Guido Gezelle ontving relaas over Krakelingenfeest

Met dank aan Albert Schrever

Op maandag 22 februari 1858 schreef de jonge Engelse bekeer­ling Michael J. Buckleigh vanuit het jozefietenklooster in Ge­raardsbergen een brief naar het Klein Seminarie in Roese­la­re. Omdat dit Engelstalig schrijven een relaas bevat van het Krakelingenfeest 1858 - a curious custom- en omdat het boven­dien gericht is aan Guido Gezelle gaan we er even op in.

In de "Kroniek van de jonge Gezelle 1854-1858" (Tielt, 1993) schrijft dr. Johan Van Iseghem dat Gezelle, die geruime tijd het verlangen koesterde missionaris in Engeland te wor­den, een drukke correspondentie voerde met Engelsen.

Een van die correspondenten was de Engelse bekeerling Buckleigh, die poësisleraar Gezelle had leren kennen in het Klein Seminarie in Roeselare en die zelf hoopte leraar Engels te worden bij de Ge­raards­bergse jozefieten: "Ik ben zeer blij U te kunnen vertel­len dat ik hier goede en beminnelijke vrien­den heb gevonden die me met de grootste beminnelijkheid behan­delen en die zeer bezorgd zijn om mijn welzijn. Wat een geluk dat God me hier bracht. Ik zou hier altijd willen blijven maar aangezien er hier reeds twee uit­ste­kende le­raars Engels zijn vindt de algemene overste dat ik beter naar een andere kloos­ter -mis­schien in Leuven- verhuis. Indien ik daarheen ga, kan ik er misschien ook lessen volgen aan de universiteit. Prefect pater Firmin is een goede vriend voor mij, net als pater Ildephonse, de generale over­ste, en de hele communauteit. Ik verblijf hier bij de leraars en woon in het koor de missen bij."

Net als Gezelle was Buckleigh een fervente aanhanger van de neogotiek wat in het vervolg van zijn brief aan Gezelle duidelijk wordt: "Ik verheug er mij over U te kunnen meedelen dat de kloos­terkerk in de gotische stijl zal worden getrans­for­meerd. Ik praatte erover met de prefect (tot mijn grote vreug­de spreekt hij voortreffelijk Engels) en trachtte hem het heidendom van de Renaissance te doen inzien zodat hij open­staat voor de oude architectuur van de Belgische kloosters". Die hoop werd echter niet bewaarheid want toen de kerk van de jozefieten in Geraardsbergen in 1889 werd gerestaureerd koos de overheid -om diverse redenen- voor de neobarok.

Vreemd gebruik

En dan volgt het -niet-chronologisch- verslag over dit "curious custom" (= vreemd gebruik): "Giste­ren woonde ik een vreemd gebruik bij. Dicht bij de stad is hier een heuvel waar jaarlijks een immen­se volkstoe­loop uit alle windstreken is om de burgemeester te zien drin­ken uit een 12de-eeuwse (sic!) oude beker waarin een levende vis zwemt. Samen met de andere mandatarissen gooit hij daarna vissen en broodjes in het volk en bidt hij de litanie van Onze-Lieve-Vrouw in de kapel op de heuvel. Er is ook een processie en een optreden van fanfares. De zon scheen schitte­rend en vanop de heuveltop kon ik mijlen­ver kijken over het mooie Henegouws en Brabants land­schap. De burgemeester, die hoorde dat ik een Engelsman was, nodigde mij uit ook van die wijn te drinken maar ik be­dankte. Nadien gooide ik wel brood­jes in het volk: zo een gegrab­bel zag je nog nooit. Ik stierf bijna van het lachen toen ik de toeschou­wers zag tuime­len, grabbelen en grijpen".

Zoals bekend is het gebruik om vissen te gooien -geluk­kig- verdwenen. Volgens Louis Bert (Rond den Heerd, 1879, blz. 167) werden destijds nog andere versnaperin­gen gegooid: "Onbe­schrijfelijk is het ogen­blik waarop dozijnen handen, honderden haringen, krakelingen, oranjeappels, vijgen, en gans gevulde korven over hoofd en arm de berg afroeien."

