Jezus sprak:"wie mij ziet,ziet de Vader" En ook: "Wat staart gij naar boven?" Onder de mensen is God te zoeken, in U en in Mij. Nergens anders. Draag het Idee God uit in je eigen omgeving. dat is een opdracht aan het wezen mens.
Godsbeelden
de mens als beeldhouwer van god
03-05-2006
De God van Job
Wie heeft er nooit gehoord van Job ? Job, die als het ware de vertegenwoordiger is van ellende en lijden. Die bovendien tot de bedelstaf werd veroordeeld en een wel zeer arm bestaan moest leiden. De uitspraak, "zoals arm als Job" komt hier vandaan. We kunnen over Job en diens belevenissen lezen in het Oude Testament, in het Boek Job. Het gaat in dit verhaal over het beeld van God. Job heeft een bepaald beeld van Hem maar ook zijn vrienden hebben hun beeld van God. Het boek is vermoedelijk geschreven tussen 500 en 200 V.CHR. Het is natuurlijk de schrijver van het boek Job die worstelt met het beeld van God, dat in die tijd bestond. Lijden en ellende stonden voor zonden. Je kreeg niet zomaar iets naars en vreselijks over je heen, dan moest je in de ogen van God wel behoorlijk gezondigd hebben. Althans zo dacht men in die tijd. Maar de schrijver van het boek Job kan dat niet helemaal plaatsen. Wat doet hij ? Hij voert iemand op, Job, die niemand kwaad doet en onberispelijk leeft en ook nog eens welgesteld is. Satan bij God op bezoek, zegt dan dat Job zich wel anders tegenover God zal gaan gedragen als hem alles wordt afgepakt. Stel hem maar op de proef zegt God dan tot Satan en aldus doet Satan. De vrienden staan voor het tradionele denken, waar ellende is, is schuld en zonde . God straft niet zomaar. Job staat als voorbeeld van de mens die beproefd wordt en aan God vraagt waar heb ik dit nu aan te danken? Ik heb altijd goed geleefd en de Heer gediend en toch krijg ik alle ellende van de wereld op mij. Het Godsbeeld van de schrijver is onderhevig aan zijn filosofie over wereld en mens en de plaats van God daarin. Waarom is er lijden in de wereld en waar komt dat vandaan. In feite komt hij er niet zo goed uit. Maar hij stelt wel de kwestie aan de orde. Uiteindelijk komt het met Job allemaal weer goed maar worden de vrienden van Job door God veroordeeld vanwege wat zij over God gezegd hebben. Het tradionele Godsbeeld van de schrijver is in ieder geval aan het wankelen gebracht.Zo vanzelfsrekend is het niet lijden en zonden te verenigen en terug te voeren op de almacht van een God.
In hoeverre is er ook nu nog sprake van schuld en boete, van lijden en zonde en een God die zich daar nadrukkelijk mee bemoeit? Ik denk dat het beeld van God veelal nog verbonden wordt met lijden en dood, armoede en nood, schuld en boete en dergelijke zaken. Zie je die verbinding vaak niet in overlijdensadverteties, in gebeden en preken?
Als God niet meer dan een woord is en beeld is van de mens, wat betekent dan de dood voor ons? Is er dan geen verrijzenis? Bestaat er dan geen hemel of paradijs in het hiernamaals? De filosoof Feuerbach(1804-1872) stelt dat als je dood bent, je komt te verkeren in de staat van voor je geboorte. Met andere woorden je weet niets meer van de geschiedenis die verder gaat zonder jou, net zo min als voor dat je geboren werd. Het volledige niets. Voor deze filosoof betekent de dood het einde van je leven. Godsdienst is slechts een hinderlijke droom van de mensheid. Het hindert je in je eigen werkzaamheid. De mens moet uit die droom ontwaken om aan datgene te beginnen wat hij door de godsdienst alleen in zijn verbeelding bewerkstelligt. In het geloof aan zijn God laat de mens nu veel over aan die God. Feuerbach zegt het zo:"wat hij zelf( de mens) niet is, maar wat hij wenst te zijn, dat stelt hij zich in de goden als werkelijk bestaande voor. En even verschillend als de wensen en verlangens zijn, zo verschillend zijn ook de goden". Is dat zo? Is het waar dat de goden van de verschillende godsdiensten niet meer zijn dan onze eigen onvervulde wensen en verlangens? Als dat zo is dan kunnen we met diezelfde Feuerbach ook stellen dat het dan niet meer gaat om het zijn of niet-zijn van God maar om het zijn of niet-zijn van mensen. "Niet daarom, of God met ons één is van wezen of geheel verschillend is - maar daarom, of wij mensen aan elkaar gelijk zijn of van elkaar verschillen; niet daarom, hoe de mens voor God - maar hoe hij bij de mensen gerechtigheid vindt; niet daarom,of wij in het brood het lichaam van de Heer genieten - maar daarom dat wij het brood voor ons eigen lichaam hebben; niet daarom, dat wij aan God geven wat Gode is, en de keizer wat des keizers is - maar daarom, dat wij eindelijk de mensen geven wat des mensen is..." Kortom: werken aan ons zelf in plaats van tot de goden bidden dat zij ons gelukkig maken en bevrijden van ellende. Maar heeft God dan helemaal geen bestaansrecht meer, ook niet binnen onze fantasie? Ook niet als een verhaal of mythe? Ook niet als onvervulde wens of verlangen? Ook niet als de Wegwijzer, die richting aan ons leven kan geven? Of mogelijk zelfs als een soort Politiek-Programma? Verhalen over God, over Diens wil en dergelijke als een soort programma voor een door ons op te bouwen ideale wereld? Wat kunnen we nog met het woord God?
