"Het Psalmenoproer"
Auteur: Maarten t Hart
Uitgeverij: De Arbeiderspers, Amsterdam, 2006
ISBN 90 2956 408 3
Paginas: 288
***
In zijn jongste pennenvrucht beproeft Maarten t Hart voor het eerst het genre van de historische roman. Hoewel "Psalmenoproer" knappe elementen bevat, laat het als geheel toch een wrange nasmaak na.
Het historische genre is zo verraderlijk, ik ben nog steeds bang dat ik iets heb laten gebeuren dat niet kan", zegt t Hart in een interview naar aanleiding van zijn nieuwste boek. In de roman schetst de schrijver een beeld van het vissersdorp Maassluis in de tweede helft van de 18e eeuw.
. Hiervoor dook hij in archieven, raadpleegde notulen, verdiepte zich in ooggetuigenverslagen, om maar een zo nauwgezet en accuraat mogelijk verslag van de gebeurtenissen in Maassluis in 1775 en 1776 en de jaren daarna" te geven.
Vrijwel alle personen die in het boek voorkomen zijn dan ook historische figuren van wie de namen niet veranderd zijn.
Het boek vertelt over het oproer dat in de jaren 1775-1776 in Maassluis uitbrak naar aanleiding van een nieuwe manier van zingen van de psalmen.
Elke noot zo lang mogelijk aanhouden, en herkauwen als een stukje zwoerd ", zoals de schrijver zegt .
En daar waren de meeste vissers in Maassluis het hartgrondig mee oneens. Zo zelfs dat grote groepen, vooral armen, de kerkdiensten waarin op de nieuwe manier werd gezongen verstoorden. Uiteindelijk kozen schout en schepenen voor een compromis: een fusie van oude trant met nieuwe zangwijs tot iets daartussenin, de middelmatige toon."
Hoe het ook zij, het compromis mocht niet baten. Een menigte woestelingen ging alsnog plunderend het dorp door, waarbij vooral de aanzienlijken het moesten ontgelden. Uiteindelijk besloot de magistraat weer terug te keren tot de oude toon. De "toonmuiters" hadden gewonnen.
Hoewel dit psalmenoproer het uitgangspunt is voor het boek, gaat het in deze roman toch om een ander verhaal: het leven van Roemer Stroombreker.
We volgen Roemer terwijl hij opgroeit en reder wordt. Een gearrangeerd huwelijk kan zijn vloot vergroten van twee naar vier schepen waarmee hij de grootste reder van Maassluis wordt. Het probleem is dat hij niets voelt voor zijn beoogde echtgenote Diderica. Ze passen absoluut niet bij elkaar. Toch trouwen ze. Hij lost het probleem op door apart te gaan slapen. Zijn hart ligt bij Anna, een nettenboetster, die echter sociaal onbereikbaar is. Bloed kruipt waar het niet gaan kan, en uit hun affaire komt een kind voort, een zwaar geheim voor de ambitieuze Roemer.
En dan wordt de rust in het dorpje verstoord door Het psalmenoproer. Tijdens de verwikkelingen komt hij tegenover zijn onwettige zoon Gillis te staan, die hem niet als vader kent maar wel een diepe haat heeft tegen de hogere klasse. Ze verliezen elkaar uit het oog en het is de vraag of ze elkaar ooit nog zullen zien.
Maarten t Hart geeft ons een helder beeld van een dorpsgemeenschap waarin bekrompenheid, gekonkel, zakelijke beslommeringen en liefdesperikelen het leven van de dorpelingen beheersen.
Ze oefenen zonderlinge beroepen uit, een prikkenbijter, een omtoor, een inbakker. En ze eten en drinken merkwaardige zaken als scharrebier of potjesbeuling.
In een groter verband lezen we hoe de oorlog met Engeland rond 1780 de Maassluisse visserij bijna om zeep helpt. Ruim 20 Jaar later geeft Napoleon de genadeslag. Nederland is dan ingelijfd bij Frankrijk en de keizer is beducht voor het uitwisselen van smokkelwaar met Engelsen op zee. Hij verbiedt de eens zo trotse buizers en hoekers uit te varen. De visvangst in Maassluis houdt op te bestaan. Roemer is tegen die tijd burgemeester en gaat op audiëntie bij Napoleon om clementie af te smeken. In een fraai beschreven reis naar Amsterdam komen ze bij de grote kleine man en mogen hem hun prangende vragen stellen.
