Naar aanleiding van een recente uitspraak van het Hof van Beroep van Luik, dat het Covid Safe Ticket niet discriminerend is, schreef Vincent de Coorebyter, professor aan de Vrije Universiteit Brussel, in de krant Le Soir een artikel, waarin hij de kwestie benadert vanuit sociologisch oogpunt. Zijn redenering volgt hierna.
Klassiek is discriminatie te wijten aan een dominante groep die misbruik maakt van zijn macht om een minderheid aan te vallen en structureel te diskwalificeren. Discriminatie werkt van groep tot groep en heeft de neiging te worden bestendigd zolang er niet tegen gevochten wordt. Niet-gevaccineerden kunnen niet beschouwd worden als een minderheid. Niemand krijgt de status van niet-gevaccineerde, want niet-gevaccineerd zijn is gewoon de situatie waarin iedereen zich bevond aan het begin van de pandemie en waarin sommigen liever blijven. Niet-gevaccineerden vormen sociologisch gezien geen groep, zij bevinden zich in een veranderbare situatie die men naar believen betreedt of verlaat door aan het vaccinatieproces al dan niet deel te nemen. Als niet-gevaccineerden bepaalde vrijheden worden ontzegd, dan komt dit voort uit een verschil in keuze over vaccinatie, niet uit lidmaatschap van een vooraf gedefinieerde groep.
Het is een feit dat sommige maatregelen specifiek de niet-gevaccineerde treffen en daaruit kan worden afgeleid dat zij geen andere keuze hebben dan zich te laten vaccineren. Maar het verkrijgen van een CST hangt niet alleen af van vaccinatie. Ook als men covid heeft gehad en ervan genezen is of een negatieve PCR-test kan voorleggen, komen mensen die niet ingeënt in aanmerking voor een CST.
Het CST dient niet om een bepaalde categorie te schaden, maar om onder voorwaarden vrijheden te verlenen aan burgers die geen bijzonder gevaar vormen voor anderen. Trouwens betekent vaccinatie geen absolute vrijheid. Ook gevaccineerden moeten bijvoorbeeld op het openbaar vervoer een mondmasker dragen of aan telewerk doen. Niet-gevaccineerde mensen die denken een doelwit te zijn, analyseren gezondheidsbeleid vanuit hun eigen situatie en vergeten dat dit beleid iedereen in verschillende mate raakt.
Het CST is slechts vereist voor een beperkt aantal activiteiten, het is een in de tijd beperkte maatregel, ingevoerd in een specifieke fase van de gezondheidscrisis, en is en bestemd om te verdwijnen als het niet meer nodig is.
Wanneer echte discriminatie aan het werk is, houden degenen die zich eraan schuldig maken het in stand omdat ze er profijt van hebben.
Op basis van bovenstaande redenering is het Covid Safe Ticket niet discriminerend.
In een pandemische situatie is het ontwerpen van een gezondheidsbeleid dat niemand schokt echter wishful thinking. Of we nu opteren voor verplichtingen, verboden of voorwaarden die moeten worden nageleefd, er is onvermijdelijk een prijs die moet worden betaald. Die is voor sommigen hoger dan voor anderen, omdat we ons niet allemaal in een identieke situatie bevinden.
Daarom het belang van het voeren van een debat bij het nemen van belangrijke gezondheidsmaatregelen; een debat dat breed is (politiek, sociaal, met volksraadpleging) en vooral sereen (geen politiek theater).
Het is dan ook een goede zaak dat thans het Coronacommissariaat aan een voorbereiding werkt voor een Kamerdebat rond de verplichte inenting, ook al komt dat debat pas in de vijfde golf van de pandemie.
Bronnen:
- Le Soir – 12 januari 2022 - Le Covid Safe Ticket est-il discriminatoire? Door Vincent de Coorebyter – professor aan de VUB.
- De Standaard – 12 januari 2022 – Verplichte vaccinatie komt hoe dan ook te laat voor omikrongolf. Door Bart Brinckman.
- De Standaard – 14 januari 2022 – Verplichte vaccinatie mag maar laatste redmiddel zijn. Door Wim Winckelmans.
Mensenrechten, democratie en de 5de golf van de pandemie
De hoofdmoot van deze blog is het document “De doos — Reflecties ten tijde van pandemie”, dat in verscheidene delen werd opgenomen en wordt aangevuld met losse aanvullingen afhankelijk van nieuwe ontwikkelingen in het coronagebeuren.
In “De doos — Reflecties ten tijde van pandemie” wordt de coronapandemie in verband gebracht met economie, democratie, digitalisering, waarheid en rechtvaardigheid. In de rubriek ‘democratie’ wordt enkele keren verwezen naar de mensenrechten.
We hebben allemaal kunnen constateren dat door de pandemie de aandacht voor de ‘mensenrechten’ in een stroomversnelling is gekomen. Een andere vaststelling is dat de mensenrechten vandaag de dag zware kritiek krijgen. Het aantal zou te exponentieel stijgen en ze zouden haast de status van religie krijgen. Vanuit conservatieve hoek heeft men het moeilijk met ‘te activistische rechters’ die hun kosmopolitische moraal te veel opdringen en zo beletten dat fors kan opgetreden worden tegen migratie. De progressief denkenden vinden dan weer dat heel dat gedoe rond mensenrechten het krachtig optreden tegen racisme en discriminatie te veel in de weg staat. Een kwestie van perspectief dus.
De bescherming van de verscheidene soorten mensenrechten wordt behandeld in tal van internationale verdragen, verklaringen, protocollen, handreikingen, aanbevelingen, afspraken en nationale grondwetten. Twee belangrijke documenten - en de meest bekende - zijn de “Universele Verklaring van de Rechten van de Mens” (1948) van de Verenigde Naties en op Europees niveau het “Europees Verdrag ter Bescherming van de Rechten van de Mens en de Fundamentele Vrijheden” (1950). Al dat wordt aangevuld met jurisprudentie van bijvoorbeeld een belangrijk gerechtshof op dat vlak, namelijk het Europees Hof van de Rechten van de Mens in Straatsburg (Fr.), en principes die voortvloeien uit de werking van een aantal niet-gouvernementele organisaties die actief zijn op het gebied van de mensenrechten. De grootste mensenrechten-ngo's zijn Amnesty International, Human Rights Watch en Artsen zonder Grenzen.
De mensenrechten kunnen in drie categorieën wordt onderverdeeld.
Een eerste categorie vormen de burgerrechten en politieke rechten, ook klassieke grondrechten genoemd. Voorbeelden daarvan zijn het recht op vrije meningsuiting, godsdienstvrijheid en het recht op leven.
Daarnaast zijn er de economische, sociale en culturele rechten. Ze leggen de nadruk op sociale rechtvaardigheid. Voorbeelden zijn het recht op voedsel, inkomen, onderdak en scholing. Deze rechten werden tegelijk met de burgerrechten en politieke rechten in 1948 vastgelegd in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens.
