We zijn twee maand ver in het jaar 2006, dat we ook het André Demedtsjaar mogen noemen. Voor een eerste evaluatie van het herdenkingsjaar vinden we misschien wel de beste omschrijving in de titel “André Demedtsjaar krijgt vorm”, die op zaterdag 4 februari boven een krantenartikel van Hendrik Ghistelinck staat in de weliswaar regionale bladzijden van Het Volk – Het Nieuwsblad. In het artikel staat ondermeer ook de poëzieavond met werk van Demedts aangekondigd, die doorging op vrijdag 17 februari in de Sint-Bavokerk te Sint-Baafs-Vijve. De stijlvolle poëzieavond in zijn geboortedorp was een eerste hoogtepunt in dit nog jonge André Demedtsjaar.

De gemeente Wielsbeke en hier vooral de Stichting André Demedtshuis was heel goed voorbereid op het Demedtsjaar en kon reeds met de jaarwisseling een fraai uitgegeven evenenementenkalender en dito affiche presenteren onder de noemer “100 jaar André Demedts”. Een overzicht van het cultureel hoogstaande aanbod met dertien optredens en acht tentoonstellingen kunt u vinden in onze bijdrage “Uitgebreid programma in kader van André Demedtsjaar in Wielsbeke” van 6 januari op deze website.  Het publiek kon reeds genieten van twee klassieke concerten en de poëzieavond en voor zondag staat nog een koffieconcert geprogrammeerd. Na de poëzieavond in de Sint-Bavokerk ontvingen de zowat 150 aanwezigen een stijlvolle publicatie in vierkleurendruk met de gedichten van André Demedts en de kunstfoto’s die op de achtergrond werden geprojecteerd. Het boekje wordt nog te koop aangeboden in het André Demedtshuis, waar trouwens ook nog een collectie van boeken over en van André Demedts te bekomen zijn.  

André Demedts is ook ereburger van Kortrijk en daar acht men hem volgens de persnota ‘een heel belangrijk figuur’.  Hij heeft er gestudeerd, gewerkt als directeur van de radio-omroep en gewoond. Met een uitgebreide boekenstand wil de Kortrijkse stadsbibliotheek dan ook haar steentje bijdragen aan 100 jaar André Demedts. De bibliotheek toont al de belangrijkste werken van André Demedts gepaard met een overzicht van Demedts’ volledige oeuvre.  De boekenstand met het overzicht van het oeuvre van André Demedts (deels uitleenbaar) bevindt zich vooraan in de volwassenenafdeling van de centrale bibliotheek, Leiestraat 30 in Kortrijk.

Ook in Waregem, waar hij woonde van 1938 tot 1952 en leraar was aan het H.-Harthandelsinstituut, werd André Demedts als ereburger aangesteld. Het André Demedtsjaar al daar al uitgebreid aangekondigd in de pers en er staan dit jaar nog een aantal activiteiten in op stapel.  Voor het H.Hartcollege en –Handelsinstituut, waar André Demedts een geliefd leraar was, konden we hier al een voordracht, de samenstelling van een boekje door leerlingen en een André Demedtstentoonstelling tijdens het derde trimester aankondigen. De bibliotheek volgt met een tentoonstelling en een begeleidende activiteit in augustus. Op 18 augustus belicht Jooris Van Hulle de figuur Demedts als literator. Waregem werkt ook aan een erfgoedwandeling en in dit kader wordt een gedenkplaat aan het huis, waar hij hier woonde, een blijvende herinnering aan zijn verblijf in Waregem. Het zit er ook dik in dat De Zingende Sterren dit jaar een bewerking brengen van “Te veel van het Goede”, een toneelwerk van André Demedts, dat trouwens in december 1961 in Waregem werd opgevoerd in regie van Bert De Wildeman door Kunst en Eendracht.

Daarmee zijn we al aan de te verwachten activiteiten. Ook in Nieuwpoort, waar ze André Demedts destijds eveneens de titel van ereburger hebben toegekend, zijn ze hun ereburger niet vergeten. We weten al van een literaire avond over André Demedts door het Davidsfonds op 29 september 2006 om 20 u. in het Cultuurhuis in Nieuwpoort.  Het Davidsfonds maakte reeds melding van het André Demedtsjaar in zijn ledenblad Omtrent, dat verschijnt over 60.000 exemplaren. Voor het mei-nummer wordt een uitgebreide bijdrage over Demedts aangekondigd.  Op 22 februari publiceerde Tertio in zijn rubriek ‘Doorkijker’ een  bijdrage van Gaston Durnez met als titel “André Demedts”.  Vermelden we hier ook de Demedts-bijdragen van streekradio Rfw in het programma  ‘De Wakkere Wekker’ van zondag 19 en 26 februari. Ze brachten hierin een uitgebreid interview met Griet Delanghe van het André Demedtshuis en de 90-jarige kranige mevrouw André Demedts. 

We mogen hier zeker de hulde niet over het hoofd zien van het Komitee voor Frans- Vlaanderen. In KFV-mededelingen hebben we trouwens onze oproep tot een André Demedtsjaar gelanceerd (ook verschenen  als eerste bijdrage op deze webstek). Onmiddellijk kregen we van secretaris Dirk Verbeke al de mededeling dat op zondag 24 september 2006 in het Frans-Vlaamse Belle (Bailleul), ter gelegenheid van de 59^e Frans-Vlaamse Cultuurdag, een hulde aan André Demedts wordt ingelast door de drie Frans-Vlaamse Demedtsprijswinnaars : Jacques Fermaut, Francis Persyn en Sandrine Demange van het Huis van het Nederlands in Belle.

Tenslotte komen we terug bij de Stichting André Demedts, die nog heel wat activiteiten plant in het kader van het Demedtsjaar. Een hoogtepunt wordt zeker de activiteit op 12, 13 en 14 augustus met ondermeer de theaterproductie “de levenden en de doden” naar André Demedts in een regie van Anton Cogen in de vorm van een ES-battement op podia rond het André Demedtshuis.  Op zondag 17 september volgt daar een erfgoedhappening rond het André Demedts wandelpad en in diezelfde periode is er nog tentoonstelling van kunstenaarsboeken van kunstbedrijven.

Een andere belangrijke datum voor het André Demedtsjaar wordt zondag 26 november met de de uitreiking in Kortrijk van de André Demedtsprijs door de Marnixring. Bij de muzikale omlijsting wordt rekening gehouden met de voorliefde van Demedts voor componist Grieg en voor woordkunst. Voor deze website plannen we dit jaar nog tientallen bijdragen om de betekenis van André Demedts terug op te roepen als auteur, kunstenaar, cultuurpromotor, cultuurpoliticus, leraar, landbouwer, directeur, sociaal ingestelde persoonlijkheid, Vlaming en groot-Nederlander, …  Suggesties hiervoor of passende bijdragen zijn welkom.

03-03-2006 om 05:52 geschreven door bernard

Op zondag 5 maart om 17 uur presenteert de vzw Stichting André Demedtshuis in de reeks koffieconcerten opnieuw een niet te missen topconcert in de stemmige romaanse Sint-Bavokerk te Sint-Baafs-Vijve (Wielsbeke). Op het programma staan twee prachtige en romantische composities. Het virtuoze Spirale Piano Trio brengt het "Trio Elégiaque" van Tchaikovsky en het eerste pianotrio van Mendelssohn.  Het internationale trio kreeg onlangs van Philippe Herreweghe en De Filharmonie van Vlaanderen nog de titel "Jong Talent" toebedeeld.
 

Het Spirale Piano Trio bestaat uit drie jonge musici van vier verschillende nationaliteiten: de Roemeense pianiste Monica Florescu, de Armeens-Russische violist Arman Simonyan en de Russisch-Cubaanse cellist Mackim Fernandez Samodaiev. Het trio trad reeds op in concertzalen als het Paleis voor Schone Kunsten en het Flagey te Brussel, de Bijloke in Gent, het National Center of Arts in Mexico City, e.a.

Hun talent wordt erkend door grote musici als Jozef de Beenhouwer, Igor Oistrakh en Hans Mannes. Het Spirale Trio nam deel aan Meestercursussen Kamermuziek met Thomas Kakuska, lid van het Alban Berg Kwartet, met het Altenberg Trio en het Florestan Piano Trio. Het verrijkt zijn repertoire, dat muziek uit alle genres van klassiek tot hedendaags omvat, steeds verder.

Het trio is laureaat van het Tremplins Festival 2003. Sedertdien toert het trio elke zes maand doorheen Mexico. In 2004 werd hun optreden in het Staatstheater "Esperanza Iris" uitgezonden door de nationale televisie van de staat Tabasco waarbij ze zeer enthousiast onthaald werden door zowel het publiek als de pers. In het programma 100 jaar André Demedts in Sint-Baafs-Vijve brengt het Trio:

Felix  Mendelssohn – Bartholdy – Pianotrio nr 1 OP.49 in D klein.

Pjotr Iljitsj Tchaikovsky – Trio elegiaque Op  50 in A klein.

Ticket: €8, reservatie: Culturele Dienst Wielsbeke, tel. 056 67 32 50, francesca@hernieuwenburg.be. Na het concert wordt een drankje aangeboden in het André Demedtshuis en is er gelegenheid tot een informele babbel met de artiesten.

Tentoonstelling in Demedtshuis

In de tentoonstellingsruimten van het André Demedtshuis in Sint-Baafs-Vijve kunt u in maart kennismaken met het werk van Renaat Meersman (keramiek) en Joke Demeyere (glaskunst). Hoofdthema in het werk van Renaat Meersman (Wakken, 46 j.) is de vragende mens. Hij toont het onzekere, twijfelende individu dat in de verwarring van de hedendaagse tijd op zoek is naar houvast. Zijn innerlijke visie vertolkt hij met geabstraheerde figuren, die wezenloos voor zich uitstaren. Bij voorkeur maakt Renaat Meersman gebruik van pure materies en experimenteert hij met verf, kleur en techniek.

Joke Demeyere (Kortrijk, 43 j.) studeerde af aan Sint-Lucas Gent als meester in de beeldende kunst met optie driedimensionale vormgeving - glaskunst. Sinds 1985 is zij lerares glastechnieken aan het Technisch Instituut St.Joris te Menen. Haar creativiteit combineert ze met de eis van ambachtelijke perfectie. Het materiaal waar Joke Demeyere van uit gaat is het Franse mondgeblazen plaquéglas, waarbij twee glaslagen over elkaar heen geblazen zijn. Het flinterdunne blauwe email leent zich uitstekend om d.m.v. zandstralen met zandkorrels onder hoge druk gedeeltes weg te halen. Voor haar glazen kommen in ‘pate de verre’-techniek (in vorm gesmolten glas) gebruikt zij kristalglas van Val St. Lambert.

Het André Demedtshuis is open op vrijdag, zaterdag en zondag.

