zoals hydrochloroxine werkzaam zouden zijn tegen het betrokken virus. Maar dit negationisme kan vanzelfsprekend pas vruchten afwerpen als het pad dat zij bewandelt, irrationeel en derhalve onwetenschappelijk is.

Nu heeft iedereen kunnen bevroeden en uiteindelijk ook kunnen ondervinden dat in de hele pandemie-discussie helemaal geen sprake is geweest van rationaliteit of van redelijk overleg: de hele retoriek was er een van drogredenen en zij hadden hun oorsprong bij de ongeremde hebzucht van een beperkte groep die hier van bij de aanvang van de 'ramp' onmiskenbaar in het spel is geweest.

De rede is gebaseerd op de openbaarheid, die de basis vormt van de universaliteit. Dat is zo omdat het bepalen van wat waar is en wat niet, in wezen altijd een rechtszaak hoort te zijn: principieel mogen of moeten allen met hun argumenten naar voren komen en op grond daarvan wordt in alle openbaarheid beslist wie gelijk hebben en wie niet. Dit gebeurt noodzakelijk in de openbaarheid, zodat iedereen kan getuigen dat er geen bedrog gepleegd werd, wat onder meer inhoudt dat men niemand heeft doen zwijgen, zo simpel als dat. Die werkwijze vormt overigens ook de basis van de open debatcultuur.

In de corona-affaire echter is vooral sprake van macht en van het recht van de sterkste. Bijzonder om gade te slaan, is hoe men niet alleen de waarheid verzwijgt maar hoe men die ook nog eens ten koste van alles op zijn kop weet te zetten. In dat verband schrijft Hannah Arendt over totalitarisme als over een systeem dat gekenmerkt wordt door een verwisseling van de feiten met de ficties van de potentaten.

Die verwisseling van de waarheid met zekere leugens gebeurt ook en vooral in de tijdspanne die op de misdaad als zodanig volgt: men doet nu niet alleen mensen zwijgen maar men zet de zaken ook op hun kop, zoals de Belgische koning Leopold II het betrachtte waar hij, zichzelf persoonlijk verrijkend met het bloed van de Congolezen, deze misdaden met alle macht trachtte voor te stellen als de heldendaden van een groot staatsman en filantroop.

Het is geen sinecure om aan te tonen hoe het concreet in zijn werk gaat waar daders met slachtoffers worden verwisseld en bovendien vergt het ook heel wat uitleg om zo'n gang van zaken aan het licht te brengen want hier is het lastige probleem van de kennis-extractie aan de orde: X doet iets, efficiënt en snel, maar Y begrijpt niet hoe X dat doet en hij kan derhalve X niet aanklagen wanneer het om een misdaad gaat omdat die hem kennelijk altijd een stap voor is. Laten we dit mechanisme hier eens trachten te schetsen aan de hand van een eenvoudig voorbeeld, een voorbeeld van hoe X het klaarspeelt om Y de genoemde peer te stoven: de dader weet zichzelf als slachtoffer te verkopen en het slachtoffer als dader af te schilderen.

X ontmoet Y zonder bijzijn van ook maar enig publiek en bij die gelegenheid vertikt X het om Y te groeten. Bij elke volgende ontmoeting in gelijkaardige omstandigheden en dus zonder de aanwezigheid van derden, creëert X eenzelfde scenario. Edoch, wanneer bij een andere gelegenheid, dit keer in het bijzijn van een publiek, X en Y elkaar ontmoeten, presteert X het prompt om Y wél te gaan groeten en hij doet dat met voorbedachten rade en bovendien op een zeer expliciete manier zodat zijn vertoon het getuigenis geniet van alle aanwezigen. Uiteraard ontgaat deze hypocrisie van X niet aan Y en dientengevolge weigert Y uiteraard om op zijn beurt X te groeten. Ongelukkig genoeg is van dit laatste feit nu wel iedereen getuige.

X is er met andere woorden in geslaagd om zijn gelijk binnen te halen door Y aan het publiek te tonen als degene die weigert om een groet uit te brengen terwijl hij zich daarvan heeft verzekerd dat hijzelf zeker niet zal beschouwd worden al degene die een ander negeert. En niemand zal er nu aan denken om X in het ongelijk te stellen: iedereen zal Y veroordelen. De dader heeft zich weten te verkopen als slachtoffer en hij is erin geslaagd om van het slachtoffer een dader te maken. Dit heeft hij gepresteerd door een spel te spelen met het publiek.