Een laatste categorie bevat de collectieve rechten. Die werden vooral vanaf de jaren 1970 vastgelegd en kregen steun in de ontwikkelingslanden tijdens de dekolonisatie.
Een andere opdeling die wordt gemaakt, deelt de mensenrechten slechts in twee groepen in.
Enerzijds zijn er de ‘burgerrechten en politieke rechten’ of ‘klassieke’ mensenrechten:
Algemene en integriteitsrechten (non-discriminatie, gelijke behandeling, bescherming van de persoon en van zijn of haar privacy, huis en familieleven, martelverbod);
Vrijheidsrechten (vrijheid van meningsuiting, van godsdienst en levensovertuiging, van vereniging);
Participatierechten (recht op deelname aan het bestuur van een land, kiesrecht);
Rechten van arrestanten, beklaagden en gedetineerden (verbod op willekeurige arrestatie en detentie, recht op onafhankelijke en onpartijdige rechtspraak);
Rechten van beschermde groepen (vrouwen, kinderen, minderheden, inheemse volken);
Rechten van vreemdelingen en vluchtelingen (recht het land te verlaten en terug te keren, asielrecht, recht op gezinshereniging).
En anderzijds zijn er de sociale en economische, culturele en collectieve rechten:
Sociale en economische rechten (recht op behoorlijke levensstandaard, recht op sociale voorzieningen, vrijheid van vakvereniging, recht op onderwijs, recht op gezondheid);
Culturele rechten (recht om deel te nemen en bij te dragen aan cultuur, recht om de eigen taal te spreken, bescherming van auteursrecht en van de eigen naam, vrijheid van wetenschappelijk onderzoek);
Collectieve rechten (voor ontwikkeling en bescherming van een volk).
Een merkbare evolutie is dat met de tijd het aantal mensenrechten is toegenomen. Waar aanvankelijk de klemtoon lag op ervoor zorgen dat de overheid bepaalde dingen niet doet (bijvoorbeeld mensen willekeurig opsluiten), werd het toepassingsgebied verruimd naar ervoor zorgen dat de overheid niet in gebreke blijft iets te doen (het recht op leven wordt bijvoorbeeld voor de staat de verplichting om het leven te beschermen).
Democratie is een belangrijk begrip in de mensenrechtenverdragen. Deze stellen op verschillende plaatsen dat de vrijheidsbepalingen alleen kunnen verwezenlijkt worden in een kader van een democratische samenleving.
Het feit dat er geen officiële lijst van mensenrechten bestaat, noch een lijst met criteria die toelaten om echte van valse mensenrechten te scheiden en dat daarnaast de grondslagen van de mensenrechten niet in steen gebeiteld zijn en bijgevolg evolueren, dat alles maakt het thema zeer gecompliceerd en controversieel, met als gevolg verkeerd gebruik en zelfs misbruik. Ook het thema democratie lijdt trouwens aan hetzelfde euvel.
Niettegenstaande blijven mensenrechten en democratie dienst doen als ‘moreel kompas’, dat iedereen kan helpen in de zoektocht naar een betere wereld. Mensenrechten en democratie gebruiken als wapen om individuele belangen te behartigen die ingaan tegen het algemeen belang of deze gebruiken voor onrechtmatige politieke doeleinden is funest voor de samenleving.
Het bovenstaande wint alleen maar aan belang nu de omikronvariant erkend werd als 5de golf van de pandemie en het uiterst onzeker is wat er ons nog te wachten staat.
Bron:
*De Standaard – 3 januari 2022 - De mensenrechten, een religie voor onze tijd. Door Stefan Sottiaux, Hoogleraar grondwettelijk recht (KU Leuven).
Waar corona en zijn varianten huishouden, valt er altijd wel iets te beleven. Zo kleuren in deze laatste week van 2021 twee gebeurtenissen het nieuws van de dag. Een invasie van hongerige en dorstige Nederlandse consumenten in Antwerpen als gevolg van de strengere coronamaatregelen in Nederland (hebben ze daar dan geen Raad van State om maatregelen terug te draaien?) en een laat kerstgeschenk voor de cultuursector in eigen land. De Raad van State besliste dat de sluiting van de cultuursector wordt opgeheven omdat de maatregel niet proportioneel is. Onrecht is rechtgezet, een scharniermoment in de hele coronacrisis, een grote overwinning voor de cultuursector en voor de democratie, zo klonk het bij de overwinnaars. In dit verband kan men zich afvragen of deze overwinning er een van de democratie is of veeleer van de ‘juristocratie’ (het primaat van de juristen in plaats van dat van de politici), zoals beschreven in het boek “Reset” van Mark Elchardus.
In de media was dit laatste een onmiddellijke aanleiding om de mensen warm te maken voor twee denkpistes waarmee sommige politici dezer dagen rondlopen: 1G en coronabarometer. Alsof dat de wereld voor eens en voor altijd zal verbeteren!
Thans werken we in België met 3G, wat betekent dat als iemand wil deelnemen aan het openbare leven zij/hij/* een CST (corona safe ticket) op zak moet hebben (op papier of wat veel sjieker oogt op de GSM). Daar zou men van afstappen en in de plaats zou 1G worden ingevoerd: het CRT als bewijs van voldoende vaccinaties (niet van voldoende ‘veilig zijn’, want dat is een andere zaak).
Na anderhalf jaar nadenken komt de coronabarometer terug op de proppen. Dit technologisch snufje zou het voorspelbaar maken wanneer en op welke proportionele maatregelen moet overgeschakeld worden.
Zou die barometer ook kunnen voorspellen wanneer we in de vijfde golf - de Omikrongolf - zijn terechtgekomen? Of zitten we al in de vijfde golf en weten we het nog niet? In dat laatste geval is de barometer weer te laat!
Alle beetjes helpen, zo zullen we onszelf maar wat sussen. Wat we echter vooral missen, is een voldoende aantal weldenkende mensen van goede wil. Maar waar zijn die nog te vinden?
Bron:
*De Standaard – 29 december 2021 – Politiek capituleert na verzet: theaters en bioscopen weer open. Door Wim Winckelmans, Matthias Verbergt en Jeroen Struys.
*De Standaard – 29 december 2021 – Omikron maakt coronapas minder nuttig. Door Nicolas Vanhecke.
Wie gewild of toevallig in deze blog terechtkomt, krijgt misschien het gevoel zich in een doolhof of zelfs een escape room te bevinden. Begrijpelijk.
Hoe is deze blog tot stand gekomen en bijgevolg opgevat?
De basistekst is een groot document over ‘Covid-19’ of ‘corona’ of ‘de pandemie’. Die tekst is in 15 delen op de blog geplaatst, daarna volgen een ganse reeks aanvullingen.
Wie zinvol wil omspringen met deze blog begint met te kijken naar het ‘Archief per week’, blokje dat naast de tekst van de blog staat bij wijze van roadmap.
