De vergeten verjaardag
|
Er zal hoe dan ook nog ontzettend veel onderhandeld moeten worden over de uitvoering van de staatshervorming. Daardoor is het communautaire hoogspanning verzekerd tot vlak vóór de verkiezingen van 2014. De N-VA kan er enkel maar wel bij varen. En als de regering dan toch zou slagen in de bovenmenselijke prestatie om vóór 2014 de top van de col te bereiken, dan zal daar niet veel publiek staan om te applaudisseren. De kortstondige hoerastemming rond de staatshervorming is omgeslagen in argwaan en scepsis.
|
Er zijn zo van die verjaardagen die men het liefst van al
onopgemerkt voorbij laat gaan. De eerste verjaardag van het institutionele
akkoord (11 oktober 2011) was er zo een. Natuurlijk werd die gebeurtenis
overschaduwd door de lokale verkiezingen. Maar toch kan men er niet omheen dat
de jubelstemming rond het akkoord vandaag helemaal is verdwenen.
De euforie flakkerde een laatste keer op toen de koning
publiek de BHV-wetten ondertekende, op 19 juli. Die groots opgezette ceremonie
was een bizarre gebeurtenis waarvan er maar één precedent bestaat: de
ondertekening door Albert van de nieuwe Grondwet, in februari 1994. Toen werd
een punt gezet achter een langdurige en omvattende staatshervorming, die in
1988 was ingezet. Ook de plechtige ondertekening in juli van dit jaar kwam over
als de finale bekroning van de staatshervorming. En misschien was dat ook de
stille hoop van veel Franstaligen. Want het weinige waar zij vragende partij
voor waren (de herfinanciering van Brussel en de Communauté Métropolitaine), dat
hebben ze grotendeels binnen. Geen wonder dat ze op 19 juli de kroon op het
werk lieten zetten door de koning.
Stand van zaken
Waar staan we vandaag? De eerste fase van de
staatshervorming is helemaal achter de rug. Voor de tweede fase (hervorming
Senaat en samenvallende verkiezingen) zijn de wetsvoorstellen ingediend.
Hiermee heeft de regering onmiskenbaar een paar moeilijke cols genomen. Maar nu
komen de Alpenritten, met twee loodzware cols buiten categorie: de
bevoegdheidsoverdrachten en de financieringswet.
BHV was kinderspel in vergelijking met die uiterst complexe
aangelegenheden. Bovendien is het institutionele akkoord op veel punten extreem
vaag. Het beste voorbeeld daarvan is de splitsing van de kinderbijslag, de
grootste Vlaamse trofee bij de onderhandelingen. Het akkoord zegt niets over
wat er moet gebeuren met de verschillende kinderbijslagfondsen. Wordt de
kinderbijslag uit de sociale zekerheid gelicht? Of wordt dit overgelaten aan
elk van de drie gemeenschappen en de COCOM in Brussel? En is dit technisch wel
mogelijk? En wat met de vereiste dat de uitkeringen voor loontrekkenden en
zelfstandigen eerst moeten worden geharmoniseerd? Boze tongen beweren dat het
een bijna onmogelijk huzarenstukje wordt om die splitsing effectief te
realiseren. Sterker nog, sommigen aan de onderhandelingstafel zouden zich
daarvan maar al te goed bewust zijn geweest
Er zal hoe dan ook nog ontzettend veel onderhandeld moeten
worden over de uitvoering van de staatshervorming. Daardoor is het
communautaire hoogspanning verzekerd tot vlak vóór de verkiezingen van 2014. De
N-VA kan er enkel maar wel bij varen. En als de regering dan toch zou slagen in
de bovenmenselijke prestatie om vóór 2014 de top van de col te bereiken, dan
zal daar niet veel publiek staan om te applaudisseren. De kortstondige
hoerastemming rond de staatshervorming is omgeslagen in argwaan en scepsis.
Niemand gelooft nog dat de waslijst van verhakkelde en
disparate bevoegdheden echte beleidshefbomen zal opleveren voor Vlaanderen. Het
Leuvense onderzoeksinstituut Vives toonde recent zwart op wit aan dat de
transfers nog zullen stijgen met de nieuwe financieringswet. Zelfs
Groen-parlementslid Luckas Vander Taelen, niet bepaald een flamingantische
diehard, was een paar weken geleden erg kritisch voor het akkoord (Knack 3
oktober). Volgens hem zijn de Vlaamse onderhandelaars dom geweest om de
herfinanciering van Brussel te koppelen aan de splitsing van BHV, en niet aan
structurele hervormingen.
Catastrofe
Veel eer valt er niet meer te halen met deze
staatshervorming. Het is een blok aan het been van de regering. Zeker na het
Ford-debacle is het alle hens aan dek om een krachtig economisch beleid te
voeren. Daarop zal de regering worden afgerekend in 2014. In die omstandigheden
moet de verleiding groot zijn om het institutionele akkoord te laten voor wat
het is en alles op het economische beleid te zetten. Maar dat is even goed
politieke zelfmoord. Het afblazen van de staatshervorming zou een enorme afgang
zijn voor de Vlaamse regeringspartijen. De hele boel in de diepvries stoppen
had heel misschien nog gekund tot half juli. Maar nu hebben de Franstaligen hún
buit binnen, met koninklijke handtekening en al. Het lijkt geen goed idee om de
match vroegtijdig stop te zetten vlak nadat de tegenpartij heeft gescoord.
De Vlaamse regeringspartijen hebben zich dus in
een onmogelijke situatie gemanoeuvreerd. Ofwel verliezen ze omdat ze de kelk
van de staatshervorming tot op de bodem leegdrinken. Ofwel omdat ze dat niet
doen. Dat is laveren tussen de zeemonsters Skylla en Charybdis.
Staatshervorming of geen staatshervorming, in beide gevallen wenkt de
electorale catastrofe.
Bart Maddens, politoloog KU Leuven.
|
