Het weer van de dag VOLKSHEILGE - OUDE VOLKSGEBRUIKEN-
12-04-2006
't Vervolg van Witte Donderdag
Vroeger bedacht men het Groot gebod door giften te schenken aan de arme. Zo ook te Antwerpen waar er een aloud gesticht bestaat met de naam St. Juliaansgasthuis. Dat had tot doel, benevens ouderlingen te herbergen, ook gastvrijheid te verlenen aan de bedevaarders die uit het H. Land kwamen. Vroeger las men er op de gevel : " In dit gasthuis van Sinte Juliaen mogen de arme passanten drymael slapen gaen." Alle jaren op Witte donderdag wordt er in dit gesticht een Pelgrimstafel(baroktafel) met de fijnste gerechten opgericht voor twaalf ouderlingen. (Apostels) Die tafel werd druk bezocht door nieuwsgierigen die niet nalieten van een aalmoes te storten. In 1921 vond men op die tafel achttien gerechten van vis en groenten, alook fruit en pastijen. Te midden op de tafel prijkte het beeld van Jezus op de schoot van zijn moeder, de aloude Pieta. De twaalf ouderlingen deden zich deugd aan dit geschenk. Te Veurne had de kruisweg plaats gedurende de nacht van donderdag op vrijdag langs de straten. Een oude vrouw las de gebeden en een honderdtal mensen volgde de tocht. De kruisweg die ook tijdens de vasten gehouden werd had 18 statiën langs de straten van de stad en bedroeg zoveel voetstappen als O.L.Heer gedaan had in Jeruzalem. Het geheel duurde ruim vijf kwartiers. Hoewel de vasten nog niet uitgeklopt is, werd er her en der toch al een bijzonder maal gehouden waarop schaap- of lamsvlees gegeten werd. Ook deed men in vele plaatsen Soppe doppe, men at een soep die bestond uit melk en boter. In Vlaanderen pleegde men koeken te bakken met bieslook. Te Brugge had gedurende de nacht de ommegang van aan de S. Salvatorskerk naar de kapel van het H. Bloed plaats. De bijgelovige mensen hechten aan die ommegang een bijzondere kracht en die plaatste brood en water op de vensterbank langs waar de biddende menigte voorbij ging. Dan was dat brood en water gewijd zegde ze. En dan het wangeloof : Het nuttigen van honing op de nuchtere maag was goed tegen de razernij. Van eieren die te broeden gelegd werden, zouden de hennen alle jaren van kleur veranderen. Eieren op Witte donderdag gelegd en op Pasen gewijd, beschermde tegen bliksem en brand. Groene kruiden eten was gezond en 't was ook de beste dag om vlas te zaaien. Morgen ga ik verder met Goede Vrijdag, tot dan ?
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
12 April 2005 begon met zon die in de namiddag overmeesterd werd door bewolking. De maximum temperatuur bedroeg 18,1° en die werd om 12u37 opgetekend. De minimum temperatuur bedroeg 2° en die noteerde men om 6u27. 12 April 2004 was een zonnige dag waar het kwik om 16 uur tot 15,4° steeg . De minimum temperatuur bedroeg toen 1,6° om 7u30 opgetekend. De warmste 12 april ooit kwam in 1991 voor met 22° , terwijl de koudste 12 april nacht deze van 1986 was met min 5°
In afwachting dat er vanaf morgen weer weerheiligen op bezoek komen, die tussen haakjes, ons goed nieuws gaan komen brengen, geef ik nog een weerspreuk mee waarin ik het haantje eens aan 't woord wil laten.
" Als 't haantje na de middag kraait, is 't zeker dat het weer verdraait. "
Of we met de ophokplicht het haantje nog gaan horen is zeer de vraag ! Wat ik wel kan bevestigen is dat de koekoek weer in 't land is. Ik heb hem al 2 morgende op rij gehoord, dus....kan de lente nooit ver meer weg zijn. Als dit geen goed nieuws is !!!!!