In week 8/3/2021-14/3/2021 bevindt zich de inhoudsopgave van de basistekst en ook een bijkomende tekst over veerkracht.
Vanaf week 15/3/2021-21/3/2021 volgt dan deel 1 tot en met 7. 1 staat laatst, 7 staat eerst. En zo per week verder.
De aanvullingen kunnen zonder enige volgorde, bijgevolg naar eigen goesting, gelezen worden. Ze starten in de week 5/4 /2021– 11/4/2021.
Op dit ogenblik is het onduidelijk of en hoeveel aanvullingen er nog zullen volgen. Dat hangt af van wat corona nog brengt en of het gebeurde dan iets toevoegt aan de inhoud van de basistekst.
We komen in zwaar weer terecht wanneer ‘het rijk van de vrijheid’ verdrongen wordt door ‘de wet van de jungle’ en wanneer ‘zorgeloos’ niet langer meer betekent ‘vrij van zorgen’ maar wel ‘verstoken van zorg’, zo voelt Tom Hannes, auteur en filosofisch onderzoeker, de huidige situatie aan.
De schuldige is de coronapandemie, de medeplichtigen zijn de politici en een deel van de bevolking die hun eigen persoontje boven dat van de gemeenschap blijven plaatsen. De houding van deze actoren is niet alleen zielig, maar vooral slopend en verwoestend!
Bron:De Standaard – 4 en 5 december 2021 – De privatisering van de lockdown. Door Tom Hannes
De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft de gewoonte aangenomen om de coronavarianten namen op basis van het Griekse alfabet te geven.
Niet alle varianten krijgen echter evenveel belangstelling. De alfa-, beta-, gamma- en deltavarianten hadden een hoog besmettingsgevaar en kregen bijgevolg veel aandacht van de virologen en de pers. Van de epsilon-, zeta-, eta-, theta-, jota-, kappa-, lambda- en muvariant hebben we haast niets gehoord, omdat deze varianten vrij ongevaarlijk en beperkt bleven. De recente omikronvariant werd echter door WHO officieel als ‘zorgwekkend’ bestempeld.
Opvallend is dat er geen nuvariant of xivariant te bespeuren valt. Die letters werden namelijk bewust overgeslagen. ‘Nu’ klonk te veel als het Engelse ‘new’, wat volgens de WHO verwarrend zou zijn in de Engelstalige wereld. ‘Xi’ is dan weer “een vaak voorkomende naam”, aldus de WHO. Het is overigens ook de naam van de president van China.
We zitten nu al in de helft van het Grieks alfabet, dat 24 letters telt, en niemand weet of het Griekse alfabet lang genoeg zal zijn om alle nog komende varianten af te dekken.
Maar Griekse benamingen of niet, feit is dat de jojo maar blijft op en neer gaan en de bestrijding van de pandemie maar blijft aanmodderen.
Bron: Waarom heet de nieuwe coronavariant ‘omikron’? En wat betekent het? - HLN - Ezra Cnaepkens 28-11-21.
Een besmet-mij-welletje… Dit is geen naam van een plantenfamilie, zoals het vergeet-mij-nietje, maar wel een mogelijke benaming voor een nieuw fenomeen in coronatijd.
Mensen vragen aan met corona besmette personen om zich door hen opzettelijk te laten besmetten. De bedoeling is om op die manier na ziekte een attest van genezing te verkrijgen, om zo zonder ingeënt te zijn toch in alle vrijheid aan alle soorten activiteiten te kunnen deelnemen. Dit is geen fake news maar realiteit; of moeten we spreken over surreële realiteit?
Vergelijkbare toestanden zijn oproepen om deel te nemen aan ‘besmettingsfeestjes’ of reclame voor ‘besmettingspakketten’.
Deze trend is toch wel een extreme variante van het kiezen voor de eigen natuurlijke immuniteit en daarmee voor natuurlijke selectie. Begrijpe wie begrijpen kan.
Het coronavirus met zijn Delta-variant is sterker dan het natuurlijk immuunsysteem van wie dan ook. Van een krachtige binnenkomer gesproken!
Niet door iedereen wordt dat zo begrepen, gewild of ongewild. Als personage in de film ‘A few good men’ zei Jack Nicholson: “We can’t handle the truth.” (We verdagen de waarheid niet). Wellicht geldt dat voor veel mensen in deze pandemie.
De realiteit is dat het virus ons allemaal op de knieën krijgt. Een andere realiteit is dat niemand weet hoe en wanneer de pandemie gaat eindigen, en wat uiteindelijk voor de wereld de gevolgen zullen zijn op economisch en politiek vlak. Ook deze waarheid verdragen velen niet.
Voortschrijdend inzicht… daar gaan we nog vaak van horen.
Bron: De Standaard - 23 november 2021 - Het virus dwingt ons tot nederigheid. Door Ive Marx.
Op dit ogenblik is in de media de verplichte vaccinatie hét thema bij uitstek. Een moeilijk en ingewikkeld onderwerp.
Professor Heidi Larson, Amerikaanse antropologe en gastprofessor aan de Universiteit Antwerpen, is op dat punt een wereldautoriteit.
Zij benadert het weigeren van vaccinaties vanuit drie invalshoeken: ‘Confidence’ (hier een gebrek aan vertrouwen), ‘Convenience’ (komt iets mij goed uit) en ‘Complacency’ (zelfgenoegzaamheid, zorgeloosheid, te lage risico-inschatting).
Als oplossing ziet zij daarom: overtuigen (om vertrouwen te winnen), organiseren (om gunstige omstandigheden te creëren) en uitleggen (om bewustwording te stimuleren). Volgens haar vergt deze aanpak tijd en kan ze pas op lange termijn renderen.
Mooie theorie, mooi gepresenteerd. Maar hoeveel resultaat kan de voorgestelde aanpak opleveren?
Positieve theorieën zijn altijd beter dan negatieve, maar helaas kunnen we niet naast enkele andere C’s kijken.
‘Cooperativeness’ (hier het gebrek aan),’ Contempt’ (verachting) en ‘Conspiracy’ (samenzwering, complot).
Het Engelse woord 'contempt' betekent volgens Cambridge Dictionary: a “strong feeling of disliking and having no respect for someone or something” of vertaald “een sterk gevoel van afkeer van en het ontbreken van respect voor iemand of iets”. Heel wat personen of groepen personen – weliswaar een minderheid – kennen uitsluitend walging voor ‘het systeem’ (de overheid met haar instellingen en politiek). Die verfoeiing, aangevuld of aangewakkerd door complottheorieën, maakt samenwerking vrijwel onmogelijk.
De vraag kan zich bijgevolg stellen: “Hoe opgewassen zijn ‘overtuigen, organiseren en uitleggen’ tegen ‘walging en samenzwering’?”
