Sinds enkele maanden valt ook in de Waregemse gemeenteraad regelmatig de term “Autonoom Gemeentebedrijf”, die we hier gemakkelijkheidshalve zullen afkorten tot AGB. In november vorig jaar werd reeds de princiepsbeslissing genomen om dergelijke orgaan op te richten, in eerste instantie met de bedoeling om de investering van het Vredegerecht te kunnen recupereren. Met een AGB krijgt de stad eigen rechtspersoonlijkheid, wat noodzakelijk is voor de recuperatie bij de Federale Overheids Dienst Justitie. Het is nog onduidelijk of in de statuten van het Waregems AGB meerdere doelstellingen zullen ingeschreven worden. We hebben het AGB-project ook ter discussie gesteld in het forum ‘Politiek’ van Seniorennet. Uit de eerste reacties blijkt dat in verband met de financiële voordelen toch enige nuancering op zijn plaats is.  

xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" /> 

Wie de term hier in Waregem aangekaart heeft en maandelijks op de spijker blijft hameren is het raadslid met 35 jaar dienst Freddy François, het enig raadslid ook dat trouw bleef aan het kartel Open Stad van de vorige gemeenteraadsverkiezingen in 2000. Om meer duidelijkheid over het onderwerp te bekomen, vroegen we hem dan ook om het onderwerp voor Waregem nader toe te lichten. Een gemakkelijke opdracht is dat niet, want zelfs hij had er toch ook wel enkele dagen studiewerk voor nodig.

Als we enigszins begrepen hebben waarover het gaat was het werken met vzw’s zoals Het Pand en de Regie voor Grondbeleid eigenlijk al een stap in die richting, maar toen bestond de mogelijkheid nog niet om daar ook financiële voordelen uit te halen als zelfstandig orgaan met rechtspersoonlijkheid (vb. recuperatie BTW). De juridische basis om over te gaan tot het oprichten van een AGB berust bij het KB van 10 april 1995 en wijziging met aanvulling in het KB van 9 maart 1999. Dit biedt de gemeenten en andere overheidsbesturen de mogelijkheid om via deze autonome structuur met rechtspersoonlijkheid  een aantal beleidsopties en –activiteiten te realiseren. Meer recent geeft het zogenaamd PPS-decreet (op 18 juli gestemd decreet voor de publieke-private samenwerking, BS 19-09-2003) de AGB de mogelijkheid om samen te werken met de private sector. In ondergeschikte orde bestaat ook de mogelijkheid tot de financiële optimalisatie van de activiteiten die een AGB uitoefent.  

In mensentaal is een AGB dus een wettelijk instrument dat aan het stadsbestuur de mogelijkheid biedt een hedendaags beheer van een aantal stedelijke taken te ontwikkelen De stedelijke overheid moet vandaag ook commerciële taken op een efficiënte en bedrijfseconomische wijze kunnen exploiteren.  Het autonome overheidsbedrijf laat toe als als nieuwe autonome structuur met een eigen rechtspersoonlijkheid.

Hoe komt een AGB nu tot stand en hoe werkt het?  

Een AGB wordt door de gemeenteraad opgericht maar wordt bestuurd door een Raad van Bestuur, die een afspiegeling moet zijn van de samenstelling van de gemeenteraad. De voorzitter is een lid van het College van Burgemeester en Schepenen. Door deze samenstelling ontloopt het AGB de kritiek, dat het per definitie het democratische gehalte van het gemeentebestuur zou verminderen. Het is ook de gemeenteraad die de doelstellingen in statuten vastlegt.

Die doelstellingen van het AGB kunnen zijn:

-         het actieve beheer, ontwikkeling, verbouwing, verhuur en exploitatie van het onroerend gemeentelijk patrimonium of een gedeelte ervan (zoals bij het nieuwe vredegerecht dat wordt doorverhuurd aan FOD Justitie).

-         de verwerving van onroerende goederen.

-         Het beheer van het geheel of een gedeelte van het onroerende vermogen van de stad, nl de exploitatie van de infrastructuur bestemd voor culturele, sportieve, toeristische, recreatieve, sociale, economische of verzorgende activiteiten.