Op Witte donderdag herkent de kerk de instelling van het Allerheiligste Sacrament en het begin van Jezus' lijden. De Mis werd(wordt) in de witte liturgische kleur opgedragen, doch na het zingen van het Gloria, bij hetwelk de klokken luidde en de bellen klingelden, zweeg het orgel. De gelovigen werden voortaan ter kerke gemaand bij middel van een ratel. Tijdens het namiddag officie is de kleur zwart. Wanneer bij het aanheffen van de Gloria de klokken luiden, keken de kinderen allemaal naar den toren om de klokken naar Rome te zien vliegen.Op het einde van de mis legde de priester, die twee hostiën had geconsacreerd, een in de kelk, en droeg die met veel plechtigheid naar een versierd altaar waar de Euhcaristie te midden van groen en waslicht ter aanbidding bleef voor de gelovigen. Gedurende de dag en ook nog 's anderdaags, kwamen de gelovigen dan Jezus aanbidden. 's Namiddags had dan de voetwassing plaats. De bisschoppen wasten in hun hoofdkerk, en de pastoors in hun kerk, de voeten van dertien arme mensen en dit ter nagedachtenis van het nieuw gebod van Jezus, het Mandatum. Overal werden aan de Apostels, gode- of gooimans brood en wijn, en soms daarbij een haring gegeven. Te Rupelmonde(O-Vl.) gaat de pastoor met de kerkbedienden en kerkmeesters, na de voetwassing naar het stadhuis. Vanop de 1ste verdieping werpt hij dan een vijftal manden vol Apostelbrokken(stukken brood) naar de menigte die staat te wachten. Morgen vertel ik u hoe het er op Witte donderdag te Antwerpen in het St- Juliaansgasthuis aan toe ging. Tot dan ?
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
11 April 2005 was een tamelijk mooie dag waar het kwik om 16u52 opgelopen was tot een maximum van 17,8° De minimum temperatuur bedroeg toen 1,7° en dat werd 's nachts om 1u42 genoteerd. 11 April 2004 toen was het Pasen en dat was een bewolkte dag met een maximum temperatuur van 11,6° om 16u30 opgetekend. De minimum temperatuur werd om 7u30 genoteerd en die bedroeg toen 3,9° De warmste 11 april ooit kwam in 1945 voor met 24°
Inderdaad vandaag beginnen we aan de "Goeweek" en deze maandag noemde men Kalfdag. Men sloeg het volk toen met een vod of met een lap, die men kalf noemde. Men maakte de gedaante van een kalf om de vasten te verbeelden, en men versmoorde het. Wie bijvoorbeeld laatst in de school of thuis kwam, werd voor kalf uitgescholden en gegeseld. Die kinderplagerij werd gedaan met een vod of puppe, die men, zoals al gezegd, kalf noemde. De woensdag van de "Goeweek" noemde men Schorseldag. Men schorst de rokken en de klokken. De spinrokken omdat men 's avonds niet meer spint vanaf vandaag en dit tot het einde van de zomer. De klokken werder(worden) geschorst omdat die morgen, donderdag dus, naar Rome vliegen. De woensdag namiddag beginnen de Donkere metten, het rouw, treur- en lijdensofficie. De Metten en Lauden werden de drie laatste dagen van de goeweek in de namiddag gezongen. Er branden op een heg 13 kaarsen waarvan 12 achtereenvolgens, onder de officiezang, uitgedoofd werden als symbool voor het wegvluchten van de apostelen. Op het altaar branden er zes die gedurende de Benedictus uitgedoofd werden. Bij het zingen van de Miserere werd de laatste brandende kaars van de heg verborgen en daarna weer te voorschijn gebracht, gelijk Christus stierf en daarna weer verrees. Een volksgezegde uit die tijd zei dat men heden niet mocht spinnen uit vrees van koorden spinnen waarmee men Ons Heer zou binden. Morgen vertel ik verder over Witte Donderdag waar ook weer heel veel rond te doen was, tot dan ?
