.

Veelzijdige stukjes vlees!

Zo smullen mensen in Cambodja van gefrituurde vogelspinnen en in Mexico loopt bij mensen het water in de mond als sprinkhanen op het menu staan. Ook in India, Zuid-Amerika, Australië en Thailand zijn mensen gek op insecten. Daar staan mieren op het menu. Nederlandse onderzoekers verwachten dat in 2020 insecten ook in Nederland gegeten gaan worden.

Er zijn ongeveer 1400 soorten insecten die voor de mens eetbaar zijn. Het populairste eetbare insect is de sprinkhaan. Verder zijn er rupsen, kevers, bijen, wespen, wantsen, termieten, mieren en muggen die goed te eten zijn. Van al die eetbare insecten leeft slechts 2% in Europa. In Amerika en in Azië wonen 24% van de eetbare beestjes en in Afrika is dat zelfs 38%.

Gefrituurde sprinkhanen

Insecten eten is heel gezond. Insecten bevatten eiwitten, vetten en mineralen. Eiwitten zijn belangrijke bouwstoffen die je lichaam gebruikt om nieuwe cellen aan te maken. Insecten bestaan wel voor dertig tot 70% uit eiwitten. Andere voedingsmiddelen waarin eiwitten zitten zijn: kip, vis, vlees, yoghurt, kaas, pindakaas, eieren en insecten dus.

Net als in veel andere landen zijn we in Nederland gewend veel vlees te eten. Maar voor al die miljarden vleeseters is er in de toekomst waarschijnlijk niet genoeg vlees meer. Daarom zijn we op zoek naar vleesvervangers. Insecten zijn goede vleesvervangers. Ze zijn rijk aan eiwitten, vet en vitamines. Een kilo sprinkhanen heeft evenveel calorieën als 5 hamburgers, 6 pizza's of 11 hotdogs. En sprinkhanen vind je overal. Daar komt nog bij dat een sprinkhaan maar 1 keer zijn gewicht aan voedsel nodig heeft om uit te groeien tot een volwassen dier. Een koe heeft wel 10 keer zijn eigen gewicht nodig aan voedsel.

In veel koek en snoep zijn insecten verwerkt.

Je denkt misschien dat je nog nooit een insect hebt gegeten, maar weet je dat wel zeker? In kant-en-klaar voedsel, zoals tomatensoep, pindakaas en appelmoes zitten soms insecten verwerkt . De Voedsel en Warenautoriteit bepaalt hoeveel insectendelen er maximaal in de producten mogen. Insecten worden gebruikt als kleurstof om bijvoorbeeld snoep en koek de rode of roze kleur te geven. Naar schatting eet je al zo’n 500 gram insecten per jaar zonder dat je het doorhebt.

In een aantal restaurants in Nederland worden insecten geserveerd. Ook de leerlingen van kokopleidingen leren hoe ze insecten moeten koken, bakken en wokken. Zo zijn ze voorbereid op de toekomst. De Minister van Landbouw zorgt er voor dat er insecten op de menukaart van de kantine van het ministerie staan. Ook trekt zij 1 miljoen euro uit om te laten onderzoeken op welke manieren insecten als voedsel kunnen dienen. Zullen insecten dan toch echt over een paar jaar gewoon in de supermarkt liggen?

.

Een prachtige brief


De ballpoint
De vulpen
Het potlood
Ik heb het met alles geprobeerd
Steeds weer
Ging een vel papier de prullenbak in
Een zin
Heb ik zo vaak veranderd


Het leek wel een spannend kinderboek
Zo vaak las ik je brief
Die ik zelf had geschreven
Ik schaam me zo!
Vernederend is het om je te schrijven


Eindelijk is de brief geschreven!
"Als we geen vader en dochter kunnen zijn",
kan vriendschap dan wel?
Zo luidde mijn laatste zin
En echt dat is ten minste wat ik wil


Daar sta ik dan in de rij bij het postkantoor
Verdrietig nam ik een besluit
Mijn prachtige brief zal ik niet versturen
Want papa jij schrijft nooit terug

.

Mengsel X
(Over computers in de klas)

Stel: je hebt kippen.