Een van de beelden die we van God hebben is dat Hij de schepper is van hemel en aarde. In allerlei geschriften van de wereldgodsdiensten treffen we scheppingsverhalen aan. In Het Oude Testament treffen we zelfs twee verhalen aan over het ontstaan van de aarde en de mens als hoogste wezen. In genesis hoofdstuk 1 van vers 1 tot en met hoofdstuk 2 vers 4a vertelt de schrijver het ontsaan van alles in 7 dagen en dan rust God uit van alle vermoeienissen. Dat is het zeven-dagen verhaal. Lezen we verder, dan volgt van hoofdstuk 2 vers 4b tot het einde van het hoofdstuk 3 een nieuw scheppingsverhaal, het paradijsverhaal met de val van de eerste mensen. Het eerste verhaal stamt van ongeveer de 6de eeuw voor Christus en het paradijsverhaal, dat veel ouder is,van ongeveer de 9de eeuw voor Christus. In beide verhalen gaat het erom dat God de schepper is van al wat bestaat en dat Hij zag dat alles goed was. Maar zo gauw de mens verantwoordelijk wordt gesteld over die schepping gaat het mis. In feite gaat de schrijver uit van de dagelijkse realiteit De mens maakt een puinhoop van de schepping en is geen goede rentmeester over wat hij als het ware in de schoot geworpen kreeg, om niet. De schrijver worstelt met dit gegeven en omdat hij heilig in de goedheid van God gelooft ( zijn Godsbeeld ) geeft hij in een mytisch verhaal de mens de schuld. De mens wil in zijn hoogmoed zijn als een God.
Zo is het nog steeds. Gelovigen zien God als de Algoede en de mens als een zondig wezen. Toch zouden we de vraag eens moeten stellen of er een dergelijk God bestaat. Eigenlijk is het meer een filosofische vraag, die ik stel: kan vanuit het Oneindige en het Algoede het eindige en zondige ontstaan. Met andere woorden, kan vanuit een dergelijk Wezen het eindige en gebrekkige voortvloeien zonder dat hij in zijn Wezenlijkste Zijn wordt aangetast?
Het woordje God, met een hoofdletter, komen we dagelijks tegen. We spreken het uit als we bidden, lijden en ook wel als we vloeken. Het woord komen we in alle talen tegen, in bijna alle godsdiensten en hun geschriften, zoals de bijbel, de koran en de veda's( van het hindoeïsme). We komen het woord God, Alllah, Brahma ook vaak tegen kranten en tijdschriften. Kortom:God is dagelijkse actualiteit. Hij maakt deel uit van onze geschiedenis en maatschappij. Hij wordt geannexeerd door mensen die geloven, door kerkelijke instituten en zelfs door fanatieke terroristen die Zijn Naam gebruiken om anderen het zwijgen op te leggen. Zo wordt God ook aangeroepen in tijd van nood en lijden en bedankt men hem voor al het goede. En de uitdrukking God loont het goede en straft het kwade is ons ook niet vreemd, evenals God heeft gegeven en God heeft genomen. Bestaat een dergelijke God nu werkelijk of zijn het beelden van ons mensen die God tot God maken? Heeft God ons geschapen naar Zijn Beeld en Gelijkenis of is het toch meer dat wij mensen God scheppen naar ons beeld en gelijkenis. Moeten we de bijbel bijvoorbeeld zien als een boek met veel prachtige verhalen,die ons in mythische vorm vertellen over hoe mensen hun wekelijkheid beleefden? En daar interpretaties aan gaven. Of is de bijbel een door God zelf geschreven woord met gebruik van de menselijke hand? Wie was er het eerst God of de mens?
Ik ben geneigd te zeggen dat de mens er het eerst was en toen God en dat in de geschiedenis van ons bestaan wij de beeldhouwer zijn geworden van de vele godsbeelden. Wij zijn dan gaan aanbidden dat wat we zelf hebben opgericht, een soort gouden kalf.
In naam van het gouden kalf waren er de inquisities, de heilige oorlogen, terroristische aanslagen, brandstapels voor heksen en ketters, schisma's binnen godsdiensten, en wat al niet meer.
Zou de wereld er beter uit zien zonder godsdienst en kerken?
De filosoof Immanuel Kant: Jezus Christus is een idee of ideaal of voorbeeld, die of dat gepersonificeerd is. De historiciteit van deze persoon is overbodig en zelfs schadelijk. Jezus verpersoonlijkt het ideaal van de menselijke zedelijke volmaaktheid. Geloven is dan primair een handelen pas daarna een "wetën".
Wie heeft er nooit gehoord van Job ? Job, die als het ware de vertegenwoordiger is van ellende en lijden. Die bovendien tot de bedelstaf werd veroordeeld en een wel zeer arm bestaan moest leiden. De uitspraak, "zoals arm als Job" komt hier vandaan.
Als God niet meer dan een woord is en beeld is van de mens, wat betekent dan de dood voor ons? Is er dan geen verrijzenis? Bestaat er dan geen hemel of paradijs in het hiernamaals?
Het woordje God, met een hoofdletter, komen we dagelijks tegen.