Bron: De Standaard – 20 en 21 november 2021 – Een verplichting? Willen we de antivaxers echt vleugels geven? – Door Jan Brinckman en Jan-Frederik Abbeloos
De vierde coronagolf is in volle opmars en een tweede coronawinter kondigt zich aan. De duur van de crisis en het ontbreken van een teken dat ze echt gaat stoppen, werken slopend op mensen. Anderhalf jaar zitten we in een context van onzekerheid, angst en miserie. We zijn het beu.
Twee ontwikkelingen vallen momenteel op. Enerzijds een toegenomen spanning tussen gevaccineerden en niet-gevaccineerden en anderzijds een toegenomen spanning binnen de politieke wereld.
De noodzaak om benaderingen te combineren (maskers, afstand bewaren, ventilatie, verplicht telewerk, Covid Safe Ticket, toegangsbeperking door 3G-2G, vaccinatie, …) wordt meer en meer benadrukt als uitweg uit de crisis. Het debat rond de verplichte vaccinatie van bepaalde groepen of voor iedereen zet de verhouding tussen de mensen die ingeënt zijn en de harde weigeraars op scherp.
De tegenstelling waar we momenteel getuige van zijn, is een weerspiegeling van twee verschillende manieren om zich te positioneren ten opzichte van de pandemie. Mensen moeten een moeilijke keuze maken. Het is wit of zwart, en geen tint ertussenin. Het is inenten of niet inenten. Mensen hoeven zich maar te laten verleiden door een paar argumenten voor de ene of de andere kant om zich eraan te binden. Sommigen kiezen voor een positie die solidariteit bevordert, anderen willen te allen tijde hun vrijheid verdedigen. Deze breuklijn geldt net zo in de politieke context. Sommige politici verzetten zich tegen een meer gemeenschapsgerichte visie, andere tegen een personalistische keuze.
Crisisperiodes zoals die waarin we ons momenteel bevinden, bevorderen het ‘zondebok-denken’. En dat leidt tot polarisatie alom. Sociale netwerken zijn de ideale plaats om mensen tegen elkaar op te zetten. Ook de politiek levert een bijdrage daaraan. We stellen vast dat de politici zich meer en meer ertoe laten bekoren om van het omgaan met coronamaatregelen een politiek speeltje te maken. Het zoeken naar boosdoeners is koren op de molen van extremisten. Dat alles garandeert nefaste gevolgen voor onze samenleving.
De gezondheidssituatie is rampzalig en corona is hardnekkig. Sommige deskundigen vrezen dat corona ons nog decennia zal lastigvallen. De pandemie zal in de verste verte nog niet afslanken tot een endemie. Hoog tijd om met z’n allen te kiezen voor gezond verstand en veerkracht!
Bron: « On va vers une polarisation entre vaccinés et non-vaccinés » - Door Charlotte Hutin - Le Soir – 18 november 2021.
Wie gewild of toevallig in deze blog terechtkomt, krijgt misschien het gevoel zich in een doolhof of zelfs een escape room te bevinden. Begrijpelijk.
Hoe is deze blog tot stand gekomen en bijgevolg opgevat?
De basistekst is een groot document over ‘Covid-19’ of ‘corona’ of ‘de pandemie’. Die tekst is in 15 delen op de blog geplaatst, daarna volgen een ganse reeks aanvullingen.
Wie zinvol wil omspringen met deze blog begint met te kijken naar het ‘Archief per week’, blokje dat naast de tekst van de blog staat bij wijze van roadmap.
In week 8/3-14/3 bevindt zich de inhoudsopgave van de basistekst en ook een bijkomende tekst over veerkracht.
Vanaf week 15/3-21/3 volgt dan deel 1 tot en met 7. 1 staat laatst, 7 staat eerst. En zo per week verder.
De aanvullingen kunnen zonder enige volgorde, bijgevolg naar eigen goesting, gelezen worden. Ze starten in de week 5/4 – 11/4.
Op dit ogenblik is het onduidelijk of en hoeveel aanvullingen er nog zullen volgen. Dat hangt af van wat corona nog brengt en of het gebeurde dan iets toevoegt aan de inhoud van de basistekst.
In december 2019 stak in China Covid-19 de kop op. Het sars-CoV-2-virus dat covid veroorzaakt, heeft ondertussen diverse evoluties doorgemaakt en blijkt -ongelukkiglijk genoeg – deze trend voort te zetten, want regelmatig duiken er nieuwe varianten op.
In december 2020 verdrong de alfavariant (de vroegere ‘Britse’ variant) eerdere virusvarianten, omdat hij 50 procent besmettelijker was. Vervolgens verdrong de deltavariant (de vroegere ‘Indiase’ variant), die op zijn beurt weer 60 procent besmettelijker was, de alfavariant.
Maar er zijn er nog een hele resem. Men raakt er bijna niet meer wijs uit. Er bestaan varianten met een naam, die hoog in de pikorde staan aangeschreven omwille van hun besmettelijkheid, zoals de alfa- en de delta-variant. Daarnaast zijn er de epsilon-, zèta-, èta-, thèta-, jota- en kappa-varianten; waarvan de vrees dat ze krachtiger waren dan delta nooit uitkwam.
De deltavariant is sinds hij in december vorig jaar aan zijn wereldwijde opmars begon, opgesplitst in 56 sublijnen. De sublijn AY.4 is daarvan de meest voorkomende. Thans heerst er In het Verenigd Koninkrijk – en daarbuiten - bezorgdheid over een sublijn van die sublijn, AY.4.2 geheten. Afgaand op de Britse besmettingscijfers lijkt deze subvariant zo’n 10 tot 15 procent besmettelijker dan de oorspronkelijke deltavariant.’ Omdat zulks nog niet bewezen is, heeft deze variante nog geen naam, alleen een nummer.
Hoe dan ook is de moraal van het verhaal, als we corona zouden verpersoonlijken: “Ze muteert, dus ze is”. In andere woorden: corona is niet weg, ze is ‘alife and kicking’.
Deze vaststelling, een vierde golf die zich manifesteert en een tweede coronawinter voor de boeg lijkt een ideaal scenario voor een serieuze bedreiging van de grote vrijheid waarmee onze politici zo graag dwepen.
Bron: De Standaard – 26 oktober 2021 - VIERDE GOLF - Wie zijn de kroonprinsen van de deltavariant? Door Hilde Van den Eynde.
Wie gewild of toevallig in deze blog terechtkomt, krijgt misschien het gevoel zich in een doolhof of zelfs een escape room te bevinden. Begrijpelijk.
Hoe is deze blog tot stand gekomen en bijgevolg opgevat?
De basistekst is een groot document over ‘Covid-19’ of ‘corona’ of ‘de pandemie’. Die tekst is in 15 delen op de blog geplaatst, daarna volgen een ganse reeks aanvullingen.
Wie zinvol wil omspringen met deze blog begint met te kijken naar het ‘Archief per week’, blokje dat naast de tekst van de blog staat bij wijze van roadmap.