Iemand (de kippenexpert) raadt je aan om ze 'Mengsel X' te geven. Voor grotere en stevigere eieren. Je twijfelt, want Mengsel X is behoorlijk duur en de opbrengst onzeker. Je probeert het een week. Een maand. Twee maanden. Je kippen leggen minder dan tevoren en ze zien er niet gezond uit. Wat doe je? Meer Mengsel X geven, of een ander mengsel proberen? Een eenvoudige opgave, nietwaar? Je sodemietert mengsel X weg en geeft je kippen een mengsel waarin een rijkheid van zaden zit die hun gezondheid ten goede zal komen. Vervang de kippenren nu door een school en de kippen door kinderen. Bent u nog mee?

Scholen hebben geen kippen. Zij hebben kinderen. Nee, de kinderen leggen geen eieren. Maar ook zij moeten op een bepaalde manier gevoed worden. Met leerstof, inzichten, vaardigheden en dergelijke. Stel dat iemand (de computerexpert) je verzekert dat een computer in de klas de didactische 'opbrengst' significant zal vergroten. Het kost veel, maar het brengt veel op. Je twijfelt. Een computer in elke klas betekent een fameuze hap uit het schoolbudget. Je hapt ten slotte toe. Experten zullen het wel beter weten denk je. Er gaan maanden, jaren voorbij. Je merkt dat er heel wat veranderd is in je school. De kinderen zitten inderdaad veel voor de computer. Cijferen, surfen en chatten. En ze werken met hele dure software in een netwerk. Maar ze schilderen minder. En ze zingen minder.Want de leerkracht moet de kinderen klaarstomen voor de eenentwintigste eeuw. En er is geen budget meer voor de aanleg van een nieuwe speelplaats. De computers slokken het allemaal op. En de leerresultaten van de kinderen gaan er eerder op achteruit. Is het dit allemaal wel waard geweest? denk je. Maar de computerexpert stelt je gerust. Je moet gewoon meer van alles hebben. Meer computers. Meer software. Liefst van in de kleuterschool. En dan komt het wel in orde. Wat doe je?

Vreemd toch. Er is geen enkele onafhankelijke wetenschappelijke studie die aantoont dat computers op de basisschool een tastbare meerwaarde opleveren. En zelfs zonder die studies hoeven we alleen maar rond te kijken om te zien dat al die dure investeringen slechts povertjes renderen. En toch blijven we halsstarrig geloven in de wondermachine. Tegen beter weten in. Dat optimisme is terug te voeren op de magie van nieuwe technologieën. Zo verkondigden onderwijskundigen in de twintiger jaren van vorige eeuw dat films spoedig schoolboeken zouden vervangen. Wat niet gebeurd is. Datzelfde blinde geloof richten we nu op de computer. Weg met de boeken, ram die schijf maar in de lader en laat de pixels je geest in vervoering brengen.

Er is niks mis met de aanwezigheid van computers op school. Maar ICT op de basisschool krijgt voor het ogenblik veel te veel belang. Niemand weet wat het effect op langere termijn zal zijn. We zouden voorzichtiger moeten zijn. Onze verwachtingen wat matigen. En vooral: een meer gedifferentieerd mengsel aanbieden. Want of onze eieren in omvang, smaak en stevigheid zullen verbeteren, dat valt nog af te wachten. Ik denk alvast van niet.

Jules Grandgagnage

.

.

De Inca's

Afstammelingen van de zon

 Van de 13e tot en met de 16de eeuw leefden er Inca’s in Peru. Inca’s waren heel slim. Ze bouwden hele ingewikkelde gebouwen en wisten veel van politiek, religie, sterrenkunde en kunst.

Kenmerken van de Inca's

Belangrijke kenmerken van de Incacultuur zijn haar eigen taal (Quechua) en het aanbidden van Moeder Aarde (‘Pachamama’ in het Quechua) en andere natuurgoden, zoals bergen, rivieren en de zon, maan en sterren. Een van de belangrijke goden die door de Inca’s wordt vereerd is de Zonnegod Inti.

Schrift van de Inca's

 De Inca’s hadden geen schrift zoals wij dat nu kennen. Om de boekhouding bij te houden gebruikten ze de quipu's. Een quipu was een horizontaal stuk touw waaraan verschillende verticale strengen van verschillende kleuren hingen, die op regelmatige afstanden waren geknoopt.

De conquistadores

In 1532 kwam de Spaanse ontdekker Francisco Pizarro met een leger naar Peru. Hij wilde er goud vandaan halen en de mensen bekeren tot het Katholicisme. De Spanjaarden vermoordden heel veel Inca´s. Ook brachten ze ziektes mee, waardoor veel mensen stierven. De Spanjaarden bleven lang aan de macht. Pas in 1821 werd Peru onafhankelijk.

Machu Picchu

.

