Iemand (de
kippenexpert) raadt je aan om ze 'Mengsel X' te geven. Voor grotere en stevigere
eieren. Je twijfelt, want Mengsel X is behoorlijk duur en de opbrengst onzeker.
Je probeert het een week. Een maand. Twee maanden. Je kippen leggen minder dan
tevoren en ze zien er niet gezond uit. Wat doe je? Meer Mengsel X geven, of een
ander mengsel proberen? Een eenvoudige opgave, nietwaar? Je sodemietert mengsel
X weg en geeft je kippen een mengsel waarin een rijkheid van zaden zit die hun
gezondheid ten goede zal komen. Vervang de kippenren nu door een school en de
kippen door kinderen. Bent u nog mee?
Scholen hebben geen kippen. Zij
hebben kinderen. Nee, de kinderen leggen geen eieren. Maar ook zij moeten op een
bepaalde manier gevoed worden. Met leerstof, inzichten, vaardigheden en
dergelijke. Stel dat iemand (de computerexpert) je verzekert dat een computer in
de klas de didactische 'opbrengst' significant zal vergroten. Het kost veel,
maar het brengt veel op. Je twijfelt. Een computer in elke klas betekent een
fameuze hap uit het schoolbudget. Je hapt ten slotte toe. Experten zullen het
wel beter weten denk je. Er gaan maanden, jaren voorbij. Je merkt dat er heel
wat veranderd is in je school. De kinderen zitten inderdaad veel voor de
computer. Cijferen, surfen en chatten. En ze werken met hele dure software in
een netwerk. Maar ze schilderen minder. En ze zingen minder.Want de leerkracht
moet de kinderen klaarstomen voor de eenentwintigste eeuw. En er is geen budget
meer voor de aanleg van een nieuwe speelplaats. De computers slokken het
allemaal op. En de leerresultaten van de kinderen gaan er eerder op achteruit.
Is het dit allemaal wel waard geweest? denk je. Maar de computerexpert stelt je
gerust. Je moet gewoon meer van alles hebben. Meer computers. Meer software.
Liefst van in de kleuterschool. En dan komt het wel in orde. Wat doe je?
Vreemd toch. Er is geen enkele onafhankelijke wetenschappelijke studie
die aantoont dat computers op de basisschool een tastbare meerwaarde opleveren.
En zelfs zonder die studies hoeven we alleen maar rond te kijken om te zien dat
al die dure investeringen slechts povertjes renderen. En toch blijven we
halsstarrig geloven in de wondermachine. Tegen beter weten in. Dat optimisme is
terug te voeren op de magie van nieuwe technologieën. Zo verkondigden
onderwijskundigen in de twintiger jaren van vorige eeuw dat films spoedig
schoolboeken zouden vervangen. Wat niet gebeurd is. Datzelfde blinde geloof
richten we nu op de computer. Weg met de boeken, ram die schijf maar in de lader
en laat de pixels je geest in vervoering brengen.
Er is niks mis met de
aanwezigheid van computers op school. Maar ICT op de basisschool krijgt voor het
ogenblik veel te veel belang. Niemand weet wat het effect op langere termijn zal
zijn. We zouden voorzichtiger moeten zijn. Onze verwachtingen wat matigen. En
vooral: een meer gedifferentieerd mengsel aanbieden. Want of onze eieren in
omvang, smaak en stevigheid zullen verbeteren, dat valt nog af te wachten. Ik
denk alvast van niet.
Van de 13e tot
en met de 16de eeuw leefden er Incas in Peru. Incas waren heel slim. Ze
bouwden hele ingewikkelde gebouwen en wisten veel van politiek, religie,
sterrenkunde en kunst.
Niet alle mensen in het Incarijk heten Inca´s zoals bijvoorbeeld de Romeinen of
de Maya's. De Inca's zijn alleen de leiders van het rijk, de keizerlijke
familie. De absolute leider van het volk was de Sapa Inca wat in het Quechua
'Enige Inca' betekent. Hij was de directe afstammeling van de zon, en dat
maakte hem een god. Inca Pachacutec was een van de belangrijkste Inca´s. Hij
zorgde ervoor dat het Incarijk heel groot werd, van het huidige Ecuador in het
noorden tot het huidige Chili in het zuiden.