In week 8/3-14/3 bevindt zich de inhoudsopgave van de basistekst en ook een bijkomende tekst over veerkracht.
Vanaf week 15/3-21/3 volgt dan deel 1 tot en met 7. 1 staat laatst, 7 staat eerst. En zo per week verder.
De aanvullingen kunnen zonder enige volgorde, bijgevolg naar eigen goesting, gelezen worden. Ze starten in de week 5/4 – 11/4.
Op dit ogenblik is het onduidelijk of en hoeveel aanvullingen er nog zullen volgen. Dat hangt af van wat corona nog brengt en of het gebeurde dan iets toevoegt aan de inhoud van de basistekst.
We hebben drie coronagolven achter de rug en thans stelt zich de vraag of er een vierde op komst is en in voorkomend geval hoe fel die ons kan teisteren. Het blijft ook een open vraag of er na de deltavariante nog een of meerdere andere zullen volgen, hoe besmettelijk die zijn en hoe opgewassen de huidige vaccins daartegen zijn.
Een verschil met de voorbije coronagolven is dat wij momenteel over een belangrijk wapen beschikken, namelijk die vaccins. Maar dan moet wel iedereen vaccinatiebereid zijn en dat is niet het geval. Een groep verwart – helaas – vrijheid met vrijblijvendheid.
Bij aanvang van de pandemie werd voorspeld dat een hoge vaccinatiegraad tot groepsimmuniteit zou leiden, maar dat blijkt niet te juist te zijn. Het virus circuleert nu veel minder, maar doordat een aanzienlijke groep mensen zich niet laat vaccineren, geraken we maar niet uit de gevarenzone. Dat leidt tot een spanningsveld tussen de mensen.
Helaas bestaat er maar een beperkt aantal oplossingen. Een daarvan is het algemeen of gedeeltelijk beperken van de vrijheid van mensen op specifieke plaatsen en in specifieke omstandigheden. Een andere is het algemeen verplichten van de vaccinatie. Nog een andere bestaat in het nemen van harde maatregelen tegen vaccinatieweigeraars. En tot slot informeren, sensibiliseren en mensen op een positieve manier confronteren met de gevolgen van hun gedrag.
Een ‘pasjesmaatschappij’ behoort inderdaad tot een van de mogelijkheden, maar vergt organisatie, rompslomp en controle. Extra belasting in tijden van vrijheid dus.
Een verplichte inenting zou volgens ingewijden juridisch wel mogelijk zijn, want: ‘Fundamentele rechten en vrijheden zijn niet absoluut wanneer er een gevaar is voor de volksgezondheid. Naarmate de vaccinatiegraad echter hoger ligt, neemt de juridische noodzaak voor een verplichte vaccinatie af’. En het is ook de vraag of een verplichte vaccinatie in de praktijk afdwingbaar is. Hoe gaat men tot bestraffing overgaan bij overtreding?
Vanuit ethisch standpunt moet verplichte vaccinatie ook ‘proportioneel’ en ‘noodzakelijk’ zijn. De vaccinatiegraad is een belangrijk element bij de afweging of het algemeen belang al dan niet gebaat is bij een verplichte vaccinatie, om op die manier een voldoende hoge beschermingsgraad bij de bevolking te halen.
Harde maatregelen nemen tegen vaccinatieweigeraars, zoals bijvoorbeeld uitsluiting van zorg of het zwaar doorrekenen van de kosten op de betrokkenen, zou een radicale breuk betekenen met een belangrijk uitgangspunt van onze gezondheidszorg, namelijk dat zorg een recht is. En niemands gedrag is steeds optimaal en verantwoord voor de eigen gezondheidstoestand. Ziekte mag nooit beschouwd worden als een misdrijf.
En tot slot is beïnvloeding door middel van informeren, overtuigen en confronteren met de gevolgen van het gedrag een zeer nobele poging, maar levert het nooit grootse resultaten op.
Als de politici dan ook nog politieke spelletjes spelen – als kernactiviteit – dan krijgen we ‘wat aanmodderen’, en misschien wel een beetje van alles of van alles een beetje.
Er is maar één zekerheid: ‘Covid blijft om de hoek kijken’. En zeker zolang het probleem niet wereldwijd wordt opgelost en mensen in de arme landen verstoken blijven van inenting.
Bronnen:
*De Standaard - 14 september 2021 - Vrijheid verschilt van vrijblijvendheid. Door Ignaas Devisch, hoogleraar medische filosofie en ethiek aan de UGent.
*De Standaard – 15 september 2021 - Waarom het voor polio wel kon, maar voor corona niet. Door Simon Andries, Frederik Vertongen.
*Der Spiegel – Heft 37/2021 – Die Angst vor dem Doppelvirus. Von Rafaela von Bredow und Veronika Hachkenbroch.
Wie gewild of toevallig in deze blog terechtkomt, krijgt misschien het gevoel zich in een doolhof of zelfs een escape room te bevinden. Begrijpelijk.
Hoe is deze blog tot stand gekomen en bijgevolg opgevat?
De basistekst is een groot document over ‘Covid-19’ of ‘corona’ of ‘de pandemie’. Die tekst is in 15 delen op de blog geplaatst, daarna volgen een ganse reeks aanvullingen.
Wie zinvol wil omspringen met deze blog begint met te kijken naar het ‘Archief per week’, blokje dat naast de tekst van de blog staat bij wijze van roadmap.
In week 8/3-14/3 bevindt zich de inhoudsopgave van de basistekst en ook een bijkomende tekst over veerkracht.
Vanaf week 15/3-21/3 volgt dan deel 1 tot en met 7. 1 staat laatst, 7 staat eerst. En zo per week verder.
De aanvullingen kunnen zonder enige volgorde, bijgevolg naar eigen goesting, gelezen worden. Ze starten in de week 5/4 – 11/4.
Op dit ogenblik is het onduidelijk of en hoeveel aanvullingen er nog zullen volgen. Dat hangt af van wat corona nog brengt en of het gebeurde dan iets toevoegt aan de inhoud van de basistekst.
Waar de wereld van vol is, loopt de taal van over(*).
Om dat te bewijzen, komt hierna het verhaal van de corona- of COVID-19-crisis geschreven in coronataal.
Ons verhaal begint in december 2019 in Wuhan, hoofdstad van de provincie Hubei, in China. Daar wordt men geconfronteerd met de uitbraak van een uiterst besmettelijk virus. Het is niet duidelijk wat de oorzaak is. Gaat het om een virus overgebracht van vleermuizen op de mens – een vleermuisvirus - , of is het te wijten aan een menselijke fout in het laboratorium van Wuhan – een laboratoriumvirus? De toenmalige president van de Verenigde Staten van Amerika zou het later hebben over ‘de Chinese griep’.
