MEESTE DOLFIJNEN ZIJN NIET ZO HONKVAST

De dolfijnachtigen hebben alle zeeën en oceanen veroverd.
Sommige hebben een heel klein verspreidingsgebied,
zoals de kortsnuitdolfijnen.
De vier verschillende soorten van deze geslachtsgroep
komen in de kustwateren van het zuidelijk halfrond voor
: de Hedordolfijn leeft in de omgeving van de kusten
van Nieuw-Zeeland,
terwijl de Heavisidedolfijn verblijft in de wateren die
de kusten van Zuid-Afrika omspoelen.
De twee overige soorten bewonen de kustwateren van Zuid-Amerika
: het woongebied van de zwarte dolfijn beperkt
zich tot de westkust van Chili tot Kaap Hoorn,
de Commersondolfijn leeft in de Chileense en Argentijnse
kustwateren en rond de Falklandeilanden en de Kerguelen.

Andere dolfijnachtigen hebben veel grotere verspreidingsgebieden.
Zo treft men de orka zowel in de buurt van
het pakijs aan als in tropische wateren
Verschillende factoren kunnen de verspreiding van
de soorten beïnvloeden: de temperatuur van het water, de diepte,
het zoutgehalte, het reliëf van de zeebodem en,de aanwezigheid van voedsel.

De verschillende soorten dolfijnachtigen hebben zich
aangepast aan uiteenlopende biotopen.
Sommige leven alleen in inhammen en rivieren,
zoals de Irrawaddidolfijn en de Amazonedolfijn.
Andere, zoals de kortsnuitdolfijnen, leven vlak onder de kust,
maar de gevlekte dolfijnen, de gladde dolfijnen en
de gewone dolfijn leven in volle zee.
Weer andere, zoals de orka en de tuimelaar
bewonen zowel kustwateren als open zee.

Walvisachtigen verplaatsen zich zeer regelmatig
: ze behoren tot de minst honkvaste dieren ter wereld.
Zonder dat er sprake is van een echte trek,
verplaatsen sommige soorten zich onder invloed van het jaargetijde.
De temperatuur van de lucht beïnvloedt die van het water,
waardoor ook de voedselrijkdom verandert.
Sommige soorten volgen de trek van hun prooidieren.
De grienden naderen 's zomers de kust van Newfoundland
bij het volgen van bepaalde inktvissen en keren 's winters
naar volle zee terug in de wateren die verwarmd worden
door de Golfstroom.
De Amazonedolfijn profiteert van de regentijd om het
oerwoud en de ondergelopen vlakten binnen te dringen
; in de droge tijd blijft hij in de zeearmen om te voorkomen
dat hij op het land aanspoelt.
Ook de orka's volgen hun prooidieren.
Zo verschijnen ze vanaf juni in Johnston Strait in British Columbia.
Aan het begin van het seizoen zijn ze maar enkele
uren per dag aanwezig, maar in juli en augustus verblijven
sommige groepen er meer dan 30 dagen
: jaarlijks passeren hier tussen de 2 en 20 miljoen zalmen.

Sommige dieren zijn in staat om op zoek naar voedsel
grote afstanden af te leggen.
Een dolfijn heeft een gemiddelde snelheid van 20 km per uur,
maar de orka's en grienden kunnen snelheden
bereiken van 44 km per uur.

Witte dolfijn

BEDREIGINGEN EN BESCHERMING

De mens had dikwijls vooroordelen ten opzichte van dolfijnen.
Het conflict met de vissers, bijvoorbeeld, dateert
niet van vandaag of gisteren.
Ze verwijten de dolfijnen dat ze hun netten vernielen,
de vissen verjagen en zich voeden met vissoorten
die bijzonder belangrijk zijn voor de handel.

In 1989 nam een Bretonse gemeenteraad onder druk
van vissers het besluit een orka te doden die
de kust was genaderd.
Gelukkig verdween het dier weer.
Dikwijls hebben vissers hele scholen dolfijnen verjaagd en gedood.
De Faeröer-eilanden, halverwege tussen Schotland en Ierland,
vormen een centrum van commerciële exploitatie van de griend.
's Zomers zwemmen de dieren in grote aantallen
dicht langs de kust.