Naast het voeren van een meer efficiënt beleid als een privé vennootschap biedt een AGB uiteraard ook het niet oninteressante fiscale voordeel. Concreet betekent dit dat het AGB zoals elke andere zelfstandige de BTW (21 %) kan recupereren! Dit voordeel alleen al moet volgens Freddy François voor de Schepen van Financiën, de Stadsontvanger en de Waregemse belastingbetaler het heilig makende argument zijn om na de princiepsbeslissing spoed te zetten achter de effectieve oprichting van een AGB. Steden als Leuven, Oostende, Genk, Kortrijk, Menen, Ieper … maar ook gemeenten als Koksijde, Ardooie en andere gingen Waregem al voor en bespaarden op die manier al miljoenen Euro’s.  Eerder in deze e-gazette haalden we in dit verband al raadslid Jaak Lefevre aan, die stelde dat de financiële voordelen inzake BTW zondermeer zouden moeten gelden voor elke gemeente of stad zonder dat daar een ingewikkelde en discrimerende praktijk moet worden voor op poten gezet.    

Beslissen een AGB op te richten is één zaak, maar men mag niet vergeten dat, wegens de complexiteit van dergelijk dossier, daaraan een hele studie voorafgaat door kostelijke gespecialiseerde consultingkantoren als Deloitte & Touch of Price Waterhouse Coopers. Het zijn deze kantoren die de redactie verzorgen van de statuten, de nodige contracten voorbereidt en de zo belangrijke BTW-optimalisatie begeleidt.  Freddy François ziet de oprichting van een AGB in Waregem dan ook niet voor eind dit jaar en misschien slechts in 2007. Intussen ging niet alleen veel tijd, maar vooral veel geld voor de Waregemse stadskas verloren.   

Wat mag Waregem concreet van een AGB verwachten?

Op de eerste plaats kan het totale van het stedelijke patrimonium of  toch minstens een gedeelte ervan in de toekomst worden geëxploiteerd door het AGB. Het betreft hier uiteraard enkel de uitbating van de gebouwen en niet het sportieve, culturele, commerciële noch het sociaal-culturele beleid. Dit laatste kan zoals nu verder gebeuren door de respectievelijke VZW’s als vzw Cultuurcentrum, vzw Sportbeheer, vzw Het Pand, vzw KC Nieuwenhove, … of door een feitelijke vereniging als bv. De Bilkhage. Met die structuur blijft de stad verantwoordelijk voor haar gebouwen, het onderhoud ervan, mogelijke investeringen, enz. .. en niet onbelangrijk ook ‘baas’ in eigen huis!

Het is ten tweede noodzakelijk dat de stad via een AGB de regisseur wordt van het toekomstig woonbeleid en de verdere stadsontwikkeling. Dat is trouwens voorzien in het decreet ‘wonen’. Momenteel geeft de stad haar woonbeleid en haar stadsontwikkeling steeds meer in handen van de immobiliënsector en van privé projectontwikkelaars, die zonder globale visie en vaak alleen uit eigen belang de stad maar vol bouwen met (meestal) dure appartementen. Slechts nu en dan kunnen de Sociale Bouwmaatschappijen nog enig weerwerk bieden door het realiseren van (betaalbare) sociale verkavelingen en huur- en koopwoningen op grondreserves, die ze door goed beheer in het verleden nog hebben kunnen verwerven.

Daarenboven kan het AGB in tegenstelling met de Regie voor Grond- en Huisvestingsbeleid wel participeren in projecten met gemeenschappelijke rechtspersonen. Op die manier zouden projecten als bv. de site Sofinal in de Westerlaan  binnen een PPS-project kunnen worden gerealiseerd met een mengeling van sociale appartementen, sociale woningen, privé woningen en eventueel ook enkele vrije beroepen, winkelpanden, een bistro, …  De weg is op dat vlak al getoond in Menen met een tabaksfabriek, in Ieper met de site Picanol, Kortrijk met de site Sint-Niklaasschool. 

Om nog even terug te komen op de discussie op het forum,  wordt daarin door ‘hermano’ terecht gewezen op het feit dat de beslissing om een autonoom gemeentebedrijf op te richten moet genomen worden om praktische redenen, omdat bv. een samenwerking met de privé op die manier veel eenvoudiger kan of zelfs gewoon mogelijk wordt. Daarbij komt misschien ook het fiscaal aspect aan bod maar ook de onafhankelijkheid tegenover de politiek speelt een rol.  Onze stelling van het kunnen recupereren van de 21 % BTW op alle investeringen zou flagrant fout zijn. Voor het oprichten van sociale woningen, vredegerecht of gemeentehuis zou geen BTW kunnen worden gerecupereerd. Enkel als die AGB zelf belastingplichtige voor BTW wordt, kan ze BTW in aftrek brengen, maar dan moet ze wel BTW aanrekenen aan de klanten (inwoners, dienst financiën) en betalen aan de Staat. Concreet komen daarvoor in aanmerking: havens, water-gas-electriciteit, …