28-02-2006 om 06:49 geschreven door bernard

De poëzie-avond André Demedts vorige vrijdagavond in de Sint-Bavokerk van zijn geboortedorp Sint-Baafs-Vijve mag om meerdere redenen bijzonder geslaagd genoemd worden. Het was een stijlvolle avond met een voordrachtkunstenaar die gedichten van André Demedts bracht in het unieke kader van geprojecteerde sfeerbeelden binnen het Romaanse kerkje. De organisatoren van de Stichting André Demedtshuis en de Leeskring Foum vonden ook een ruime belangstelling voor dit evenement in het kader van het André Demedtsjaar.  De zowat 150 geïnteresseerde aanwezigen, waaronder ook mevrouw A. Demedts, waren achteraf ook vol lof over deze stijlvolle  poëzieavond.

Jooris Van Hulle gaf toelichting bij de poëzie van Demedts. Jo Decaluwe bracht een selectie uit zijn gedichten. Fotokring Focus uit Geraardsbergen projecteerde passende kunstfoto’s op de achtergrond. Leen Debode (klarinet) en Arthur Toth (viool) zorgden voor de passende muzikale omlijsting. De aanwezigen kregen op het eind van de voorstelling een kunstzinnige publicatie in vierkleurendruk met de gedichten die op die avond werden gebracht en met de kunstfoto’s die op de achtergrond werden geprojecteerd. Ze konden ook achteraf napraten met de artiesten in het nabijgelegen André Demedtshuis, waar hen een drankje werd aangeboden.

Het André Demedtsjaar is met deze poëzieavond waardig op gang gebracht.  Wielsbeke zelf plant benevens het programma van de Stichting André Demedtshuis nog op 12, 13 en 14 augustus is er om 18 en om 20 uur de theaterproductie ‘De levenden en de doden’  naar André Demedts in een regie van Anton Cogen in de vorm van een ES-battement op podia rond het André Demedtshuis. Op zondag 17 september 2006 is er een erfgoedhappening rond het André Demedtswandelpad.

20-02-2006 om 14:48 geschreven door bernard

De regio Waregem-Wielsbeke beschikt nog over een streekradio met een ziel. We bedoelen dat Radio Fiasco nog een echte streekradio is, die aandacht heeft voor het plaatselijke gebeuren. Elke zondagvoormiddag van 9 tot 12 uur biedt het programma DE WAKKERE WEKKER uitgebreide informatie over wat er in de regio Waregem-Wielsbeke te beleven is op cultureel, sociaal, sportief, politiek, volks, … gebied.  Het André Demedtjaar komt daar de volgende zondagen 19 en 26 Februari ook uitgebreid aan bod.

Zondag 19 Februari is er aandacht voor de reeds geplande activiteiten, dit in een gesprek van Jo De Groot met Griet Delanghe van de Cultuurdienst van Wielsbeke. Op Zondag 26 Februari is er een exclusief gesprek van Jo De Groot met de weduwe Mevrouw André Demedts. Het wordt ongetwijfeld een historische uitzending, die André Demedts opnieuw volop in de actualiteit brengt. Wellicht wordt het een stimulans voor de nationale zenders om dit voorbeeld te volgen…

De erkende streekradio Rfw is te beluisteren op frequentie 107,3  in de regio Waregem-Wielsbeke. Tom Vanhoutte staat in voor de presentatie van dit programma en Lucien De Bels zorgt voor de interviews in de Waregemse regio. De inbreng voor Wielsbeke wordt verzorgd door Jo Degroot. In samenspraak met Stad Waregem kunnen alle verenigingen ook hun activiteiten gratis in het infoblok laten opnemen. De opname loopt voor een ganse week 5 x per dag. Informatie kan per brief opgestuurd worden aan Radio RFW, Markt 20 te 8710 Wielsbeke of per email aan info@rfw.be.

17-02-2006 om 16:24 geschreven door bernard

Mijn moedertaal

Wat is er mooier dan mijn taal,

mijn moeders erfenis,

waarin ik ademhaal

en zij met mij verbonden is,

zo lang zij leeft;

mijn moedertaal in vreugd en leed,

die eeuwen lang gegroeid,

het al in zich bewaart,

in dicht en lied steeds openbloeit

en woorden geeft

aan wat ons al bezielen mag,

het zij in vreugd of leed

ons wezen openbaart,

al zeggend, wat niet ieder weet,

of heeft beleefd.

         André  Demedts

13-02-2006 om 17:58 geschreven door bernard

Een volgende activiteit in het kader van het André Demedtsjaar in Sint-Baafs-Vijve is een poëzieavond met gedichten van André Demedts. Deze avond is een coproductie van de Stichting André Demedtshuis en Leesclub Forum. De selectie van de gedichten gebeurde door  Jooris van Hulle, classicus en recensent voor o.m. Leesidee, Vlaanderen en Poëziekrant. Regisseur-acteur Jo Decaluwe gaat een vijftiental gedichten van André Demedts voordragen.  Tijdens de voordracht in de Sint-Bavokerk worden dia’s geprojecteerd met werk van Stefaan Brodelet.

De avond wordt muzikaal omlijst door Leen Debode (klarinet) en Artùr Tóth (altviool). Het zijn twee jonge virtuoze musici, die ondermeer beide laureaat waren aan het Koninklijk Muziekconservatorium te Gent. Ze waren reeds te gast in de Sint-Bavokerk met het Chu Trio. Dit ensemble ontstond in 2000 aan de Universiteit voor Muziek van Graz (Oostenrijk), waar ze samen studeerden.

Jo Decaluwe is ere-docent aan de RITS-Erasmushogeschool in Brussel en was te zien in vele theater- en televisierollen. Na zijn studies als regisseur en acteur werd hij in 1968 meteen directeur van het toonaangevende en eigentijdse Gentse Arcatheater. Decaluwe opteerde enkele jaren later (tijdelijk) voor een nieuwe naam, Nationaal Eigentijds Teater (net), die werd kracht bijgezet door een verhuizing naar een nieuwe ruimte in de St.-Widostraat. Na 34 jaar gaf hij de fakkel aan jongeren door. Nu leidt hij met jeugdig gemoed Theater Tinnenpot in Gent (zes zalen).

De diaprojectie wordt gebracht door Stefaan Brodelet van het Centrum Het Centrum voor Beeldexpressie vzw (kortweg CvB). Dit  werd opgericht op 27 juni 2001, als een fusie van de Federatie van Arbeiders Foto- en Kinokringen (FAFK), de Nederlandstalige Amateurcineasten van België (NAB) en de Vlaamse Federatie van Fotokringen (VFF).

Het CvB telt momenteel bijna 5000 aangesloten leden, zowel cineasten als fotografen, die voor de overgrote meerderheid ook zijn aangesloten bij een van de ruim 300 lokale film- of fotoclubs, verspreid over gans Vlaanderen.  De organisatie wil in Vlaanderen hét aanspreek- en steunpunt zijn voor al wie, in groepsverband of individueel, niet-beroepsmatig actief is of wil zijn op het vlak van film, fotografie, video en multimedia. Daarnaast wil CvB een belangrijke promotor zijn van de universele beeldtaal.

De poëzieavond in het kader van het André Demedtsjaar 2006 gaat door op vrijdag 17 februari om 20 u. in de Sint-Bavokerk in Sint-Baafs-Vijve. Tickets kunnen bekomen worden aan 8 Euro bij de Culturele Dienst in Wielsbeke tel. 056/67.32.50, cultuur@hernieuwenburg.be.

Volgende gedichten van André Demedts komen aan bod :

Mijn moedertaal

De wilde kerselaar

Het kerkhof

Zomer

De vijver

Paasleliën

Het oude huis

Kijk ik neer…..

De paarden

Mei

De wilde pruimelaar

De vlakte

Geen heerlijker geel

Vriesganzen

Lof van mijn land

13-02-2006 om 17:52 geschreven door bernard

(Uit interview van Rudolf Van de Perrre door Gaston Durnez in De Standaard 10/11/1984)

Wie kunnen we over André Demedts beter aan het woord laten dan dichter en essayist Rudolf Van de Perre, die in 1984 een uitvoerige studie over zijn leven en werk uitbracht (Rudolf Van de Perre, André Demedts, Stichting Mercator Plantijn Antwerpen). We vonden nog een interview naar aanleiding van het verschijnen van dit boek terug door Gaston Durnez in De Standaard der Letteren van 10 november 1984, waaruit we hier graag letterlijk citeren. Rudolf Van de Perre is de broer van de kunstschilder en Rubens-kenner Harold Van de Perre, van wie de treffende tekening is die we hier in dit blog gebruiken om André Demedts in herinnering te houden.

Volgens Rudolf Van de Perre is de bedoeling van zijn boek de persoonlijkheid van André Demedts als mens èn als schrijver op te roepen zoals ze spreekt uit zijn werk, uit zijn veelvuldige aktiviteiten en publikaties. Meer dan zeventig boeken heeft hij daartoe gelezen of herlezen. De honderden in tijdschriften en kranten verschenen artikels van Demedts heeft hij terzijde  moeten  leggen: die zouden een studie apart vragen. De essentie ervan ligt trouwens vervat in zijn boeken.

“SCHRIJVEN is voor André Demedts in essentie opheldering van het levenslot. Daar ligt het zwaartepunt van zijn betekenis. Ik ken geen auteur bij ons die zo diepgaand bezig is met de meest fundamentele vragen van ons bestaan en die daar ook bevrijdende en verrijkende antwoorden op geeft. Veel van die gedachten heb ik in mijn studie over hem geciteerd, omdat ik ze én als illustratie én als bloemlezing wou gebruiken van de onuitputtelijke rijkdom die Demedts als mens te bieden heeft. Anderdeels ken ik bij ons weinig auteurs met een zo uitgesproken sociaal engagement.

Demedts schrijft in naam van de vernederde en de verdrukte mens. Zijn aanklachten tegen verdrukkers en tegen vormen van onrechtvaardigheid zijn vaak ongemeen striemend. Soms denk ik: Wat voor zin hebben steriele diskussies over rechts en links („what's in a word"?) als ik dit proza lees?  Demedts heeft uitgesproken gekozen voor de (nood)lijdenden, maar zijn sociale bekommernis is ingegeven door een oprechte evangelische inspiratie, die rechtvaardigheid, menselijkheid en naastenliefde voorhoudt. En dan is er nog het ontroerbaarheidsgehalte van zijn werk. Zijn personages spreken aan door hun diep doorleefde menselijkheid. Ik geloof dat autenticiteit het belangrijkste kenmerk van zijn werk is. Ieder woord is als het ware met bloed geschreven."

Paradoksaal

„André Demedts treedt uit mijn studie naar voren als een grote en paradoksale persoonlijkheid", vertelt Rudolf van de Perre. „Eensdeels is er zijn aangeboren melancholie, zijn lijden aan het leven, zijn existentiële weemoed, die hem afkerig maakt van mensenmassa's en het kleinmenselijk gedoe. Anderdeels is daar zijn sociale bekommernis, zijn engagement, zijn oeverloos medelijden met de menselijke staat en met de zwakkeren in de gemeenschap, zijn streven naar een gemeenschappelijk geluksideaal. Dat komt niet alleen tot uiting in zijn woorden, in zijn literair werk, maar ook in zijn daden. Wie het biografisch overzicht doorneemt, zal versteld staan over de onoverzichtelijke reeks van zeer verscheiden aktiviteiten die hij heeft verricht, ten bate van de kulturele en sociale ontvoogding van ons volk.

