Het weer van de dag VOLKSHEILGE - OUDE VOLKSGEBRUIKEN-
04-11-2008
November de maand van nevels !
November wordt ook wel eens nevelmaand genoemd omdat het dan doorgaans mistig, grauw en koud is. Trouwens het wordt ook koud en dat heeft de weerspreuk die ik vandaag mee heb ook geweten :
" De elfste maand van 't jaar, bij 't vuur brengt al te gaar. "
Waar is de tijd toen vroeger zeer veel gezinnen de lange donkere avonden doorbrachten rond de Leuvensestoof ? Toen werd er met zijn alle naar de radio geluisterd, naar de "bonte avonden" zoals dat in die tijd noemde en de grootouders durfde al wel eens een of ander sterk verhaal vertellen uit hun kinderjaren, mensen lief wat was dat toch gezellig. Een Leuvense stoof die zodanig hard brande dat de pot rood gloeiend werd en dan werd er vaak mee gelachen en zei men dat de stoof verlegen was, want....ze bloosde ! ! ! Ik word er nog altijd een beetje stil van, tot morgen dan maar ?
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
4 November 2007 was nog maar eens een bewolkte zonloze dag waar het kwik niet hoger geraakte dan 12,9° en dat gebeurde om 13u05. - 's Morgens om 5u30 werd 5,7° opgeschreven als minimum temperatuur voor deze dag. De warmste 4de november sinds de waarnemingen van Ukkel in 1833 was deze van 1994 met 20,2° ! - De koudste 4de november ooit kwam in 1980 voor met min 5,5° !
Het was Karel de Grote die deze maand "Windmanoth" noemde en dat doelt natuurlijk op de hevige winden welke in deze maand kunnen heersen. Ook de weerspreuk die ik voor vandaag gekozen hebt komt ons dat bevestigen, leest u maar :
" Wie houdt van wind, november mint. "
Of zoals nog een andere weerspreuk het ons vertelt :
" November heeft maar dertig dagen, maar dubbel wind en regenvlagen. "
Dat ziet er dus niet te best uit als u het mij vraagt ! ! ! Mieke houdt u vast aan de takken van de bomen zou ik zo zeggen ! Tot morgen op voorwaarde dat we nog niet weg gevlogen zijn !
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
3 November 2007 was wederom een bewolkte dag, deze keer met een maximum temperatuur van 14,4° en die werd om 14u30 waargenomen. - 's Morgens om 7u54 noteerde men 12° als zijnde de laagste temperatuur voor deze dag. De warmste 3de november sinds de waarnemingen van Ukkel was deze van 1927 met 19,8°. - De koudste 3de november ooit kwam in 1980 voor met min 5,1° ! Ik kan u nu al verklappen dat november in 1980 drie koude dagen op rij telde, morgen vind u hier de 2de !
Welk weer zouden we vandaag, de dag van Allerzielen, moeten krijgen ? Wel ik ga op deze vraag verschillende weerspreuken het antwoord laten geven zo kunnen mijn bezoekers er het beste voor hun uitkiezen, alleen vrees ik dat het weer vandaag zijn eigen "willeke" wel zal hebben. Mooi weder op Allerzielen voospelt niet veel goeds, daar begint het dus al ! ! !
" Als Allerzielen zacht begint, volgen veel regen en veel wind. "
Dat wordt nog eens bevestigd, wel met andere woorden, door de volgende spreuk :
" Allerzielen zonder vuur, spaart geen brandhout uit de schuur. "
En wat mocht het vandaag sneeuwen ?
" Met Allerzielen wit gewemel, in 't voorjaar, blauwe hemel. "
Of weer nog ietsje anders gezegd :
" Allerzielen wit besnee'd, zacht een voorjaar zit gereed. "
En wat gedacht van deze :
" Allerzielen, zilverwit, 't groen vroeg in de bomen zit. "
En manneschijn tenslotte, dat geeft dan weer hoop op een goede druivenoogst voor volgend jaar :
" Op Allerzielen een klaar maantje, tapt veel wijn al uit het kraantje. "
Vanaf morgen bekijk ik de maand november zelf want voor de eerste weerheilige er aan komt is het nog wel even wachten. Het zou fijn zijn mocht ik u hier morgen terug moge begroeten ! Tot dan !
e gedachtenis van de overledenen in de Benedictijnenkloosters bestond al in de 6de eeuw op Pinksterdag. In de Griekse kerk wordt ze trouwens nog gehouden op Pinksteravond. Wat het vieren op deze dag aangaat, daarover vertelt de overlevering, dat het te danken is aan de H. Odilo, abt van Cluny, die in 998 bepaalde dat er in al de kloosters, na de vespers van Allerheiligen, de doodklok zou geluid worden en men het officie van de doden zou bidden. De volgende dag moesten al de priesters de mis van de overledenen lezen.
