Het weer van de dag VOLKSHEILGE - OUDE VOLKSGEBRUIKEN-
08-04-2006
De zaterdag voor Palmzondag
Vroeger jaren ging men vandaag, en meer bepaald in Zuid-Limburg de graven van het kerkhof schoon maken. 's Anderdaags, op palmzondag dus, ging zowat iedereen die graven bezoeken, of tenminste toch een lid van elk gezin. Net zoals op Allerheilige en Allerzielen. Al de graven waren toen vers geschilderd en met groen en bloemen versierd. De kinderen maar ook de grote mensen brachten toen ganse bussels palm naar de hoogmis om gewijd te worden. Na de hoogmis trok men processiegewijs en al biddend, naar het kerkhof waar elkeen ging bidden bij het graf van zijn overledenen. De rijke lieden bij hun caveau en de arme bij het eenvoudig graf, staken er dan de gewijde palmtakken in de grond. Vanaf morgen begin ik dan al te vertellen over de "Goede week" die er aanstaande maandag al aankomt.
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
8 April 2005 was een bewolkte dag met een bui ! De temperatuur steeg ook toen niet hoger dan 10,4° en die werd om 16u12 genoteerd. De minimum temperatuur bedroeg toen 5,2° en die werd 's avonds om 20u28 opgetekend. 8 April 2004 was een bewolkte dag met even wat zon en met zelfs een licht plaatselijk onweer. De maximum temperatuur bedroeg 10,8° om 12u30 opgetekend, en de minimum zakte tot 1,8° om 4u45 genoteerd. De warmste 8 april ooit kwam in 1969 voor met 24° !
Op de boeren-buiten weten ze direct wanneer men zonder de paraplu de deur uit kan. Een erg mooie weerspreuk vertelt het ons toch zo mooi, dat ik niet nalaten kan om ze aan u mee te geven :
" Wees maar voor geen buien bang, als er uren, lui en lang, op de mesthoop ligt het zwijntje want duren blijft dan 't zonneschijntje. "
Zeg nu zelf, is dat geen mooie ? Nu het zonnetje nog en wat warmer weer, en dan een wandeling door al dat landelijk schoon. Wie weet zie je dan dat zwijntje niet ?
Inderdaad in april is altijd opletten geblazen, laat u zeker niet misleiden door een mooie zonnige dag. Guido Gezelle waarschuwde er ons jaren geleden al voor. En hoe hij dat toen verwoorden :
" 't Mag vroeg of laat zijn, april wil kwaad zijn. "
April is en blijft nu eenmaal een erg grillige maand !
7 April 2005 was een bewolkte dag met af en toe een fikse aprilse gril. Het werd toen niet warmer dan 12,8° en dat werd om 14u19 opgetekend. De minimum temperatuur bedroeg die dag 6,4° en die werd om 5u50 opgetekend. 7 April 2004 was de gelijkenis van 2005, een bewolkte dag met aprilse grillen. Het kwik bereikte toen amper 10,1° om 13u30. De laagste temperatuur die dag werd om 1u30 opgetekend en die bedroeg 2,9° De warmste 7 april ooit kwam in 1969 voor met 23°.
Gisteren ben ik gestopt bij de landman die na de vespers palmtakken op zijn veld ging steken. Wel terwijl men toen die palm stak, moest men bidden zonder stil te blijven staan. Wanneer men een nieuw huis liet bouwen, kwam de eigenaar de eerste steen leggen. Hij dopte een takje gewijde palm in wijwater, besprenkelde er de steen mee die hij ging leggen, en daarna werd dat palmtakje in de muur gemetseld. In de streek van Aalst en Geraardsbergen deed de koster altijd zijn ronde in de parochie. Hij ging iedereen een Zalige Pasen wensen en ontving zijn paasei, of liever eieren. De "Goe-week" die er aankwam, was immers een zeer lastige week voor de koster en onze brave voorouders begrepen dat en beloonde er de koster voor. Rond Pasen slachte men vroeger altijd een koe of een kalf. De boer zorgde er dan voor dat er een Paasbeest, speciaal voor die gelegenheid, gekweekt werd. Vroeger zag men in de steden de slachterswagens rond rijden met gekroond geslacht vlees dat dan voor de vensters bij de beenhouwers tentoongesteld lag. Het vlees lag er versierd of gekroond met bloemen en kransen. De kinderen die toen met hun moeder achter vlees kwamen, kregen van de beenhouwer een roos als geschenk. Morgen vertel ik nog wat over een Zuid-Limburgse gewoonte op de zaterdag voor Palmzondag, tot dan ?
