Op de Achterhoekse Spreukenkalender ontdekte ik op de achterkant van 1 november het volgende. Ik kan er wel om lachen. Maar of iedereen dezelfde humor heeft? Ooit waren we hier in Emmen in de Muzeval bij een toneelstuk van het Aole Volk. Het was in echt onvervalst Drents. Ik bescheurde me van het lachen. Naast me zat iemand die het rustig zat te bekijken en aan te horen. Hij keek wat verbaasd opzij. "Vind je het erg leuk?", vroeg de man die een recensent bleek te zijn. "Ik wel", zei ik, "het is zo herkenbaar". Ik vertelde hem waar het om ging, want hij verstond er de helft nog niet van. Laat staan dat hij de humor er van zag!
Achterhooksen humor
Zol ik met mien dochter van achttiene al können praoten aover allerhande intieme problemen?, vroog moder an dn dokter. Daor zo-k neet te lange met wachten, antwoordden de pille. Tien tegen ene da-j dr nog wat van leren könt!
Jan en zien schoonmoder, dat was neet zuk heel groot wark. Veur eur verjeurdag brach e n knieptange met. n Knieptange?, vroog t mense verwonderd. Wat mo-k daor dan met? Dat mo-j zelf wetten, zae Jan. I-j ruilt t jao toch altied!
Zo Bets, begon de buurman. He-j noe weer n auto den i-j schakelen mot? He-j dn automaat vot edaone? Jao, antwoordden Bets, dn dokter hef mien meer bewaeging veur eschreven.
Ik wet neet hoo dat kump, zae Gait, maor a-k volle drinke he-k altied las van n bloodneuze. Ik kenne dat, zae Hendrik, bi-j mien löp t zoepen ok altied op houwen uut.
n Keerl leep t belastingkantoor binnen. Waarmee kunnen we u van dienst zijn?vroog n deerntje an de balie. O, niks, zae te. Ik wol allene dat volk s bekieken, waor-k hele dage veur in de weer bunne.
Over een kippenschilderij èn... een sinterklaasversje
Vanmorgen heb ik mn kippenschilderij afgemaakt. Ellen gaf wat waardevolle tips en klaar was de kip! Halverwege de ochtend drinken we koffie en komen de laatste perikelen aan de orde. Dit keer hadden we het over (over) gevoeligheid voor energie en iets niet goed durven. Er kwam heel wat los. Faalangst kan ook heel lastig zijn. Jarenlang heb ik kinderen op school kunnen begeleiden die daar ook mee zaten en ik heb er heel wat zien opbloeien. Voor ik daar officieel mee aan de slag ging ben ik eerst een speciale cursus gaan volgen bij het KPC (Katholiek Pedagogisch Centrum) in De Bosch. Ik zal die eerste cursusochtend nooit vergeten. Sander was onze trainer. Hij begon met zn jasje uit te doen en zei: Nu ben ik even iemand anders. Daarna kregen we een opdracht: Jullie maken een versje van minstens 4 regels op de wijze van een sinterklaasliedje en dat ga je straks allemaal voor de camera zingen . Vooruit ..aan het werk! Daarna ging hij door met commanderen: Begin gauw 10 minuten is zo voorbij. Schiet maar op . Je buurvrouw is allang begonnen enz. Ik zat aan de stoel genageld en zag om me heen sommigen snel beginnen te schrijven, anderen zaten na te denken en begonnen ook. Ik kon nog geen vinger bewegen, het zweet brak me uit en de hoofdpijn kwam ook al opzetten! Vreselijk! Er kwamen nog een paar frustrerende opmerkingen en toen waren de 10 minuten om. Sander deed zn jasje weer aan. De videocamera stond inderdaad al klaar. Een aantal gingen inderdaad voor die camera hun versje zingen. En . moesten zeggen wat ze voelden. Ik weet nu hoe het voelt faalangst. Vreselijk dus! En dat was nu net de bedoeling. De rest van de dagen kregen we de training hoe er mee om te gaan èn hoe je op verschillende manieren kinderen daarmee kunt helpen. Een deel van de training is natuurlijk je te leren ontspannen, zowel lichaam als geest. Bijzonder vond ik echter ook het Retten. Rationeel- Emotatieve Therapie. Je leert ontdekken dat je door verkeerde gedachten op slot slaat en daardoor niet functioneert. Wanneer je stukje bij beetje die verkeerde gedachten om te buigen in steeds positievere ben je al een heel eind. Wanneer je daarnaast weet hoe je je kunt ontspannen ben je weer een stap verder. Behalve vertellen vond ik dit deze hulp aan kinderen één van de mooiste dingen op school zowel in het Basis- als in het Voortgezet onderwijs. Er is geen grotere voldoening dan het zien opbloeien van een kind dat helemaal vast zit. Mocht je soms denken dat ik nu zelf nergens meer last van heb . Mis! Maar ik weet nu wel hoe ik er mee om kan gaan.