Een legende vertelt, dat een vrome pelgrim, bij zijn terugkomst van Jeruzalem verzeild geraakte op een eiland waar hij door een bewoner werd opgenomen. Toen deze vernam van waar de pelgrim kwam, vroeg hij hem of hij de abdij van Cluny kende en de abt Odilo. Op het bevestigende antwoord van de pelgrim, zei de eilandbewoner : “ Luister, ik woon hier niet ver van de plaats waar de zielen van de overledenen hun dagelijkse zonden uitboeten, en ik hoor hun klagen dat niemand zich over hen ontfermt, en vooral de kloosterlingen van Cluny niet. Ga dan nu naar die abdij en zegt hen dat de zielen hun vragen : om de verdubbeling van hun gebeden, verstervingen en lijden. “ De pelgrim deed wat hem gevraagd werd en daarop zoude abt het bevel uitgevaardigd hebben.
Het eerste bisdom dat deze gedachtenis in haar kerkgebruiken opnam, was dit van Luik tijdens Nodger. Later werd het feest door de kerk goedgekeurd en algemeen gemaakt.
Het voorrecht om drie missen op Allerzielen te lezen, dagtekent van 1915, wat vroeger reeds toegestaan was in Spanje, Portugal en Amerika.
Evenals in verschillende landen bestaat(bestond) ook bij ons het bezoek van de kerkhoven op deze dag. In mening dorp en stad werd er op de vier hoeken van het kerkhof een van de Evangeliën gezongen, uit een van de vier missen van de overledenen die in het misboek stonden.
In Limburg plachte men er een eigenaardig gebruik op na te houden. Rond 16 uur begaf men er zich naar het kerkhof. Diegene welke een familielid verloren had gedurende het jaar, legde strooien kruisen op het graf. Na het lezen van een gebed ging men dan huiswaarts om er pannenkoeken te gaan bakken. De mannen echter deden hier niet aan mee en die gingen vergaderen in de herbergen waar ze tot middernacht bleven drinken, spelen en zingen. Toen werd alles stil en men ging er terug naar ’t kerkhof waar al de strooien kruisen verband werden.
Op Allerzielen werden vroeger Zielebroodjes gegeten. Die broodjes droegen een kruiske en die werden heet en warm gegeten. In Antwerpen deed menveel saffraan in het deeg om er een gele kleur aan te geven “ de vlammen van het vagevuur “ weet je wel. In Limburg werden de kruiskensbroodjes gewijd en nuchter gegeten nadat men een gebed tot lafenis der zielen gebeden had. In West-Vlaanderen noemde men deze broodjes Zielkoeken, Zielbroodjes of Cadetjes.
In sommige streken luidde men de klokken 24 uren lang en de luiders mochten dan ’s anderdaags bij de inwoners, van huis tot huis gaan bedelen.
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
2 November 2007 was een bewolkte dag met fijne motregen. Het kwik geraakte die dag niet hoger dan 14° en deze top werd om precies 15u22 bereikt. - 's Nachts om 3u27 schreef men 10,9° op als minimum temperatuur voor deze Allerzielen. De warmste 2de november sinds de waarnemingen van Ukkel in 1833 was deze van 1899 met 19,9° - De koudste 2de november ooit kwam in 1955 voor met min 4° !