Zodra de vissers hen ontdekken, varen ze uit met kleine
scheepjes om de dolfijnachtigen te omsingelen.
Ze drijven de dieren naar ondieper water,
harpoeneren ze of doden ze met messen.
Ze verwijderen het vlees en het spek.
Jaarlijks worden er op deze manier 400 tot 1000 dieren afgeslacht.
In de jaren zestig werden in Japan op dezelfde manier jaarlijks
meer dan 20.000 gestreepte dolfijnen gevangen.

De Walviscommissie moest ingrijpen, waarna er in 1982 niet
meer dan 4800 dolfijnen werden buitgemaakt.
Maar talrijke Japanse vissers gaan door met het
illegaal afslachten van tuimelaars van kustpopulaties.

In het westelijk gedeelte van de Middellandse zee
worden de dolfijnen die er niet in slagen de visnetten
te ontwijken het slachtoffer van de vissers.
Ontstemd over de schade die aan hun materiaal is toegebracht,
snijden de vissers hen de staart af, voordat
ze in het water worden teruggegooid.

In andere landen worden de dolfijnachtigen nog geslacht
voor de levensmiddelenindustrie.
In het Caribische gebied jagen de vissers van Sint Vincent
op bultruggen en ze vangen ook orka's,
zwarte zwaardwalvissen en grienden.
In Chili gebruiken de krabvissers dolfijnenvlees als aas.
In 1980 en 1981 werden voor dat doel illegaal 5000 zwarte
kortsnuitdolfijnen, ofwel 204 ton vlees, gebruikt.

De officiële vangst is sterk teruggebracht, maar
onopzettelijke vangsten in visnetten komen nog veel voor
De dolfijnen raken verstrikt in netten die bestemd
zijn om de tonijnen te vangen die in hun gezelschap vertoeven.
Daardoor werden er in 1986 meer dan 125000 dieren gedood.
De makreelvissers ter hoogte van Baltimore hebben
in 1.988.141 grienden in hun netten gevangen.

De verliezen in het tropische deel van de Grote Oceaan
zijn onbekend, maar men weet dat de vissers meer dan
50.000 km aan netten aan de oppervlakte uitzetten.
Aan de andere kant schat men dat 5% van de lokale populatie
tuimelaars rond Zuidelijk Afrika omkomt in haaiennetten,
die uitgezet zijn om badgasten tegen haaien te beschermen.

Er zijn nog andere oorzaken voor het plaatselijk zeldzaam
worden van een bepaalde soort.
Zo werd de kleine populatie voor de kust van Florida bedreigd,
doordat er te veel exemplaren aan werden onttrokken voor dolfinaria.
Ook de achteruitgang van de kwaliteit van het oceaanwater
levert grote problemen op voor het voortbestaan van dolfijnen.

Het gif dat afkomstig is van chemische produkten hoopt zich op
in de vissen en vervolgens in het weefsel van de dolfijnen
waardoor deze worden verorberd.
Door de daaruit voortvloeiende ernstige hormonale stoornissen
kunnen ze zich dikwijls niet meer voortplanten.

Vanwege al deze bedreigingen van het voortbestaan en de toekomst van
de dolfijnachtigen zijn sinds 1980 internationaal talrijke maatregelen getroffen.
Maar helaas worden die alleen uitgevoerd door de landen die het
Verdrag van Washington hebben ondertekend. Net als verschillende andere
landen heeft Japan dat geweigerd. Omdat het toezicht moeilijk is,
worden de dolfijnen in Zuid-Amerika, Japan, Europa en op
tal van eilanden nog steeds afgeslacht.

De dolfijn

1.     Dolfijnen

Dolfijnen horen bij de walvisachtige.Er zijn twee soorten walvisachtige: baleinwalvissen en tandwalvissen.