Treffend vind ik wat hij zelf ergens heeft geschreven over de met hem verwante schrijver Abel Coetzee: eenzaamheid èn sociale gezindheid behoren tot de basisstruktuur van zijn wezen en het is juist de échte eenzaamheid die hem dichter bij de mensen brengt".

In de loop van zijn studie, waar hij meer dan twee jaar aan gewerkt heeft, vond Rudolf van de Perre over het algemeen de bevestiging van het vertrouwde Demedts-beeld, maar ontdekte ook nieuwe of zich duidelijker profilerende facetten. „Om te beginnen: de grote eenheid tussen leven en werk, ook binnen het werk zelf. Heel zijn oeuvre zou je moeten lezen als één koherent geheel, dat de verschillende genres overstijgt. Hetzelfde ideeëngoed is evenzeer aanwezig in zijn proza, poëzie, toneel, als in zijn kritisch werk. Dat uit zich ook in de vorm. In zijn proza ontmoet je heel wat lyrische momenten, in zijn poëzie heel wat epische. Het heeft dan ook geen zin je af te vragen wie nu de beste Demedts is, de dichter of de prozaschrijver. Heel zijn werk is een symbiose, ik zou geen keuze willen maken."

Vergeestelijking

-          Is er ook geen sterke autobiografische inslag in zijn werk?

-          Inderdaad. De persoonlijkheidsstruktuur van Demedts vind je volledig terug in zijn werk. Met dien verstande, dat hij zich tot en met de roman Kringloop om het geluk tot op zekere hoogte identificeert met  zijn hoofdpersonages, daarna met het ideeëngoed dat ze vertolken. Verder werd ik sterk getroffen door de toenemende metafysische draagwijdte, die    met de hoofdtematiek in zijn werk — de problematiek van het geluk — verbonden is.

-          Is hij werkelijk zo zwaarmoedig en pessimistisch als men altijd hoort zeggen?

      - Ja, maar van meet af is er  ook het geloof in een diepere  zingeving  van het  bestaan.  Demedts is ervan overtuigd dat er zich in de mensheid  een langzame groei naar vergeestelijking voltrekt, al kan  dit nog eeuwen duren. (In die  optiek is zijn werk zelfs een il- lustratie van de evolutiemystiek van Teilhard de Chardin). Als basis voor een gemeenschappelijk geluk, stelt hij een rechtvaardiger wereldorde als conditio sine qua non. Op het individuele vlak gelooft hij in de zin van het lijden, dat zijn hoogste bekroning vindt in het persoonlijke offer. Dat is een motief dat eveneens van bij het begin, zij het eerst sporadisch, aanwezig is, maar zich geleidelijk en in een steeds explicieter vorm ontwikkelt. Het in elkaar overvloeien van al deze elementen rond de centrale tematiek van geloof, lijden en offer heeft me het meest getroffen.

-          Sinds lang ben ik ervan overtuigd, dat André Demedts het slachtoffer is van zijn bekendheid als figuur die in het Vlaamse kulturele leven een belangrijke rol heeft gespeeld. Hij is zó bekend, dat men hem  eigenlijk...niet of maar slecht kent. Voor sommigen is hij zelfs een symbool geworden waar ze zomaar in het wilde weg mogen tegen aanschoppen...

-          Ja,   een  aantal   mensen spreekt over hem een (geringschattend) waardeoordeel uit zonder zijn werk te kennen of (goed) te lezen. Ik wil hem als schrijver niet  groter maken dan hij is. maar ik ben ervan overtuigd dat een roman als De levenden en de doden, die ik naar vorm en inhoud als zijn beste werk beschouw, niet misstaat in de Europese literatuur. Was dat boek geschreven door Langasser of Andres bijvoorbeeld, dan zou het ver buiten onze grenzen vermaard zijn geweest. Naar aanleiding van een zijner jongste werken, Geluk voor iedereen heeft Albert Westerlinck gezegd, dat er bepaalde bladzijden in voorkomen die alleen maar door een groot auteur geschreven kunnen worden. Dergelijke bladzijden komen in zijn boeken vaker voor.

Ontvoogding

-          Bent u even lovend over de criticus?

-          Als Demedts alleen maar zijn kritische en essayistische studies had geschreven, was hij   uit  onze  literatuur  niet meer weg te denken. Wij wachten bv. nog altijd op een studie die de gelijkenis kan doorstaan  “De Vlaamsche Poëzie sinds 1918”, daterend uit 1945.

-          Behoort de mening over zijn stroef taalgebruik ook tot de misverstanden
-          Het taalgebruik is zeker niet de sterkste zijde van zijn schrijverschap, maar er is een grote afstand tussen zijn eerste en zijn latere werken. Het heeft geen zin hem te blijven vastpinnen op boeken die meer dan vijftig jaar geleden werden geschreven. Bij eventuele herdrukken worden ze door hem grondig hertoetst. Kenmerken van zijn kritisch werk en van de vele gedachten in zijn proza zijn precies de helderheid en gevatheid van formulering. Zoals hij Teilhard heeft samengevat, zullen het hem maar weinigen nadoen. Wie André Demedts leest, moet ook weten dat bij hem het wat belangrijker is dan het hoe. Anders zou hij geen schrijver zijn geworden.

-          Er wordt hem ook wel eens enige eenzijdigheid in zijn exploratie van het leven verweten.

-          Welke auteur kent geen beperkingen? Nu is het wel zo, dat bv. het seksuele een eerder geringe rol speelt in zijn werk. Ik heb in mijn boek ergens verklaard  waarom. Demedts is altijd zichzelf gebleven, heeft nooit toegegeven aan een bepaalde mode of aan de vraag van de lezer.

Ten slotte is heel zijn oeuvre toegespitst op de ultieme vragen omtrent de laatste van leven en dood. Daaraan is een aantal andere dingen ondergeschikt. Welke auteur bij ons is op die wijze doorgedrongen tot de kern van die problematiek? Ik denk bv. alleen maar aan zijn visie op een van de moeilijkste vragen die we kennen: de zin van het lijden. Graag citeer en bevestig ik (nog eens) de woorden van Albert Westerlinck, die herhaaldelijk heeft getuigd: Demedts is een van de oorspronkelijkste en diepste naturen die ik in mijn leven heb gekend.

-          Is de letterkundige Demedts ten slotte denkbaar zonder zijn flamingantische betekenis?

-          Heel zijn werk is eigenlijk een pleidooi voor de kulturele ontvoogding van ons volk, een pleidooi voor het geven van kansen aan de begaafden uit ons volk, ongeacht uit welke klasse zij afkomstig zijn. Demedts, als goede leerling van Hugo Verriest, heeft altijd op de eerste plaats geloofd in de adel van de geest.

GASTON DURNEZ 
(DS 10-11-1984)

09-02-2006 om 16:53 geschreven door bernard

Geen postzegel voor 100 jaar André Demedts 

Nu er op 23 januari 2006 bij De Post een reeks nieuwe postzegels uitkwam met als thema “Literatuur”, willen we hier ook even onze teleurstelling laten blijken over het niet opnemen hierin van het thema “100 jaar André Demedts”. In november 2004 werd immers bij De Post een reglementaire aanvraag ingediend om een speciale postzegel over André Demedts op te nemen in zijn filatelistisch programma van 2006. De aanvraag werd binnen de voorziene termijn ingediend bij de dienst Directie Postzegels en Filatelie Uitgiften. Directeur Frank Daniëls meldde ons echter met een brief dd. 8 april 2005 dat de suggestie niet kon opgenomen worden, “ondanks het feit dat de leden de suggestie zeker interessant vonden”.

Nu blijkt dat het thema “100 jaar André Demedts” zeker niet zou misstaan in het uitgebreid filatelistisch aanbod van dit jaar. We willen geenszins afbreuk doen aan de verdiensten van de Franstalige schrijver Michel de Ghelderode (1898-1962) of de Vlaamse auteur Herman Teirlinck (1879-1967), maar voor de uitgiften van 2006 mochten ook de zowel literaire als algemeen culturele verdiensten van André Demedts (1906-1992) niet over het hoofd worden gezien. Niets belette de dienst Filatelie trouwens om André Demedts op een ander tijdstip afzonderlijk of in een andere reeks speciaal te herdenken. Het zou misschien te mooi geweest zijn om in België het filatelistisch uitgiftejaar naast de zegel nu van Mozart voor het internationale Mozartjaar (geboortejaar 1756) ook te zien openen met het eerder Groot-Nederlandse André Demedtsjaar (1906).

In het motiverend schrijven werd in november 2004 gevraagd om voor 2006 een postzegelthema te voorzien rond de bekende Vlaamse schrijver en cultuurpromotor André Demedts. Hij werd geboren op 8 augustus 1906 op de hoeve “Den Elsbos” in Sint-Baafs-Vijve (Wielsbeke). Naast zijn veelzijdige literaire en andere (sociale, culturele, …) activiteiten was hij beroepshalve landbouwer op de ouderlijke hoeve van 1921 tot 1937,  nadien tot in 1949 leraar aan de Hogere Technische Handelsschool in Waregem en directeur van NIR-BRT West-Vlaanderen in Kortrijk van 1949 tot 1971. Hij is ook ereburger in de drie genoemde plaatsen, waar hij ook woonachtig was in  Wielsbeke, Waregem en Kortrijk.

“Het werk van André Demedts is voldoende gekend om met mij te oordelen  dat er in het Demedts-jaar een Belgische postzegel moet uitkomen, die herinnert aan deze volkse, beminnelijke sterke persoonlijkheid als cultuurpromotor, literator, causeur e.a. typeringen. Zijn erkenningen tijdens zijn leven zijn al een toonbeeld van zijn verdienste als schrijver en mens. Hij blijft ook in herinnering bij velen als een groot Vlaming, die zich steeds heeft ingezet voor zijn volk, zijn culturele vrienden en alle Vlamingen.”

Zijn algemeen Vlaams en internationaal karakter kan bijvoorbeeld worden geïllustreerd door de aanwezigheid bij de opening van het André Demedtshuis op 30 september 1983 van vier ministers van alle strekkingen (socialist Marc Galle, liberaal Karel Poma, volksnationaal Hugo Schiltz en christen-democraat Daniël Coens), provinciegouverneur Olivier Vanneste en vertegenwoordigers uit Denemarken, Nederland, Frans-Vlaanderen en Zuid-Afrika.