Het voorbeeld is met opzet simpel gehouden omdat het helemaal niet simpel is. Mathematisch gezien is het inderdaad heel simpel maar omdat het gaat over zaken van leven en dood - zaken van waarheid en leugen zijn uiteindelijk ook altijd zaken van leven en dood - krijgt het een lading die alleen ervaren en gekend wordt door wie echt in de zaak betrokken zijn. Het empathisch vermogen van het merendeel van de mensen blijkt uit onderzoek immers zo goed als onbestaande en in dat perspectief stelt Primo Levi dan ook dat onverschilligheid nog erger is dan genocide. Als er geen eigen belangen mee gemoeid zijn, is de interesse ver te zoeken. Maar nog meer dan eigen belangen speelt de factor van de gezagsgetrouwheid omdat die uiteraard op de eerste plaats komt bij wie eigenbelang nastreven: men wil op een goed blaadje staan bij wie het voor het zeggen hebben.

Zo'n dertig jaar geleden betrapte een lokale arts een non erop dat zij in een hospitaal in Wetteren verschillende roofmoorden pleegde op bedlegerige oudjes. Toen hij deze feiten aan het licht had gebracht, riep op een gemeentelijke vergadering de voorzitter uit: "Welk kieken heeft dat aan de grote klok gehangen!" In dit geval wist de klokkenluider (zij het met veel moeite) de journalisten uiteindelijk voor zich te winnen maar waar klokkenluiders er niet (kunnen) in slagen om de media aan hun kant te krijgen, triomferen de samenzweerders en voltrekt zich een ramp. En dat is het geval waar het vrije woord niet langer vanzelf spreekt.

Dat was het geval in de coronatijd. En dat is nu de reden waarom de enorme leugen die zich over het mensdom verheft, voor eeuwig en drie dagen zal blijven heersen: de leugenaars gaan door voor de geloofwaardigen en wie de waarheid verdedigen, worden nu voor leugenaars bekeken. Die afschrikwekkende omkering wordt gerealiseerd door te gaan spelen met het publiek en met de voeten van wie de waarheid willen verdedigen. In de pandemie toont zich het bizarre huwelijk van twee perverse machtsvormen: enerzijds die van de samenzwering en anderzijds die van een door de samenzwering gecorrumpeerde media. Het is dan ook geen geringe uitdaging om het gedrocht te lijf te gaan dat hier onherroepelijk verrijst.

Maar niemand kan verhinderen dat het allemaal alsnog onder woorden wordt gebracht. Het enige wat samenzweerders uiteindelijk nog kunnen doen om hun leugens te verdedigen, is tot moorden overgaan. Het is nu in het zich voltrekken van dat jammerlijke gebeuren dat men dan ook de betekenis kan ontdekken van de beroemde verzen van Heinrich Heine: "Wo man Bücher verbrennt, verbrennt man auch am ende Menschen."

(J.B., 7 december 2023)

Gevaren van extreemrechts (8)

Enkele fragmenten uit “Het grote interview met Omsk Van Togenbirger en andere teksten over de totalitaire wereld”

Zesde fragment: pp. 481-484:

Oorlog, het verlengstuk van de economie

De Nederlandse socioloog Abram De Swaan heeft het grondig onderzocht en beschreven in zijn Compartimenten van vernietiging; over genocidale regimes en hun daders (2014) aan de hand van de goed bewaarde gegevens uit onder meer de volkerenmoord in Rwanda waar de strijd tussen vermeend andere rassen in 1994 leidde tot een genocide met een miljoen Tutsi-slachtoffers: stelt men zich de vraag naar hoe het allemaal is kunnen gebeuren, dan kan het antwoord kort en krachtig luiden dat, eenmaal de waanzin van het moorden aan de gang is, er twee kampen ontstaan en daar waar de misdaadgolf passeert, sluiten de mensen zich dan aan bij het moordende en dus het 'winnende' kamp om niet te gaan behoren tot de verliezende groep op wie jacht wordt gemaakt.¹