Kenmerken van de Inca's
Belangrijke
kenmerken van de Incacultuur zijn haar eigen taal (Quechua) en het aanbidden
van Moeder Aarde (Pachamama in het Quechua) en andere natuurgoden, zoals
bergen, rivieren en de zon, maan en sterren. Een van de belangrijke goden die
door de Incas wordt vereerd is de Zonnegod Inti.
Schrift van de Inca's
De Incas hadden
geen schrift zoals wij dat nu kennen. Om de boekhouding bij te houden
gebruikten ze de quipu's. Een quipu was een horizontaal stuk touw waaraan
verschillende verticale strengen van verschillende kleuren hingen, die op
regelmatige afstanden waren geknoopt.
De conquistadores
In 1532 kwam de
Spaanse ontdekker Francisco Pizarro met een leger naar Peru. Hij wilde er goud
vandaan halen en de mensen bekeren tot het Katholicisme. De Spanjaarden
vermoordden heel veel Inca´s. Ook brachten ze ziektes mee, waardoor veel mensen
stierven. De Spanjaarden bleven lang aan de macht. Pas in 1821 werd Peru
onafhankelijk.
Machu Picchu
.
Machu Picchu was
een belangrijke stad van de Inca's. De Spanjaarden hebben Machu Picchu nooit
gevonden en daardoor is het niet vernietigd. Waarom de Inca´s Machu Picchu
gebouwd hebben is niet bekend. Maar wetenschappers denken dat er belangrijke
mensen hebben gewoond, zoals priesters of koningen. Waarschijnlijk hebben er
tussen de 750 en 1000 mensen gewoond. In de stad is een woonzone met middenin
een groot plein, een militaire zone en een godsdienstige zone. In de
godsdienstige zone staan tempels voor de zonnegodin en de maangodin. Ook staat
daar een zonnewijzer. De Inca´s wisten door de stand van de zon welke maand,
dag en tijd het was. Pas in 1911 werd het ontdekt door de Amerikaan Hiram
Bingham. In 2007 werd Machu Picchu tot een van de "zeven nieuwe wereldwonderen"
gekozen
Het produceren
van voedsel kan net zo goed tot techniek gerekend worden als het produceren van
walkmans, bruggen of meubels. Naast het produceren, is het goedhouden ervan een
kunst op zich.
Het bewaren van
voedsel is eigenlijk niets nieuws. Aan het eind van de negentiende eeuw werden
veel huishoudens gedwongen voedsel langer te bewaren. Dit kwam omdat er geen
geld was om telkens nieuw eten te kopen.
Bewerkingen
Een scala aan
bewerkingen kan worden gebruikt om voedsel te conserveren: drogen, roken,
zouten, bewaren onder vet, zoeten, bewerken met zuur en met zwavel. Die
methoden zijn al heel oud. Later werden de mogelijkheden nog uitgebreid
(wecken, diepvriezen, steriliseren, bestralen). Zelfs binnen één methode zijn
nog weer varianten ontwikkeld (drogen kan bijvoorbeeld met lucht, met vriezen,
met vacuüm, met sproeien
KLUSSEN. -AUteur : Jules Grandgagnage , met de toelating van de auteur als zijn naam vermeld staat.
KLUSSEN
"Wat? Een
computer kopen? Kant en klaar? Ben je gek?"
Mijn vriend bekijkt me alsof ik van een andere planeet kom. Hij is een van die
wise guys die warm lopen voor naakte moederborden en losse onderdelen. Wat je
zelf doet, doe je beter is zijn motto.
"Kom even naar mijn kelder, dan toon ik het je wel."
Hij noemt het zijn atelier. Twee schragen tegen een beschimmelde muur. Daarop
een kast van een computer. Allerlei onderdelen.
"Kijk, zo flikker ik de boel in mekaar!" zegt hij. "Alles wat je
nodig hebt, is een goede schroevendraaier." Hij gaat enthousiast aan het
werk. Ik trek nieuwsgierig een stoel bij. Als er geflikkerd wordt, wil ik op de
eerste rij zitten. Ik plof neer. Iets hard en stekelig boort zich in mijn
billen. Ik onderdruk een schreeuw en gooi het ding op de vloer.
Hij blijft een tijdje ingespannen in de kast prutsen.
"Geef me de processor eens aan", zegt hij plots. Ik sta recht en
scharrel wat rond op de schraag. Er knarst iets onder mijn schoen. Het bloed
schiet naar mijn hoofd. Stel, dat
"Is dat is dat duur, zon processor?" vraag ik langs mijn neus weg.