Zoals gisteren al gezegd blijf ik vandaag nog even bij Allerheiligen en een weerspreuk komt ons vertellen dat er vanaf heden tot aan de Advent geen regen of wind genoeg kan zijn :
" Van Allerheiligen tot Advint, nooit te veel regen of wind. "
Het volksgeloof wou vroeger, dat er dan een voorspoedig jaar zou volgen. Advent betekend "aankomst" en is de tijd die begint de vierde zondag vóór Kerstmis en eindigt op Kerstmis. Valt Kerstmis op een zondag, dan mag men die zondaghoogdag voor het bepalen van de Advent niet mee tellen. De Kerkelijke betekenis van de Advent is de voorbereiding tot de komst van de Heiland. Iedere week verzinnebeeldt duizend jaar, zodat de vier weken welke Kerstmis voorafgaan, de vierduizend jaar bedoelen vóór de komst van de verwachte Messsias. Verder wou het volksgeloof ook nog dat wanneer het in de Advent veel waait, er ook veel fruit zou zijn. Allerheiligen is ook een beslissende dag in de natuur. Vroeger ging men in het bos en houwde daar een spaan uit de beukeboom; was die vochtig dan kwam er een koude winter; was hij dat niet, dan kreeg men geen of een warme winter. Voorspellingen, waarvan we er gisteren ook al zagen, luiden :
" Schijnt de zon op Allerheiligen, dan krijgen we een open winter, rijmt het, dan is het ijs sterk op Kerstmis. "
In Limburg werd (wordt?) in zekere streken het tweede ontbijt 's morgens voor de landarbeiders afgerschaft van Allerheiligen tot Pasen. Ook voor de familieleden gold dezelfde regel. Van die opschorting was er in Gruitrode en Meeuwere echter geen sprake, wel viel daar de namiddagkoffie weg rond Allerheiligen en zo kwam het dat men in die streken 't volgende hoorde :
" Daar zijn twee heren dood, Noeneslaap en vesperbrood; Daar zijn drij nieuwe in 't land : Zuipneuze, druipneuze en kleppertand. "
In feiten werd daar mee bedoeld dat de winter nakend was en vandaag mag men dat ook terecht beweren ! Morgen sta ik dan weer stil bij Allerzielen en ook rond deze dag is er weer heel wat te doen, ik zou u aanraden van zeker te komen kijken. Afspraak morgen ?
eze feestdag werd onder de naam van Allermartelaren ingesteld, wanneer Paus Bonifacius IV de beenderen der Heilige Martelaars in het Pantheon van Rome, liet overbrengen in 607; toen ontving de kerk de naam van Sancta Maria ad Martyres. Gregorius III stelde bij deze kerkwijding, in 731, de feestdag van Alle Heiligen op 1 november en in 834 werd die feestdag tot de hele Kerk uitgebreid door Gregorius IV.
’s Avonds om 18 uur wordt (werd) het Officie van de overledenen gezongen; dan luiden de klokken “ over dood “Deze die niet naar de kerk kunnen gaan, bidden een half uur thuis zolang de klok luidt. Het was ook een vrome gewoonte om kaarsen aan te steken gedurende deze tijd en ook gans de Allerzielendag, tot lafenis der zielen van het Vagevuur.
Na het officie wordt (werd) er doorgaans in het Vlaamse land koeken of wafels gebakken. Aan de kinderen wordt(werd) er gezegd: hoe meer koeken ge eet, hoe meer zielekens gij verlost.
In menige stad en dorp van Vlaanderen, richten de kinderen vroeger kleine altaarkens op voor de deur van hun huis. Op een vierkant tafeltje spreiden ze met veel zorg een wit linnen doek, en te midden plaatsen ze dan een Christusbeeld, en tegen de muur hingen ze al de santjes(= devotie-of heiligenprentje, bidprentje) op die ze hadden. Op het voorgedeelte van het eenvoudig kinderaltaar, stond een bord als offerplaat, ten dienste van de voorbijganger. Ze vroege dan een cent voor de Gelovige Zielen. De brave kinderen kochten van deopbrengst kaarsjes, maar de anderen, van wie hun minste kwaad de snoepziekte was, kochten er ronde karamellen van gekookte siroop,tabletten genaamd, van.
In Brugge plachten de kleermakers op Allerheiligen, als dank aan een stichting van de heer van Gruuthuuse, dertien armen te kleden om dan gezamenlijk de mis bij te wonen in de O.L.Vrouwkerk.
In Diest bijvoorbeeld stond er vroeger op de hoogte van de kluisberg een kapel ter ere van Alle Heiligen opgericht. Nu staat ze aan de voet van de heuvel, en menig bedevaarder die de“Kaarskensprocessie” te Scherpenheuvel bijwoont, gaat(ging) er bidden en dieren offeren zoals konijnen, duiven of zelfs schapen.
In Oost-Vlaanderen had men de begankenis naar Nederzwalm, dorp dat men in de volksmond meestAlderheilgen noemde.