Het Maatjesproject is uniek. Ze zoeken voor mensen die moeite hebben met sociale contacten leggen een maatje, die af en toe iets met ze onderneemt. Rick had eindelijk een echt maatje gevonden in Didi, een echte Rotterdamse met drie opgroeiende kinderen van 5- 14 jaar. Elke twee weken spraken ze af. Ze kwam er al gauw achter dat Rick het bij haar thuis heel gezellig vond. Jammer dat ze ging verhuizen. Haar nieuwe liefde werkt in Deventer. In de zomervakantie zijn ze verhuisd zodat de jongens meteen het schooljaar op hun nieuwe school konden beginnen. Didi, mailde gisteren.. Ze had al 5 weken geen telefoon of internet. Ze checkt haar mail nu maar bij kennissen. Zou ze ook met Ziggo of Orange of andere nieuwe provider in zee zijn gegaan? Van oorsprong is ze een Rotterdamse en miste in Emmen de drukte van de grote stad, het geluid van de tram. Deventer is in elk geval al wat dichter bij Rotterdam en is wat meer stad dan Emmen, hoewel . ..een tram hebben ze niet. In september is hun baby Aidan geboren Ze is heel blij met dit kindje, haar vierde zoon. Een levendig gezin. Rick voelde zich er helemaal thuis. Hij kon er echt zichzelf zijn en was er regelmatig op zondag. Ik denk dat hij zn uitstapjes naar de Laan van de Marel wel mist. Maar Didi mist Rick blijkbaar ook. Voor haar vertrek vertelde ze me dat de ontmoeting met Rick het beste was wat haar in Emmen overkomen is. Dat zegt toch wel wat. Nu moet baby Aidan de 26e geopereerd worden aan zn nieren. Spannend allemaal. Didi heeft van Rick gedroomd. Ze zouden elkaar weer terug zien. Wanneer de drukte van de operatie achter de rug is gaat hij er ondanks zn aversie tegen treinreizen naar toe. Hij heeft het in de kerst/ nieuwjaarstijd gepland. Soms ontmoet je in je leven een engel op je pad. Didi was dat voor Rick.
Ja, die Gerrit. Van alle markten thuis. Ik vroeg hem:Man man hoe redt je dat? Opnieuw zon mooie bestelling. Zit je soms in veel besturen? Nee dat wil hij niet meer. Dat heeft hij jaren gedaan, zat zelfs 12 jaar in de gemeenteraad. Nee .hij heeft de vrijheid geproefd. Hoewel zijn Burton een soft cap heeft gaat hij er s winters toch wel eens mee op uit. Want, zo zegt hij, ik heb verwarming in die Burton. Bovendien reist met zijn Annie op zn bejaardenpas per trein het land rond en heeft alle leuke steden al bezocht. Deze week waren ze in Assen om het Drents Museum te bezoeken. Hij trof het, vertelde hij, er was een expositie van Wout Muller met veel vrouwelijk bloot en ronde vormen. Assen had dus meer te bieden dan Bartje, die mooi staat te wezen bij de ingang van het Museum. Nee.. Gerrit is bij de Lionsclub en kent daar wat mensen die personeel hebben en toch vaak op zoek zijn naar leuke sint- of kerstpresentjes. Bovendien gaat er van ieder verkocht boekje 1 naar de Stichting Papoeajeugd naar School. Dat sprak hen ook aan. Zo kun je iets voor elkaar betekenen.