André Demedts heeft ook een onuitwisbare stempel geslagen op het cultuurleven in Vlaanderen. Zonder André Demedts stond aan de wieg van “Ons Erfdeel”, het tijdschrift “Vlaanderen”, Komitee voor Frans-Vlaanderen. Daarnaast waren er zijn honderden gewaardeerde bijdragen voor literaire tijdschriften, zijn duizenden voordrachten, zijn morele steun aan beginnende kunstenaars. Hij blijft daarnaast natuurlijk de auteur van een indrukwekkend oeuvre, waarvoor hij tal van onderscheidingen ontving, o.m. de Driejaarlijkse Staatsprijs van de Vlaamse Gemeenschap ter bekroning van zijn schrijversloopbaan. Voor zijn opmerkelijke cultuurpolitieke activiteit werd hij ook meermaals gehuldigd en onderscheiden. Voor bijkomende informatie vonden de leden van de commissie in bijlage biografische gegevens, bibliografie en bronnen.

Tussen de aanvraag in november 2004 en de bijeenkomst van de bevoegde commissie werd  de aanvraag ook politiek ondersteund met afzonderlijke ondersteunende nota’s van de burgemeesters George Lambrecht van Wielsbeke,  Yolande Dhondt van Waregem en Stefaan Declerck van Kortrijk. Ook minister-president Yves Leterme ondersteunde de aanvraag voor een speciale postzegel van André Demedts in 2006. Minister van Cultuur Bert Anciaux is niet ingegaan op ons verzoek om het project te ondersteunen.

Over de mogelijke reden van afwijzing tasten we in het duister... Wel is het duidelijk dat er federaal momenteel geen gunstig politiek klimaat heerst om hulde te brengen aan een groot Vlaming.

01-02-2006 om 06:34 geschreven door bernard

De Stichting André Demedtshuis presenteert dit jaar in het kader van “100 jaar André Demedts” ook twee koffieconcerten op zondag  om 17 u. in de Sint-Bavokerk. Volgende zondag 5 februari brengt de zeer virtuoze en internationaal gewaardeerde altviolist Michael Kugel een romantisch en gevarieerd programma. Hij wordt begeleid aan de piano door de eveneens internationaal gewaardeerde Mireille Gleizes. Op het programma staatnaast een originele compositie van eigen hand, nl. de “Suite in Memoriam Shostakovich”, ook “Carmen Fantasie” van Georges Bizet/Franz Waxman en muziek van Georges Onslow, Charles de Beériot en August Baron  von Münchhausen.

Altviolist Michael Kugel  werd geboren in de voormalige USSR. Hij studeerde viool aan de Beethoven Muziekschool en aan het Conservatorium te Kharkov. Nadien studeerde hij altviool bij Y. Kramarov aan het Leningrad (St.Petersburg) Conservatorium. In 1975 won hij de Eerste Prijs in de internationale Altvioolwedstrijd te Budapest.  In de USSR was hij solist van de Filharmonische Organisatie van Moskou, het ‘Mosconcert’ en professor aan het Tchaikovsky Conservatorium van Moskou. In 1996 vestigde hij zich in ons land en momenteel is hij professor aan de Koninklijke Conservatoria te Gent en te Maastricht.

Als solist trad Michael Kugel op met vele symfonieorkesten overal te wereld in belangrijke concertzalen zoals het Concertgebouw te Amsterdam, de Berlin Philharmonic Hall, het Théâtre des Champs-Elisées te Parijs, De Wigmore Hall in Londen, De Carnegie Hall in New York, de Victoria Hall in Genève, de Osaka Symphony Hall ( Japan) en het Paleis voor Schone Kunsten te Brussel. Hij dirigeerde ook meerdere kamerorkesten en participeerde aan ontelbare internationale Festivals en was jurylid van tal van internationale wedstrijden. Het vakblad “The Strad” noemde hem in 1998 al één van de grootste virtuoze strijkers van de eeuw. Hij nam een twintigtal platen en cd’s op met virtuoze muziek en talrijke vioolsonates. Hij verrijkte het altvioolrepertoire met meerdere transcripties en eigen composities en is ook auteur van twee naslagwerken over meesterwerken van de instrumentale muziek. Een hele eer dus voor de stichting André Demedtshuis om hem in Sint-Baafs-Vijve te kunnen programmeren in de Sint-Bavokerk.

Pianiste Mireille Gleizes behaalde de Eerste Prijs aan het Koninklijk Conservatorium van Gent en zette haar studies verder aan de Koninklijke Conservatoria van Brussel en Bergen en aan het Staatsconservatorium te Minsk (USSR).  Met de grootste onderscheiding behaalde ze het hoger diploma voor piano. Drie lerars hebben haar geholpen haar natuurlijke virtuoze aanleg te ontplooien: Valery Afanassief en Mikhaïl Faerman, beiden Eerste Laureaten van de Koningin Elisabethwedstrijd, en de componist, pianist en pedagoog Piotr Lachert. Ze gaf reeds tal van concerten in Europa, de ex-USSR, Bosnië, Canada, Brazilië en Mexico. Mireille Gleizes werkte ook mee aan diverse opnamen voor radio, CD’s en filmmuziek. Haar solo-Cd met muziek van de grootste componisten van de Nieuwe Consonante Muziek werd enthousast onthaald.

Na het concert wordt een drankje aangeboden in het André Demedtshuis, waar er gelegenheid is tot een informele babbel met de artiesten.  Deze maand loopt daar een tentoonstelling van de jonge kunstenaar Isabelle Bossuyt. Ze is van opleiding textielontwerpster. Haar interesse voor textiel is bron voor inspiratie wat betreft kleur en materie in haar schilderijen. Stukken stof worden in haar schilderijen verwerkt en vormen zelfs het uitgangspunt van een werk. Isabelle Bossuyt brengt zowel meer abstracte werken als figuratieve, waarbij elegante vrouwen centraal staan. De vernissage gaat door op vrijdag 3 februari om 20 u.  Het Demedtshuis is open op vrijdag, zaterdag en zondag van 14 u. tot 17 u. en ook op zondagvoormiddag van 10 tot 12 u. Tijdens de week kan de tentoonstelling bezocht worden op aanvraag. Tel. 056/67.32.50 (kantooruren) of 056/60.79.05 (openingsuren).

31-01-2006 om 06:38 geschreven door bernard

Jozef Deleu in “Ons Erfdeel”, 36^e jg, nr 1, 1993, blz 107.

Afscheid van een leermeester

Bij de dood van André Demedts (1906-1992)

           Toen de Vlaamse dichter, romancier en essayist André Demedts zestig jaar werd, heb ik geprobeerd in dit tijdschrift zijn betekenis als cultuurpoliticus onder woorden te brengen (Ons Erfdeel, 10e jg, nr.1, september 1966). Nu hij op 4 november 1992, na een langdurige ziekte, is overleden, is het zinvol te herinneren aan de belangrijke rol die hij heeft gespeeld bij de oprichting van Ons Erfdeel.

            Mijn eerste contact met André Demedts had plaats in 1955, toen ik hem als debutant overstelpte met mijn eerste geschriften. Hij reageerde op de hem zo eigen begrijpende en vriendelijke manier. Ik ontmoette hem voor het eerst in de loop van dat jaar. In een brief van 19 december 1956 schreef hij me dat hij een jonge man zocht die zich los van partijpolitieke overwegingen wilde inzetten voor een nauwer contact met de Frans-Vlamingen. Meteen inviteerde hij me bij hem thuis voor een bijeenkomst van het „Comité voor Frans-Vlaanderen" op 29 december 1956. „Als u dat niets zegt, kom ik er niet meer op terug", schreef hij. Het zei me wel iets, hoewel ik niet vertrouwd was met de toenmalige actie voor Frans-Vlaanderen en evenmin familiale of persoonlijke bindingen had met de Vlaamse Beweging. Misschien heeft het feit dat mijn vader afkomstig was uit Rijsel daarin onbewust een rol gespeeld.

            Op deze bijeenkomst werd mij gesuggereerd contact op te nemen met jonge intellectuelen uit mijn streek en Frans-Vlaanderen in verband met de oprichting van een tijdschrift dat de aandacht zou vragen voor de Frans-Vlaamse problematiek en tevens de culturele samenwerking tussen de Nederlandssprekenden zou bevorderen.

            Samen met vrienden van de studentenclub van mijn dorp ben ik aan het werk gegaan. Het eerste nummer van Ons Erfdeel, dat toen ook nog Notre Patrimoine heette, verscheen in augustus 1957. Het telde twintig bladzijden, de oplage bedroeg 250 exemplaren en het vertoonde verder alle gebreken van een door enthousiaste, maar jeugdige amateurs geredigeerde periodiek. André Demedts schreef er het belangrijkste artikel voor, maar ondertekende het niet. Hij maakte de publikatie van het eerste nummer ook financieel mogelijk. Het avontuur dat ieder tijdschrift is, kon beginnen. Vanaf het tweede nummer traden ook drie Nederlanders toe tot de redactie. De teerling was hiermee geworpen: Ons Erfdeel zou langzamerhand een algemeen-Nederlands cultureel tijdschrift worden.

            Met grote belangstelling en voorzichtig enthousiasme volgde André Demedts dè ontwikkeling en de groei van het blad. Jarenlang verzorgde hij een rubriek „In de rand", waarin hij op pragmatische wijze de noodzakelijkheid van een gemeenschappelijke taal- en cultuurpolitiek voor ons taalgebied aanprees. Tijdens onze maandelijkse ontmoetingen legde hij steeds opnieuw de nadruk op het pluralistische karakter van het tijdschrift. In die dagen was dat, zeker in Vlaanderen, opvallend. Daarom ook heb ik hem bij zijn overlijden „de meest vrijzinnige katholiek" van Vlaanderen genoemd.

            Toen uit het tijdschrift Ons Erfdeel in 1970 de Vlaams-Nederlandse „Stichting Ons Erfdeel" groeide, aanvaardde hij het ere-voorzitterschap van de raad van bestuur.

Meer dan dertig jaar was André Demedts een onbaatzuchtig raadsman en leermeester. Bovendien heb ik hem al die jaren als een fijngevoelige en fidele vriend mogen ervaren. De vreugde om alles wat hij heeft betekend, verleent aan het verdriet om zijn dood de glans van de blijvende dankbaarheid.

jozef Deleu

Hoofdredacteur

Afgevaardigd-Bestuurder „Stichting Ons Erfdeel".

Jozef Deleu in “Ons Erfdeel”, 36e jg, nr 1, 1993, blz 107.

 (met dank aan Jozef Deleu voor akkoord met overname)

29-01-2006 om 00:13 geschreven door bernard

2006 blijkt een jaar te zijn waarin verschillende kunsttakken een grootmeester te vieren hebben. Zo viert de muziekwereld Wolfgang Amadeus Mozart en de beeldende kunsten grootmeester Rembrandt Van Rijn. Op vlak van literatuur vieren we 100 jaar André Demedts. Voor Kortrijk een heel belangrijke figuur. Demedts heeft er gestudeerd, gewoond en is er uiteindelijk ereburger geworden.

