Klaas Vaak, het Zandmannetje, is de naam van een kabouter die zou komen om kinderen enkele korrels slaapzand in de ogen te strooien, zodat ze gaan slapen.

Als bewijs voor het nachtelijke bezoek van Klaas Vaak zijn dan in de ooghoeken zandkorrels te vinden. 's Morgens moet men dan ook zijn gezicht wassen om het zand weg te halen. De naam Vaak komt waarschijnlijk uit de (in Nederland) verouderde uitdrukking vaak hebben voor slaap hebben.

John Blund is de Zweedse variant op Klaas Vaak en is als figuur die kinderen helpt slapen van oorsprong te vinden in één van de sprookjes van Hans Christian Andersen, maar wordt inmiddels genoemd in ontelbare kinderboeken over de gehele wereld.

In 1965-1966 zond de NTS elke dag vóór het slapen gaan "Klaas Vaak" (Das Sandmännchen) uit, een TV serie die oorspronkelijk uit het toenmalige Oost-Duitsland komt, waar de SFB het vanaf 1959 uitzond, naar een idee van Ilse Obrig.[1]

Trivia
Klaas Vaak was ook het pseudoniem van radiodiskjockey Tom Mulder.
In 2005 presenteert Klaas van Kruistum op 3FM een nachtprogramma met de naam Klaas Vaak.
Klaas Vaak is ook een Bijnaam van de voetbalspeler Klaas Jan Huntelaar.
Tussen 1993 en 1999 speelde Dick Poons de rol van Klaas Vaak in het jeugdprogramma Droomshow.