 Machu Picchu was een belangrijke stad van de Inca's. De Spanjaarden hebben Machu Picchu nooit gevonden en daardoor is het niet vernietigd. Waarom de Inca´s Machu Picchu gebouwd hebben is niet bekend. Maar wetenschappers denken dat er belangrijke mensen hebben gewoond, zoals priesters of koningen. Waarschijnlijk hebben er tussen de 750 en 1000 mensen gewoond. In de stad is een woonzone met middenin een groot plein, een militaire zone en een godsdienstige zone. In de godsdienstige zone staan tempels voor de zonnegodin en de maangodin. Ook staat daar een zonnewijzer. De Inca´s wisten door de stand van de zon welke maand, dag en tijd het was. Pas in 1911 werd het ontdekt door de Amerikaan Hiram Bingham. In 2007 werd Machu Picchu tot een van de "zeven nieuwe wereldwonderen" gekozen

.

Samen dingen doen

zonder na te denken.

En als de ander het nodig heeft

wat extra aandacht schenken.

Samen op de fiets

of een eindje lopen.

Als het zo uitkomt

even naar de winkel.

Samen kleren kopen.

We staan er niet zo bij stil

maar het is een groot gemis.

Als dat "samen" uit je leven

onverwachts verdwenen is.

.

Conserveren

Hierdoor blijft voedsel goed

Het produceren van voedsel kan net zo goed tot techniek gerekend worden als het produceren van walkmans, bruggen of meubels. Naast het produceren, is het goedhouden ervan een kunst op zich.

Het bewaren van voedsel is eigenlijk niets nieuws. Aan het eind van de negentiende eeuw werden veel huishoudens gedwongen voedsel langer te bewaren. Dit kwam omdat er geen geld was om telkens nieuw eten te kopen.

Bewerkingen

Een scala aan bewerkingen kan worden gebruikt om voedsel te conserveren: drogen, roken, zouten, bewaren onder vet, zoeten, bewerken met zuur en met zwavel. Die methoden zijn al heel oud. Later werden de mogelijkheden nog uitgebreid (wecken, diepvriezen, steriliseren, bestralen). Zelfs binnen één methode zijn nog weer varianten ontwikkeld (drogen kan bijvoorbeeld met lucht, met vriezen, met vacuüm, met sproeien

KLUSSEN

"Wat? Een computer kopen? Kant en klaar? Ben je gek?"

Mijn vriend bekijkt me alsof ik van een andere planeet kom. Hij is een van die wise guys die warm lopen voor naakte moederborden en losse onderdelen. Wat je zelf doet, doe je beter is zijn motto.
"Kom even naar mijn kelder, dan toon ik het je wel."
Hij noemt het zijn ‘atelier’. Twee schragen tegen een beschimmelde muur. Daarop een kast van een computer. Allerlei onderdelen.
"Kijk, zo flikker ik de boel in mekaar!" zegt hij. "Alles wat je nodig hebt, is een goede schroevendraaier." Hij gaat enthousiast aan het werk. Ik trek nieuwsgierig een stoel bij. Als er geflikkerd wordt, wil ik op de eerste rij zitten. Ik plof neer. Iets hard en stekelig boort zich in mijn billen. Ik onderdruk een schreeuw en gooi het ding op de vloer.
Hij blijft een tijdje ingespannen in de kast prutsen.
"Geef me de processor eens aan", zegt hij plots. Ik sta recht en scharrel wat rond op de schraag. Er knarst iets onder mijn schoen. Het bloed schiet naar mijn hoofd. Stel, dat…
"Is dat… is dat duur, zo’n processor?" vraag ik langs mijn neus weg.
"En of! Dat is een zeshonderd megahertz jongen, Intel Pentium III! Vijftienduizend baarden!" "Hoe... hoe ziet het er uit?"
"Het is vierkant en er zitten pinnetjes aan", zegt hij, een beetje ongeduldig. Ik betast stiekem mijn schoenzool. Pinnetjes!
"Ik wil wel blijven mee zoeken, maar… " Ik bereid mijn aftocht voor. Vijftienduizend frank. Ik moet nog paaseieren kopen. En mijn dochter wordt achttien jaar. Wat moet ik haar zeggen: Sorry, maar je bromfiets hangt aan mijn schoenzool? Als ik uit deze kelder kom, dan zal ik alles verloren hebben. Mijn eer, mijn zelfrespect, mijn blanco strafregister. Maar mijn portefeuille zal gered zijn.
"Ik heb hem kapot getrapt."
Ik schrik van mijn eigen stem. Mijn vriend ook. Hij slaat bleek uit.
"Je meent het niet", zegt hij. Hij komt op me af, met zijn schroevendraaier in de hand. Ik trek het ding van mijn schoenzool. Leg het op de schraag.
"Hier is het."
Mijn vriend begint te lachen. Is hij krankzinnig geworden?
"Je komt er goedkoop vanaf!" zegt hij. "Het is maar een schakelaar. Dertig frank en zand erover!"
Ik krijg de slappe lach en zoek steun op zijn schraag.
"Pas op dat het er niet afflikkert!" schreeuwt mijn vriend. Maar het flikkert er toch af. De kast: gedeukt. Het moederbord: gekreukt. De voeding: naar de vaantjes. Op de schraag ligt het enige nog ongeschonden stuk te glanzen. Ik schraap mijn keel.
"Ach, het had erger kunnen zijn. Die Pentium, die heb je tenminste nog!"
Mijn vriend komt vlak voor me staan. Hij heeft een zenuwtrekje aan zijn oog. En hij kijkt alsof ik zijn moeder heb vermoord.
"Weet jij wel, hoe lang ik aan dat ding heb gewerkt? Tweehonderd uur! Tweehonderd uur in een schimmelkelder, schroeven en zweten!" Hij bonst met zijn vuist op de schraag. De Pentium wipt omhoog en klettert op de grond. Terwijl mijn vriend zich bukt, ren ik de trappen op. Zijn schroevendraaier mist me op een haar. Ik werp hem mijn portefeuille toe. Dat kalmeert hem wat. Bij mijn dochter zal ik er niet zo gemakkelijk van af komen.