Met een uitgebreide boekenstand wil de stadsbibliotheek in Kortrijk dan ook haar steentje bijdragen aan 100 jaar André Demedts. De bibliotheek toont de belangrijkste werken van André Demedts gepaard met een overzicht van Demedts’ volledige oeuvre. André Demedts werd geboren op 8 augustus 1906 in Sint-Baafs-Vijve en woonde tot er tot 1938 op de ouderlijke hoeve “De Elsbos”. Na zijn studies aan het Sint-Amandscollege (1919-1921) in Kortrijk was hij werkzaam op de hoeve.

Demedts studeerde maar een korte periode aan het Sint-Amandscollege omdat de oudste zoon op de hoeve onmisbaar was. Toch is die korte tijd aan het college belangrijk geweest. Als leerling schreef hij al korte teksten en toneelstukjes voor het schoolblad “De Knotse”. In 1937 werd hij leraar aan het H.Hartcollege in Waregem. Het jaar daarop huwde hij en ging hij in Waregem wonen. Op verzoek van directeur-generaal Jan Boon aanvaardde Demedts in 1949 de benoeming tot diensthoofd van de gewestelijke omroep West-Vlaanderen van de toenmalige BRT.

Demedts verhuisde naar de Condédreef 21 in Kortrijk en bleef tot 1971 diensthoofd van de

BRT-radio West-Vlaanderen. Demedts werkte gestaag verder aan zijn omvangrijke oeuvre.

Het werk van André Demedts speelt zich meestal af op het platteland. De personages die hij ten tonele voert zijn meestal nauw betrokken bij hun omgeving en vergroeid met de gemeenschap rondom hen.

André Demedts was een creatieve duizendpoot. Naast proza schreef hij ook jeugdboeken,

theaterstukken en literatuurbeschouwing. De jeugdboeken schreef hij onder het pseudoniem Koen Lisarde. Hij debuteerde in 1929 met de dichtbundel “Jamijnen”. Verder schreef hij ook psychologische romans met een sociaal-religieuze achtergrond zoals “Voor de avond valt”, “De ring is gesloten” en “De levenden en de doden”. Zijn eerste jeugdboek verscheen onder de titel “Ik wil een dappere kerel zijn”.

Demedts was niet alleen auteur, maar ook redacteur van meerdere letterkundige tijdschriften zoals "Ons Erfdeel", "Dietsche Warande en Belfort" en "Vlaanderen". Voor zijn werken ontving Demedts diverse prijzen en onderscheidingen. In 1990 ontving hij de Staatsprijs als bekroning voor zijn hele oeuvre. Na een slepende ziekte overleed André Demedts te Oudenaarde op 4 november 1992.

De boekenstand met het overzicht van het oeuvre van André Demedts (deels uitleenbaar)

bevindt zich vooraan in de volwassenenafdeling van de centrale bibliotheek, Leiestraat 30 in

Kortrijk.

26-01-2006 om 15:35 geschreven door bernard

Gelegenheidsvers

'k Heb Lieze weergezien. Zij stond stil in de regen.

Toen ik haar riep, bewogen haar oren verrast;

zij kwam naar mij toe; vertederd ging ik haar tegen,

zij wreef met haar kop, ruw pakte ik haar manen vast.

Mijn paard, zei ik haar. Zijt gij nog altijd in leven ?

Weet gij nog wel hoe jong en hoe wild gij toen waart ?

En waar, vroeg zij mij, zijt gij tot nog toe gebleven,

waar is het beter voor u, dan hier bij uw paard ?

Ik ben niet thuis, gaf ik toe. Ik leef onder mensen,

ik vermoed dat ik voor hen niet goed genoeg ben;

ik doe wat ik kan; naar 't schijnt zal ik eerlang wensen :

sta mij toe dat ik niets van de mensen meer ken.

Ontdekken en leren is goed; alles verleren

is beter; 't geeft soms de rust die 'k nimmer gewon.

Dan zal ik waarschijnlijk tot u weer kunnen keren,

of zou 't spreekwoord geen waar zijn: na regen komt zon ?

Is alles leugen wat wij ons wijs lieten maken,

is er niets dan geklets en gescharrel om baat ?

Is er buiten geknoei en bedrogen geraken

geen heil voor onze menselijke edele staat ?

Waar gaat gij nog heen, druipend, alleen in de regen,

zoekt gij nog iets dat eens een begoocheling bood?...

Er is maar één waarheid, wij gaan lachend haar tegen,

ach Lieze, mijn beest, er is geen thuis dan de dood.

                         André Demedts

Uit: Verzamelde Gedichten, Uitgeverij Orion, Brugge, 1976.

Ook in Ons Erfdeel, 36e jg, nr 1, september 1993,

naast 'afscheid van een leermeester'  van Jozef Deleu.

26-01-2006 om 14:03 geschreven door bernard

LOF VAN MIJN LAND

LOF ZIJ HET LAND  WAAR IK GEBOREN BEN

EN OOK ZAL STERVEN NAAR GODS WIL

HIER GROEIT GEEN BOOM

HIER LIGT GEEN STEEN

DIE IK NIET KEN

HET LAND IS TROUW

AAN IEDEREEN DIE HET BEMINT

NOEM MIJ EEN VRIEND

NOEM MIJ EEN VROUW

WIER LIEFDE NIET EEN EINDE VINDT

ER IS ALLEEN MIJN LAND DAT BLIJFT

OM IN TE SLAPEN ALS HET LEVEN ZELF

VERLOREN DRIJFT

VERLIEZEN IS ONS LOT

EN DAN VERLOREN GAAN

VRAAG VAN MIJN HART NIET MEER DAN SCHUIM EN AS

IK SCHIMP SOMS OP MIJ ZELF

OMDAT IK ONBEREKENBAAR EN  ONVOLDAAN,

GELIJK EEN KERENDE HERFSTWIND WAS.

DIT LEEDVERMAAK IS SCHRIJNENDER DAN VEEL VERDRIET

NU IK ALLEEN NOG OM MIJ ZELVEN LACH

NIET OM DE DINGEN MEER

EN OM DE MENSEN NIET.

ALLEEN MAAR OM DIEN ANDERE IN MIJ,

DIE ZICH AAN LAND NOCH LUCHT GEWENT

EN ALDOOR AAN 'T VRAGEN BLIJFT

OF ER GEEN ANDER LAND BESTAAT

DAT HIJ VEEL BETER KENT

                       André Demedts

Het gedicht is onderwerp van  de gedenkplaat naast het André Demedtshuis in Sint-Baafs-Vijve

Gedicht is ook geplaatst op www.kortrijkwatcher.be , rubriek "actuele stadsblog" op 22.01.06

23-01-2006 om 00:31 geschreven door bernard

André Demedts werd geboren op 8 augustus 1906. De Stichting van het André Demedtshuis wil dit 100^e geboortejaar luisterrijk opfleuren met een aantal opmerkelijke activiteiten rond het leven en werk van André Demedts. Hij die, zoals hij het verwoordt in zijn gedicht ‘De rozen’, “blij kon zijn om niets”, zou er monkelend-afwijzend bij gestaan hebben.  Monkelend, omdat hij er hoe dan ook veel plezier zou aan beleefd hebben en dankbaar aanvaardend zijn medewerking zou hebben verleend, afwijzend omdat dit nu allemaal toch niet hoefde…
 

Conform aan de levensopvatting van André Demedts dat de mens de hem hier toegemeten tijd in de eerste plaats dient te gebruiken om gelukkig te zijn, wil de Stichting in het Demedtsjaar 2006  zoveel mogelijk mensen laten delen in de vreugde die André Demedts steeds heeft willen overbrengen naar al wie hem onringde. Ooit schreef Demedts : “Wat zijn we zonder levende waarheid? Wat als er geen hart in klopt, als er geen mens achter staat ?”

Een greep uit de activiteiten die op stapel staan en waaraan nu reeds heel wat mensen en verenigingen hun medewerking hebben toegezegd : een toneelopvoering van Anton Cogen, een expositie van beeldende kunstenaars die ook met het woord bezig zijn, de opvoering van een mysteriespel, een poëzieavond met het begeleidende diavoorstelling, en veel concerten. 
 

Het eerste concert in de reeks optredens rond de viering van 100 jaar André Demedts wordt ons gebracht volgende donderdag 26 januari om 20.30 u. in de Sint-Bavokerk door het kamerensemble Contrasts. Het gereputeerde internationale ensemble bestaat uit Katy Sebestyén, Dana Protopopescu, Freddy Arteel en Ervin Schiffer.  Op het programma staat werk  van Jean Baptiste Loeillet (Trio sonate in F dur), Franz Schubert (Adagio en Rondo), Frederic Devreese (Benvenuta suite), Bernard Baert (Divertimento Allegro), Rimsky-Korsakov (Kwartet in Bes). Tickets zijn vooraf te bestellen bij de Culturele Dienst Wielsbeke tel. 056/67.32.50 of via cultuur@hernieuwenburg.be.

Freddy Arteel is één van de Belgische topklarinettisten. Hij was 25 jaar soloklarinettist bij de Filharmonie te Antwerpen en sedert ’77 docent aan het Koninklijk Conservatorium te Gent. Naast het ensemble Contrasts is hij ook verbonden aan het Belgische klarinettenkwartet en het Antwerpse houtblazerskwintet. In 1993 was hij directeur van het Internationale Klarinettenfestival te Gent, met 700 klarinettisten van over de hele wereld.

Katy Sebestyén uit Hongarije is docent viool aan het Koninklijk Conservatorium te Brussel en aan het Conservatorium van Brabant in Nederland. Ze is verbonden  aan het prestigieuze Koningin Elisabeth Kapel. Ze is de oprichter en dirigent van de Sebestyén Strings en een lid van het Haydn String Quartet.  Ook is ze concertmeester van de European Philharmonic Orchestra.

Dana Protopopescu uit Roemenië is een buitengewone pianiste met een schitterende carrière. Ze liet zich ook opmerken door de originele interpretatie van de muziek van de film ‘Benvenuta’ van de Belgische cineast André Delvaux. Momenteel is ze docent aan het Koninklijke Conservatorium te Brussel en is een veelgevraagd concertpianiste in binnne- en buitenland.

Ervin Schiffer uit Hongarije is één van Europa’s grootste altviolisten, pedagogen en kamermuziekcoaches. Hij is docent altviool aan het Sweelinck Conservatorium te Amsterdam en het Koninklijk Conservatorium te Brussel. Daarbij is hij ook verbonden aan de prestigieuze Koninging Elisabeth Kapel. Hij is artistiek directeur van de internationale ‘Cours de Musique’ in Morges, artistiek adviseur van het Sebestyén strijkorkest en coach van het Nationaal Jongeren orkest van Spanje en de Belgische Youth Philharmonic. 

