Op één twee drie zaten we midden in de zwerm Duitse infanteriesoldaten die ook even wilden uitblazen langs de weg, net op het plaatsje dat ook wij hadden uitgekozen.
Ik herinner me heel precies de drie, die vlak bij ons stonden, veel jonger dan vader. Er ontbond zich een gesprek, zo goed en zo kwaad als de taalvaardigheid dit toeliet. Eén vraag drong zeer duidelijk tot mij door : "Bent u soldaat geweest ?". Waarop er een "Ja" volgde van vader. Ik was verrast door dit prompte antwoord. Er volgde een stilte. Vragen flitste me door het hoofd. Waarom gaf hij zich bloot ? Was dit het gepaste antwoord ? Tot wat kan dit leiden ? Beiden bleven mekaar aanstaren, Waarschijnlijk maar even maar mij leek het lang, te lang.Toen haalde de soldaat een pakje sigaretten te voorschijn en boodt er vader en zijn maat één aan. Er klonk een bars bevel en de mannen stelden zich op in 't gelid en vertrokken. Toen ze uit het zicht waren stonden we nog ter plaatse. Vader naast zijn fiets, ons groepje nog op mekaar geplakt, als bange wezens. Vader liet het hoofd zakken en begon te wenen. Moeder sloeg haar arm om hem heen en sprak troostende woorden die ik me herinner alsof ze gisteren uitgesproken werden. " Kom jongen. 't Komt allemaal goed. Je zult zien", herhaalde ze altijd maar. Ik was onthutst. Alsof de wereld op zijn kop gezet werd. Jongens, dus zeker vaders, wenen niet, dat was de regel. Als vader weende betekende het dat we diep, maar dan heel diep in de rats zaten. Dieper dan ik me ook maar kon voorstellen. Ik was de pedalen kwijt. Gelukkig was er daar weer moeder met haar troostende woorden.
De vraag heeft mij nooit los gelaten. Waarom weende hij ? Het antwoord dat voor de hand ligt voldeed mij niet helemaal. De omstandigheden, oorlog, zijn verantwoordelijkheid voor een vrouw en twee kinderen, de toekomst ? Werd het hem te veel en had hij ook beseft dat zijn antwoord aanleiding had kunnen geven tot een onvoorziene reactie ? Brak de veer nu de soldaten vertrokken waren ? Ik heb, uit pudeur, dat onderwerp nooit meer ten berde gebracht en hem bijgevolg de vraag nooit gesteld. Nu denk ik dat er meer aan de hand was. Zag hij in een flits zijn verleden, toen hij als beroepsmilitair de "Rijn bezetting" van dit Duitse grondgebied meemaakte en hij het er voor het zeggen had ? Herinnerde hij zich hoe hij de broodresten in de refter verzamelde in een mand en die uitdeelde aan de kazernepoort aan de vrouwen, kinderen en mannen die hem dagelijks stonden op te wachten en aanschoven in en lange rij om een droge korst, een stuk boterham te krijgen om hun honger te stillen ? Herinnerde hij zich, toen hij met zijn manschappen door de straten patrouilleerde, het vrouwtje dat hem wenend kwam vertellen dat de winkelier haar het rantsoen niet wou geven waar ze met haar rantsoenbonnen recht op had en hoe diezelfde winkelier, een grote kale Pruis, hem op superieure toon naar de vaantjes stuurde ? Herinnerde hij zich hoe hij met een welgemikte kolfslag de man buiten westen sloeg en hij met zijn mannen de rekken ledigde door alles op straat te werpen waar de burgers vochten om zoveel mogelijk te vergaren van het manna dat langs de winkeldeur vloog ? Besefte hij dat de rollen weer omgekeerd waren en hij de rol van burgermannetje met vrouw en kinderen vertolkte ?
Vader was om zestien jaar bij het leger gegaan. Het was zijn oom, die in 1918 ongedeerd terugkeerde uit de loopgrachten, die hem er toe aangezet had. Goed leven en nooit geen oorlog meer !
Het werd de school voor onderofficieren in Hoei. De school was er ondergebracht in de citadel. Van comfort gesproken. Conform aan die tijd werden de lessen er in het Frans gegeven. Het was een wijze zoals vele andere om de verfransing van Vlaanderen te bewerkstellingen.
