Jetlag: hoe de ongemakken te verminderen?

xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" /> 

Of we nu op vakantie gaan of moeten reizen voor het werk, het jetlagsyndroom ligt continu op de loer. Hoe functioneert ons dag- en nachtritme? Wat zijn de symptomen van de jetlag? En wat kunnen we doen om er minder hinder van te ondervinden?

Het jetlagsyndroom

Het syndroom is het gevolg van het oversteken van een aantal tijdzones in een korte tijdsspanne. De typische symptomen zijn: slapeloosheid of slaapzucht, vermoeidheid, concentratiestoornissen, prikkelbaarheid en maag- en darmproblemen.

Deze symptomen verschillen sterk van de symptomen die optreden na een lange vlucht, maar zonder oversteek van tijdzones (hoofdpijn, uitgedroogde slijmvliezen).

Het jetlagsyndroom kan zowel worden uitgelokt door vluchten naar het oosten als naar het westen. De graad van het jetlagsyndroom hangt af van het aantal overgestoken tijdzones, van de richting, de leeftijd van de reiziger en van het uur van vertrek en aankomst. Overigens zouden zogezegde nachtmensen (mensen die laat gaan slapen) over het algemeen minder last hebben van de jetlag dan zogezegde ochtendmensen, mensen dus die vroeg opstaan.

Waardoor wordt het jetlagsyndroom veroorzaakt?

Het is te wijten aan de trage aanpassing van onze biologische klok aan de nieuwe tijdzone. Onze biologische klok (of waak- en slaapritme) wordt geregeld door melatonine, een hormoon dat wordt aangemaakt door een klier in onze hersenen. De productie van melatonine verschilt al naargelang het licht of donker is. Het hormoon wordt ‘s avonds geproduceerd, bereikt een hoogtepunt in het holst van de nacht en daalt tegen de ochtend weer naar een heel laag niveau. Een bruuske tijdsverandering verstoort dit ritme, dat zich daarna geleidelijk aan aanpast, nu eens sneller, dan weer trager. Afhankelijk van het aantal overgestoken tijdzones kan het 6 tot 8 dagen duren voor alle lichaamsfuncties weer op het normale ritme werken. Maar de slaapstoornissen duren over het algemeen maar 2-3 dagen. Meestal rekent men op een dag per overgestoken tijdzone voor de aanpassing aan het plaatselijke dag- en nachtritme.

Men heeft bovendien vastgesteld dat de aanpassing na een vlucht naar het westen gemakkelijker verloopt dan na een vlucht naar het oosten. Bij een vlucht naar het westen loopt onze biologische klok langer dan 24 uur, en ons lichaam verdraagt dat beter dan een verkorting van de cyclus.

Tips om het jetlagsyndroom te beperken

Drink veel tijdens de vlucht, maar beperk alcohol, koffie en thee.

Gedraag u bij aankomst onmiddellijk volgens het lokale uur.

Slaapmiddelen zijn enkel te gebruiken om de slaap aan te passen aan het nieuwe dag- en nachtritme.

Er bestaan geneesmiddelen op basis van melatonine, maar hun doeltreffendheid moet nog worden bewezen.

Dr. Philippe Presles