Gisteren vertelde ik hoe het er in Tienen en Hoegaarden aan toe ging, wel te Antwerpen moesten diegene die het beeld droegen de reis naar Jerusalem gedaan hebben. In de S. Salvatorskerk te Brugge zag men in een kapel verschillende taferelen van het H. Kruis, anders gezegd het Rode Cruis. Vroeger gingen de Capucienen het Rode Cruus halen om het naar hun klooster te brengen. In de processie stelde men toen het leven en het lijden van Jezus en de VII Weeën van Maria voor. De taferelen werden door boetelingen gedragen. Dat kruis was een ex-voto van Pater Melchior van Menen, die in 1665 om het ophouden van de pest te verkrijgen, rond de stad reed, gezeten op een ezel, en dat kruis in de hand hield. Hij ging toen naar de S. Salvatorskerk om er O.L.Vrouw van VII Weeën te smeken. De ziekte hield op en het kruis werd aan de kerk gegeven. In Rond den Heerd wordt vertelt dat de eigenlijke processie ter ere van O.L.Vrouw van VII Weeën sedert 1625 pleegde uit te gaan en dat de boetelingen soms zware ijzere bollen sleepten. De Gewijde palm werd eerbiedig in de huizen bewaard tot welzijn van ziel en lichaam. De landlieden staken de palmen naar een aloud gebruik op de hoeken van hun bezaaid land. De palmtak werd aan het Christusbeeld of wijwatervat gehecht om de zegen te bekomen over het huis en de huisgenoten. Hij diende ook om het wijwater op de zieken in de doodstrijd, en rond huizen en andere gebouwen tijdens een onweer, te sproeien. Vooral 's namiddags na de vespers ging de landman op zijn veld de takken steken, en zei dan 't volgende : " Ik zegen hier mijn koorn, tegen den bliksem en den oorm, tegen meisens en knechten, dat ze mijn koorn niet om en vechten, en tegen dat duivelsch zwijnges, dat zoo kwaad om pikken es. Amen." Morgen vertel ik u het slot van Palmzondag en palm, tot dan ?
Hoe was het weer vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
6 April 2005 was een bewolkte dag waar het kwik om 15u03 zijn maximum hoogte bereikte van 15,5°. De minimum temperatuur die dag bedroeg 4,4° en die werd om 4u16 opgetekend. 6 April 2004 was eveneens een bewolkte dag maar ook een dag met buien van hagel, aprilse grillen weet je wel. De maximum temperatuur bedroeg toen 11,9° om 16u25 genoteerd. De minimum temperatuur werd 's ochtends om 4u30 opgetekend en die bedroeg 4,7° De warmste 6 april ooit kwam in 1961 voor met 22° !
Ik vond in mijn verzameling een "weerspreuk" die ons een zeer duidelijk antwoord geeft, of een erg goeie vergelijking maakt hoe de maand april wel is, lees eens :
" De echtelijke staat is als de maand april, nu storm, dan zonneschijn, dan weer alles stil. "
Een mooier vergelijk moet je nergens nog gaan zoeken dacht ik ! Je gaat het toch niet vinden.
Wie wil er nu geen mooi en warm weer ? Maar is dat altijd goed ? Niks zo schoon als een mooie maand mei, ja toch ? Maar of we die gaan krijgen, zal misschien afhankelijk van april zijn, lees eens :
" April klaar en rein, mei zal des te wilder zijn. "
Dus laat dan april toch nog maar wat wild zijn, is het niet ? Heeft er iemand onder jullie al een zwaluw gezien ? Mocht dit zo zijn, wilt u het mij dan laten aub ?
Welk weer was het vandaag nu precies 1 jaar geleden ?
5 April 2005 was een tamelijk mooie dag met een maximum temperatuur van 15,1° om 16 uur opgetekend. De minimum temperatuur van die dag bedroeg 5,7° en die werd 's ochtends om 5u51 genoteerd. 5 April 2004 was een bewolkte dag met nu en dan een bui. De maximum temperatuur bedroeg 11,6° om 12u45 opgetekend. De minimum temperatuur bedroeg die dag 6,4° om 6u30 in de morgen. De warmste 5 april ooit was in 1957 toen het kwik tot 23° steeg.