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
1 November 2007 was een bewolkte dag met een maximum temperatuur van 14,4° die om 12u08 waargenomen werd. - 's Nachts om 3u57 om precies te zijn noteerde men in het weerstadion van Kapelle o/d Bos 10,1° en dat was meteen de laagste temperatuur voor deze dag ! De warmste 1ste november sinds de waarnemingen van Ukkel was deze van 1955 met 20,4°. - De koudste 1ste november ooit kwam in 1890 voor met maar liefst min 12,8° ! Deze dag is tot vandaag, samen met 27 november ook al in 1890, nog altijd de koudste in de geschiedenis van de maand november !
Morgen is november 2008 een feit ! De eerste en heiligste dag van de maand, was vroeger het feest van de herfst en het begin van de winter. Bij onze heidense voorouders gold 1 november als de dag van het uitstervend leven, van rouw en boete. Dat het winter wordt laat niet de minste twijfel en ook de weerspreuken komen ons dat getuigen :
" Allerhilligen, krup de winter in de willigen. "
Op deze dag trokken vroeger alle boeren hun duffel aan wat niets anders wil zeggen als dat ze hun grove wollen winterkleren aantrokken, ze duffelde zich warm aan. Rond Allerheiligen is het nochtans de gewoonte dat er enkele mooie dagen voorkomen welke men de Allerheiligenzomer noemt. in de volksmond spreekt men van den "ouwe wijvenzomer". helaas kan dat zomertje de winter niet uitschakelen en dat weet de volgende weerspreuk ook :
" Het nazomerke van Allerheiligen, kan voor de winter niet beveiligen. "
En wat mocht morgen de zon volop schijnen ?
" Geeft Allerheiligen zonneschijn, dan zal het spoedig winter zijn. "
En wat wanneer het morgen koud mocht zijn ?
" Allerheiligen koud, zorgt gans de maand voor hout. "
En wat indien het morgen zou sneeuwen ?
" Als het op Allerheiligen sneeuwt, leg dan uw pels gereed. "
En tot slot de laatste vraag voor vandaag, wat indien het morgen vochtig weer zou zijn ?
" Met Allerheiligen vochtig weer, volgen sneeuwbuien keer op keer. "
Omdat er zoveel te doen is rond Allerheiligen blijf ik er morgen nog een dag bij stil staan. Ik zal er morgen weer zijn, u komt toch ook weer mag ik hopen ?
ovember van het Latijn novem = negen, was de negende maand in het Romeins jaar van Romulus, dat tien maanden telde. Hij was geplaatst onder de bescherming van Diana, de godin van de jacht en alzo kreeg hij de naam van jachtmaand.
Een oud versje luidt als volgt :
Ik wierd November, dat is ’t negenste, genaemd,
En of ik d’ elfste ben, nog heet ik onbeschaemd
De negenste; ik eet de Groente van de Boomen,
Ik maek de Nachten lang, en doe den Slaeper droomen.
November werd bij de Angelsaksers Blotmonath = bloedmaand genoemd naar de offers welke toen gebracht werden om de goden te danken voor het afgelopen jaar; vandaar dat hij nog de naam van offermaand draagt.
De naam slachtmaand is heden oog nog gangbaar, want het meest in november slacht de boer zijn varken.
De hedendaagse naam is Allerheiligen, ook Allerzielenmaand.
Karel de Grote noemde hem Windmanoth, wat doelt op de hevige winden welke in deze maand heersen.
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
31 Oktober 2007 was een zonnige dag met een maximum temperatuur van 14,9° die om 14u17 waargenomen werd. - 's Morgens om precies 5 uur noteerde men toen de minimum temperatuur voor deze dag en die liet 1,3° opschrijven ! De warmste 31ste oktober sinds de waarnemingen van Ukkel in 1833 was deze van 1925 met 20,7°. - De koudste 31ste oktober ooit kwam in 1891 voor met min 4,6° !
Vandaag sluit ik oktober definitief af en zeg ik er vaarwel tegen tot volgend jaar. Ik heb vandaag voor een weerspreuk gekozen die ons het beste laat hopen voor de aanstaande winter :
" Brengt oktober vorst en sneeuw, men hoort des winters klaaggeschreeuw. "
En aangezien we dat deze maand niet gekregen hebben, en gelukkig maar, gaan we dat klaaggeschreeuw deze winter niet hoeven te vrezen. Morgen kijk ik, zoals ik al zei, vooruit naar de komst van november, de voorlaatste maand in het rijtje van twaalf ! ! ! Tot morgen ?