"En of! Dat is een zeshonderd megahertz jongen, Intel Pentium III!
Vijftienduizend baarden!" "Hoe... hoe ziet het er uit?"
"Het is vierkant en er zitten pinnetjes aan", zegt hij, een beetje
ongeduldig. Ik betast stiekem mijn schoenzool. Pinnetjes!
"Ik wil wel blijven mee zoeken, maar " Ik bereid mijn aftocht voor.
Vijftienduizend frank. Ik moet nog paaseieren kopen. En mijn dochter wordt
achttien jaar. Wat moet ik haar zeggen: Sorry, maar je bromfiets hangt aan mijn
schoenzool? Als ik uit deze kelder kom, dan zal ik alles verloren hebben. Mijn
eer, mijn zelfrespect, mijn blanco strafregister. Maar mijn portefeuille zal
gered zijn.
"Ik heb hem kapot getrapt."
Ik schrik van mijn eigen stem. Mijn vriend ook. Hij slaat bleek uit.
"Je meent het niet", zegt hij. Hij komt op me af, met zijn
schroevendraaier in de hand. Ik trek het ding van mijn schoenzool. Leg het op
de schraag.
"Hier is het."
Mijn vriend begint te lachen. Is hij krankzinnig geworden?
"Je komt er goedkoop vanaf!" zegt hij. "Het is maar een
schakelaar. Dertig frank en zand erover!"
Ik krijg de slappe lach en zoek steun op zijn schraag.
"Pas op dat het er niet afflikkert!" schreeuwt mijn vriend. Maar het
flikkert er toch af. De kast: gedeukt. Het moederbord: gekreukt. De voeding:
naar de vaantjes. Op de schraag ligt het enige nog ongeschonden stuk te
glanzen. Ik schraap mijn keel.
"Ach, het had erger kunnen zijn. Die Pentium, die heb je tenminste
nog!"
Mijn vriend komt vlak voor me staan. Hij heeft een zenuwtrekje aan zijn oog. En
hij kijkt alsof ik zijn moeder heb vermoord.
"Weet jij wel, hoe lang ik aan dat ding heb gewerkt? Tweehonderd uur!
Tweehonderd uur in een schimmelkelder, schroeven en zweten!" Hij bonst met
zijn vuist op de schraag. De Pentium wipt omhoog en klettert op de grond.
Terwijl mijn vriend zich bukt, ren ik de trappen op. Zijn schroevendraaier mist
me op een haar. Ik werp hem mijn portefeuille toe. Dat kalmeert hem wat. Bij
mijn dochter zal ik er niet zo gemakkelijk van af komen.
Alle zoogdieren
hebben een skelet. Mensen zijn ook zoogdieren. Jij hebt dus ook een skelet. Je
skelet geeft stevigheid en vorm aan je lichaam. Het zorgt ervoor dat je kunt
bewegen en beschermt je organen. Erg belangrijk en handig dus!
Net als de rest
van je lichaam, leeft ook je skelet. Het groeit en verandert door de jaren
heen.
Kraakbeen: buigzaam, maar niet stevig
Het skelet van
een pasgeboren baby bestaat voor het grootste deel nog uit zachte botten:
kraakbeen. Dit weefsel is goed buigzaam, wat erg handig is bij de geboorte.
Maar na de geboorte van een baby moet je daar nog wel rekening mee houden.
Kraakbeen is niet zo stevig. Waardoor de baby bijvoorbeeld makkelijk een
hersenkneuzing kan krijgen. Daarom moet je een pasgeboren baby voorzichtig
vasthouden. Mensen die in de kraamverzorging werken moeten hier natuurlijk goed
op letten.
Beenweefsel
Als je ouder
wordt, wordt je kraakbeen steeds meer vervangen door beenweefsel. Dit
beenweefsel bestaat weer uit lijmstof en kalk. Lijmstof zorgt voor de buigzaamheid
van het beenweefsel terwijl kalk ervoor zorgt dat het beenweefsel stevig is.
Een ideale combinatie!
Kalk
In het
beenweefsel van jonge kinderen zit veel lijmstof en weinig kalk. Ook dat is erg
handig, want daardoor kunnen kinderen vaak vallen en gewoon weer opstaan. Je
botten kunnen als je klein bent wel tegen een stootje.