Een jaar of wat geleden kwam de Achterhoekse groep Boh Foi Toch - betekent zoiets als: tjonge jonge het is me wat - naar Emmen. Daar ben ik helemaal fan van. Wij er dus naar toe. Ik genoot. Die Hans Keuper met z'n lange haar en z'n accordeon. En de liedjes.... pure nostalgie. Maar om ons heen kon je merken dat de interesse minder was. Ze konden de Achterhoekse luisterliedjes denk ik niet goed verstaan. Na de pauze kwam Daniel Lohues uut Erica met zijn streektaalgroep Skik in aktie. Toen barstte de Muzeval bijna uit z'n voegen van lawaai èn enthousiasme. Van Ben en Diny heb ik begrepen dat de luisterliedjes van Boh Foi Toch plaats hebben gemaakt voor een mengeling van hùn muziek en die van de Achterhoekse rockgroep Normaal. Ze vonden het lawaai èn de entourage helemaal niks!
Vandaag nog wat Achterhoekse uitdrukkingen:
In t land van belaoven gao-j dood van de honger ( aan beloftes heb je niets)
Geld is ok neet alles: n hond wil t nog neet vretten.
Niks veur niks en weinig veur n betje
Leu dee niks te zeggen hebt praot vake t meest
Hee kent alle talen, behalve be- talen
Dee (den) is zo kort veur de konte ( gezegd van iemand die snel aangebrand is) Ik ken die uitdrukking alleen als: Dee ( den) is nogal kort veur de kop.
A-j oew geld wilt zien stoeven, Koop dan tabak en doeven ( over dure hobbys gesproken)
I-j leert de leu kennen a-j n arfenis mot verdelen
'n Hond vunt zien weg met de neuze, mensen met de ellebaogen....
O ja en nog een koekje uit Gerrits boekje!
Terwijl ik koekjes sta te bakken Kijk ik terloops naar Sport op Drie Daar spreekt Edwajd van Kuilenbojg, Ontsnapt bij de logopedie.
Opoe Bijenhof geb. Barmentloo was afkomstig uit Voorst, inderdaad aan de rand van de Veluwe. Haar taal heeft natuurlijk grote invloed gehad op de taal die wij thuis spraken.
Ik kenne mien pappenheimers wel zo zuutjes an Noe moj de poot wel stief hollen ( niet toegeven)
Ut is hier niet um te harden. ( veel te heet) Oe gedachten kan niemand leazen. Och wie heb toch effen onze neuze laoten zien. Drie vrienden is één te völle.
Wat bin ie toch een uulskuuken. Hie kon nog net ut veage lief redden. De aardigheid is der kats af. Die luu dreiden umme as een blad an de boom.
Natuurlijk nog gauw een koekje van Gerrits deeg!
Geluk, hoe vind je nou geluk? Gevlooi in lange rijen boekjes? Hamlet spelen, duizend keer? Of toch dat bakken van die koekjes?
N.H. Kerk in het centrum van Vorden, met op de voorgrond een prachtig beeld van een zich lekker op de rug rollend paard. Nadat twee keer zo'n beeld gestolen is werd deze zo stevig verankerd dat dat niet meer kan!
Mocht je denken dat je de leukste spreuken van de Achterhoekse spreukenkalender in de eerste helft van het jaar tegenkomt dan heb je het mis. Ook aan het eind van het jaar heeft die nog rake spreuken in de aanbieding. Hier komen er nog een paar.
Better n blind peerd as n läögen halster (variant op Beter iets dan niets)
Wee altied met beide bene op de grond steet Kump nooit n trad wieter. ( Je moet ook eens wat durven)
Laot die bedankjes maor, Want daor hek de zolder al vol van liggen.
Leren is een zwaor wark, Maor iets afleren is nog zwaorder.
Wee hellig met de voes op taofel höwt, dut zich zeer.
Ik bun een betjen an ut krömmelen. (licht werk)
Een gierigaard en een nötteboom, Moj heel hard schudden, Veur dat ze wat geef.
t Weer is as n kindergat: Efkes dreuge en zo weer nat.
In t land van belaoven gao-j dood van de honger (aan beloftes heb je niets)
Met een koekje voor vanavond van Ard Steiger:
Ik ga vanavond koekjes bakken Met echte koemelk, weet je wel. Die staat al romig geel te glanzen, Bedekt met zo'n nostalgisch vel.
