|
BRUSSEL (Kerknet) - In de reeks 'Cahiers voor Praktische Theologie' is onlangs verschenen 'Het permanent diaconaat op zoek naar zichzelf, 35 jaar diakens in Vlaanderen' (Halewijn, Antwerpen, 2006), onder redactie van Johan Van Der Vloet en Roger Vandebroeck. Het is het verslagboek van de studiedag over het permanente diaconaat, die op 16 mei 2006 in Antwerpen plaats vond. De publicatie wil een aanzet vormen om in alle geledingen van de Vlaamse kerk verder na te denken over het diaconaat.
Lange geschiedenis
Mgr. Luc Van Looy, de bisschop van Gent, onderstreept in de inleiding van het boek dat het belangrijk is de rol en de betekenis van de diaken in de kerk van vandaag goed te begrijpen.
Dat diaconaat is een dienst aan de mensheid vanuit een evangelische bewogenheid, dat door de kerk bevestigd wordt en haar juiste dimensie krijgt door de wijding die aan de diaken wordt toegediend. Daarbij is de band tussen de verantwoordelijkheid voor de eucharistie - die onderscheiden is van deze van de priester - en dienst (diaconie) aan de naaste essentieel.
Johan Van Der Vloet wijst erop dat het diaconaat in Van Dale nog steeds omschreven wordt als een overgangswijding. Dat wijst er ook op dat het permanente diaconaat, hoewel het goed is ingeburgerd, toch een relatief recent ambt is.
De oorsprong daarvan gaat echter terug tot de vroegste Kerk. "Diakens waren in de eerste eeuwen van het christendom heel belangrijk. Ze stonden in voor het grootste deel van het werk in de gemeente, terwi jl de priesters voor de liturgie zorgden. Diakans waren betrokken bij verkondiging van het evangelie, de opbouw en leiding van de gemeente en de sociale en caritatieve diensten. Ze waren medewerker van de bisschop en vaak ook verantwoordelijk voor het tijdelijke."
Gedurende bepaalde tijden was de aartsdiaken zelfs opvolger van de bisschop en enkele pausen werden als diaken bisschop gewijd, waaronder Leo de Grote en Gregorius de Grote (allebei in de 6de eeuw).
Dat de diaken naar de achtergrond verdween, is te wijten aan de 'concurrentie' tussen de priester en de diaken, waardoor dit laatste ambt steeds verder werd uitgehold.
Vaticanum II
Eerherstel kwam er pas tijdens het Tweede Vaticaans Concilie, dat ook het ambt van 'permanent diaken' in het leven riep.
De toevoeging 'permanent' maakt duidelijk dat de wijding geen onderdeel is van de latere priesterwijding, al worden alle priesters natuurlijk (tot nog toe!) eerst diaken gewijd.
Vlaanderen telt momenteel een 300-tal diakens, waarvan de meeste 'vrijwilligers' zijn die daarnaast ook een gewone job hebben.
Van Der Vloet betreurt dat het diakenambt zowel buiten als binnen de kerkelijke kringen nog te weinig gekend is.
Onduidelijk is voor velen ook wat de diaken op pastoraal en liturgisch gebied mag doen.
Bovendien wordt de diaken nog steeds in functie van de priester gedefinieerd.
Verder groeien
Het boek 'Het permanent diaconaat op zoek naar zichzelf, 35 jaar diakens in Vlaanderen' bevat de teksten van het congres in Leuven, aangevuld met een geschiedenis van het permanente diaconaat in Vlaanderen. Kerkhistoricus Marcel Gielis beschrijft hoe het permanente diaconaat in Vlaanderen na Vaticanum II aanvankelijk aarzelend werd ingevoerd. Pas in 1970 werd in Vlaanderen de eerste diaken gewijd.
Marcel Gielis heeft ook aandacht voor de rol die de Duitse theoloog en huidige paus Joseph Ratzinger speelde bij de herinvoering van het diaconaat.
Gielis pleit er overigens voor dat ook vrouwen diaken kunnen worden en diakens tot kardinaal kunnen gecreëerd worden.
Paul De Haes heeft aandacht voor de eerste diakens, hun vorming en het ontstaan van de Interdiocesane Commissie voor het Permanent Diaconaat in Vlaanderen.
De Weense pastoraaltheoloog Paul Michael Zulehner beschrijft hoe het diaconaat in het Duitse taalgebied ervaren wordt.
Hij maakt het onderscheid tussen drie types v an diaken: de samaritaan, de profeet en de leviet. Hij wijst erop dat het ambt nog jong is en nog verder moet groeien.
Vicaris-generaal Alphonse Borras van het bisdom Luik brengt enkele theologische accenten aan vanuit de Franstalige wereld en pleit voor een emancipatie van het diaconaat ten aanzien van het priesterambt.
Ook hij stelt vast dat dit diaconaat nog steeds te sterk in functie van het priesterambt geïnterpreteerd wordt.
Diaken Roger Vandebroeck geeft toelichting bij de studie die hij met zijn echtgenote Lucie Bernaerts maakte van de Vlaamse diakens. Vlaamse diakens beleven hun ambt polyvalent en staan zowel in de liturgie, de diaconie als de verkondiging.
De Vlaamse pastoraaltheoloog Kristiaan Depoortere pleit tot slot voor een koppeling van roeping en zending. Hij ziet de diaken als garant voor de dienstbaarheid van de kerk.
'Het permanent diaconaat op zoek naar zichzelf, 35 jaar diakens in Vlaanderen', Johan Van Der Vloet en Roger Vandebroeck (re d.), uitgegeven in de reeks 'Cahiers voor Praktische Theologie', Halewijn, Antwerpen, 2006, 147 p. |