Op dat ogenblik nog geen paniek, want China ligt ver weg. Maar vrij vlug zal blijken dat China dichterbij is dan gedacht. En even vlug zal onze onverschilligheid overgaan in grote bezorgdheid, want op 3 februari 2020 wordt het algemeen aanvaard dat SARS-CoV –2 of de corona- of COVID-19-crisishaar intrede in België heeft gedaan.
Een goede maand later maant de toenmalige minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid de inwoners aan thuis te blijven: ‘Blijf in uw kot’, zo klinkt het, ietwat ludiek. Alles behalve ludiek, want de harde realiteit van een pandemiezal gaan zorgen voor een heuse rollercoaster, in golfbewegingen en synchroon met de besmettingsgraad/het besmettingsgetal/de besmettingscurve.
De overheid neemt maatregelen, doet aanbevelingen, bestraft en biedt hulp. Een uitgebreid, soms nieuw vocabularium gaat daarmee gepaard.
Met enigeverknochtheid aan andere talen: lockdown, social distancing, crowd control, contact tracing, track-and-trace app, quarantaine, corona care, coronaproof, home office, videoconferencing, PLF - passenger location form, PCR-test (polymerase chain reaction test), corona safe ticket.
Of gewoon in de eigen taal: coronawet, pandemiewet, coronatest, coronabarometer, gezichtsmasker of -schild, bubbel, knuffelcontact, anderhalfmeteren, handhygiëne, avondklok, telewerken, looplijnen, vaccineren, vaccinatiecentrum, plexischermen, sneltest, teststraat, venstertje-rijden.
De samenwerking tussen politici en experten uit de medische wereld levert eveneens een nieuw taalgebruik op.
Flatten the curve, in control zijn, druppelbesmetting, infectiehaard, intubatie, intensive care bedden, Italiaanse toestanden, mondmaskerfraude, keelwisser, neuswisser, kwetsbare groepen, maskerdiscipline, nieswolk, oversterfte, onzichtbare vijand, reproductiecijfer, risicocontact, superverspreider, triage, aerosol, groepsimmuniteit, contact- en vitale beroepen, essentiële en elementaire winkels, ic-bed, onderliggende aandoening, paaspauze, groepsimmuniteit, vrijheidsprik, coronapaspoort, vaccinatiecertificaat, coronavariant, deltavariant, vaccinbonus, prikbonus, het Rijk der Vrijheid, post-coranavrijheid, exitstrategie.
Ook de reactie van de mensen en wat corona met hen doet, zorgt voor een eigen taalgebruik.
Ellebooggroeten, elleboogkuchen, elleboogniezen, deurbezoek, raambezoek, stoepbezoek, raamzwaaien, zwaaicontact, afstandsbezoek, afstandsgesprek, voetgroet, het vuistje geven, paniekhamsteren, wc-papierschaamte, thuisjuf, balkonnade, zorgapplaus, coronalied (bijv. op zijn Jacques Brels: Ne me covid pas!), lockdownparty, antivaxer, zwerfkapje, gezellige drukte, gezichthoester, zorgheld, La Boum 1-2-3, corona-eenzaamheid, coronabuikje.
Het blijft op dit ogenblik, eind augustus 2021, terwijl het afblazen van de coronamaatregelen meer dan ooit aan de orde is alsof we het coronatijdperk achter de rug hebben, een onbeantwoordbare vraag wanneer de pandemie echt tot het verleden zal behoren en welke woorden nog aan het coronawoordenboek zullen worden toegevoegd. Corona en haar varianten zullen dat bepalen. Tot dan leven we nog altijd ‘in tijden van corona’.
*De Standaard Weekblad nr. 493 van zaterdag 8 mei 2021.
Van zodra de pandemie het stadium bereikt waarin een groot deel van de mensen ingeënt is (voorledig of nog onvolledig) en het bijgevolg logisch lijkt om het afbouwproces van de beschermende maatregelen in een stroomversnelling te brengen, rijst meer en meer de vraag wat te doen met degenen die pertinent de inentingen weigeren.
Wat brengt die groep ertoe om zich te verzetten tegen inentingen? Er bestaat bijvoorbeeld bij heel wat mensen een enorm wantrouwen ten aanzien van de overheid en alles wat met de overheid te maken heeft. Er is ook een overtuiging gegroeid dat we voortdurend op grote schaal worden bedrogen. Andere mensen gaan ervan uit dat het geen goed idee is om een gezond lichaam bloot te stellen aan een ziekteverwekker, die - zelfs in erg verdunde vorm - met een inenting wordt toegediend. Voor de rest bestaan er een hele resem remmende overtuigingen: religieus, filosofisch, politiek, …
Er staan de overheid verscheidene mogelijkheden ter beschikking om op te treden tegen anti-vaxxers. Verplichte inenting is de meest kordate, die waarschijnlijk ook de meeste tegenreactie oproept. En daar komt bij dat elke wet wordt overtreden. Het zoveelste gebod dat niet of nauwelijks gehandhaafd kan worden. Hoe twijfelachtiger of ongeliefder de wet, hoe meer die overtreden zal worden. Een andere tactiek bestaat erin om vaccinatieweigeraars het leven zuur te maken. Door bijvoorbeeld de premie voor de ziektekostenverzekering van ongevaccineerden te verhogen. Of hun toegang tot openbare delen van de publieke ruimte – in de meest brede betekenis van dat begrip – te beperken of zelfs te ontzeggen. Daar staat echter tegenover dat de openbare ruimte er voor iedereen is, niet alleen voor mensen die zich bekennen tot de algemeen heersende overwegingen.
Het doel om zoveel mogelijk mensen zich te laten vaccineren, is in feite maar een middel. Het echte doel is de circulatie van het virus beletten – en zo de ene mens te beschermen tegen de andere - en dat kan pas als iedereen ingeënt is.
Om dat te bereiken moet de staat zich van haar verleidelijkste kant laten zien. De meeste mensen zijn kneed- en wendbaar. ‘De mens blijft een te verleiden dier’, zo verwoordt de Nederlandse schrijver Arnon Grunberg het en hij pleit voor ‘nudging’. In het boek ‘Nudge’ neemt Nobelprijswinnaar Richard H. Thaler allerlei psychologische technieken op, waardoor mensen gestimuleerd worden om betere of gezondere keuzes te maken. Nudging betekent letterlijk: ‘een zetje geven’. Het werkt met de zachte hand van de beloning, niet met de harde hand van de straf.
Een ‘knedende overheid’ maakt de liberale samenleving gewilliger.
Bron: De Standaard van 14 en 15 augustus 2021 - Wij zijn het verleidbare dier. Door Arnon Grunberg.
Als de pandemie ons één ding geleerd heeft, dat is het wel hoe één probleem de volledige wereld in de tang kan nemen en hoe snel weerstand ontstaat tegen maatregelen van de overheid genomen om een crisis te bezweren.
Dat kan ons alleen maar vervullen met bezorgdheid, want een andere – nog veel grotere – crisis klopt aan de deur: de klimaatverandering. Wie kan nog ontkennen dat er met het klimaat iets ernstigs aan de hand is? Wie durft er nog te stellen dat we het met enkele nieuwe wetenschappelijke innovaties wel zullen klaren?
