De Sint Antoniusstraat (Toontjesstroate in de volksmond) is een volkse buurt die loopt van de Zwevegemsestraat naar de Tuighuisstraat, ze werd aangelegd omstreeks 1875 en was tot 1920 doodlopend, is doorgetrokken met de aanleg van de Tuighuisstraat in 1925. Bebouwd met arbeidershuizen.
In de 19de eeuw heersten er vaak epidemieën. Er was gebrek aan lucht en de politie kon er moeilijk toezicht houden. De huizen waren overbevolkt. In 1875-1876, werden 75 arbeiderswoningen opgetrokken in opdracht van A. Vuylsteke en J. Ducaté. In 1900 waren er 117 huizen met 638 bewoners. De buurt werd destijds ook geplaagd door de gesel van het alcoholisme. Vóór W.0.1 durfden de burgers niet door de straat wandelen wegens de scheldwoorden die ze naar het hoofd geslingerd kregen. Hugo Claus heeft in zijn boek “Verdriet van België'' weinig lovende woorden over voor de bewoners uit die jaren :
"Hij kwam langs de Toontjesstraat waar het slecht volk woont dat leeft van de Openbare Onderstand en al dat geld verdrinkt, de vrouwen zaten op de drempel met kinderen vol schurft, een eeuwige schande dat straatje zo vlak bij de kerk van de Heilige Antonius waar ze nooit naar binnen gaan, tenzij om te vluchten als de politie hen achtervolgt. Louis keek vol afgunst naar de ravottende jongens met hun rauwe grote mensenstemmen, kolengruis in hun oren en wimpers, zij schopten op een bal van papier en touw, zij vloekten."
Foto : De Groeningespaarders op het podium in de straat. Ze hadden hun eigen vlag, welke ook gebruikt werd als vlag van de straat en de kermis. Het was toen ook de mode enkele geüniformeerden er bij te betrekken, er bestond daar geen standaard in en het was een samenraapsel van allerlei oude uniformen.
In 1887 speelde zich een drama af, toen Arthur Boutens in een aanval van depressie ging neerzitten voor een kanonnetje dat hij op tafel had gezet. Met een lucifertje stak hij het vuur aan het buskruit. Afschuwelijk verminkt gaf hij spoedig de geest.
Foto : Het bestuur en de verantwoordelijken van de straatkermis op een podium. Ondanks het feest was keken ze allen ernstig op de foto, het was dan ook een plechtige aangelegenheid. Centraal de straatburgemeester in uniform. Verder twee geüniformeerde “garden”, de linkse met ferme knuppel aan de hand. Links van de foto, kinderen die proberen een glimp op te vangen van de fotograaf. Bovenaan, kinderen die reikhalzend uit de venster mee genieten.
Tot in de jaren zestig vormden de herbergen van de Sint-Antoniusstraat het centrum van de jaarlijkse buurtkermis van oktober. Zo was er op 6 oktober 1962 prijskaarting in de cafés “De Lustige Vrienden”, De “Muizenval”, “De Rust der Wevers” en “Arsenal”. Op 7 oktober schreven de duivenliefhebbers in het café “de Lustige Vrienden” zich in voor de duivenvlucht uit Reims. Verder werd en een zangcrochet georganiseerd, een konijnenjacht en een catchwedstrijd tussen “de Beul van Parijs” en “de Beul van Chicago”. Ondertussen was er een gezellig samenzijn voor vrouwen in de cafés “Rust der Wevers” en “de Lustige Vrienden”.
Foto : De bewoonsters van de straat als een groep zigeunervrouwen. Achteraan twee mannen, een dandy met buishoed en een zeeman. Enkele vrouwen rookten toen blijkbaar al een joint. Geslaagde foto. (Foto Berteele Jozef.)
De Sint-Antoniusstraat stond bekend voor haar wijkkermis. Deze greep plaats op de eerste zondag van oktober. Er werd een wielerwedstrijd georganiseerd rond de tuinwijk. Er waren ook wedstrijden in het zakkenlopen, mastklimmen, trottinettenkoers voor verklede vrouwen, valiezenkoers, koffiebal, vuurwerk, enz. De belangrijkste gebeurtenis was het afhalen van de wijkburgemeester, die in een open koets in de stad rondgereden werd. Deze wijkkermis werd afgebouwd en verdween in de jaren 1950-60.
Foto : 1948 - Een van de gekendste foto’s en reeds veel gebruikt in naslagwerken. Het koffiebal van de straat. Getrokken aan de ingang van de cité naast de herberg “De rust der werklieden”. Op de tafel diverse koffiekannen , maar ook hier en daar en fles “korte drank” en vrouwen met een druppel in de hand. De mannen mogen zich niet moeien en houden zich onledig tegen de gevels van de huizen. De meeste vrouwen waren op hun “savatten”, ze waren dan ook thuis. (Foto Berteele Jozef.)
Zowel Kamiel Lecluyse als Germain Hellin bewaren goede herinneringen aan het kapelletje (beeld van de H.-Antonius met opschrift “ St Antonius 1898 ''), dat een volle eeuw aan de gevel van het huisnummer 42 hing en enkele jaren geleden verdween. "Paul Theirlinck maakte het en juffrouw Nathalie Steyt schonk het in 1898 aan de buurt, vertelt Germain Hellin. Juffrouw Steyt had 99 huizen en zij mocht er geen 100 hebben, voor de belastingen.
Foto : Vrouwen en kinderen aan een gevel. De vrouwen hebben elk een lepel in de mond ?
|