Een hoofdstuk apart: Auschwitz

Zoals ik al vroeger vermelde niet echt iets voor mij. We zien zo al miserie genoeg wanneer we de TV aanzetten voor de nieuwsberichten En toch heb ik me laten meeslepen en het bezoek van Auswchwitz ‘ondergaan’. Normaal zou Birkenau volgen maar na een rondleiding van vier uur is een mens zo onderste boven dat de rest er niet meer bij kan.

Auschwitz was een concentratie- EN vernietigingskamp en wat daar nu getoond wordt tart elke verbeelding. Het begon al met een film over de gewelddadigheden waarbij ik dacht ‘dat is genoeg’ maar dat was nog maar een begin en na de rondleiding komen er zoveel vragen en gevoelens naar boven dat men gaat twijfelen over de geaardheid van velen onder de bevolking.

Wat krijgt men daar nu allemaal te zien en te horen?

Het kamp, een vroegere legerkazerne, werd in 1940 uitgebreid door Poolse gevangenen maar bleek al vlug te klein. Door alweer die gevangenen, die aan een onmenselijk tempo moesten werken, werden er spoedig op alle gebouwen een verdieping bij opgezet en nog tal van andere barakken bijgebouwd. Een deel van die gebouwen werd door de SS, vóór de inname door de Russen, volledig vernield om de sporen van hun misdaden uit te wissen Enkele barakken en objecten die zeer bepalend zijn geweest in de geschiedenis van het kamp zijn op de oorspronkelijke plaats gereconstrueerd en die hebben we bezocht.

In het vroegere Auschwitzkamp gingen de gevangenen dagelijks door een poort naar buiten om te gaan werken Boven die poort stond het cynische opschrift ‘Arbeit macht frei’ en daar begint de rondgang.

Het was het grootste concentratiekamp van de nazi’s. Niet alleen voor Poolse gevangenen maar ook voor mensen van andere nationaliteiten en jawel, ook 25 000 Belgen werden naar hier gedeporteerd. Er is dan ook een ganse afdeling van de tentoonstelling daaraan gewijd.

De meeste joden die naar het kamp gedeporteerd werden, stierven direct na aankomst in de gaskamers en dit zonder geregistreerd te worden. Vandaar dat het zo moeilijk is om vast te stellen hoeveel mensen er juist vermoord zijn. Schattingen van anderhalf miljoen worden genoemd.

Velen onder hen arriveerden daar in de overtuiging dat ze zich in Oost-Europa mochten gaan vestigen en men bood hen werk aan in verzonnen bedrijven. De tot vernietiging gedoemden beseften dit niet en brachten alle kostbare spullen van thuis mee. Hun reisafstand bedroeg vaak meer dan 2 400 km en gebeurde in gesloten, verzegelde wagons waarbij onderweg geen voedsel werd verstrekt. Na 7 tot 10 dagen onderweg te zijn gebeurde het dat, bij het openen van de wagons kinderen en ouderlingen dood uit de wagens vielen. Misschien lelijk van mij om te zeggen maar dat zijn diegenen waarvan de lijdensweg het kortst geduurd heeft. Dadelijk werden hun kostbare spullen in beslag genomen en naar Duitsland gestuurd of opgeslagen.

Bij de rondleiding hebben we de gruwelijkste dingen gezien. Op het model van de gaskamer zijn mensen te zien die op weg zijn naar een onderaardse ruimte waar ze zich moesten uitkleden. Ze waren rustig want de SS’ers hadden beloofd zich te kunnen wassen . Maar ze werden naar een tweede onderaardse ruimte gedreven die sprekend leek op een echte badruimte. Aan het plafond waren de sproeikoppen waar echter nooit water uitgekomen is maar wel Zyklon verspreidde, een uiterst giftig gas. De mensen stierven binnen de 15 à 20 minuten. Van de omgebrachten roofde men hun gouden tanden, knipten men hun haar af en namen hun ringen en oorbellen af alvorens ze naar de crematoriumovens gingen. Van dat alles zijn er foto’s te zien die je van je ganse leven niet meer vergeet. De producent van dat gas verdiende op 3 jaar tijd daarmee 300 000 DM. Had die mens dan geen eergevoelens of is het dan toch zo dat alles wijkt voor geld!

Van dat menselijk haar werd in Duitse bedrijven kledingstukken geweven. De gouden tanden en kiezen uit de monden van de vergaste mensen werden omgesmolten tot gouden staven en de menselijke as gebruikte men als mest of men gooide er de omliggende vijvers en sloten mee dicht. AFSCHUWELIJK! Toen het Russische leger Auschwitz bevrijdde trof men in een magazijn nog 7000 kg haar aan, haar dat niet meer gelukt was om te verkopen aan het Duitse Rijk. Dat hebben wij daar zien liggen. Zo zagen we ook een magazijn vol met brillen, een ander vol met tand- en beenprothesen. Een ander lag vol met baby- en kinderkleding. Ook hun popjes en andere speeltjes vonden we terug. Ik kon daar niet vlug genoeg weg zijn. Hoe is het mogelijk dat men mensen zover drijft om dat alles te doen! Wat hebben die arme kindertjes trouwens gedaan om zo behandeld te worden? Kan een hersenspoeling zover gaan!