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
10 April 2005 was een bewolkte dag, het werd niet warmer dan 12,4° om 16u45 opgetekend. De minimum temperatuur bedroeg toen 5,7° en dat werd om 7u33 genoteerd. 10 April 2004 was eveneens een bewolkte dag met in de namidag motregen. De maximum temperatuur bedroeg toen 9,4 ° om 14u20. De minimum temperatuur daalde onder nul met een min 0,8° om 5u45 's ochtends. De warmste 10 april ooit kwam in 1981 voor met 22°
Morgen beginnen we aan de Goede Week en in deze week herdenkt men het lijden van de Zaligmaker. Bij geen enkele plechtigheid werd (wordt) het Mysterie in het kerkelijk leven zo treffend voorgesteld aan het volk dan nu. Men vertoonde er zo veel het lijden van de Zaligmaker, de intrede van Jezus te Jeusalem. Het lijdensverhaal werd gezongen door de priester, diaken, subdiaken of het koor. De instelling van het Allerheiligste, Jezus in het hofke van Olijven. De kruisaanbidding en de begravenis van Jezus (Goede vrijdag), en tot slot de verrijzenis op zaterdag. De Goede Week wordt ook Stille week, Pijnweek, Heilige week, Grote- of Hoge week genoemd. Deze week maakte vroeger een grote indruk op het volk, het volksleven was er helemaal van doordrongen. Bij al die dagen van de week paste vroeger ook een gebruik, en een erg oud gedicht maakt dat duidelijk. Palm, Palmzondag den Maandag slaan ik mijn kalf, den Dinsdag deel ik het kalf, den Woensdag schort men de klokken, den Donderdag is het soppe-doppe, den Vrijdag zoo kruipt men, den Zaterdag klopt men den vasten uit. Een oud volkgezegde zegt dat alles wat in de Goede Week gezaaid werd, vruchten zou meebrengen. Morgen vertel ik u wat in feiten een "kalf slaan" was, 't is dan immers de eerste dag van de Goede Week
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
9 April 2005 was een bewolkte dag met op sommige plaatsen zelfs sneeuw ! De maximum temperatuur bedroeg 8,8° en om die te bereiken moest men toen wachten tot 17u59 - De minimum temperatuur noteerde men om 6u52 en die bedroeg 1,8° 9 April 2004 was ook een bewolkte dag met zon in de namiddag, het werd niet warmer dan 10,7° en die liet zich ook pas om 17u15 optekenen. De miminum temperatuur bedroeg 3,8° om 1u30 De warmste 9 april ooit kwam in 1952 voor met 24°
Vandaag is het Palmzondag en dan zou het het hel en klaar moeten zijn. Ook zou vandaag de wind uit een goed "gat" moeten waaien, maar of dat allemaal zo is ?
" Palmzondag hel en klaar, brengt een vruchtbaar jaar. "
En de wind dan, hopelijk waait die goed vandaag want :
" Palmzondagse wind, verandert niet gezwind. "
Morgen komt Sint-Ezechiel op bezoek, en die heeft ons ook weer wat te vertellen :
" Zaait g'op Sint Ezechiel, zeker lukt de vlasgaard wel. "
Dus mensen met een tuin, je weet wat u morgen te doen staat !
Vroeger jaren ging men vandaag, en meer bepaald in Zuid-Limburg de graven van het kerkhof schoon maken. 's Anderdaags, op palmzondag dus, ging zowat iedereen die graven bezoeken, of tenminste toch een lid van elk gezin. Net zoals op Allerheilige en Allerzielen. Al de graven waren toen vers geschilderd en met groen en bloemen versierd. De kinderen maar ook de grote mensen brachten toen ganse bussels palm naar de hoogmis om gewijd te worden. Na de hoogmis trok men processiegewijs en al biddend, naar het kerkhof waar elkeen ging bidden bij het graf van zijn overledenen. De rijke lieden bij hun caveau en de arme bij het eenvoudig graf, staken er dan de gewijde palmtakken in de grond. Vanaf morgen begin ik dan al te vertellen over de "Goede week" die er aanstaande maandag al aankomt.
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
8 April 2005 was een bewolkte dag met een bui ! De temperatuur steeg ook toen niet hoger dan 10,4° en die werd om 16u12 genoteerd. De minimum temperatuur bedroeg toen 5,2° en die werd 's avonds om 20u28 opgetekend. 8 April 2004 was een bewolkte dag met even wat zon en met zelfs een licht plaatselijk onweer. De maximum temperatuur bedroeg 10,8° om 12u30 opgetekend, en de minimum zakte tot 1,8° om 4u45 genoteerd. De warmste 8 april ooit kwam in 1969 voor met 24° !
Op de boeren-buiten weten ze direct wanneer men zonder de paraplu de deur uit kan. Een erg mooie weerspreuk vertelt het ons toch zo mooi, dat ik niet nalaten kan om ze aan u mee te geven :
" Wees maar voor geen buien bang, als er uren, lui en lang, op de mesthoop ligt het zwijntje want duren blijft dan 't zonneschijntje. "
Zeg nu zelf, is dat geen mooie ? Nu het zonnetje nog en wat warmer weer, en dan een wandeling door al dat landelijk schoon. Wie weet zie je dan dat zwijntje niet ?
Inderdaad in april is altijd opletten geblazen, laat u zeker niet misleiden door een mooie zonnige dag. Guido Gezelle waarschuwde er ons jaren geleden al voor. En hoe hij dat toen verwoorden :
" 't Mag vroeg of laat zijn, april wil kwaad zijn. "
April is en blijft nu eenmaal een erg grillige maand !