Laat De drie Notebomen voor uw wasgoed komen. Met verbazing kijk ik naar het oude houten hangertje, waar dat met zwarte letters op staat. Ik heb geen idee waar ik dat opgeduikeld heb. Waarschijnlijk heeft het altijd al dienst gedaan in mijn kledingkast. Ik ben aan het strijken en ineens, terwijl ik het overhemd van Wim er ophang, valt mijn oog er op. Ik kijk verder en kom de bekende kleerhangers tegen met S H Aartsen er op. Pa en ook mama hadden altijd kleding die in de kleermakerij van oom Sjoerd Aartsen gemaakt werden. Ik ben daar vaak boven in die kleermakerij geweest. Daar zaten ze vaak echt in kleermakerszit op de werktafels. En het rook er zo lekker. Waarnaar?... Gewoon naar een kleermakerij stoffen en krijt en naaimachines. Diny en ik werden vroeger vaak voorzien van een mooie jas, een overgooier of een feestjurk. Mama was er erg op gesteld dat wij er net zo netjes uitzagen als Gerke, Carin en Janneke. Dan kom ik de luxe kleerhangers van Oostvogel Hengelo tegen. Nadat Wim ooit in een winkel van Hij in Hengelo van een snotneus van een verkoper de opmerking kreeg:Maar meneer u moet die broek ook niet tot onder uw oksels optrekken, wilde hij daar nooit meer heen en . Ik mocht ook niet! Ha! Hij en Zij zijn ondertussen We geworden. Ik kom er hier in Emmen nog wel eens, maar ik kan toch bijna nooit iets vinden. Nee nu is Schomaker zijn favoriet geworden. Je wordt er prettig geholpen. Hier is de klant nog koning! Die mooie ouderwetse houten kleerhangers zijn er niet meer. Het is nu allemaal kunststof. Ook niks mis mee.
En voor vanavond:
Ik ga vanavond koekjes bakken, Ik bak bij vreugde en verdriet. Groots en meeslepend wil ik leven En dat gaat zonder koekjes niet.
Ik heb al best veel fotos in voorraad om uit te kunnen kiezen om bij een stukje op de site te zetten, maar bij de duinpan van Giel afgelopen maandag ging ik op zoek naar een echte duinpan. Ik kwam op het internet op een mooie fotosite terecht mèt duinlandschap. Ik mailde de fotografe Carla of ik haar duinlandschap mocht gebruiken. Intussen had ik al een koekjesbakkende Eva gevonden om bij die duinpan te plakken. Vandaag mailde deze Carla dat ik haar duinen mocht gebruiken wanneer ik haar naam er maar bij vermeldde. Intussen had ik nog eens gekeken naar die mooie fotos. Er waren er zo heel wat bij die in Landleven geen slecht figuur zouden slaan. Prachtig om te gaan schilderen.
Vooruit ...met een koekje van vanavond
Ik ga vanavond koekjes bakken Drie voor jou en drie voor mij. En als je mij dan heel lief aankijkt, Maak ik er nog soesjes bij.
Wanneer je een pup laat merken dat hij geweldig is als hij op je schoot springt, blijft hij dat natuurlijk doen. Queeny is zon hond. Ze springt zo bij je op schoot en we mogen blij zijn dat het geen afmeting St Bernard geworden is. Ook kan ze dood liggen. Dat heeft Eva haar geleerd en ze speelt mee in allerlei toneelstukjes die ze verzint. Queeny doet niets liever. Drie à vier keer per week zet Mark haar s morgens gewoon bij ons achter het hek en aan het eind van zn werkdag haalt hij haar weer op. Tessa vindt het nog steeds niet geweldig. Nu Scott er niet meer is wil ze echt no 1 zijn èn blijven. Queeny weet gelukkig haar plaats. In haar gedrag is ze helemaal Scott. Terwijl Tessa in elkaar duikt als je haar aait en meteen gaat liggen, zit Queeny rechtop tegen je been en haar kop gestrekt naar boven om geaaid te worden. Gisteren kwam Mark ook tussen de middag even pauze houden bij ons. Hebben jullie de houtkachel niet aan? Je hebt nu toch hout genoeg. Even later snorde de kachel. Mark zat er naast Queeny op schoot en Tessa aan zn voeten!
Met een koekje van Giel
Ik ga vanavond koekjes bakken En kies met zorg elk ingrediënt Omdat voor fijne kwaliteiten Het aankomt op de laatste krent.
