Het begint met de helm. Op de weg zie je dat vooral mannen van middelbare leeftijd helemaal niet vinden dat het begint met de helm – maar het begint met de helm. Wie op een racefiets zit, valt. Wie net begint, valt omdat het een handigheidje is de schoenen uit de klikpedalen te draaien, en dat handigheidje pas na minstens een keer vallen een automatisme wordt. Wie al langer fietst, valt in een groep doordat hij op zijn fietscomputer kijkt in plaats van naar de voorganger, in een afdaling door grind op de weg, een klapband of een stuurfout en op straat bij het stoplicht door rare manoeuvres van brommers of auto’s.

Dus het begint met de helm. Een gebroken arm is pijnlijk, lastig en vervelend, een gebarsten schedel veel meer dan dat.

Je hebt al een goede helm voor een paar tientjes, maar het kan veel duurder. Hoe meer gaten, hoe comfortabeler, hoe lichter, hoe duurder.

Na de helm komen de schoenen. Toeclips, de riempjes waarmee je je schoenen aan de pedalen kunt sjorren, bestaan nog wel, maar de moderne fietser heeft klikpedalen en in de zolen plaatjes die in die pedalen worden vastgeklikt. Kleine plaatjes (spd-systeem) waarmee je nog kunt lopen, of grote (bijvoorbeeld Look) waarmee je zodra je van je fietst stapt, staat te waggelen als een pinguïn. Wie alleen maar heel lang en heel hard wil fietsen, neemt de grote, die de druk het beste verdelen. Wie ook wel eens wil afstappen om ergens onderweg een kerkje, een ommuurd stadje of een kasteel te bekijken, is meer gebaat bij spd.

Pas na de helm en de schoenen is de kleding aan de beurt. Wie geld teveel heeft, kan zich helemaal dol kopen: kledingfabrikant Assos geeft op zijn site (www.assos.com) voorbeelden van wat je kunt aantrekken en onderscheidt daarbij maar liefst acht seizoenen, waaronder de vroege herfst, ‘winter plus’ en het heetst van de zomer – waarbij uiteraard de kleding voor herfst en lente niet dezelfde is. Wie op die manier koopt, geeft makkelijk meer aan kleding uit dan aan de fiets waarvoor ze is bedoeld.

Doe het met minder als je net begint en koop, behalve de helm en de schoenen, in elk geval een koersbroek met zeem en korte pijpen. Twintig jaar geleden was dat zeem echt zeem, dat hard werd van het wassen en dat je soepel hield door het in te smeren met uiervet. Nu zijn er zemen van speciaal ontwikkelde, snel drogende materialen die ertegen kunnen om vaak te worden gewassen, maar de functie is gelijk: ze houden je droog en voorkomen irritatie van het zitten op het smalle, harde zadel. Daarom ook draag je een koersbroek zonder onderbroek met hinderlijke naden, en nee, dat is niet vies. Wel wassen natuurlijk, na elke tocht. Koop een tweede exemplaar voor meerdaagse (kampeer)tochten.

Koop een fietsbroek niet via internet, maar pas hem in de winkel. Er is een groot verschil in pasvorm, een net iets smallere of dikkere zeem van een ander merk of model kan heel erg veel beter zitten. Fietskleren, en dus ook fietsbroeken, moeten strak zitten, maar mogen niet knellen. Mannen dragen graag broeken met bretels, die niet van de heupen zakken, voor vrouwen zijn die af te raden, tenzij je iemand bent die uren zonder plaspauze kan.

Fietsbroeken staan alleen jonge, op het magere af slanke mannen enigszins, dus je hoeft niet te zoeken naar iets waarin je er leuk uitziet.

Een fietsshirt – voor vrouwen eerst nog een sportbh – is de volgende aanschaf. Je kunt, zeker in de zomer, ook in een T-shirt fietsen, maar speciale sportkleding voert het zweet veel beter af. Fietsshirts zijn wat langer aan de achterkant, zodat je rug niet koud wordt als je voorovergebogen op je racefiets zit, en ze hebben zakken.

Kledingfabrikanten verkeren in de merkwaardige vooronderstelling dat fietskleding wel elegant kan zijn en willen daarom voor vrouwen nog wel eens shirts maken met slechts een minizakje met een ritsje waar je nog geen lippenstift in kwijt kan, en die wilde je toch al niet meenemen. Een praktisch shirt heeft drie diepe zakken, waar essentialia in passen als geld, identiteitsbewijs, banaan, mueslireep, boterham en zelfs een regenjasje.

Voor vrouwen zijn shirts te koop met bloemetjes, of roze shirts of topjes waarmee je je normaal gesproken niet op de openbare weg zou durven vertonen – dat is een kwestie van smaak. Roze, wit en soortgelijke kleuren kunnen, vooral bij fietsbroeken, spectaculair doorschijnend zijn.

Met helm, schoenen, broek en shirt kun je in de zomer de weg al op. Weersta, als (middelbare) man op vakantie, de verleiding je shirt uit te trekken. Val je in een afdaling dan ben je één grote schaafwond.

Fietshandschoentjes zijn niet per se nodig, maar wel erg lekker. En ze beschermen je handen bij een valpartij. Koop ze liever wat strakker dan wat wijder, want ze rekken uit. Een gewone zonnebril kan, maar een fietsbril zit beter. Een bril is sowieso prettig om je ogen te beschermen tegen insecten, ze zijn ook te koop met ongekleurde glazen, of met verwisselbare glazen (donkere en lichte).

Ben je er zeker van dat fietsen leuk is, dat je het vaak gaat doen, ook in slechtere weersomstandigheden, dan kun je je garderobe aanvullen. Met zweetshirts bijvoorbeeld, die je onder je fietsshirt draagt en het vocht snel afvoeren. Je hebt ze van singlets in netstof voor de volle zomer, tot warme met lange mouwen en een colletje voor het koudst van de winter. Vooral in de zomer zijn ze niet per se nodig, het hangt er ook een beetje van af of je veel zweet. Sokken kun je ook kopen in de hele range: van de dunste, voeten koel houdende voor de zomer, tot de warmste voor de winter. Ze zijn stinkend duur, en met anklets van de Hema gaat het net zo goed.

Losse armstukken zijn fijn voor afdalingen als je in de zomer in de bergen fietst, of als het in de lente of herfst koud is bij vertrek, maar de temperatuur gaandeweg de dag oploopt. Je kunt ze uitdoen en in je achterzak stoppen. Losse beenstukken bestaan ook, maar een driekwartsbroek is prettiger. Arm- en beenstukken kunnen een beetje knellen, en hoe minder je kleding knelt, hoe beter. Voor afdalingen in de zomer kun je speciale windstoppers kopen, maar een regenjasje (mits strak, anders klapper je weg) voldoet net zo goed.

Als het nog iets kouder wordt, draag je die driekwartsbroek en een shirt met lange mouwen. Onder een graad of 16, 17 fiets je beter niet meer in een korte broek, de spieren moeten lekker warm blijven. Maar kleed je ook niet te warm aan, dat is nog onprettiger dan te koud. Werk dus met laagjes en trek iets uit als dat nodig is.

In de winter heb je behoefte aan het totale pakket: zweetshirt met lange mouwen en eventueel een col, fietsshirt met lange mouwen, een winddicht maar ademend jack (duur, maar de investering meer dan waard), handschoenen, een broek met lange pijpen die je draagt over je korte broek met zeem, en een mutsje voor onder de helm. Je kunt winterschoenen kopen, maar overschoenen van neopreen werken tot een paar graden onder nul ook heel goed – mits je niet te belachelijk ver fietst.