Pandemie en klimaatcrisis zijn nauw gelinkt aan de economie.
Volgens Jan Eeckhout, Belgisch econoom en auteur van het boek “The profit paradox, how thriving firms threaten the future of work”, domineren vandaag de dag twee fundamentele problemen het economische debat: de klimaatcrisis en de polarisering als gevolg van het gebrek aan concurrentie. Dit zijn op het eerste gezicht twee verschillende problematieken, maar niets is minder waar, want ze zijn uit economisch perspectief nauw met elkaar verbonden.
De twee uitdagingen zijn niet nieuw. Al in de eerste industriële revolutie heeft de economie hiermee te maken. De snelle technologische vooruitgang, zorgde voor snelle economische groei, maar ook milieuvervuiling en economische ongelijkheid. Nieuwe uitvindingen volgden in de tweede industriële revolutie (olieraffinaderij, treintransport en telefonie), en het einde van de twintigste eeuw werd gekenmerkt door informatisering van de economie. Zulke tijdperken van snelle technologische vooruitgang verhogen de gemiddelde levenskwaliteit en rijkdom. Tegelijkertijd bewerkstelligen ze ingrijpende hervormingen in onze sociale en natuurlijke levenssfeer. De nieuwe rijkdom is niet evenredig verdeeld en de nieuwe technologie levert steeds grotere milieuschade op.
Er bestaat geen perfect vrije markt. Om gewone, simpele dingen te produceren, werkt de vrije markt goed. Maar goederen en diensten die tot stand komen dankzij baanbrekende innovatie, brengen schaalvoordelen met zich die economisch interessant zijn, maar uiteindelijk concurrentie tegenwerken of zelfs beletten. En tegelijk kan nieuwe technologie zó vooruitstrevend zijn dat we volop dingen produceren terwijl we nog niet eens weten of ze gerecycleerd kunnen worden.
De marktmacht van de dominante bedrijven en de milieuvervuiling zijn een voorbeeld van een falende markt. Dat betekent niet dat er geen oplossingen bestaan die gebaseerd zijn op de markteconomie. Met meer concurrentie verdwijnt de marktmacht en door het financieel en juridisch bezwaren van alle vormen van milieuvervuiling – zowel voor de producent als voor de gebruiker – kan milieuvriendelijke technologie gestimuleerd worden. Op die manier kunnen we de marktkrachten in positieve zin aanwenden. Maar dat vraagt wel om een overheid die de spelregels vastlegt en actief corrigeert; een overheid die zich bijgevolg heeft losgemaakt van alle soorten van beïnvloedings- en drukkingsmechanismen.
Er zijn twee grote hindernissen die de toepassing van een economie met de overheid als scheidsrechter enorm bemoeilijken. Zowel de klimaatcrisis als het gebrek aan concurrentie zijn van globale aard en vereisen bijgevolg globale oplossingen. En we weten hoe moeilijk de moderne wereld het heeft met het uitwerken van globale oplossingen! Het tweede obstakel heeft te maken met de democratie. De dominante bedrijven hebben een steeds grotere greep op de politiek. Meer marktmacht creëert winst en winst geeft bedrijven de middelen om de politiek te beïnvloeden en zelfs in bepaalde richtingen te dwingen. Indien de overheid erin zou slagen als onafhankelijke scheidsrechter op te treden en indien globale instellingen – een soort van centrale banken - de spelregels zouden mogen bepalen aan de hand van feiten en wetenschappelijke inzichten, dan zouden we beter gewapend zijn tegen de grote uitdagingen van pandemieën en klimaatverandering.
BRON: De Standaard – 7 en 8 augustus 2021 - De groene hand van Adam Smith. Door Jan Eeckhout.
Langzamerhand worden we de noodsituaties beu. Nauwelijks heeft de pandemie aan kracht verloren, of de klimaatcrisis ontvouwt zich in de vorm van de ‘overstroming van de eeuw’ met daarnaast onmetelijke bosbranden en vernietigende modderstromen en dat alles wereldwijd. De vraag zou kunnen zijn, of we hier wel te maken hebben met crisissen?
Volgens de betekenis van het woord is een crisis ‘een overdreven uitzonderlijke situatie, een keerpunt waarop duidelijk wordt of er een oplossing wordt gevonden of niet’. Voor Hippocrates bijvoorbeeld waren de beslissende dagen voor een ziekte een crisis, omdat werd besloten of het organisme zich herstelde of instortte. Of het nu gaat om een psychologische, economische, militaire, sociale crisis of een betekeniscrisis: de horizon is altijd een ideale wereld, een gezonde, althans relatief onproblematische situatie.
Verwijzen de verschrikkelijke overstromingen als toonbeeld van de klimaatcrisis of de pandemie naar een crisis? Enerzijds, ja: de schade door overstromingen zal binnen afzienbare tijd en met gebruik van ongeziene financiële en logistieke middelen worden geëlimineerd, en vroeg of laat zal hetzelfde gelden voor de pandemie.
Aan de andere kant nee: want corona en overstromingen tonen aan dat het vooral de samenleving zelf is die in een crisismodus is terechtgekomen, die overweldigd wordt met de noodzaak om verstoringen en uitdagingen het hoofd te bieden.
Met betrekking tot de klimaatcrisis zei de Franse filosoof en socioloog Bruno Latour ooit heel treffend: "Spreken van een crisis betekent helaas zich ernaar schikken dat ze voorbij zal gaan, dat we ze binnenkort achter ons zullen laten”.
Wat een groot ongemak veroorzaakt, is de angst of het voorgevoel dat het niet bij één keer zal blijven.
Natuurlijk is de overstroming ook een teken aan de wand van een toenemende frequentie en waarschijnlijkheid van dergelijke weersomstandigheden als gevolg van de klimaatverandering. Cruciaal is echter vooral de overtuiging dat enerzijds alle kennis en alle middelen voorhanden zijn om een aantal problemen aan te pakken. Maar aan de andere kant is het frustrerend vast te stellen dat het niet mogelijk is om deze middelen goed in te zetten of de bestaande kennis toe te passen.
Wat er gebeurt, beperkt zich tot oproepen uit alle soorten van hoeken dat we de problemen met z’n allen moeten oplossen en dat er collectieve inspanningen vereist zijn. We moeten ons leven veranderen, de zin van onze economische activiteit in vraag stellen en zo verder. Geruststellen door te overtuigen is populair en toch is het slechts een symptoom van het niet onder ogen zien van ons onvermogen om problemen op te lossen. Deze desoriëntatie is ook te wijten aan het feit dat wat betreft de corona- en klimaatcrisis de samenleving zelf met haar verwerkingsregels in een crisis verkeert.