Baleinwalvissen heten zo omdat ze geen tanden in hun bek hebben, maar draden. Ze eten dan ook plankton en kleine vissen die ze met de draadjes op kunnen eten. Tandwalvissen hebben wel tanden in hun bek, daarom heten ze ook tandwalvissen. De dolfijn hoort ook bij de tandwalvissen. Tandwalvissen kunnen heel klein, 120 cm (de heaviside dolfijn) tot wel 70.000 kg (de potvis).

Nog meer dieren die onder de walvis vallen zijn de potvis, orka, tuimelaar dolfijn en de bruine vinvis.

Dolfijnen zijn zoogdieren en zijn niet behaard. Dit zou ook lastig zijn bij het zwemmen. Soms kun je wel wat haren zien op de neus.

2.     Soorten

Er zijn tientallen soorten dolfijnen. Bijvoorbeeld de spitssnuitdolfijn, dolfijn van Cuvier, maar de bekendste dolfijn is de Tuimelaar. Deze dolfijn kan wel dertig jaar oud worden en 650 kg zwaar en 4 meter lang. De Tuimelaar komt ook voor aan de Europese kust.

Er zijn ook onbekende dolfijnen zoals de Shepard- en de Snaveldolfijn. Over deze dolfijnen is weer heel weinig informatie.

3.     Uiterlijk

Dolfijnen hebben zich aangepast aan de zee. Je kan ze dan ook goed van andere dieren onderscheiden. De meeste dolfijnen hebben drie soorten vinnen: de borstvinnen; die gebruiken ze om te sturen. De rugvin: die dient om stabiel te blijven in het water. De sterke staart: daar komen alle voortbewegingen uit voor een sprong.

De neus, dat het blaasgat heet, zit boven op hun hoofd. Dolfijnen ademen uit door omhoog te spuiten. In het water kunnen dolfijnen niet ademen, daarom moeten ze geregeld naar boven. Op het land kunnen dolfijnen dus wel overleven. Dolfijnen kunnen heel goed horen. Ze horen zelfs geluiden die voor mensen te hoog zijn om te horen.

Een dolfijn heeft een lijf dat op een torpedo lijkt, daardoor kunnen ze zich goed voortbewegen in het water. Dolfijnen leven het meest aan het wateroppervlakte. De meeste dolfijnen zijn onbehaard en hebben blubber aan de onderkant van hun lijf voor de isolatie.

4.     Zintuigen

Dolfijnen kunnen niet ruiken. Proeven kunnen dolfijnen wel. Ook kunnen dolfijnen goed horen en zien. Zij hebben ook een sonar, dat wordt ook wel echolocatie genoemd. Een sonar werkt zo: Dolfijnen maken geluiden via het blaasgat op hun hoofd. Die geluiden komen tegen een vis of een ander voorwerp aan. Dan kaatsen die geluiden terug en worden via de onderkaak van de dolfijn opgevangen. Via de onderkaak gaat het geluid naar het middenoor. Zo weet de dolfijn hoe hij kan zwemmen en waar de vis is.

5.     Voedsel

Dolfijnen eten verschillende soorten vis: haring, makreel, sprot, wijting en inktvis. Ze kunnen gemiddeld 8 kilo vis per dag opeten. Een dolfijn heeft ongeveer 100 tanden. Deze gebruiken ze om glibberige vis te vangen. Als ze de vis hebben gevangen slikken ze deze in een keer door. Een dolfijn heeft een kringspier achter in zijn keel. Deze zorgt ervoor dat alleen de vis verder gaat, het zoute water gaar dus niet naar binnen. De dolfijn gebruikt ook de bewegingen van zijn tong om water buiten te houden.

Een dolfijn kan zich niet verslikken, omdat hij een aparte slokdarm en een aparte luchtpijp heeft. Een dolfijn heeft 4 magen: een krompmaag, hierin bewaart hij zijn voedsel als er bijvoorbeeld een hele schol vissen langskomt, een echte maag en nog 2 kleine magen.

6.     Slapen

Dolfijnen slapen anders dan andere zoogdieren. Ze moeten regelmatig naar boven komen om adem te halen. Dolfijnen nemen daarom korte rustpauzes, waarbij de ene hersenhelft rust en daarna de andere. Dolfijnen kunnen nooit helemaal rusten. Zij rusten door op het water te dobberen of heel langzaam te zwemmen. De ogen zijn dan half gesloten.