Volgroeid
Ondertussen
groeien je botten natuurlijk ook. De uiteinden van de botten maken steeds een
stukje nieuw bot aan totdat je helemaal volgroeid bent.
Als je heel oud wordt veranderen je botten ook. Beenweefsel van bejaarden
bestaan uit weinig lijmstof en veel kalk. Dat betekent dat als oudere mensen
vallen, ze makkelijk een bot kunnen breken. Het beenweefsel is gewoon niet meer
zo buigzaam. Daardoor breken ouderen snel een heup of been als ze vallen.
Bankrover .Met toelating van de auteur als zijn naam vermeld is.
Bankrover
Een vreemd incident is
me ter ore gekomen uit de mond van weduwe Slagmulders. Dat is een dametje dat
beneden me woont, en verder niet interessant is voor dit verhaal. Misschien hebt
u ook iets in de krant gelezen over die bankoverval in Antwerpen. Zij was erbij.
Het volgende verhaal is eigenlijk een reconstructie van de door haar
aangebrachte feiten.
De bankrover zwaaide de deur van het bankkantoor
open en brulde: 'Iedereen liggen!' Het duurde eventjes, want de meeste mensen
waren zestigplussers die hun pensioen kwamen afhalen. Toen het gekraak en
gesteun was opgehouden en iedereen lag, stapte de bankrover naar het loket.
Het was waarschijnlijk al een tijdje geleden dat hij dit werk had gedaan.
Een ontsnapte gevangene? Een bankrover op zijn retour? Hij stond in elk geval
niet echt op scherp. Hij had een buikje, dat wat over zijn riem puilde. Er zat
een groot gat tussen zijn voorste tanden. Misschien had hij wat tanden verloren
in een poging de tralies door te bijten. Maar zijn hand was vast, zijn blik was
vastberaden. 'Een miljoentje graag', zei hij. De bediende bekeek hem
koel¬tjes: hij wist zich veilig achter het kogelvrij glas. 'Een miljoen!'
siste de bankrover. 'Nee.' 'Ik ben een bankrover.' 'Zo?' 'Geef me
dat geld en vlug wat!' 'Hoe was uw naam ook weer?' 'Ik dat doet er niet
toe!' 'Hebt u hier een rekening?' 'Nee, natuurlijk niet. Wie is er u zo
stom om zijn eigen bank te beroven?' 'Zit u met een tekort aan cash? Hebt u
misschien al eens aan onze heel interessante leningvoorwaarden gedacht, aan
...' 'Dat interesseert me niet. Ik wil geld. NU!' 'Een lening op korte
termijn dus. Tja, u beseft wel dat de rentevoet daarvoor heel wat
ho...' 'Geld verdomme!' De bankrover beukte met de kolf van zijn geweer
tegen het glas. De bediende glimlachte spottend. De bankrover schoot zijn geweer
leeg op het loket, maar moest zelf duiken voor de ricocherende kogels. De
bediende zette een vingertje en drukte op de rode knop naast zijn stoel.
Haast onmiddellijk kwam Boris uit een kamertje tevoorschijn. Boris was een
Rus die Wodka dronk en ooit met Marlène Dietrich op dezelfde tram had gestaan in
het naoorlogse Berlijn. Hij verstond geen woord Nederlands, zodat hij uitermate
geschikt was voor zijn taak. 'Rmpff' sprak Boris. Wat in het Russisch zoveel
wil zeggen als 'Pak je biezen of ik vreet je met huid en haar op. Zoals hij daar
stond met zijn Berenmuts en zijn Rolex-horloge was het een erg imposante figuur.