Vanaf vandaag en ook de komende dagen wil ik al wat vertellen over Palmzondag. Op die dag, nu aanstaande zondag dus, herinnert de Kerk ons aan de intocht van Jezus te Jeruzalem. Ter dien gelegenheid wordt er voor de hoogmis, en met een grote plechtigheid, de palmen gewijd en processiegewijs rondgedragen. Zo was het vroeger jaren althans. Men sloot(sluit) de pastoor buiten zeiden de mensen toen. Wanneer hij dan met het kruis op de kerkdeur klopte, bij het gezang van Attollite portas vestras werd hij binnen gelaten en werd er aan het misoffer begonnen. De palm werd in verschillende streken vervangen door planten die het beste aan het zinnebeeld van de hoop voldeden. In onze gewesten was dat bukshout aangezien die winter en zomer altijd groen blijft. Dat betekende ook het blijvend vurig geloof van het volk. Reeds in de 6de eeuw had de processie in Rome plaats, en in de 9de eeuw werd ze in de liturgie opgenomen. Deze processie was in de middeleeuwen zeer indrukwekkend door het mysteriespel waarover de boeken en de handvesten spraken. In die processie droeg of voerde men het beeld van Jezus op den ezel rond. Te Tienen was het vergezeld van de twaalf apostelen die barvoets mee gingen in de stoet buiten de kerk. Bij de terugkeer werd het kruis aanbeden. Ook te Hoegaarden geschiedde of geschiedt? dit en dat was een middeleeuwsch schouwspel . Het beeld was vergezeld door de apostelen, de geestelijkheid en de confreers. Na de processie werd de mis gezongen. Tijdens het verhaal van het lijden, verlieten de "apostelen" de kerk om aan te tonen dat de apostelen vluchtten wanneer de Zaligmaker aangehouden werd. Na het evangelie kwamen ze terug, gingen te offer en naderde ter H. Tafel, na de communie van de priester. Hoe het er te Antwerpen en te Brugge aan toe ging, vertel ik u morgen.
Ook al zijn we er nog enkele dagen van verwijderd, wil ik vanaf heden toch al stilaan een en ander vertellen over de dagen rond de Paas-periode waar vroeger heel veel rond te doen was. Aanstaande vrijdag, of de vrijdag voor Palmzondag, is het de Feestdag van O.L.Vrouw van VII weeën. Deze feestdag werd bij een kerkvergadering in Keulen, in 1423 voor het eerst voorgesteld en weldra door de gehele Kerk aanvaard. In vele plaatsen bestonden er die dag VIbroederschappen ter ere van de VII Weedommen van Maria, en verhefte er zich heiligdommen op. Dat was het geval in de S. Salvatorskerk te Brugge, in S. Gery te Brussel, in S. Salvator en de kapel van de Schreiboom te Gent. In S. Willebrordus te Anntwerpen, en te Mechelen in O.L.Vrouw aan de dijle waar men de feestdag vierde met een processie. In Zele(O-Vl.) vereert men sedert de 16de eeuw O.L.Vrouw in de Kouterkapel. In de kouter werd een kapelleke gebouwd in 1545 dat kort daarop door de Calvinisten afgebroken werd. In 1645 kwam er door toedoen van Mgr. A. Triest een nieuw kapelleke dat rijkelijk versierd en begiftigd werd. Men richtte er de zeven statiën rond, waarvan de bijzonderste het H. Graf, onder het koor van de kapel gemaakt. Deze statiën vormde een ommegang rondom het heiligdom en tussen een dubbele rij lindebomen. De grote begankenis, van uit de parochiekerk naar de kapel, geschiedde vroeger de 4de zondag na Pasen. Men noemde die kapellekes-aflaat. Na de Franse omwenteling waarbij hier alles stukgeslagen werd, kon men de kapel herstellen.Op 5 augustus kwam (komt?) men er Maria aanroepen als Troosteres der bedrukten.
Welk weer was het, vandaag precies 1 jaar geleden ,
4 April 2005 was een mooie dag tot ongeveer 16u30 toen het begon te regenen. De maximum temperatuur bereikte die dag 19,5° om 15u05 opgetekend. De minimum bedroeg 6,2° en die werd om 4u22 genoteerd. 4 April 2004 was een bewolkte dag met een weinig motregen, de maximum temperatuur bedroeg toen 15,2° om 15 uur precies. De minimum temperatuur bedroeg die dag 9,6° om 8u20 opgetekend. De warmste 4 april ooit kwam in 1946 voor met 25°. Dat jaar kende 3 opeenvolgende mooie zomerdagen ! Wel met nachtvorst tot min 2 en min min 3°
Het is tot 10 april wachten op de volgende weerheilige, maar geen nood want april heeft ons veel mooie weerspreuken bieden ! Krijgen we een schone maand mei ? Wel, dat antwoord komt ons de spreeuw vertellen, lees eens :
" Broedt de spreeuw vroeg in april, een schone meimaand is op til. "
En.....ik geloof het wel want zowat alle vogels zijn reeds aan broeden toe, waarom zou de spreeuw dan achterwege blijven ?
