Dwarse notities bij de (politieke) actualiteit in voornamelijk Belgenland. Kritische bedenkingen bij allerlei maatschappelijke fenomenen. Herinneringen, reisnotities enzovoort.
De recent overleden Ivo Michiels emancipeerde zich in zijn puberteitsjaren via het Vlaams-nationalisme. Beter geformuleerd is misschien: hij zag de kans om zich te emanciperen via het Vlaams-nationalisme. Later distantieerde hij zich daarvan zonder die fase in zijn leven te verdonkeremanen. In het boek 'Meer dan ik mij herinner' (gesprekken met Sigrid Bousset) zegt hij: Emancipatie via nationalisme zou ik vandaag niet meer verdedigen, geen haar op mijn hoofd zou eraan denken, maar toen wel. En verder: Wanneer ik nu films terugzie over optochten in de jaren dertig en veertig, dan zie ik een esthetiek die ook aanwezig was in de Vlaamse Beweging. Alle nationalismen lijken op elkaar. Ook vandaag nog.
Uitspraken ter overweging voor iedereen die meent dat Vlaanderen zondag en later alle heil te verwachten heeft van de nationalisten van de N-VA.
De Antwerpse havenschepen Marc Van Peel is een van de zeldzame politici die nog een zeker 'sérieux' uitstralen. Anderen zullen dit vertalen als: de man oogt saai. Hoe dan ook, juist hij geeft deze periode van overloos gezeur over de N-VA en haar leider een ludieke tint. De twee eenvoudige filmpjes die op het internet circuleren - in het ene filmpje duwt Van Peel een eindeloos emmerende Nederlander de Schelde in, in het andere houdt hij de deur van het stadhuis dicht voor de neus van de man die zich aandient als de nieuwe burgemeester - zijn goed bedacht. En ze zullen wellicht ook enig effect sorteren. De ludieke duwkracht van een saaie schepen, of de kracht van pretentieloze humor.
Soms hoort of ziet een mens iets waarvan hij opkijkt. In dit geval was het horen. Kort na de dood van Ivo Michiels hoorde ik in een nieuwsuitzending op de VRT-radio uitgebreid citeren uit een mededeling over de schrijver die verspreid was door (het kabinet van) Joke Schauvliege - u weet wel, de Vlaamse minister van Cultuur. Het was al een tijd geleden dat ik haar nog had horen vernoemen, maar dat zal wel aan mij liggen. In elk geval was ik zeer verbaasd dat mevrouw Schauvliege al zo snel na de dood van de bijzondere en spraakmakende schrijver (citaat) met een mededeling kwam. Niet dat die mededeling veel meer is dan het bijeenharken van een aantal clichés, maar een mens moet niet te kritisch zijn, zeker niet voor een Vlaamse minister van Cultuur. Uitermate verhelderend vond ik deze passage: De auteur was ook niet bang om in zijn werk een groot stuk van zichzelf vrij te geven. Dat maakte dat zijn boeken soms op de ziel blijven plakken. Een groot stuk van zichzelf vrijgeven? Bedoelt ze bloot geven? Maar doet niet iedere auteur dat? En dat Michiels' boeken op de ziel blijven plakken? Goh, ik heb wel een idee wat mevrouw de minister zou kunnen bedoelen, maar ik vind het toch een wat rare uitdrukking, zeker in verband met de boeken van Ivo Michiels. Ik heb nog nooit iemand ontmoet die me zei dat een bepaald boek van Michiels op zijn ziel was blijven plakken, maar ook dat kan aan mij liggen. Wel is het zo dat het ministeriële proza een beetje op mijn maag blijft liggen.
Ivo Michiels is gisteren gestorven in Le Barroux, 89 jaar oud. De Standaard wijdt vandaag zo ongeveer een pagina aan hem, een stuk van Filip Rogiers, aangevuld met een knappe foto van de hand van Michiel Hendryckx. Vroeger zou de krant haar kolommen opengesteld hebben voor een doorwrocht essay van een of andere kenner van het oeuvre van de auteur. Die tijd is dus jammerlijk genoeg voorbij. Een schrijver van het niveau van Ivo Michiels verdient beter dan het obligate in memoriam van Jan Rogiers.
Zelf zag en hoorde ik Michiels voor het laatst vorig jaar in boekhandel De Slegte in Antwerpen bij de voorstelling van onder andere het boek Meer dan ik mij herinner, gesprekken met Michiels, gevoerd en opgetekend door Sigrid Bousset. De leeftijd en de fysieke toestand van de auteur liet toen niet toe dat hij lijfelijk aanwezig zou zijn maar via skype kon hij toch aan het gebeuren deelnemen, vanachter zijn bureau in zijn huis in de Provence. Een goedlachse, nog alerte toch wat breekbare oude man die met pretoogjes aan de hele vertoning participeerde.
En die foto van Hendryckx. Een grijze Ivo Michiels staat breed lachend, leunend op een wandelstok, in een halflange jas en met das op de straatstenen voor een muur met een gesloten luik en tegen die wit-grijze muur een verweerde, kronkelige stam van - ja, van wat? van een druivelaar? Ik ben geneigd in die kronkelige stam en takken en dat gesloten luik een symbool van het oeuvre van Michiels te zien.