7.     Ademhaling

Een dolfijn ademt door het blaasgat boven aan het hoofd. Omdat het blaasgat kort boven water moet zijn, moet de ademhaling snel en krachtig zijn. Vaak zie je dolfijnen water omhoog spuiten als ze boven water zijn. Dit spuiten ontstaat door het temepratuur verschil van de uitgeademde lucht en de omgevingstemperatuur. Onder water wordt het blaasgat afgesloten met een soort klepje. Tuimelaar dolfijnen kunnen een kwartier onder water blijven, maar er zijn dolfijnen die zelfs een uur onder water kunnen blijven.

8.     Training

In het Dolfinarium houden ze zo veel mogelijk rekening met de manier waarop ze zich in de vrije natuur gedragen. Tuimelaar dolfijnen hebben bijvoorbeeld een van nature speels en gierig karakter. De communicatie tussen de trainer en de dolfijn gaat via handgebaren en lichaamstaal.

Dolfijnen in de natuur verschillen veel van dolfijnen in gevangenschap. Dolfijnen in gevangenschap kunnen soms agressief worden, omdat ze te weinig vrijheid hebben. Toch leggen de meeste dolfijnen zich er vaak bij neer, omdat ze het in de vrije natuur vaak nog erger hebben door de milieuvervuiling in de zee.

9.  Geboorte

Een dolfijn is polygaam, dat betekent dat ze elke keer een andere dolfijn zoeken. Toch zijn de familiebanden heel sterk en helpen ze elkaar als er moeilijkheden zijn. Na 12 maanden wordt het jong geboren.

De geboorte vindt in een andere volgorde plaats dan bij andere zoogdieren. Eerst komt de staart en dan het hoofd, soms kan eerst het hoofd komen, het gevaar is dan dat hij wil ademhalen en dan verdrinkt hij. De moeder lijdt het jong na de geboorte meteen naar boven, de tantes van het jong zwemmen er ook omheen, omdat er bij de bevalling bloed in het water kan komen en als de haaien dat merken willen ze het jong opeten. In het begin is er bij het jong een bobbeltje te zien waar de navelstreng heeft gezeten. Langzamerhand wordt dit een deukje (de navel).

Een jong heeft een aantal strepen op zijn rug. Dit komt omdat een jong opgevouwen heeft gezeten in de baarmoeder. De eerste periode na de bevalling blijft heet spannend. Het is belangrijk dat de moeder haar jong goed verzorgt. Het jong wordt snel ziek. Na de geboorte is het altijd afwachten hoe de moeder het jong beschermt en hoe de andere dolfijnen reageren.

Als het jong groter wordt en ouder word het steeds sterker en zelfstandiger en gaat dan op onderzoek uit. Na een paar weken mogen de andere dieren bij het jong komen en hem in een slipstream nemen. Dat betekent dat het jong met andere dolfijnen mee mag zwemmen.

10. Vijanden

De grootste vijand van de dolfijn is de mens. Dat komt omdat de mensen allemaal troep in het water gooien. Als de mens aan het vissen is, raakt de dolfijn vaak verstrikt in de netten van de vissers. De Orka en de Haai zijn natuurlijke vijanden van de dolfijn. Ook wordt een dolfijn door de mens gevangen om als aas te dienen voor de haaienjacht.

TUIMELAAR
Tursiops truncatus
De tuimelaar is de bekendste dolfijn, doordat hij vrijwel overal ter wereld voorkomt
en zowel dicht onder de kust als in volle zee.
Hij dankt zijn naam aan zijn speelse beweeglijkheid.
Karakteristiek voor de tuimelaar is ook het fluitende geluid dat door het uitblazen
van de lucht via de ademhalingsopening ontstaat.
Zijn buitengewoon groot aanpassingsvermogen aan het leven in gevangenschap
maakt hem tot een gemakkelijk te bestuderen diersoort.