20-01-2006 om 06:31 geschreven door bernard

Op 8 augustus 1906 werd André Demedts geboren op de ouderlijke hoeve "Den Elsbos" op de Drogenbroodhoek in de streek tussen Mandel en Leie. Deze hoeve, waar ook zijn voorouders woonden en werkten, ligt op de grens van Oostrozebeke, Sint-Baafs-Vijve en Wakken. Het land is stil en weids en "vlak als een tafel". André was de oudste zoon van Maurits Demedts en bleef een zwak en ziekelijk kind dat regelmatig afwezig was tijdens zijn lagere schooltijd. Uit dertien bevallingen hield moeder Celesta Vandenhende slechts vier kinderen over: drie zonen en één dochter. Thuis vond hij geen passende speelgenootjes, want zijn broers Paul (1914) en Michel (1922) kwamen door hun verschil in leeftijd hier niet voor in aanmerking. Zus Gabrielle (1909) kreeg kinderverlamming toen ze vier maanden oud was. Deze omstandigheden lagen vermoedelijk aan de basis van zijn aangeboren weemoed en zijn behoefte aan eenzaamheid.

In 1918-1919 liep André Demedts school in de voorbereidende afdeling van het Sint-Lievenscollege in Gent. Hij woonde in Gentbrugge in bij zijn oom Dr. Leestmans. Deze originele man heeft er op zijn manier toe bijgedragen dat zijn neefje voortijdig zijn studie stopzette. Ook op het Sint-Amandscollege in Kortrijk, waar hij later de handelsklassen volgde, bleef André maar twee jaar (1919-1921), ditmaal omdat familie-omstandigheden de oudste zoon op de hoeve onmisbaar maakten. Toch is die betrekkelijk korte tijd in Kortrijk belangrijk geweest. Als leerling schreef hij korte schetsen en toneelstukjes voor het bescheiden schoolblaadje "De Knotse".          

De eerste gedichten van André Demedts verschenen in 1924 in "A verbode's Weekblad" en "Hooger Leven". Naast de arbeid op de hoeve vond hij nog de tijd, vaak 's avonds en 's nachts, om verzen en novellen te schrijven. In 1936 verscheen zijn eerste roman "Het leven drijft".

Het jaar 1937 gaf een beslissende wending aan het leven van de auteur. Na het afleggen van een bekwaamheidsproef werd hij leraar Nederlands en geschiedenis aan de handelsafdeling van het Waregemse Heilig-Harthandelsinstituut. De naam Demedts klonk toen al bij velen bekend in de oren. De leerlingen uit die tijd wisten dat principaal Deweer de ambitie had om zijn jonge college een prominente plaats te laten innemen onder de overige bisschoppelijke colleges. Op gebied van gebouwen, uitrusting, keuken ("'t Vettekot") en leerkrachten genoot Waregem een goede faam. Demedts' onderwijsperiode duurde ruim twaalf jaar. In 1938 trouwde hij met Germaine Ide uit Pittem. Zij kregen twee dochters (Mieke en Hilde) en twee zonen (Maurits en Dirk). Het gezin Demedts vestigde zich in Waregem, eerst in de Karel van de Woestijnelaan en later in de Guido Gezellestraat, literatuur was nooit veraf. Tijdens deze periode schreef hij vier stevige romans, terwijl zijn ervaringen op het college hem stof en inspiratie leverden voor evenveel jeugdboeken onder het pseudoniem Koen Lisarde. Naast zijn schoolse en literaire arbeid engageerde hij zich ook in de jeugdbeweging en het Vlaamse verenigingsleven. In die jaren organiseerde hij ook de eerste "Frans-Vlaamse Dag" en groeide ook zijn belangstelling voor en zijn kennis van Zuid-Afrika en het Zuid-Afrikaans.

Op speciaal verzoek van directeur-generaal Jan Boon aanvaardde Demedts in december 1949 de benoeming tot diensthoofd van de gewestelijke omroep West-Vlaanderen van de toenmalige BRT (Belgische Radio en Televisie). Hiermee brak een derde periode aan in het leven van deze veelzijdige auteur. In de Condédreef 21 in Kortrijk, waar hij en zijn gezin ondertussen woonden, bleef hij werken aan een omvangrijk oeuvre. Sinds 1928 gaf André Demedts op honderden plaatsen in Vlaanderen en soms ver daarbuiten lezingen over de meest uiteenlopende onderwerpen. Wie hem eenmaal had gehoord weet met welke bezieling en emotionele bewogenheid hij steeds het woord voerde en welke charismatische impact hij op zijn toehoorders had.

Tot op hoge leeftijd bleef hij literair actief. Hij schreef verschillende dichtbundels, maar ook essays en monografieën over Hugo Verriest, Stijn Streuvels, Ernest Claes, Johan Daisne, Albrecht Rodenbach, Cyriel Verschaeve en Valere Depauw. (De meeste van deze auteurs waren ook zijn vrienden.) Maar Demedts werd vooral bekend voor zijn ruim 25 romans en 4 jeugdboeken. Het zijn psychologische romans met een sociaal-religieuze inslag, verhalen die zich bijna altijd in het verleden en op het platteland afspeelden en waarin vooral het innerlijke van zijn personages werd uitgediept. Als u daar ook nog de honderden   . ongebundelde bijdragen voor tijdschriften, dagbladen en andere periodieken bijneemt, dan mag Demedts zonder twijfel tot een van de meest verdienstelijke Vlaamse auteurs van de vorige eeuw gerekend worden.

André Demedts werd verschillende keren gehuldigd en onderscheiden. Ook de inwoners van Sint-Baafs-Vijve deden hem alle eer aan. In 1983 werd de oude pastorij, gelegen aan de kerk, als "André Demedtshuis" geopend. Dit huis bevat een Demedtsmuseum en verschillende tentoonstellingszalen. Zeven jaar later ontving hij de Staatsprijs als bekroning voor zijn hele oeuvre. Na een slepende ziekte overleed de auteur op 4 november 1992 in Oudenaarde, hij werd 86 jaar. Hoewel hij in Kortrijk woonde, was het zijn uitdrukkelijke wens om in zijn geboortedorp begraven te worden. Hij rust er op het oude kerkhof rond het Sint-Bavokerkje in Sint-Baafs-Vijve, waar men nog altijd zijn graf en het "Demedtshuis" - op vrijdag, zaterdag en zondag - kan bezoeken.

Bronnen:

Anton Van Wilderode, Ontmoetingen (Literaire monografieën) met André Demedts, 1965, Desclée De Brouwer Brugge

Rudolf Van De Perre, André Demedts, 1984, Stichting Mercator-Plantijn Antwerpen

Ook deze tekst is gebruikt voor twee typlessen in het H.Hartcollege-Handelsinstituut te Waregem. Met dank aan Marc Crabeels.

17-01-2006 om 16:33 geschreven door bernard

Tussen 1943 en 1952 schreef André Demedts vier jeugdboeken. Deze periode valt niet toevallig samen met de periode waarin hij les gaf in het college van Waregen (1937 - 1949). Zijn leraarschap en zijn contact met de collegeleerlingen waren dus een in.s.pinmebron voor het schrijven van deze boeken. André Demedts vond dat schrijven voor de jeugd pas gerechtvaardigd was "als je aan die jeugd ook wat zinnigs te zeggen hebt". Vandaar dat zijn jeugdliteratuur zeker niet tot het avonturengenre kan gerekend worden. Elk boek heeft duidelijk een opvoedende, soms religieuze achtergrond. De hoofdpersonages in zijn verhalen gaan dikwijls gebukt onder tegenslagen en beproevingen (oorlog, dood, ziekte, luiheid, ijdelheid, alcoholisme, communisme,-!..), maar komen door het nastreven van nobele en christelijke idealen (vriendschap, moed, naastenliefde, ...) vaak sterker uit deze crisissituaties. Deze zwaarmoedige thematiek was en is voor jonge lezers zeker niet altijd even aantrekkelijk. Natuurlijk moetje deze boeken in hun tijd situeren: andere tijden andere zeden. Dat maakt dat Demedts' jeugdboeken vijftig jaar geleden toch gretig werden gelezen.

Hieronder een korte bespreking van deze vier boeken:

Ik wil een dappere kerel zijn (1943)

Het eerste (en beste?) jeugdverhaal van André Demedts kende verschillende herdrukken tot in 1964 en zelfs een Franse vertaling in 1945: II n'y a qu'une route.

Voor dit verhaal liet Demedts zich duidelijk inspireren door het collegeleven in die jaren, alhoewel hij er steeds zal voor zorgen nooit letterlijke verwijzingen naar personen of echte namen van collega's te gebruiken. Paul Verschuere is de verwende zoon van een bekend Antwerps advocaat. Om meer mens te worden besluit zijn vader hem naar de derde Latijnse in een internaat in de Vlaamse Ardennen te sturen. De zwaarmoedige en introverte Paul heeft aanvankelijk aanpassingsproblemen, maar bloeit geleidelijk open tot een wilskrachtige idealistische jongeman dankzij de hulp van zijn priester-leraar Van Hansveldt. Bij het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog meldt hij zich als ziekenverzorger, maar wordt in een bombardement dodelijk getroffen en sterft!

Trouw aan hun volk (1944)

Dit tweede jeugdboek speelt zich af aan het begin van de Vrijheidsoorlog (1899 - 1902) van de Zuid-Afrikaanse Boerenrepublieken tegen de Engelsen. De zestienjarige Danie Wessels en de zeventienjarige soldaat Louis Ruitekamp moeten een boodschap overbrengen naar de officieren in de Kaapkolonie. Na een gevaarlijke en spannende tocht lukken zij in deze opdracht. Wie hier tussen de regels leest, vindt verwijzingen naar de Vlaamse (ontvoogdings)strijd. Ook dit boek kende een of meerdere herdruk(ken).

Alle vreugd is eindeloos (1946)

Dirk Van Oosthuyse, de oudste zoon uit een burgergezin, geeft na de paasvakantie zijn studies op, omdat het gezin door de schuld van zijn vader in geldnood verkeert. Dirk voelt zich verplicht werk te zoeken en door toedoen van zijn vriend, de jonge communist Marcel Decraene, wordt hij wever in een textielfabriek in Noord-Frankrijk. Dirk wordt lid van de KAJ en leert Cécile Van Dycke kennen op wie hij verliefd wordt. Dankzij haar goede invloed en zijn ijver en zelfstudie kan hij de situatie in het gezin verbeteren. Dirks geluk wordt slechts door één iets overschaduwd: de ziekte en de dood van Cécile. Dit verhaal kende eveneens verschillende herdrukken.

Voorbij aan de nacht (1952)

Alhoewel Demedts geen leraar meer was toen hij zijn laatste jeugdverhaal schreef, speelt ook dit verhaal zich hoofdzakelijk af binnen de muren van een Zuid-Vlaams college (Waregem?). In het poësisjaar (vijfde jaar) van priesterleraar Herman Van Reyen zitten twee neven: Willem en Dirk Derose. Van karakter zijn ze mekaars tegenpolen, rivalen op het vlak van studie en sport. Door de inspanningen van hun leraar ontstaat eerst een voorzichtige vriendschap, die mede door de ongeneeslijke ziekte van Dirk evolueert naar een hechte vriendschaps- en broederband. Na het (over)lijden van Dirk is Willem een ander mens geworden! Uit dit verhaal zullen wij verschillende fragmenten behandelen die niet zozeer de zware thematiek van het boek weergeven; maar wel een beeld schetsen van het collegeleven in die jaren.