Burgemeester Modeste De Cock en de overige mandatarissen ontvingen de Engelsman achteraf in het stadhuis: "Daarna toon­den ze me het stadhuis waar ze me ook uitleg gaven over de archie­ven en de oude schilderijen. Als het God belieft zal ik je daar later nog meer over vertellen. Elke dag bekwaam ik me meer in het Frans­..."

Tot slot spreekt Buckleigh ook nog de hoop uit dat Gezel­le naar de Oudenbergstad zal komen "to see me and this nice country" en om er meteen ook kennis te maken met die "vrome communauteit" (van de jozefieten).

Hoelang Buckleigh in Geraardsbergen verbleef konden we niet achterhalen. Vast staat dat hij van 1861 tot 1862 ver­bleef in het Drievuldigheidscollege van de jozefieten in Leuven waar hij ook nog Grieks en Latijn studeerde aan de universi­teit.

B. De Leeuw, P. De Wilde en K. Verbeke verzorgden de diplomatische uitgave van die brief in "De brief­wisseling van Guido Gezelle met de Engelsen 1854-1599 Deel I" (Gent, 1991) met commentaar in Deel III.

Of Guido Gezelle ooit de Oudenbergstad bezocht valt niet te achterhalen.                        

© Albert Schrever

12-02-2008 om 00:00 geschreven door Marleen De Smet

Uitvergroten is mogelijk door te klikken op de foto.

Het zevengesternte... een mysterie... een raadsel 

Guido Gezelle, hèhè, dat is me wat!

Ooit schreef hij een mysterieus kortgedicht voor of over Geraardsbergen. Wat bedoelde hij ermee? Heeft hij ooit aan iemand uitgelegd waarom hij het schreef? Bestaat er bewijskrachtig materiaal? Guido Gezelle doet me wat aan…

Onderstaand gedicht werd opgenomen in de Geraardsbergse poëtische steegjesroute. Maar eerst moet je de bruggenwachter overhalen de brug over de Dender op te halen. Let wel: positioneer jezelf met je rug naar het Marktplein en laat me erna via een reactie weten of je als rechercheur of weetlustige hierin slaagde. Of laat iets van je horen als je me kan vertellen wat in Gezelles hoofd of hart omging… Jawel, heel boeiend, lees maar...

Het Zevengesternte 

Van Gent naar Geeraartsbergen,

daar liggen zeven scherven,

zeven scherven, al even blank,

langs den wijden watergang:

niemand die ze geraken kan,

niemand die ze genaken kan:

raadt, wat zijn me die scherven dan?

             Guido Gezelle - 1862

27-11-2007 om 00:00 geschreven door Marleen De Smet

Met een klik op de foto komt u meer te weten over Daniël Heinsius.

Aan mijn geliefd Geraardsbergen

Met dank aan Albert Schrever

Daniël Heinsius (1580-1655) was een internationaal vermaarde humanist en hoogleraar in Leiden én dichter. Hij werd geboren in Gent, kort nadat zijn ouders de Oudenbergstad hadden verlaten. Een bezoek aan Geraardsbergen, waar zijn ouders zo lang hadden geleefd, inspireerde Daniel Heinsius tot onderstaand gedicht.

In urbem Gerardimontium

Deliciae coeli ac terrae, quam plurima tempe

et gelidi saltus sylvaque multa tegit,

O quam te memorem?

             Uit Danielis Heinsii poëmatum, editio nova

                 Lugdunum-Batavorum, 1631.

Omdat een –weliswaar literaire- omzetting was gewenst maar dan met maximaal respect voor de auteursversie, deed Albert Schrever een beroep op Jan Taelemans, classicus, met wie volgende hertaling tot stand kwam:

Aan mijn geliefd Geraardsbergen,

Hoe heerlijk zijn je luchten en landschappen!

Hoe ben je gezegend met vele dalen, frisse weiden en

talrijke wouden

Hoe zou ik je bezingen?

                 Daniël Heinsius, 1631

Bron: ‘Geraardsbergen, zijn taalgebruik & zijn taaleigen’ door Albert Schrever, 2004.

27-11-2007 om 00:00 geschreven door Marleen De Smet