Want de moderne samenleving en cultuur worden gekenmerkt door een uitgesproken vorm van machts- en werkverdeling, decentralisatie, onderbroken coördinatie, emancipatie van de delen van het geheel. De unieke prestatie van de moderne wereld is het resultaat van differentiatieprocessen. Bijgevolg is de moderne maatschappij goed in het oplossen van geïsoleerde en speciale gevallen, maar krijgt ze het zeer moeilijk met collectieve uitdagingen. Als er tijdens de coronacrisis geblunderd werd, dan was dat het mislukken in het combineren en afstemmen van ongelijksoortige logica’s, zoals het vertalen van wetenschappelijke evidenties naar politieke maatregelen waarbij een meerderheid zich kan aansluiten of een goed evenwicht te vinden tussen medische noodwendigheden en economische continuïteit. Anders gesteld heeft dat alles te maken met het opgeven van het holisme - naar het geheel kijken en niet naar de som van de verschillende onderdelen waarvan iets is opgebouwd - als basisideologie.
Het afstand doen van volledige staatscontrole is een beschermend mechanisme, dat vrijheid mogelijk maakt omdat het afwijking en pluraliteit beloont. En het sluit een structurele beperking van heerschappij en totale overheersing uit. Het is niet toevallig een eigenschap van het nationaalsocialisme, het fascisme en autoritaire regimes zoals Rusland en China, om deze beschermende mechanismen hardhandig buiten spel te zetten.
Om in het reine te komen met wat als een crisis is ervaren, kan het zelfs vandaag de dag misleidend zijn om deze waarborgen van de moderniteit opzij te willen schuiven, omdat op dit moment het risico van machtsverdeling, differentiatie en decentralisatie duidelijk wordt: markten zijn inderdaad grote probleemoplossers maar ze creëren eveneens grote problemen, en veel producten die de markt nodig heeft, kan het leefmilieu best missen.
Democratie is een ingenieuze vorm van besluitvorming, maar mensen kiezen soms voor de verkeerde oplossingen en gaan om principiële redenen in de tegenaanval. Wetenschap is ongelooflijk krachtig, maar kan de verwachting van ondubbelzinnige oplossingen niet stillen. Onderwijs brengt kennis bij de mensen, maar meer onderwijs zorgt altijd voor meer tegenstellingen en minder consistent gedrag.
Het onbehagen in de klimaat- en coronacrisis voedt zich met deze interne tegenstellingen. Het is geen toeval dat aan het begin van de eerste shutdown vorig jaar enkele sociale wetenschappers opgewonden en vol hoop opperden dat men de problemen zou kunnen beheersen zodra de structurele beschermende mechanismen van de samenleving werden opgeheven. Een afschrikwekkende fantasie?
De crisissen van de samenleving zijn geen crisissen in de zin van Hippocrates. Ze wijzen eerder op een permanente toestand die diep verankerd zit in de structuur van de samenleving en duiden op een dubbelwaardigheid die niet kan worden overwonnen door politieke beslissingen, omdat ook deze eraan onderhevig zijn. Politieke beslissingen zijn in ieder geval in een democratie ook afhankelijk van de publieke opinie en van een machtscyclus die als eerste beslist wat legitiem kan worden besloten. De ervaring tijdens de pandemie was dat gedragsnormen in alledaagse situaties niet met geweld kunnen worden afgedwongen en dat het mechanisme van de politiek altijd oppositie opwekt, bijvoorbeeld stemmen die pleiten voor vrijheid maar zich niets aantrekken van de vrijheid van de anderen, of die een proefdraaien in verband met een tijdelijke beperking van vrijheidsrechten als algemene en definitieve opschorting van vrijheid invullen. Dergelijke stemmen zijn enerzijds het gevolg van intellectuele zwakte, maar zijn anderzijds ook een uiting van een open samenleving die erin gelukt zich aan controles te onttrekken.
De grote uitdaging van de pandemie was en is dan ook vooral dat zichtbaar te maken wat anders verborgen blijft door de gebruikelijke routines. Zoals de Duitse filosoof Ernst Bloch zei, heeft de pandemie de wereld herkenbaar gemaakt; ze bevond zich helemaal niet in een uitzonderlijke situatie, maar toonde zich in zijn structuur: gevormd door tegenstrijdige doelen, door onbestuurbaarheid, door vertaalproblemen van voornemen naar praktijk.
Een vraag daarbij zou kunnen zijn of autoritaire bestuursvormen zoals in China en Rusland veerkrachtiger en crisisbestendiger zijn? Het gebrek aan democratie en liberalisme wordt daar niet meer met beschaamdheid erkend, maar veel erger tot een programma gemaakt. De gevolgen in de praktijk spreken voor zich en hebben niet veel duiding nodig.
Het Westen daarentegen heeft veel verdienste, maar de praktijk in crisismodus laat een wrange smaak na. Misschien is dat momenteel de echte crisis. En misschien is dat de perfecte uitdaging voor een zelfverzekerde zelfcorrectie van onze samenlevingsvormen. Dergelijke zelfcorrecties moeten procedures uitvinden die kunnen omgaan met tegenstrijdige doelen, zoals bijvoorbeeld tussen medische en economische logica.
Heel mooi als oplossing! Even mooi als geruststellen door te overtuigen! Maar we weten allemaal hoeveel garen we daarmee gesponnen hebben.
Blijft dat onze samenleving zijn grenzen bereikt. Welke die grenzen zijn? Wellicht niet te stuiten zelfzucht en het geloof in de maakbaarheid van alles op het moment dat wij zelf bepalen?
Bron: Der Spiegel – Heft nr. 31/2021 – Die wahre Krise der Gegenwart – Essay von Armin Nassehi
Wie gewild of toevallig in deze blog terechtkomt, krijgt misschien het gevoel zich in een doolhof of zelfs een escape room te bevinden. Begrijpelijk.
Hoe is deze blog tot stand gekomen en bijgevolg opgevat?
De basistekst is een groot document over ‘Covid-19’ of ‘corona’ of ‘de pandemie’. Die tekst is in 15 delen op de blog geplaatst, daarna volgen 14 aanvullingen.
Wie zinvol wil omspringen met deze blog begint met te kijken naar het ‘Archief per week’, blokje dat naast de tekst van de blog staat bij wijze van roadmap.
In week 8/3-14/3 bevindt zich de inhoudsopgave van de basistekst en ook een bijkomende tekst over veerkracht.
Vanaf week 15/3-21/3 volgt dan deel 1 tot en met 7. 1 staat laatst, 7 staat eerst. En zo per week verder tot alle delen zijn gepasseerd.
De aanvullingen kunnen zonder enige volgorde, bijgevolg naar eigen goesting, gelezen worden. Ze starten in de week 5/4 – 11/4.
Op dit ogenblik is het onduidelijk of en hoeveel aanvullingen er nog zullen volgen. Dat hangt af van wat corona nog brengt en of het gebeurde dan iets toevoegt aan de inhoud van de basistekst.
