Voetbal was oorlog

Een grote voetbaltrainer beweerde ooit: “Voetbal is oorlog.”  Dat zal in de jaren zeventig, toen deze uitspraak door Rinus Michels werd gedaan, wel zo geweest zijn.  Zondagavond heb ik een Belgische topwedstrijd bijgewoond, het duel tussen Racing Genk en RSC Anderlecht.  Voor mij staat het nu vast, hedendaags is voetbal geen oorlog meer, dat is toneel.  Niet zomaar een toneel, maar een interactieve voorstelling, waarbij spontaan een wisselwerking optreedt tussen de acteurs op het veld en het publiek in de tribunes.  De toeschouwers mogen tijdens de voorstelling onbeperkt opmerkingen maken, ze mogen zingen, brullen van plezier, roepen en tieren.  Enige uitzondering is het roepen in koor van racistische of kwetsende opmerkingen.  Indien dit gebeurt, kan de vermeende neutrale speler op het veld de voorstelling voor onbepaalde tijd onderbreken, tot de gemoederen zijn bekoeld.

Het scenario van de voorstelling is heel summier uitgeschreven en er zijn wat regels, die iedereen moet volgen.  De lengte van het stuk is ook vooraf bepaald, tweemaal vijfenveertig minuten, met tussenin een kwartier pauze.  Twee ploegen van elf spelers nemen het tegen elkaar op.  De ene ploeg speelt in de eigen accommodatie, de tweede vertegenwoordigt een andere vereniging.  Drie spelers worden verondersteld een neutrale rol te spelen en kunnen het spel beïnvloeden door overtredingen te bestraffen, vrijschoppen of strafschoppen toe te kennen, doelpunten te valideren of niet en aanvallen te onderbreken wegens buitenspel of overtredingen.  Alle acteurs hebben een vrije rol en ze moeten voortdurend improviseren.  Het publiek kan hierop positief of negatief reageren.

Dit alles mondt uit in een spektakelstuk om  van te genieten.  Acteurs worden in de maling genomen door schijnbewegingen.  Wanneer een speler dreigt te mislukken in zijn aanval, doet die regelmatig alsof er een overtreding op hem is gemaakt.   Met groot acteertalent laat hij zich dan ostentatief vallen, terwijl hij een verschrikkelijke pijnkreet uitstoot.  Het publiek reageert dan met veel lawaai en emotie.  Het zogezegde slachtoffer trekt de pijnlijkste grimassen en strompelt, ondersteund door toegesnelde hulpverleners, van het veld.  Eenmaal buiten de lijnen neemt hij niet meer rechtstreeks aan het spel deel, en volgt er in de meeste gevallen onmiddellijk een miraculeuze genezing.  Klapwiekend met de armen zwaaiend, vraagt hij aan de neutrale speler toestemming om terug aan het spel te mogen deelnemen, wat het publiek dan weer oorverdovend veroordeelt (in het geval het een bezoekende acteur betreft tenminste, anders is er applaus).  Nog een theatertruc is tijd winnen om het ritme uit de match te halen.  Hierijn zijn bijzonder de doelmannen bedreven, die op alle mogelijk manieren zo lang mogelijk treuzelen om de bal terug in het spel te brengen.  De kunst is om dit zo lang mogelijk vol te houden, en toch geen gele kaart te krijgen voor dit spelbederf.   Het elftal dat het beste toneel speelt, heeft een groot voordeel.  In voetbaltermen noemen ze dat maturniteit.

Tijdens de pauze worden de aanwezigen vermaakt met allerlei attracties.  Soms komt een vedette een zangnummer opvoeren, andere keren wordt het podium ingenomen door vlaggezwaaiers of laten reserveacteurs hun kunstjes bewonderen aan het publiek.  Velen gaan een pint drinken, een hamburger of friet eten.  Het is er allemaal te verkrijgen.

Buiten de lijnen van het speelveld volgen twee acteurs het spel.  Ze zijn uitgerust met een vlaggetje dat ze kunnen omhoogsteken.  Doen ze dat, dan is dat voor de derde neutrale speler op het veld een teken dat er moet worden ingegrepen.  Deze vlaggemannen beoordelen ondermeer of spelers buitenspel lopen of dat de bal al dan niet over de lijn is geweest.  Als een van die acteurs een beslissing neemt, die volgens duizenden waarnemers volledig verkeerd is, dan breekt de hel los.   De toeschouwers slingeren hem dan allerlei verwijten naar het hoofd en onder hard awoertgeroep wendt die grensrechter zijn blik flegmatiek weg van het publiek.   Heel doorwinterde grensrechters durven zo in één wedstrijd meerdere opeenvolgende foutieve beslissingen nemen voor de ogen van het verbijsterd publiek, en kunnen daarbij een stoïcijnse gelaatsuitdrukking bewaren.  

Na de voorstelling verbroederen de acteurs onder elkaar,  geven ze handjes aan de drie neutrale spelers en gaan ze hun fans begroeten en bedanken voor de steun.   Vlug daarna gaan de toeschouwers voldaan, teleurgesteld of vernederd naar huis en is de schouwburg leeg en verlaten.

Neen, voetbal is geen oorlog meer.  Voetbal is vijfsterrentoneel, ontspanning voor het volk. Panem et circenses, brood en spelen.