Welk weer was het vandaag nu precies 1 jaar geleden ?
3 April 2005 was een schitterende dag, om 16u07 bereikte het kwik toen zijn maximum hoogte met maar liefst 22° De minimum temperatuur bedroeg die dag 7,9° en die werd om 7u43 opgetekend. 3 April 2004 was een bewolkte dag met een maximum temperatuur van 13,3° opgetekend om 10u45. De minimum bedroeg toen 9,7° en die werd om 0u15 genoteerd. De warmste 3 april ooit was in 1946 met 25° !!!
Inderdaad morgen is "Doorke" een dag bij ons en in feiten brengt die ons heel goed nieuws want zijn komst zou het einde van de koude moeten betekenen. Meerdere weerspreuken verkondigen ons dat trouwens :
" Isidoor voorbij, noordenwind voorbij. "
Of.......
" Met Doorke, zal 't were beteren."
Of nog anders......
" Isidoorke thuis, uit het fornuis. "
Maar ook ........
" Op Isidoorke hagelslag, zeven dagen duren mag. "
Het mag dus morgen alles doen, behalve hagelen ! ! !
Hoe vermaakte de kinderen zich vroeger jaren in april ?
Omdat het in april soms nog wel eens koud kan zijn, bleven de loopspelen nog wat in trek. Eentje ervan stak er toch wel uit : Kruisthem of overspringerke. De jongens die van ver naar school moesten gaan, verkorten hun weg met overspringen. Een van de knapen ging gebogen staan, de handen op de knieën, een tweede sprong daar dan over en ging hem onmiddellijk voor de eerste zetten. Dan volgde de derde enz. tot iedere knaap in het overspringen betrokken was. Rond half april doken dan de marmels (knikkers) en de toppen op.De gewone marmel was gewoonlijk grijs-blauw en die bestond uit een soort van kalksteen. De knikker was uit potaarde of klei gemaakt en rood-bruin gebakken. De grote marmel was wit met gekleurde ringen die elkaar kruisten, dikwijls was hij van porselein. Er waren er ook in ijzer, men noemde ze doorgaans Bolket. De glazen marmel was wel een luxe artikel, die vertoonde van binnen fraaie, zonderlinge kleuren en figuren. De toppen dan, ook deze waren verschillend. Men had de gewone top, uit beukenhout gedraaid in een peer- of appelvorm, met in het spitse deel een pin. Het hout vertoonde enkele circelvormige groefjes die diende om de koord(pees) beter vast te houden. Verder had je nog de legtop, dat was een oude top waarnaar men kon kampen. De drijftop, ook wel eens ijstop genoemd, werd bij middel van een " tjake " voortgedreven en was meer voor de kleinere kinderen. De speelwijzen bestonden uit het eenvoudig toppen, kappen en uitsmijten. Gewoonlijk kapte men naar de legtop in een ronde of in een putje vastgelegd. Men kapte ook naar een schreef, en men wierp marmels, centen, tot zelfs kriekstenen uit de ronde. Spelen die helaas uit het straatbeeld verdwenen zijn.
Welk weer was het vandaag, nu precies 1 jaar geleden ?
2 April 2005 was een mooie zonnige lentedag met een maximum temperatuur van 18,3° om 16u56 opgetekend. De minimum temperatuur werd om 7u18 genoteerd en die bedroeg toen 3,1° 2 April 2004 was een bewolkte dag waar geen zon door kon. Om 12u30 noteerde men toen de maxmimum temperatuur die 17,8° bedroeg. De minimum temperatuur van die dag werd om 8u15 opgetekend en die bedroeg 12,4° De warmste 2 april ooit was in 1946 met 24°
Deze maand wordt wel eens vergeleken met de vrouwen, ik durf hier hoegenaamd geen partij kiezen, maar ik denk wel dat ik een gulden middenweg gevonden heb voor dit alles, oordeel zelf maar.......
" Vrouwen en aprillen, hebben allebei hun grillen. "
En om de balans dan in evenwicht te houden :
" Heren en de aprillen, bedriegen wie ze willen. "
Nog eentje om af te ronden :
" In april doen de vrouwen, en de katten hunne wil. "
Ik zou voor geen geld ter wereld durven zeggen wat hier bedoelt wordt. Morgen zien we wat Sint - Isidoor ons overmorgen te vertellen heeft, ik kan u nu al wel meegeven dat dit weer 't een en 't ander is.