Dat vond de bankrover ook. Hij richtte trillend zijn geweer op de stoere
Russische borst. 'Scheer je weg of ik schiet!' dreigde hij. Boris trok
zijn laars uit en stroopte een onfrisse sok van zijn ongewassen voet. Een
dametje dat te dicht bij Boris lag viel meteen in zwijm. 'Genade!' kreunde
haar echtgenoot, maar ook hij viel bewusteloos achterover. Boris zelf gaf geen
krimp. In de Goelach-archipel had hij samen met Solsjenitzin al voor heter vuren
gestaan. Solsjenitzin had er trouwens wel iets aan over gehouden, want na zijn
terugkeer begon hij pillen van boeken te schrijven die je niet op je rek kon
zetten zonder dat de boel ineen donderde. Boris echter was nog uit het echte
Russische hout gesneden. 'Strrumpff' lispelde hij. Dat was een regelrechte
bedreiging. De laatste keer dat hij dat woord had geuit, was er een
oktoberrevolutie gevolgd. De bankrover wist dat hij verslagen was. Hij
smeet gefrustreerd zijn geweer in de paraplubak en verdween met het beetje
waardigheid dat hem nog restte. Boris kreeg een applaus en een been om af te
kluiven. Toen ik van het incident hoorde ben ik me dadelijk beginnen inzetten
voor de belangen van Russische immigranten. Mannen als Boris kunnen we
gebruiken. Zonder hem was de politie tussenbeide moeten komen. En die vechten
niet met vuile sokken. Bedankt, Boris.
In veel
Afrikaanse landen wordt het nog steeds uitgevoerd: vrouwenbesnijdenis. Dit is
een ingreep aan de uitwendige geslachtsorganen van de vrouw. Omdat de operatie
hier als mishandeling wordt gezien, is het in West-Europa verboden.
Vrouwenbesnijdenis
kan in verschillende vormen worden voorkomen. De meest milde vorm is een prik
of sneetje in de voorhuid van de clitoris. Maar het kan ook verder gaan. Zo kan
de gehele clitoris en de kleine schaamlippen worden weggehaald. In Somalië gaat
vrouwenbesnijdenis nog verder. Daar worden de gehele clitoris, de kleine
schaamlippen en een gedeelte van de grote schaamlippen verwijderd. De
resterende schaamlippen worden aan elkaar genaaid, zodat er precies ruimte
overblijft om te kunnen plassen.
Cultuur Hoe
raar het ook klinkt: ouders laten hun dochters besnijden uit liefde. Ze doen
het om het kind te beschermen en haar toekomst veilig te stellen. De volgende
argumenten worden ook gebruikt:
Het besnijden bepaalt mede de vrouwelijke identiteit van het meisje. Dit heeft
te maken met opvattingen, waarden en normen rond zaken als maagdelijkheid,
kuisheid en reinheid.
* Het beschermt de maagdelijkheid van het meisje.
* Het vergroot haar huwelijkskansen.
* Het geeft haar status in de gemeenschap (het omgekeerde geldt nog sterker:
een onbesneden meisje loopt het risico uitgestoten te worden).
* Een besneden vrouw is mooier.
* Het is een teken van een goede opvoeding.
* Voorkomen dat de vrouw plezier beleeft aan seksualiteit, zodat ze geen reden
heeft om vreemd te gaan.
* Het is een islamitisch voorschrift voor reinheid.
Alleen voor
mannen In
de Koran komt het begrip vrouwenbesnijdenis niet voor. Op 22 november 2006
veroordeelden Islamitische leiders uit de wereld op een conferentie in Caïro
vrouwenbesnijdenis. De sjeik al-Azhar, Mohammed Seyed Tantawi, zei op de
conferentie dat in de islam besnijdenis alleen voor mannen is. De groot-mufti,
Ali Gomaa, wees erop dat de profeet Mohammed zijn dochters niet liet besnijden.
Risico´s
Omdat de operatie vaak met een scheermesje wordt uitgevoerd, ontstaan er vaak
ernstige ontstekingen. Scheermesjes worden meerdere keren gebruikt, waardoor de
kans groot is dat de besneden meisjes besmet worden met het Hiv-virus. Maar ook
het psychologische aspect speelt mee. Besneden vrouwen hebben vaak niet het
gevoel een echte vrouw te zijn.
Buitenland
Dat vrouwenbesnijdenis in West- Europa verboden is, hoeft niet te betekenen dat
geen enkel meisje hier besneden is. Vaak gebeurt dit tijdens vakanties in het
land van herkomst.
Onze
wereld koelt af
een ster tussen de sterren
nog wel een van de kleinste
een spikje bladgoud op blauw fluweel
die reusachtige wereld van ons.
Ooit koelt deze wereld af
en zal niet eens als een ijsklomp
of een dode wolk
maar als een lege notendop wegtollen
in het eindeloze stikkedonker.
Nu al daarvan de pijn te dragen
de droefenis te voelen.
Zo zeer moet je van deze aarde houden
dat je kunt zeggen:
"Ik heb geleefd".