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
30 Oktober 2007 was een andermaal een bewolkte dag, deze keer met een bui en snuifje zon. De maximum temperatuur die om 11u34 al opgetekend werd bedroeg 13,1°. - 's Avonds om 21u44 werd de minimum temperatuur voor deze dag waargenomen en die bedroeg 4,2° ! De warmste 30ste oktober sinds de waarnemingen van Ukkel was deze van 2005 met 22,4°. - De koudste 30ste oktober ooit kwam in 1940 voor met min 5,5° !
Oktober sleept zich naar zijn einde toe en de kans op vorst is echt miniem geworden en nochtans komt er ons een weerspreuk 't volgende vertellen :
" Oktober da's de regel, brengt de eerste ijspegel. "
Een ding is zeker :
" Tussen zon en regen, gaan we de winter tegen. "
Morgen breng ik de laatste weerspreuk voor deze maand voor u mee, en overmorgen blik ik al vooruit naar de komst van november.Ik hoop er morgen weer te zijn, u komt toch ook ?
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
29 Oktober 2007 was een trieste bewolkte regendag en daarmee is alles over deze dag gezegd. Om 15u33 noteerde men toen de maximum temperatuur en die bedroeg 10,8°. 's Morgens om 5u31 werd de minimum temperatuur waargenomen en die liet 8,6° opschrijven. De warmste 29ste oktober sinds de waarnemingen van Ukkel in 1833 was deze van 2005 met 22,3°. - De koudste 29ste oktober ooit kwam in 1931 voor met min 3,7° !
Men onthouden best het weder van deze maand want straks gaan we daar opnieuw mee te maken krijgen ! ! ! Was u tevreden van oktober, wel dan zal u dat ook van maart zijn want .......
" Oktober weer, maart weer. "
Ik ben nog nooit eerder zo rap klaar geweest met mijn dagtaak als vandaag. Een weerspreuk die erg duidelijk is en die bovendien ook nog erg kort is. Tot morgen dan maar ?
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
28 Oktober 2007 was een bewolkte dag met een maximum temperatuur van 12,9° die om 12u30 waargenomen werd in het weerstadion van Kapelle o/d Bos. Op deze plaats werd 's morgens om 7u09 de minimum temperatuur opgeschreven en die liet toen 8,2° noteren. De warmste 28ste oktober sinds de waarnemingen van Ukkel was deze van 1913 met 21,1°. De koudste 28ste oktober ooit kwam in 1931 voor met min6,8° ! Deze dag is tot vandaag nog altijd de koudste dag uit de geschiedenis van oktober !
Morgen zijn de HH Simon en Judas onze gasten ! ! !
Vroeger jaren werd op de feesdag van de HH Simon en Judas bij de echte konservatieve boeren de kachel aangestoken. Hoe fel men voor die feestdag ook zat te bibberen van de kou, er werd van deze datum niet afgeweken ! Met deze weet gaan we eens in de kaart van de weerspreuken kijken, benieuwd wat die ons te bieden hebben. Er valt na morgen niet meer te twijfelen, de winter komt er aan want :
" Simon en Juiën, komen met de winter aangekruiën. "
Nog een ietsje anders maar met net dezelfde betekenis :
" Als Simon en Judas henengaan, dan komt de winter aan.
En in de Kempen hoort men :
" Als Simon en Sint-Judas komen, begint men 't wintervuur te schromen.
Hier wordt "schromen" bedoelt in de zin van er voor terugdeinzen. Na morgen ziet men ook geen vliegen meer, tenzij hier en daar nog eentje die verloren gevlogen is. In verband met het verdwijnen van de vliegen en de late kermissen welke na oktober nog vallen, hoort men al wel eens lachend zeggen " dat de vliegen als krenten in het brood gebakken zijn. " Misschien een andere manier om te zeggen dat de vliegen ons verlaten hebben. In de gemeente Grotenberge zei men al gemakkelijk : " 't Is kermis in Breivelde, de vliegen worden er in 't brood gebakken". Breivelde is een gehucht van Grotenberge. En in Frankrijk tenslotte, daar zeggen ze : "A la Saint Simon, mouche vaut mouton. " Mijn taak zit er op voor vandaag, bedankt voor u bezoek en als u iedere dag komt, tot morgen dan maar.