Er bestaan van de tuimelaar twee vormen: een kustvorm en een oceanische vorm,
waarvan de eerste de grootste en lichtste is.

De tuimelaars leven in groepen van 10 (in kustwateren) tot 25
(in volle zee) exemplaren;maar vooral in de grote oceaan vormen zich
scholen van enkele honderden dieren

Door zijn gestroomlijnd profiel en krachtige spieren is de tuimelaar
een volmaakte atleet, die zich dankzij de structuur van zijn huid
met een snelheid van 40 km per uur in het water kan verplaatsen.

Het is de snelste van de dolfijnachtigen.
Hij kan tot een diepte van 300 m duiken en 15 minuten lang de adem inhouden
om zijn voedsel te zoeken, dat bestaat uit jonge vis, meervallen, harders,
palingen, inktvissen en soms zelfs garnalen.

En ten slotte maakt de tuimelaar ook dankbaar gebruik van menselijke
activiteiten door de vissen te vangen die bij het ophalen uit de netten
ontsnappen of die door de vissers weer overboord worden gegooid.

In ondiepe wateren zwemt hij soms met de buik omhoog.
Hij doet dit hoogstwaarschijnlijk om de storingen aan het
echopeilingssysteem tegen te gaan,die wordenn veroorzaakt door de
geluiden van het wateroppervlak.

Het echopeilingssysteem verschaft het dier van een akoestisch beeld
van de voorwerpen die hij tegenkomt.
Om de twee of drie jaar werpen de vrouwtjes in de zomer één enkel jong.
De moedermelk, die rijk is aan eiwitten, wordt in scheuten in de bek
van het jong gespoten,dat door het ontbreken van de lippen niet kan
zuigen.

Het is gedurende de eerste 19 maanden zijn enige voedsel en soms zelfs
de eerste 4 jaar.
Deze tijd is voor het jong een leerperiode.
Wanneer de moeder jaagt, wordt het door de gehele groep bewaakt.

Als alle dolfijnen heeft de tuimelaar geen reukvermogen,
maar het dier ziet uitstekend en heeft een goed gehoor.
Het rostrum of de snavel van de tuimelaar is een circa 20 cm lange
verlenging van de schedelbeenderen en loopt spits toe.

Het rostrum is te vergelijken met de bek van een landdier en dus
niet met de neus ervan.
De snavel kan alleen op en neer worden bewogen.
Snelle prooi kan ermee worden gegrepen en een flinke por met het
rostrum in de buik van een haai is vaak ook bijzonder affectief
verdedigingsmiddel.

In plaats van neusgaten hebben dolfijnen boven op de kop een ronde
ademhalingsopening van circa 5 cm doorsnede.
Deze is afgesloten door een waterdicht schot, dat de dolfijn met
een willekeurige spier kan openen,en staat met de longen in verbinding
door een reeks van holten en sluitspieren, die voorkomen dat er water
in de luchtpijp komt.

Het uiteinde van het lichaam, de staartwortel, is een voortbewegingsorgaan,
dat verplaatsing door middel van een verticale beweging mogelijk maakt.
Om te versnellen voert het dier grote sprongen boven het water uit.
De wrijvingsweerstand in de lucht is namelijk aanmerkelijk geringer
dan in het water.

De borstvinnen en de rugvin doen dienst als stabilisators.
De tuimelaar heeft de eigenschap gemakkelijk met andere soorten te kruisen,
waardoor bastaarden worden geboren.
In de jaren vijftig nam men bij de Ierse kust een groep dolfijnen
waar die zowel op de gramper leken als op de tuimelaar.

Sindsdien hebben in gevangenschap talrijke kruisingen plaatsgevonden
met grienden (Californië), snaveldolfijnen (Japan)en grampers(Japan en Hawaii
In 1988 werd in het Sea Life Park op Hawaii een 'wholphin'
(samentrekking van 'whale' = walvis en 'dolphin' = dolfijn)geboren
:een nakomeling van een tuimelaar en een vrouwtje van de zwarte zwaardvis.
Men weet nog niet of deze kruising zich zal kunnen voortplanten.