7 April 2005 was een bewolkte dag met af en toe een fikse aprilse gril. Het werd toen niet warmer dan 12,8° en dat werd om 14u19 opgetekend. De minimum temperatuur bedroeg die dag 6,4° en die werd om 5u50 opgetekend. 7 April 2004 was de gelijkenis van 2005, een bewolkte dag met aprilse grillen. Het kwik bereikte toen amper 10,1° om 13u30. De laagste temperatuur die dag werd om 1u30 opgetekend en die bedroeg 2,9° De warmste 7 april ooit kwam in 1969 voor met 23°.
Gisteren ben ik gestopt bij de landman die na de vespers palmtakken op zijn veld ging steken. Wel terwijl men toen die palm stak, moest men bidden zonder stil te blijven staan. Wanneer men een nieuw huis liet bouwen, kwam de eigenaar de eerste steen leggen. Hij dopte een takje gewijde palm in wijwater, besprenkelde er de steen mee die hij ging leggen, en daarna werd dat palmtakje in de muur gemetseld. In de streek van Aalst en Geraardsbergen deed de koster altijd zijn ronde in de parochie. Hij ging iedereen een Zalige Pasen wensen en ontving zijn paasei, of liever eieren. De "Goe-week" die er aankwam, was immers een zeer lastige week voor de koster en onze brave voorouders begrepen dat en beloonde er de koster voor. Rond Pasen slachte men vroeger altijd een koe of een kalf. De boer zorgde er dan voor dat er een Paasbeest, speciaal voor die gelegenheid, gekweekt werd. Vroeger zag men in de steden de slachterswagens rond rijden met gekroond geslacht vlees dat dan voor de vensters bij de beenhouwers tentoongesteld lag. Het vlees lag er versierd of gekroond met bloemen en kransen. De kinderen die toen met hun moeder achter vlees kwamen, kregen van de beenhouwer een roos als geschenk. Morgen vertel ik nog wat over een Zuid-Limburgse gewoonte op de zaterdag voor Palmzondag, tot dan ?
Gisteren vertelde ik hoe het er in Tienen en Hoegaarden aan toe ging, wel te Antwerpen moesten diegene die het beeld droegen de reis naar Jerusalem gedaan hebben. In de S. Salvatorskerk te Brugge zag men in een kapel verschillende taferelen van het H. Kruis, anders gezegd het Rode Cruis. Vroeger gingen de Capucienen het Rode Cruus halen om het naar hun klooster te brengen. In de processie stelde men toen het leven en het lijden van Jezus en de VII Weeën van Maria voor. De taferelen werden door boetelingen gedragen. Dat kruis was een ex-voto van Pater Melchior van Menen, die in 1665 om het ophouden van de pest te verkrijgen, rond de stad reed, gezeten op een ezel, en dat kruis in de hand hield. Hij ging toen naar de S. Salvatorskerk om er O.L.Vrouw van VII Weeën te smeken. De ziekte hield op en het kruis werd aan de kerk gegeven. In Rond den Heerd wordt vertelt dat de eigenlijke processie ter ere van O.L.Vrouw van VII Weeën sedert 1625 pleegde uit te gaan en dat de boetelingen soms zware ijzere bollen sleepten. De Gewijde palm werd eerbiedig in de huizen bewaard tot welzijn van ziel en lichaam. De landlieden staken de palmen naar een aloud gebruik op de hoeken van hun bezaaid land. De palmtak werd aan het Christusbeeld of wijwatervat gehecht om de zegen te bekomen over het huis en de huisgenoten. Hij diende ook om het wijwater op de zieken in de doodstrijd, en rond huizen en andere gebouwen tijdens een onweer, te sproeien. Vooral 's namiddags na de vespers ging de landman op zijn veld de takken steken, en zei dan 't volgende : " Ik zegen hier mijn koorn, tegen den bliksem en den oorm, tegen meisens en knechten, dat ze mijn koorn niet om en vechten, en tegen dat duivelsch zwijnges, dat zoo kwaad om pikken es. Amen." Morgen vertel ik u het slot van Palmzondag en palm, tot dan ?
Hoe was het weer vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
6 April 2005 was een bewolkte dag waar het kwik om 15u03 zijn maximum hoogte bereikte van 15,5°. De minimum temperatuur die dag bedroeg 4,4° en die werd om 4u16 opgetekend. 6 April 2004 was eveneens een bewolkte dag maar ook een dag met buien van hagel, aprilse grillen weet je wel. De maximum temperatuur bedroeg toen 11,9° om 16u25 genoteerd. De minimum temperatuur werd 's ochtends om 4u30 opgetekend en die bedroeg 4,7° De warmste 6 april ooit kwam in 1961 voor met 22° !
