Matthias Danneels interviewt Mgr. Paul Van den Berghe

ANTWERPEN (Kerknet/HetNieuwsblad/DeStandaard) - Afgelopen zaterdag verscheen in Het NieuwsBlad/Het Volk een dubbele pagina groot interview van Matthias Danneels met Mgr. Paul Van den Berghe, bisschop van Antwerpen. Zusterkrant De Standaard publiceerde vandaag daaruit een uitgebreide selectie.

Het spijt Mgr. Paul Van den Berghe dat de diepere betekenis van kerst ondergesneeuwd raakt met glühwein, shoppen, geschenken, kalkoenen en champagne. "Dat mensen bij elkaar komen is heel mooi'', aldus de Antwerpse bisschop. "Maar misschien is deze tijd van het jaar ook een kapstok om eens wat dieper na te denken over het samenleven in onze stad, over respect, over de duizenden kleine draadjes tussen mensen die het cement van Antwerpen zullen moeten worden.''

Instituut kerk

Op Danneels' vaststelling dat het instituut Kerk niet meer aanspreekt, antwoordt Mgr. Van den Berghe: "Het klopt dat de kerk geen goede naam heeft. We doen er zelf ook te weinig aan om dat te veranderen. We hebben de tijdgeest niet mee. Tieners en adolescenten vereenzelvigen zich niet graag met een instituut dat continu onder vuur ligt, waarmee wordt gespot, waar denigrerend negatief over wordt gedaan. Ik heb een jongeman gekend die overwoog naar het seminarie te trekken in de hoop priester te worden. Zijn omgeving lachte hem vierkant uit. Hij heeft het college zelfs moeten verlaten omdat hij die pesterijen, ook van sommige leraren, meer dan zat was.''
Mgr. Van den Berghe is het niet eens met de stelling dat tieners en adolescenten die zich maatschappelijk willen engageren, niet (meer) kiezen voor de Kerk. "Pax Christi, de St.-Egidiusgemeenschap, allerlei groepen en initiatieven die de derde wereld beter willen maken, ook dat zijn onderdelen van diezelfde Kerk die niet goed meer in de markt ligt. Mensen identificeren zich niet langer met de hele kerkgemeenschap, wel met stukken ervan. Sommige gelovigen kiezen voor een sociale Kerk. Anderen voor de mystiek en de liturgie. Maar ik moet de bisschop van de hele Kerk zijn.''

Grootstad A'werpen

"Onze stad heeft het voorbije jaar een paar zeer moeilijke momenten doorgemaakt. Een dolgedraaide schutter, incidenten op tram en bus, een toename van zowel agressie als onverschilligheid. In andere steden doet het zich helaas ook voor. Je kunt als gemeenschap of stadsbestuur niet vermijden dat iemands stoppen doorslaan. Al moet worden opgemerkt dat het beter zou zijn indien wapens niet zo achteloos zouden worden verkocht. Ik herinner me dat een man van de veiligheid tijdens het bezoek van Joannes Paulus II aan ons land tegen me zei: als er iemand opduikt die de paus echt wil neerknallen, kunnen we dat niet verhinderen, wij kunnen alleen maar bluffen.''
"Ik worstel ook met de vraag wat de diepere, achterliggende oorzaken zijn van dit soort jammerlijke en pijnlijke incidenten. Ik denk dat we opnieuw nood hebben aan een sterker besef van goed en kwaad. Ik vrees dat we in dit huidige klimaat een aantal essentiële zaken kapot hebben gerelativeerd. Waar we nood aan hebben is een opstand van het geweten.''
"Maar hoe breng je die boodschap in een samenleving die toch wel erg verbrokkeld is geworden? Tijdens het secularisatieproces van de voorbije decennia hebben we alles losgemaakt van de moraal. Zelfs kunst en politiek hadden tot diep in de vorige eeuw met moraal te maken. Dat morele gevoel wordt vandaag niet meer ernstig genomen. Dat wil niet zeggen dat we ons moeten opmaken voor een kruistocht oude stijl. Maar het zou niet slecht zijn indien we elkaar weer durven aanspreken: allez, dat ga je toch niet doen zeker? Of: wat doe je nu?''

Integratie

"We beseffen en begrijpen allemaal dat integratie geen gemakkelijke oefening is. Maar het is wel onze morele opgave om met mensen van een andere gemeenschap en een ander geloof, aan een gemeenschap te bouwen. Respect voor mekaar hebben is een ding, samen iets doen is nog wat anders. De Kerk kan dat alles niet met een vingerknip oplossen. In Antwerpen doen we wel ons best om zoveel mogelijk mensen bij dat proces te betrekken. Ook in ons pastoraal. De grote vraag is: hoe ver reikt de horizon van een multiculturele samenleving? Hoe gaan we om met verscheidenheid, op welke terreinen van het samenleven hebben we nood aan meer eenduidigheid, aan normen, waarden en spelregels waarover we het eens zijn geworden en die we willen delen. Ik meen dat we daar onvoldoende in de diepte mee bezig zijn. We moeten nadenken over ingewikkelde vraagstukken. Wat betekent een Vlaamse identiteit in de multiculturele stad Antwerpen? Voor velen van ons is het antwoord een blinde vlek.''

Wederzijds respect

"De beste en meest efficiënte manier om wederzijdse respect te bereiken, loopt langs de weg van het menslievende contact. Het is absoluut nodig dat elke gemeenschap, elke geloofsgroep klaar, duidelijk formuleert hoe ze tegen de toekomst van Antwerpen aankijkt. Dat moet de basis van een echte dialoog worden. We kunnen bij wet niet vastleggen hoe elke Antwerpenaar hoort te denken. Iedereen zal draadjes moeten weven tussen de nieuwe en de oude Antwerpenaren, tussen jong en oud, christen, jood en moslim. Die ontelbare kleine draadjes van begrip, verstandhouding, eerlijkheid en discussie zullen het cement van deze stad moeten zijn.''

Asielzoekers

Als Matthias Danneels de Antwerpse bisschop eraan herinnert dat hij al vaker een lans heeft gebroken voor een andere aanpak van uitgeprocedeerde asielzoekers en dat dit minister van Binnenlandse Zaken Patrick Dewael (VLD) flink in het verkeerde keelgat schoot, antwoordt Mgr. Van den Berghe: "Ik begrijp best dat een minister zich in een andere positie bevindt dan een bisschop. Wil dat zeggen dat een bisschop niet mag spreken? Want het gaat hier om mensen, kinderen, vaders en moeders die hier al jaren zijn, onze taal spreken, school lopen, werken en nauwe emotionele banden met Antwerpen hebben. Voor die beperkte groep van mensen moeten geen integratieprogramma's meer geschreven te worden. Ze zijn geïntegreerd. Bovendien, meen ik, blijft migratie een recht. De overheid is gemachtigd om die migratiestromen aan te sturen en in te perken. Maar daarom hoef ik nog niet te zwijgen. Ik blijf het jammer vinden dat de minister de Antwerpenaren die in de bres zijn gesprongen om anderen te helpen, net niet als criminele handlangers heeft afgeschilderd (.) Wij moeten ook het hele verhaal durven vertellen. Wij, als Kerk, pleiten al jaren voor meer hulp aan het Zuiden. Velen klagen steen en been over de problematiek van Noord-Afrikanen in Europa. Hebben we vroeger voldoende inspanningen gedaan om daar aan welvaart en welzijn te bouwen? We hadden naar het voorbeeld van de Benelux al jaren een economische ruimte met Noord-Afrika moeten creëren."