Vanwaar het pseudoniem Koen Lisarde?

De voornaam Koen zal wel verband houden met het type collegestudent dat Demedts voor ogen had en misschien zelf had willen zijn. "Koen" en "koene" werd in die tijd gebruikt als bijvoeglijk naamwoord voor flink, dapper, moedig, ...

Voor "Lisarde" vond ik niet meteen een verklaring. Voorzover ik heb kunnen nagaan in het collegearchief had de Demedts nooit een leerling in klas met die naam. Hij opteerde voor dit pseudoniem om zijn identiteit voor zijn lezerspubliek niet meteen bekend te maken. Ook familieleden van de auteur konden mij niet meteen een verklaring geven voor dit pseudoniem. Het antwoord vond ik uiteindelijk in de biografie die Rudolf Van De Perre in 1984 over André Demedts schreef en waarin de schrijver zelf verklaart: "De naam Lisarde vond ik toevallig te Waregem op een uitstalraam ". De enige winkel in Waregem met deze naam was en is de winkel in rietwaren en hengelgerei aan de Vijfseweg (vroeger Leopold III-laan). De Lisardes zijn al vier generaties lang mandenvlechters van vader op zoon en sinds 1930 is de zaak gevestigd op dezelfde locatie. De huidige uitbater, Etienne Lisarde, herinnert zich nog uit zijn jeugd hoe André Demedts vaak, te voet of met de fiets, voorbijkwam (hij woonde zelfs een tijdje in de Karel van de Woestijnelaan in de buurt); maar hij had er tot voor kort geen weet van dat zijn naam model stond voor de schrijver van vier jeugdboeken.?

(Bronnen:  Rudolf Van De Perre - André Demedts - 1984 - Stichting Mercator-Plantijn Antwerpen)

Bovenstaande tekst is in twee lessen gegoten bij de typlessen in het H.Hartcollege-Handelsinstituut te Waregem. Met dank aan Marc Crabeels, leraar aan het Handelsinstituut te Waregem.

Op het H.Hartcollege - Handelsinstituut te Waregem wordt het André Demedtsjaar herdacht met een tentoonstelling, de samenstelling van een boekje over de schrijver door het 4e jaar Handel en een voordracht in de loop van het jaar door Hilde Demedts, dochter van André Demedts.

16-01-2006 om 20:45 geschreven door bernard

DENKEND AAN ANDRÉ DEMEDTS

    Voor Rudolf Van de Perre

Samenzijn, in vriendschap, onverwoord,

één zijn in gedachten

en één zijn in het woord.

Van een gevuld en rijp seizoen

de zachte naglans zoeken

onder de late zomerzon en tanend groen

en rustig-blij de herfst verwachten.

En even ook de grote vriend bezoeken

die ligt geborgen onder zerk en gras

in aarde nog gedrenkt door Leie en vlas.

Terwijl herinneringen rijzen uit z'n boeken

hem nu terugzien of het gisteren was.

Verwijlen bij z'n beeld in scherp profiel

of, in de gloed van Garciarias ',

bij het bureau waarop hij schreef

in duizendvoud het leven dat het zijne was.

De stilte horen en de echo van z'n ziel

in dit z'n land aan de rivier

met water dat nog blinkt als glas.

En spellend lezen het gedicht in steen

waarin z'n geest blijft leven boven stof en as.

Dan afscheid nemen, woordenloos, in vriendschap één,

verbonden, onverwoord, met al wie met ons is en was.

20-9-93

(1) Pedro Garciarias: Spaans schilder van lyrisch-abstrakte-mystische werken o.m. geïnspireerd door San Juan de la Cruz (1542-1591) en Guido Gezelle. Stelde z'n werken tentoon in het Demedtshuis van 21 augustus tot 21 september 1993. Werd bij de opening, tijdens de viering van 10 jaar Demedtshuis, ingeleid door oud-minister Mare Galle.

10-01-2006 om 16:29 geschreven door bernard

In de zopas verschenen Gemeentelijke informatiekrant van Wielsbeke presenteert het André Demedtshuis al een uitgebreid programma in het kader van “100 jaar Andre Demedts 2006”.  De inwoners van Wielsbeke, Ooigem en Sint-Baafs-Vijve krijgen de informatiekrant tweemaandelijks in de bus. Het nummer 109 van 1 januari 2006 biedt naast informatie en tips van het gemeentebestuur en de gemeentelijke diensten zoals vzw Hernieuwenburg, OCMW, bibliotheek, culturele centra ook ruime aandacht voor sport- en cultuurkalender en het verenigingsleven in de drie deelgemeenten.     

De Juliaan Claerhout-kring verzorgt al jaren telkens twee bladzijden in de infokrant. Dit keer wordt ondermeer de uitgave “Als straten gaan …praten” voorgesteld, een uitgave waaraan ook historicus Michaël Delange van de plaatselijke Heemkundige Kring heeft meegewerkt. Hij geeft hierin een historiek en verklaring van alle straatnamen in Sint-Baafs-Vijve en Wielsbeke. André Demedts is uiteraard ook goed vertegenwoordigd in het straatbeeld. De volgende bladzijde(n) worden steevast voorbehouden aan literaire bijdragen, zeg maar poëzie. Dit keer zijn er twee bladzijden verzen van Inske De Winne, Angelina Van De Moortele,Wouter Vandeginste en vaste waarden Marie-Christine Martens en dokter Roland Debucquoy.

Ons interesseert hier echter de aankondiging van het programma van het André Demedtshuis in het kader van “100 jaar André Demedts 2006”. Hierin zijn al dertien optredens en acht tentoonstellingen in opgenomen.  Het André Demedtsjaar in Wielsbeke wordt ingezet op donderdag 26 januari 2006 met een concert door het Kamerensemble Contrasts om 20.30 u. in de Romaanse Sint-Bavokerk in Sint-Baafs-Vijve. Contrasts heeft een bijzonder talentrijke en internationale samenstelling met violiste Katy Sebastyén (Hongarije), pianiste Dana Protopopescu (Roemenië), Klarinettist Freddy Arteel (België) en Altviolist Ervin Schiffer (Hongarije).

De gezellige Sint-Bavokerk, gebouwd omstreeks 1100 en in de jaren 1910-1920 hersteld in haar oorspronkelijke Romaanse vorm, blijft nog het toneel voor de volgende activiteiten in het kader van het André Demedtsjaar.  Op zondag 5 februari 2006 om 17 u. is er een koffieconcert met Michael Kugel (altviool) en Mireille Gleizes (piano) en op vrijdag 17 februari 2006 volgt een poëzieavond André Demedts. Ook het koffieconcert van zondag 5 maart met het Spirale Piano Trio gaat door in het Romaanse kerkje. Na deze activiteiten kan er worden nagepraat in het André Demedtshuis, de vroegere pastoorswoning die dicht in de buurt ligt. Toegangsticketten aan 8  € voor al deze activiteiten zijn te bekomen bij de Culturele Dienst Wielsbeke tel. 056/67.32.50, cultuur@hernieuwenburg.be.

Op de poëzieavond in het kader van het André Demedtsjaar worden gedichten voorgedragen van André Demedts. Deze avond is een coproductie van de Stichting André Demedtshuis en Leesclub Forum. De selectie van de gedichten gebeurde door Jooris Vanhulle. De voordracht zal wordt gebracht door Jo Decaluwe van Arca Gent. Tijdens de voordracht worden dia’s geprojecteerd met beeldmateriaal van Stefaan Brodelet.  De poëzieavond wordt muzikaal omlijst doro Leen Debode (klarinet) en Artúr Tóth (altviool). Afspraak op vrijdag 17 februari om 20 u. in de Sint-Bavokerk. Misschien best eerst uw ticket reserveren.

Uit het verdere programma rond “100 jaar André Demedts” in Wielsbeke vermelden we nog diverse optredens in Sint-Laurentiuskerk, OC Leieland en de tuin van het André Demedtshuis

tentoonstellingen in het André Demedtshuis. Het André Demedtshuis blijft in januari traditioneel nog gesloten, maar is vanaf februari open. Daar loopt in februari een tentoonstelling van de jonge kunstenaar Isabelle Bossuyt. De vernissage gaat door op vrijdag 3 februari om 20 u. Het André Demedtshuis is open op vrijdag, zaterdag en zondag telkens van 14 tot 17 u. en op zondagvoormiddag ook van 10 tot 12 u.  Tijdens de week kunt u informatie inwinnen op de Culturele Dienst in Wielsbeke (tel. 056/67.32.50) en tijdens de openingsuren is contact mogelijk op tel. 056/60.79.05.

We kunnen ook nog toneelopvoeringen aankondigen op 12,13 en 14 augustus 2006 op podia rond het André Demedtshuis in Sint-Baafs-Vijve. Daar wordt telkens om 18 en 20 u. het werk “De Levenden en de doden” van André Demedts opgevoerd.  Op 7 september is er een erfgoedwandeling rond het André Demedtswandelpad  en JMA Wielsbeke presenteert op zaterdag 23 september Watermusic (Händel) in de tuin van het André Demedtshuis aan de rand van de oude Leie.

06-01-2006 om 15:35 geschreven door bernard

Hulde door Anton van Wilderode bij 70^e verjaardag in Kortrijk :

Gedurende de vele jaren dat ik hem ken en — in de jongste tijd althans — geregeld mag ontmoeten is hij nauwelijks veranderd. Hij kijkt op, de ogen helder onder de zware wenkbrauwen, wijs en weemoedig en toch een beetje ironisch glimlachend en vragend daarna, met de zachte stem waarmee men gedichten leest. Hij luistert gaarne én aandachtig, thans iets duidelijker naar de spreker toegekeerd om hem langs de ' goede kant' op te vangen. Zijn antwoorden zijn altijd bezonnen, — wat niet noodzakelijk 'bezadigd' hoeft te betekenen - want over ideeën en situaties, feiten en toestanden, mensen en meningen heeft hij een persoonlijk oordeel dat soms (wanneer het om levensbeschouwing en idealen, en niet om zijn eigen persoon gaat) vinnig en verbeten geformuleerd wordt. Hij verdedigt wat hij op een onrechtvaardige wijze aangevallen ziet, hij bemint heftig het bedreigde en hij verdedigt menigmaal standpunten die niet direct in de lijn van de voorgekauwde opinies liggen.

 

De boerenjongen, die in 1937 de ouderlijke hoeve verlaat om zich ongehinderd aan zijn literair en algemeen-cultureel werk te kunnen wijden, is ook als leraar en directeur van een radio-instituut zijn rechte weg gegaan, — zonder uitdaging maar ook zonder compromis. Glimlachend, een teken van sterkte. In die veertig jaar is hij iemand geworden die niet meer weg te denken is uit het lange, moeizame en nog niet voltooide proces van ontwikkeling dat ons tot een zelfstandig volk moet voeren. ' Vóór onze dood ! ' zoals hij het in zijn gedicht Vlaanderen al heeft gehoopt.