In ieder provinciestadje in Vlaanderen was er een "colmoeijen", benaming die een "école moyenne " moest voorstellen. Ook daar moesten de jonge Vlamingen, zoals bij het leger , in het gerechtsmilieu, bij de ministeries, de wet van de verfransing ondergaan. Alles verliep er enkel en alleen in het Frans. We kunnen het ons nu nog moeilijk voorstellen, maar tot in het kleinste dorp was de Rijkswachter verplicht zijn processen-verbaal op te stellen in het Frans !
Vader kende geen Frans, had het zelfs nog nooit horen spreken. Onnodig te zeggen dat, gezien deze handicap, het aantal Vlamingen dat de eindmeet haalde en de strepen van sergeant mocht opnaaien een kleine minderheid uitmaakte van de afgestudeerden. Vader slaagde. Hij werd ingedeeld in het 14e Linieregiment dat ingezet werd in de Belgische sector voor de bezetting van het Rijnland t.t.z. dat gedeelte van Duitsland tot aan de Rijn.
Op zekere dag werd hij er op betrapt dat hij in het "Vlaams" instructie gaf aan Vlaamse dienstplichtigen die amper wisten dat de Franse taal bestond. Hij liep daarvoor een strenge vermaning op. Toen hij voor een derde keer betrapt werd was het welletjes geweest en zou hij gedegradeerd worden. Dit moest plechtig gebeuren, op het kazerneplein, volgens een voorgeschreven rituaal en in het bijzijn van alle officieren, onderafficieren en manschappen van het regiment. (wat nu een bataljon heet). Daartoe moest vader op zijn kamer zijn onderscheidingstekens van de mouwen van zijn uniform halen en ze er dan met enkele karige steekjes terug opnaaien zodat de kolonel, de korpsoverste, ze er op de plechtigheid, met één ruk zou kunnen afrukken. Dat was het einde van zijn militaire loopbaan, alhoewel hij met de graad van korporaal mocht blijven en de verzekering dat hij na zes maand opnieuw in zijn vroegere graad zou aangesteld worden. Dokwerker, ijzergieter in de toenmalig Belgische autofabriek Minervan en ten slotte stoker op de stoomlocomotieven van de NMBS om uiteindelijk als machinist in 1963 op pensioen te gaan en in 1975 te sterven.
Op één twee drie zaten we midden in de zwerm Duitse infanteriesoldaten die ook even wilden uitblazen langs de weg, net op het plaatsje dat ook wij hadden uitgekozen.
Ik herinner me heel precies de drie, die vlak bij ons stonden, veel jonger dan vader. Er ontbond zich een gesprek, zo goed en zo kwaad als de taalvaardigheid dit toeliet. Eén vraag drong zeer duidelijk tot mij door : "Bent u soldaat geweest ?". Waarop er een "Ja" volgde van vader. Ik was verrast door dit prompte antwoord. Er volgde een stilte. Vragen flitste me door het hoofd. Waarom gaf hij zich bloot ? Was dit het gepaste antwoord ? Tot wat kan dit leiden ? Beiden bleven mekaar aanstaren, Waarschijnlijk maar even maar mij leek het lang, te lang.Toen haalde de soldaat een pakje sigaretten te voorschijn en boodt er vader en zijn maat één aan. Er klonk een bars bevel en de mannen stelden zich op in 't gelid en vertrokken. Toen ze uit het zicht waren stonden we nog ter plaatse. Vader naast zijn fiets, ons groepje nog op mekaar geplakt, als bange wezens. Vader liet het hoofd zakken en begon te wenen. Moeder sloeg haar arm om hem heen en sprak troostende woorden die ik me herinner alsof ze gisteren uitgesproken werden. " Kom jongen. 't Komt allemaal goed. Je zult zien", herhaalde ze altijd maar. Ik was onthutst. Alsof de wereld op zijn kop gezet werd. Jongens, dus zeker vaders, wenen niet, dat was de regel. Als vader weende betekende het dat we diep, maar dan heel diep in de rats zaten. Dieper dan ik me ook maar kon voorstellen. Ik was de pedalen kwijt. Gelukkig was er daar weer moeder met haar troostende woorden.