Er zijn brieven bewaard gebleven waarin SS’ers zich tot de kampcommandant wenden met het verzoek om toewijzing van kinderwagens, babyartikelen en andere voorwerpen voor eigen gebruik. Ondanks de voortdurend vertrekkende treinen volgeladen met geroofde bezittingen bleven de magazijnen steeds overvol. We zagen barakken met duizenden paren schoenen, kledingstukken, borstels, scheerkwasten, reiskoffers met namen op van ouders, grootouders en hun kleinkinderen en vele andere voorwerpen. Dat raakt een mens en daarbij rijzen dan ook vele vragen.

Een deel van de gevangenen werd na aankomst direct naar het kamp gebracht. Daar kwamen er velen om het leven door honger, door het zware werk dat hun krachten te boven ging, door straffen of door erbarmelijke hygiënische omstandigheden. Bij aankomst kregen ze al snel te horen dat ze in een concentratiekamp waren waaruit geen andere uitweg mogelijk was dan de schoorsteen van het crematorium.

Diegenen die overleefden zaten volledig onder de luizen en hun eetrantsoen was beneden alles. Als ontbijt kregen ze een halve liter sap van een kruidenaftreksel, dat men koffie noemde. ’s Middags een liter dunne vieze brij die voor soep most doorgaan en niet door de keel te krijgen was, veelal gemaakt van verrotte groenten. Het avondmaal bestond uit 300 gr klef roggebrood met 20 gr worst of 30 gr margarine. Daarmee moest men het dan stellen en vaak onmenselijk zwaar werk verrichten. Stel je maar eens in hun plaats! We zagen foto’s die onmiddellijk na de bevrijding gemaakt waren, die vrouwen toonden met een gewicht tussen 23 en 30 kg, gewoon een geraamte met een huid over. Bah!!!

In een andere barak zagen we foto’s van kinderen die samen met volwassenen in het kamp gebracht werden en dezelfde behandeling kregen en mishandeld werden. Sommige kinderen werden gebruikt voor misdadige experimenten. Ook volwassenen moesten dat lot ondergaan. Zo deed men sterilisatie-experimenten op joodse vrouwen om snel de Slavische bevolking uit te roeien. Men testte de uitwerking van medicijnen uit op de gevangenen. Zo wreef men de huid in met een giftige substantie en deed dan huidtransplantaties. Honderden stierven gedurende deze experimenten. Bij hen die overleefden stelde men blijvende gezondheidsproblemen vast of verminkingen. Waarvoor dan kiezen? De dood of als wrak door het leven gaan!

Van woonomstandigheden gesproken! De eerste groep gevangenen sliepen op los stro op de betonnen vloer. In een zaal voor 60 personen sliep men met 200. Als deken kreeg men een stuk smerig kleed en de kampbevolking werd uiteindelijk drastisch uitgedund door ziektes en epidemieën. Oorzaken waren de erbarmelijke leefomstandigheden, de honger, te weinig bescherming tegen de koude en het voorkomen van ratten en ander ongedierte.

De dodenmuur! Daartegen hebben leden van de SS duizenden doodgeschoten. Een gevangene kon om een kleinigheidje al worden omgebracht vb. voor het stelen van een appel, het doen van je behoefte tijdens het werk, het uittrekken van je eigen gouden tand om te ruilen tegen brood of om te langzaam te werken. Alle redenen waren goed.

En zo kan ik blijven doorgaan met opnoemen wat we daar te verwerken kregen. Het is niet mijn gewoonte om zo in detail te treden maar hier vind ik het mijn plicht. Wat ik nu gezien heb zou de ganse mensheid moeten zien zodat het nooit meer zover kan komen.

Voor de geïnteresseerden. Ik ben momenteel een boek aan het lezen over Stella Müller, een meisje uit Schindler’s list die al die gruwel meegemaakt heeft. Beter dan wie ook kan zij die toestanden beschrijven en het lezen ervan is niet weggelegd voor gevoelige zielen . Maar toch vind ik het een aanrader. Het zijn twee boeken. Het eerste: Door de ogen van een kind beschrijft haar leven vanaf haar tiende levensjaar in het getto en nadien in Auschwitz en het tweede,.‘Door de ogen van een vrouw’ daarin beschrijft ze het trauma dat ze in haar verder leven meedraagt. Eveneens het lezen waard.