Vanzelfsprekend beschouw ik André Demedts allereerst als literator, dat is dichter en essayist, romanschrijver en novellist, criticus en chroniqueur, voordrachtgever en mentor. Zijn gehele letterkundig werk (het aantal van zijn als boeken uitgegeven teksten bereikt bijna dat van zijn huidige zeventig levensjaren !) is een queeste of zoektocht naar het geluk, dat slechts in de toekomst of/en in een ander bestaan zal verwezenlijkt worden. Het besef dat wij hier en nu, in de tussentijd, alleen maar scherven en fragmenten kunnen veroveren, dat wij slechts gedeeltelijk gelukkig mogen zijn, vervult hem met melancholie en zielsverdriet (zie vooral in zijn poëzie), maar kan hem de hoop niet ontnemen (lees zijn romans en verhalen) noch ontslaat hem van de moedige moeizame arbeid voor gezin en gemeenschap (denk aan zijn kritisch en essayistisch werk : aan zijn lezingen en spreekbeurten). Want de droom in de verte blijft trekken, — en hij heeft hem naderbij gebracht door stichtingen en inspiratieve medewerking aan velerlei initiatieven, door woord en daad, en vooral door de liefde die hem bij dat alles bezielt en die hij aan zeer velen heeft doorgegeven. Dat toekomstgerichte werk belet hem intussen niet zich te verdiepen in wat het verleden heeft gegeven én heeft te geven. In de schatkamer van zijn benijdenswaardig geheugen én van zijn talloze met zorg bijgehouden notities bewaart hij zoveel merkwaardigs over de geschiedenis van zijn familie, zijn streek en zijn volk dat hij er levenslang uit putten kon om zijn scheppend werk te stofferen met werkelijkheid.

Hij weet veel over oude taalvormen, hij kent gebruiken en gewoonten van vroeger en de mensen uit de tijd achter zijn rug zijn hem bijna even vertrouwd als de levenden die zijn pad kruisen. Hij leeft in, en schrijft vanuit, een diepe verbondenheid. Dit Huldeboek, dat ook een Liber amicorum is in de meest letterlijke zin van het woord, bewijst zijn veelzijdige arbeidzame belangstelling voor zijn land en volk, binnen en buiten de (staats) grenzen : Vlaanderen, Vlaanderen en Frans-Vlaanderen, Vlaanderen in Nederland, Vlaanderen in Europa, Vlaanderen in de wereld.

Het is (gelukkig) veel te vroeg om een balans op te maken. Maar voor mezelf kan ik alvast een vlugge en onvolledige opsomming geven van wat de creatieve kunstenaar André Demedts ons heeft geschonken.

Hij is de dichter van een aantal verzen die tot het geliefde blijvende bezit zullen behoren, als bijvoorbeeld : Je naam, Witte Kerstdag, De avondster, De paarden. Lof van mijn land, Requiem, De kieviten, Gelegenheidsvers, Mak ik ?. In 't gras, — en elke lezer en poëzieliefhebber zal naar eigen voorkeur makkelijk aanvullen.

André Demedts is de schepper van enige romanfiguren die veel vertolken van wat hem en ons bezighoudt in dit beminde onvolkomen bestaan. Ik denk vooral aan Johannes en Hugo Van Leyda (uit Kringloop om het geluk), aan pastoor Ferdinand Bogaerts (uit In uw handen), aan vader en zoon Van Huysse (uit De levenden en de doden), aan meester Van Nieuwenburgh en pastoor Vlaemynck (uit Nog lange tijd), aan Karel en Arnout Gillemijn (uit de romancyclus De eer van ons volk)...

En hij heeft in het eerste deel van deze quatrologie, De Belgische Republiek, in de laatste korte hoofdstukjes 65 tot 69 (waarin hij de uiterste dagen en dood verhaalt van Karel Gillemijns dochter Maria) een uniek stuk proza geschreven dat pulseert van mannelijke tederheid, intense inleving en groot vormvermogen. Al wie deze bladzijden leest zal het boek uit de handen leggen met het besef dat hij of zij kennis mochten maken met de evocatie van een mens, een bestaan en een noodlot dat men zich slechts uit de boeken van de grootsten herinnert. Het dappere ongelukkige boerenmeisje Maria, dat tegen de wil van haar moeder maar met het gedoogzaam medeweten van haar vader, de geliefde is geworden van boever Djaak Van der Velde, sterft aan tering. Terwijl zij volgens de aloude gebruiken wordt ' afgelegd ' zit vader Karel Gillemijn in de schemerende koestal, bij de snuivende en herkauwende dieren, — beladen met al het verdriet van de wereld. Hij vecht er zijn eenzaamste strijd uit en gaat dan, dapper tegen beter weten in, naar haar doodsbed op de voutekamer. Goede avond, Maria. Wij die over moeten blijven zullen je nooit vergeten, want alles wordt onvergelijkbaar anders en armer zonder jou.

Woorden én waarden. Het literaire én overige werk van André Demedts ontstond uit eenzelfde bezieling, eenzelfde trouw, eenzelfde illusieloze moed en eenzelfde liefde. Zijn leven is een opus magnum dat ons met genegenheid en trots vervult. Hij schrijft verder, hij werkt verder. Tussen de hoeve Den Elsbos, waar hij geboren werd, en het witte huis in de Condédreef te Kortrijk, waar hij thans in 1976 woont, ligt een bestaan dat evenveel betekenis heeft voor ons volk als voor de man die het doorleefde. Hij moge weten — in deze adempauze tussen werk en werk — dat wij hem dankbaar zijn. 
 

(Anton van Wilderode, Huldeboek André Demedts, Davidsfonds Kortrijk n.a.v. 70ste verjaardag)

02-01-2006 om 23:20 geschreven door bernard

Neen, we zijn André Demedts nog niet vergeten... Hij leeft nog verder in alles wat  hij heeft op gang gebracht . Daar horen KFV, Ons Erfdeel en andere culturele initiatieven zoals de André Demedtsprijs zeker bij.  Mensen, die door zijn bezielende persoonlijkheid werden geïnspireerd,  zetten zijn cultureel levenswerk verder.  Hij was echter zoveel meer dan een veelzijdig en bekroonde schrijver-dichter, ondermeer in 1990 onderscheiden met de Driejaarlijkse Staatsprijs.  De traditie wil dat grote culturele figuren, en daar hoort André Demedts (Sint-Baafs-Vijve 8 augustus 1906- Oudenaarde 4 november 1992) zeker bij, speciale aandacht krijgen tijdens hun 100e geboortejaar.  Het wordt dringend tijd om het André Demedtsjaar 2006 voor te bereiden!

Achter zijn beminnelijke, eenvoudige persoon stak vooral een sterke leidersfiguur, die zich gans zijn leven onvermoeibaar heeft ingezet voor de Nederlandstalige cultuur.  We zouden hem een cultuurpoliticus kunnen noemen waarin we het onderdeel ‘politicus’ dan invullen als een voorbeeldig werker, begenadigd inspirator, rechtlijnig en helder denker, die gedreven door het algemeen belang van alle geledingen van de bevolking en met visie op de toekomst, de juiste beslissingen neemt.

Als echte Vlaming was hij een werker en dan denken we niet direct aan  zijn hard labeur op het veld toen hij landbouwer was op de ouderlijke hoeve “Den Elsbos”.  Wat hij ons heeft nagelaten aan boeken, literaire kritieken en andere publicaties in uiteenlopende tijdschriften, is indrukwekkend. Daarbij kwamen nog zijn duizenden voordrachten,  feestredes, spreekbeurten en gelegenheidswerkjes.  Daarnaast waren er nog zijn beroepsbezigheden als leraar in het Heilig-Hartcollege en als directeur van de West-Vlaamse radio-omroep in Kortrijk. In verband met die laatste functie zijn er nog zijn minder belichte luisterspelen, zijn gelegenheidsopstellen voor de radio (zoals bv bij de 75e verjaardag van Ernest Claes) en zijn inbreng in literaire programma’s.

Toch moet er meer zijn, dat mij, als bescheiden “werkmens” met een beperkte literaire bagage, drijft om mee aan de kar te trekken om 2006 uit te roepen tot een André Demedtsjaar.  Die weinige keren dat we hem hebben meegemaakt als “cultuurpoliticus” bij een voordracht van het Davidsfonds, een Frans-Vlaamse Cultuurdag of een officiële plechtigheid hebben bij mij een blijvende stempel gedrukt.  Zijn medewerkers als Luc Verbeke, Jozef Deleu e.a. of de biografie van Rudolf van de Perre kunnen beter getuigen van zijn inspirerende verdiensten.  Zijn opname bij de eeuwwisseling in de lijst van de honderd meest verdienstelijke Vlamingen van de eeuw is een duidelijke aanwijzing voor de erkentelijkheid van de bevolking voor het cultureel levenswerk van André Demedts.

Wat mogen we concreet  verwachten van het André Demedtsjaar?   We weten al van plannen voor een tentoonstelling in Waregem, waar André Demedts ereburger is.  In het Heilig-Hartcollege zijn voor volgend jaar activiteiten in voorbereiding om de nodige aandacht te geven aan zijn vroegere leraar.  Het stadsarchief  in Waregem beschikt  ondermeer nog over heel wat materiaal van de grote André Demedtstentoonstelling van 1996, die wellicht in 2006 navolging krijgt.  André Demedts is ook ereburger in Kortrijk en Wielsbeke en ook daar zijn de burgemeesters Stefaan Declerck en Lambrecht op de hoogte van het 100e geboortejaar van hun ereburger.

De burgemeesters George Lambrecht (Wielsbeke),  Stefaan Declerck (Kortrijk) en  Yolande Dhondt (Waregem) hebben vorig jaar trouwens ook al met een  aanbevelingsbrief de aanvraag bij de dienst Filatelie van de Post ondersteund om in 2006 een postzegel te voorzien naar aanleiding van het André Demedtsjaar. Ondermeer ook minister-president Yves Leterme ondersteunde de aanvraag, maar de verwachte steun door het kabinet van minister Anciaux van Cultuur bleef spijtig genoeg achterwege. Of die weigering het project voor de officiële uitgifte van een André Demedtszegel uiteindelijk heeft gekelderd konden we nog niet achterhalen.  Misschien kan de minister zich beter informeren over  het pluralisme van André Demedts en  zijn verdiensten voor de Nederlandse taal, om alsnog zijn steun te betuigen aan het André Demedtsjaar 2006…

We hopen vruchtbare aarde te vinden voor deze kiem, die moet uitgroeien tot een waardige herdenking van André Demedts in 2006, zijn 100e geboortejaar…

(we willen hier niet alleen André Demedts in herinnering houden, maar ook een overzicht bieden van de activiteiten gedurende dit André Demedstjaar)

29-12-2005 om 00:00 geschreven door bernard