De vraag heeft mij nooit los gelaten. Waarom weende hij ? Het antwoord dat voor de hand ligt voldeed mij niet helemaal. De omstandigheden, oorlog, zijn verantwoordelijkheid voor een vrouw en twee kinderen, de toekomst ? Werd het hem te veel en had hij ook beseft dat zijn antwoord aanleiding had kunnen geven tot een onvoorziene reactie ? Brak de veer nu de soldaten vertrokken waren ? Ik heb, uit pudeur, dat onderwerp nooit meer ten berde gebracht en hem bijgevolg de vraag nooit gesteld. Nu denk ik dat er meer aan de hand was. Zag hij in een flits zijn verleden, toen hij als beroepsmilitair de "Rijn bezetting" van dit Duitse grondgebied meemaakte en hij het er voor het zeggen had ? Herinnerde hij zich hoe hij de broodresten in de refter verzamelde in een mand en die uitdeelde aan de kazernepoort aan de vrouwen, kinderen en mannen die hem dagelijks stonden op te wachten en aanschoven in en lange rij om een droge korst, een stuk boterham te krijgen om hun honger te stillen ? Herinnerde hij zich, toen hij met zijn manschappen door de straten patrouilleerde, het vrouwtje dat hem wenend kwam vertellen dat de winkelier haar het rantsoen niet wou geven waar ze met haar rantsoenbonnen recht op had en hoe diezelfde winkelier, een grote kale Pruis, hem op superieure toon naar de vaantjes stuurde ? Herinnerde hij zich hoe hij met een welgemikte kolfslag de man buiten westen sloeg en hij met zijn mannen de rekken ledigde door alles op straat te werpen waar de burgers vochten om zoveel mogelijk te vergaren van het manna dat langs de winkeldeur vloog ? Besefte hij dat de rollen weer omgekeerd waren en hij de rol van burgermannetje met vrouw en kinderen vertolkte ?
Vader was om zestien jaar bij het leger gegaan. Het was zijn oom, die in 1918 ongedeerd terugkeerde uit de loopgrachten, die hem er toe aangezet had. Goed leven en nooit geen oorlog meer !
Het werd de school voor onderofficieren in Hoei. De school was er ondergebracht in de citadel. Van comfort gesproken. Conform aan die tijd werden de lessen er in het Frans gegeven. Het was een wijze zoals vele andere om de verfransing van Vlaanderen te bewerkstellingen.
In ieder provinciestadje in Vlaanderen was er een "colmoeijen", benaming die een "école moyenne " moest voorstellen. Ook daar moesten de jonge Vlamingen, zoals bij het leger , in het gerechtsmilieu, bij de ministeries, de wet van de verfransing ondergaan. Alles verliep er enkel en alleen in het Frans. We kunnen het ons nu nog moeilijk voorstellen, maar tot in het kleinste dorp was de Rijkswachter verplicht zijn processen-verbaal op te stellen in het Frans !
Vader kende geen Frans, had het zelfs nog nooit horen spreken. Onnodig te zeggen dat, gezien deze handicap, het aantal Vlamingen dat de eindmeet haalde en de strepen van sergeant mocht opnaaien een kleine minderheid uitmaakte van de afgestudeerden. Vader slaagde. Hij werd ingedeeld in het 14e Linieregiment dat ingezet werd in de Belgische sector voor de bezetting van het Rijnland t.t.z. dat gedeelte van Duitsland tot aan de Rijn.
Op zekere dag werd hij er op betrapt dat hij in het "Vlaams" instructie gaf aan Vlaamse dienstplichtigen die amper wisten dat de Franse taal bestond. Hij liep daarvoor een strenge vermaning op. Toen hij voor een derde keer betrapt werd was het welletjes geweest en zou hij gedegradeerd worden. Dit moest plechtig gebeuren, op het kazerneplein, volgens een voorgeschreven rituaal en in het bijzijn van alle officieren, onderafficieren en manschappen van het regiment. (wat nu een bataljon heet). Daartoe moest vader op zijn kamer zijn onderscheidingstekens van de mouwen van zijn uniform halen en ze er dan met enkele karige steekjes terug opnaaien zodat de kolonel, de korpsoverste, ze er op de plechtigheid, met één ruk zou kunnen afrukken. Dat was het einde van zijn militaire loopbaan, alhoewel hij met de graad van korporaal mocht blijven en de verzekering dat hij na zes maand opnieuw in zijn vroegere graad zou aangesteld worden. Dokwerker, ijzergieter in de toenmalig Belgische autofabriek Minervan en ten slotte stoker op de stoomlocomotieven van de NMBS om uiteindelijk als machinist in 1963 op pensioen te gaan en in 1975 te sterven.