Ach wat is er leuker dan je eigen koekjes bakken. Eva en Robin vinden het prachtig om op woendagmiddag bij ons de handen uit de mouwen te steken. Deze middag werd er gebakken, maar vandaag is Eva aan het schilderen en Robin is met de bladblazer bezig. Dan hebben ze ook wel weer een koekje verdiend.
Ik ga vanavond koekjes bakken Maar ik weet nog niet waar en hoe. Misschien dat ik, nu 't voorjaar nadert Het maar eens in een duinpan doe.
Meer dan een jaar heb ik mijn best gedaan koekjes voor u te bakken.--zo schrijft hij aan zijn collega's. 's Avonds deed ik dat, als ik de plichten van roeping en dagelijks brood in voldoende mate vervuld achtte. Eerst brood, dan pas koekjes.
Dit schrijft Giel d'Arrest in het voorwoord van z'n bundeltje verzen die hij. De koekjes van vanavond noemt!
Met zijn toestemming zal ik jullie er nu een paar aanbieden en later steeds eentje als aanvulling. Koekjes eet je ook niet allemaal tegelijk...... toch?
Ik ga vanavond koekjes bakken Dat is wat ik je hier vertel. Het mag dan wat onnozel klinken, Maar lekker zijn ze wel.
Ik ga vanavond koekjes bakken. Denk alleen eens aan de geur. En aan al die leuke vormen. En ze zijn zo mooi van kleur.
Ik ga vanavond koekjes bakken, Bitterkoekjes deze keer. mijn e-mail werkt vandaag niet En mijn voeten doen zo zeer.
Het laatste gedichtje uit de bundel De ontketende eend:
Proost.
Ik ging maar zo een Burton bouwen Met de gedachte: nu of nooit! Vandaag mogen de kurken knallen, want mijn bolide is voltooid.
Hoe bruisend eindigt de campagne: De burgemeester komt en toast Met sekt, clairette en champagne Op deze nieuwe Burton. Proost!
Gerrit Dales vermeldt in zijn boekje dat zijn alter ego's hem geholpen hebben. Zijn colofon vermeldt dan ook de volgende medewerkers en let op de gebruikte letters:
Colofon omslagontwerp : Geert Lidras Fotobewerking omslag : Ger Dielstra Tekst achterflap : Ard L. Steiger Foto's : Burtoneigenaren; Ardi Legters Vormgeving : Grades Liter Chef Poetry Labs : Dries Galert Techn. supervisie : Age Rilderts Projectcoordinatie : Siert Algert Regie : Giel d'Arrest
Tussen de middag kwam Mark even langs en zag de boekjes die Gerrit me net toegestuurd had. Hij ging er mee zitten en kon bijna niet meer ophouden met lezen. Deze laatste,"Proost", las hij me zelfs voor! "Ooo", zei hij, "wanneer ik meer tijd en geld had ging ik er ook zo een bouwen".
Ik heb alle Burtonfoto's in het boekje De Ontketende Eend bekeken. Allemaal hebben ze de zgn soft top. Alle bouwers waren blijkbaar gecharmeerd van dat open dakje.
Het allereerste Burtonvers:
Bouwplan
Ik ga vandaag een Burton bouwen, Zo'n Eend met peper in z'n reet Waarin je de moderne wereld Voor eventjes totaal vergeet.
Ik wil de wind rondom mijn oren, Ik wil de zon recht op m'n kruin. Wanneer ik lekker rond kan toeren Dan ben ik in m'n knollentuin.
Ik kan het gewoon niet laten. Hier komt nog zo'n Burton-vers. Wanneer Gerrits handen 's avonds tot rust kwamen na al het gesleutel gingen de grijze hersencellen nog even door!
Catwalk
Ik ga vandaag een Burton bouwen. Intussen speel ik met de vraag: Wat trek ik aan in mijn bolide, Rijdend langs de erehaag.
Moet er het liefst een race-pak komen Of ga ik liever meer op sjiek? Wat het ook wordt, ik steel de show wel En maak de blits voor mijn publiek.
Ja, die Gerrit. Van alle markten thuis. Ik vroeg hem:Man man
hoe redt je dat? Opnieuw zon mooie bestelling. Zit je soms in veel besturen? 