De cultuur van geheimhouding vindt in dezelfde realiteit zijn reden van bestaan: niet de slachtoffers jagen angst aan maar wel het slachtofferschap en dus de daders en derhalve kiest men de kant van deze laatsten, hetzij op een actieve manier - door te participeren aan de misdaden - hetzij passief - door de andere kant op te kijken, door te zwijgen. Het zwijgen van de getuigen is de schijnbare onverschilligheid en over de onverschilligheid als zodanig schrijft Primo Levi in Se questo è un uomo uit 1947² dat zij erger nog is dan de misdaden zelf welke zij verzwijgen. Het zwijgen uit angst is ook verwant met het negationisme dat - nog lang na de gebeurtenissen - doorwerkt als een gesettelde angst of een trauma. Achter een façade van totaal misplaatste stoerdoenerij (zoals bij uitstek bij neonazi's het geval is) schuilen vrees en lafheid: houdingen welke regelrecht in strijd zijn met de stelling van Plato dat het verkieslijker is kwaad te ondergaan dan het te doen.³

De oorlog is het verlengstuk van de economie en derhalve zijn de twee kampen met enerzijds de misdadigers en anderzijds de slachtoffers ook reeds in het strijdperk van de economie een realiteit welke vaak heel anders wordt voorgesteld dan deze in feite is. Men spreekt gemeenzaam over de werkenden en de werklozen en men beschouwt de eersten als de 'gevers' en de laatsten als de 'krijgers' maar in de huidige socio-economische constellatie is de identificatie van werken met geld verdienen of een job hebben geheel onterecht en ware het rechtvaardiger om het te hebben over enerzijds degenen die het geld naar zich toetrekken en anderzijds zij die het moeten derven. Per slot van rekening werkt sowieso iedereen naar best vermogen vanuit de fundamenteel menselijke drang om een bijdrage te kunnen leveren aan de gemeenschap, terwijl het bovendien helemaal niet waar is dat de werkelijke verdiensten overeenkomen met de financiële: hardwerkende mensen met lage lonen sterven gemiddeld tien jaar eerder dan goed betaalde burgers met een comfortabele, vaste en stressvrije job. Slaven die helemaal niets overhouden, werken het hardste en sterven reeds jong. Gemiddeld moeten in de derde en de vierde wereld vijfenveertig slaven - en dat zijn per definitie mensen zonder job - werken om de hoge levensstandaard van één doorsnee westerling - mét job - te garanderen.

Gaswagens in de Oekraïne

Alle sporen van de massagraven werden uitgewist door speciale eenheden van arbeiders die dan op hun beurt werden vergast. De konvooien met gaswagens verplaatsten zich doorheen de veroverde gebieden en vele duizenden mensen werden aldus omgebracht. “We vervoerden mannen, vrouwen, ouderlingen en kinderen”, aldus een getuigenis: “Ze mochten niets bij zich hebben. Er gingen telkens 50 mensen in een gaswagen. Die dag werden zowat duizend mensen vervoerd.”⁴ Tijdens een bezoek van Italiaanse fascisten werden hen gaskamers getoond en in zijn dagboek schrijft een getuige dat de bezoekers hevig geschokt waren.

Ook in de Oekraïne opereerden tenminste vijf gaswagens. Ziehier een getuigenis van een commandolid over een operatie in november 1941 in Poltava (in het zuiden van Oekraïne): “Ik zag zelf hoe het in zijn werk ging met twee gaswagens. Ze reden de gevangenis binnen en de joden - mannen, vrouwen en kinderen - moesten vanuit hun cel direct de gaswagens naar binnen gaan. Ik weet ook hoe het er vanbinnen in de gaswagens uitzag. De ruimte was bedekt met metalen platen en had een houten vloer. De uitlaat kwam terecht in de binnenruimte van de wagens. Ik kan nog steeds het geklop en het geschreeuw van de joden horen - 'Beste Duitsers, laat ons eruit!' De joden liepen zonder aarzelen de gaswagens in. Van zodra de deuren dicht waren, startte de chauffeur de motor, dichte rook werd erin geblazen, dan was er een wirwar van verfrommelde lichamen. Het was een angstaanjagend spektakel.”^{5 6}