Kortom, een knap geconstrueerde roman in ongebruikelijke taal.
Een fascinatie met muziek, biologie en ongeloof in de bijbel, dat kan alleen Maarten t Hart zijn. Dit is zijn nieuwe roman Het psalmenoproer.
Maarten 't Hart
Geboren op 25 november 1944 te Maassluis .Zijn vader (eerst tuinder, later grafmaker behandelde hem hardhandig, maar was daarnaast erg sentimenteel Op school was hij een uitstekende leerling.Hij las erg veel en wilde al op jeugdige leeftijd schrijver worden. Vanaf zijn zevende of achtste jaar schreef hij reeds verhalen. Op zijn twaalfde voltooide hij zelfs een roman Drie Vrienden die later in een lokaal korfbalblad werd gepubliceerd.Maarten 't Hart studeerde biologie in Leiden, met als specialisatie ethologie (gedragsleer).Sinds 1970 was hij verbonden aan het Zoölogisch (= dierkundig) Laboratorium van de Leidse Universiteit, waar hij een aantal jaren geleden ontslag nam. Daarvoor (1965-1967) had hij les gegeven aan zijn oude HBS te Vlaardingen.Zijn debuut als literator (= schrijver) vond plaats in 1971 (Stenen voor een ransuil). Hij had de eerste jaren weinig succes. Van 1976 tot 1979 schreef hij zeer veel essays, kritieken en columns (= 'kolommen" of cursiefjes: opinies in kranten of tijdschriften) over literatuur, ethologie en muziek. Allemaal op verzoek overigens. Zelf ziet hij deze productiviteit als een reactie op de moeizame voltooiing van zijn dissertatie (= proefschrift; geschrift om doctor te kunnen worden) (zijn promotor (= hoogleraar bij wie je promoveert) bleek zeer veeleisend te zijn). Hij wekte veel ergernis, woede en jaloezie op bij collegae. Maar bekend werd hij wel door zijn frequente (= veelvuldige) publikaties. In 1978 brak hij ook door bij het grote publiek met zijn roman Een vlucht regenwulpen, verfilmd in 1981. Sinds die tijd verschijnt er bijna elk jaar wel een nieuw boek van hem.In zijn studententijd heeft 't Hart gebroken met het christelijke geloof. Hij is in latere boeken soms sterk polemisch tegen het geloof uitgevallen. Vooral zijn twee bundelingen 'alternatieve bijbelstudies' Wie God verlaat heeft niets te vrezen en De bril van God zijn hier een scherp voorbeeld van.
Bibliografie :
1971 - Stenen voor een ransuil (roman) -Als Martin Hart
1973 - Ratten
1974 - Ik had een wapenbroeder (roman)
1974 - Het vrome volk (verhalen)
1976 - De kritische afstand (essays)
1977 - Mammoet op zondag (verhalen)
1977 - Avondwandeling (verhaal)
1977 - Laatste zomermacht (novelle)
1978 - Een vlucht regenwulpen (roman)
1978 - De som van misverstanden (essays)
1978 - De dorstige minnaar (verhalen)
1978 - De stekelbaars wetenschappelijke studie
1978 - A study of a short term behaviour cycle proefschrift
1979 - Ongewenste zeereis essays en verhalen
1979 - De aansprekers (roman)
1980 - De droomkoningin (roman)
1981 - De zaterdagvliegers (verhalen)
1981 - De vrouw bestaat niet (essays en kritieken)
1983 - De kroongetuige (roman/thriller)
1984 - De ortolaan (novelle)
1985 - De huismeester (verhalen)
1986 - De jacobsladder (roman)
1988 - De steile helling (roman)
1989 - De unster (verhalen)
1991 - Onder de korenmaat (roman)
1993 - Het woeden der gehele wereld (roman)
1996 - De nakomer (roman)
1999 - De vlieger (roman)
2002 -De zonnewijzer roman
2004 - Lotte Weeda roman
2006 - Mozart en de anderen essays over muziek
2006 - Het Psalmenoproer historische roman
2007 - Maassluis novelle
2007 - Het dovemansorendieet - Over zin en onzin van gewichtsverlies
Verder essay- en kritiekenbundels, een autobiografie, een boek over ratten en een dissertatie (= proefschift) over stekelbaarzen.
|