©Jules Grandgagnage

.

Levend skelet

Van jong tot oud

Alle zoogdieren hebben een skelet. Mensen zijn ook zoogdieren. Jij hebt dus ook een skelet. Je skelet geeft stevigheid en vorm aan je lichaam. Het zorgt ervoor dat je kunt bewegen en beschermt je organen. Erg belangrijk en handig dus!

Net als de rest van je lichaam, leeft ook je skelet. Het groeit en verandert door de jaren heen.

Kraakbeen: buigzaam, maar niet stevig

Het skelet van een pasgeboren baby bestaat voor het grootste deel nog uit zachte botten: kraakbeen. Dit weefsel is goed buigzaam, wat erg handig is bij de geboorte. Maar na de geboorte van een baby moet je daar nog wel rekening mee houden. Kraakbeen is niet zo stevig. Waardoor de baby bijvoorbeeld makkelijk een hersenkneuzing kan krijgen. Daarom moet je een pasgeboren baby voorzichtig vasthouden. Mensen die in de kraamverzorging werken moeten hier natuurlijk goed op letten.

Beenweefsel

Als je ouder wordt, wordt je kraakbeen steeds meer vervangen door beenweefsel. Dit beenweefsel bestaat weer uit lijmstof en kalk. Lijmstof zorgt voor de buigzaamheid van het beenweefsel terwijl kalk ervoor zorgt dat het beenweefsel stevig is. Een ideale combinatie!

Kalk

In het beenweefsel van jonge kinderen zit veel lijmstof en weinig kalk. Ook dat is erg handig, want daardoor kunnen kinderen vaak vallen en gewoon weer opstaan. Je botten kunnen als je klein bent wel tegen een stootje.

Volgroeid

Ondertussen groeien je botten natuurlijk ook. De uiteinden van de botten maken steeds een stukje nieuw bot aan totdat je helemaal volgroeid bent.

Als je heel oud wordt veranderen je botten ook. Beenweefsel van bejaarden bestaan uit weinig lijmstof en veel kalk. Dat betekent dat als oudere mensen vallen, ze makkelijk een bot kunnen breken. Het beenweefsel is gewoon niet meer zo buigzaam. Daardoor breken ouderen snel een heup of been als ze vallen.

.

moeilijk doen over schoonheid

Ik spiegel je op een linnen doek, een tule
over je gezicht dat te mooi is voor de waarheid.

Dan kopieer ik de lijnen, zoek naar de kleuren
en verander subtiel wat je lelijk vindt aan jezelf.

Geen woorden, die hebben veel te weinig zin
zolang je geen stem en geen ideeën hebt.

Geen muziek, want je danst niet zonder lijf
en om te dansen is dat toch een harde eis.

Pas als je af bent, gooi ik de foto weg
en wacht ik geduldig op je komst.

.

.