Parabeltje van een plattelandsdiaken

Over ‘magda?’ en ‘moeda?’

Of: Het zegt mij niets!

Tijdens onze studies aan de normaalschool (opleidingsinstituut voor onderwijzer) werden wij elke week uitgenodigd om naar klassieke muziek te luisteren. ‘Uitgenodigd’ zeg ik, het was meer ‘van moeten’! Voor mij was klassieke muziek kattengejank. Ik ben niet alleen weinig muzikaal begaafd, maar ik had ook nooit de kans gekregen om klassieke muziek te leren beluisteren en waarderen. Vandaag ben ik nog altijd dankbaar dat ik toen verplicht werd om die muziek te leren kennen en waarderen. Dankbaar om de ‘inwijding’! Had die docent ons toen niet verplicht, dan was vandaag voor mij klassieke muziek nog altijd ‘kattegejank’! En wat zou ik veel gemist hebben!

Maar er is meer: ik durfde voor die ‘inwijding’ in de muziek ook beweren dat het mij niets zegde. Zo sprekende maakte ik mezelf tot maatstaf van de dingen. Ik heb later geleerd dat zo’n uitspraak niet getuigt van ‘wijsheid’. Als iemand beweert: “Het zegt mij niets”, dan is dit niet het laatste woord. De zin (de waarde, de betekenis) wordt ons immers niet in de schoot geworpen als een voldragen vrucht die vanzelf gerijpt is. De zin moet gecultiveerd worden. Wij moeten er iets voor doen en veel voor over hebben. Wij hebben ‘inwijding’ nodig!

Daarom vandaag dit parabeltje over: “Het zegt mij niets!”

In de Vaticaanse musea te Rome zag ik een troep Amerikaanse toeristen in recordtempo door de Sixtijnse kapel ijlen en voortstormen door de Stanze van Raffaël. Noch Michelangelo, noch Raffaël zegden hun iets; ze spraken hen niet aan!

Tot mijn grote verbazing kwam die stormende horde plots tot stilstand en begon heftig te discussiëren en te gesticuleren. Klaarblijkelijk hadden zij nu iets gevonden dat hen wél aansprak. Ik voegde me bij de groep om getuige te zijn van het wonder dat Amerikaanse toeristen blijven stilstaan in een museum, en dat zij hun volle aandacht vestigen op een (kunst)voorwerp.

Wat trok hen hier onweerstaanbaar aan?... Een grote porfieren badkuip uit één stuk. De professor in de oudheidkunde, met wie ik vroeger een rondgang gemaakt had door de musea, had me toen smalend gezegd:

- “Laten we hier vlug doorlopen, want dit is een product uit de vervalperiode van het Romeinse rijk, iets voor parvenu’s en nieuwe rijken; het is hoogstens een curiosum, doch van generlei kunstwaarde.”

Dat protserig stuk hield die Amerikanen in de ban en bewerkte iets dat noch Michelangelo, noch Raffaël had kunnen bewerken.

Welke was nu de vraag die hen bezighield?...

- “Er is geen afvoerbuis aan deze badkuip. Dat is niet erg praktisch noch comfortabel. Hoe zouden ze die kuip leeggemaakt hebben?”

Op kunstgebied moet men een leeghoofd zijn om zo gefascineerd te worden door de leegte van een badkuip.

Voor wie is zulk optreden beschamend? Voor Michelangelo en Raffaël?...

Neen, hun grootheid wordt niet verminderd omdat oppervlakkige mensen hen niet naar waarde weten te schatten en geen zin hebben voor grote kunst. Het is bedenkelijk voor de Amerikaanse toeristen, want het wijst op een groot gemis aan zin voor echte kunst. Wél hadden zij zin voor comfort en praktische snufjes.

Uit dit voorbeeld moge blijken dat een uitspraak als “Het zegt mij niets; ik heb er geen zin in, geen goesting voor” een uitspraak kan zijn over de innerlijke leegte en banaliteit van degene die het zegt.

Mag ik even stout zijn? Als ik iemand hoor beweren:

“De mis zegt mij niets!”, zegt die uitspraak veel over de eucharistie of over degene die deze uitspraak in de mond neemt? Misschien moet ik nog ‘ingewijd’ worden in de eucharistie?! Misschien heb ik een gids nodig om de betekenis en de waarde van eucharistie te ontdekken?!

Diaken Maurice Temmerman