Wij hopen u verder te kunnen boeien met dit blog over onze stad! Vergeet ook niet af en toe nog eens te kijken op het voorgaande blog http://blog.seniorennet.be/jp_dendermonde
Freddy Van Cauter stuurde ons ook nog deze bijdrage omtrent de jaarmarktkermis van 2016...
1) Foto 1 : Dit was de volledige kermis op de Vlasmarkt !! Ook de oude paardenmolen van De Laet is verdwenen en vervangen door een moderne. Vroeger betaalde men 5 Belgische frank voor 3 ritte, nu kost 1 rit al 2,50 euro!!! 2) Foto 2 : Op de Gedempte Dender was het ook triestig: geen autoscooter meer te bespeuren, geen volk......er stond wel nog een kraam (retro!!!) om aan koordjes te trekken... Altijd prijs!!! 3) Foto 3 : Dit echtpaar (uit Aalst, de dame houdt het "Koordjeskraam" van foto 2 open) hebben ooit de klassieke paardenmolen van Aloïs De Smedt uit Moerzeke (foto 4), die jaren links van het Stadhuis stond, overgenomen en ook nog jaren naast het Stadhuis gestaan.....Later hebben ze deze moderne (uitplooibare) paardenmolen gekocht. Ze hielden het in 2016 ook voor bekeken: de molen stond te koop (ondertussen blijkbaar gebeurd en nu staan er andere mensen. 4) Foto 4: Aloïs De Smedt (Moerzeke), die met zijn klassieke paardenmolen jarenlang links van het Stadhuis gestaan heeft.
De attractie waar ik het tot slot wil over hebben is er een die maar een paar keer in Dendermonde gestaan heeft, ter hoogte van het Guldenhoofd, (waar nu de Barley’s is) en die mij het meest fascineerde en altijd bijgebleven is: het ‘spookot’ of ook soms het “DIEVEKEIRREKE” genoemd; daar heb ik zoveel uren rondgehangen, bij de opbouw, en er achteraf zo vaak ingezeten, dat ik van binnen en van buiten elk detail kende. Ik kende het parcours, waar welk effect optrad, waar welke pop tevoorschijn kwam. Op de duur ging ik tegen de uitbater zeggen waar binnenin het een en het ander niet meer werkte…..Het waren specifieke korte wagentjes, men duwde je even vooruit, dan sloeg de motor aan en verdween je door twee stellen metalen klapdeuren, compleet in het donker. Ook deze attractie heb ik ooit in miniatuur gemaakt. Een aantal jaren geleden, vroeg ik me af of deze spookwagen nog zou bestaan. In de kermisadministratie van de stad kon men niets vinden, maar via contacten in de kermiswereld, die dan weer bij andere foorreizigers navraag deden, kreeg ik een naam en het gegeven dat ze in Brussel woonden ergens in de buurt van een plein. Na lange verdere research vond ik de speld in de hooiberg en kreeg ik contact met een dame; ik vertelde haar mijn verhaal, beschreef in detail het spookkot, en welke veranderingen ze destijds aan het decor hadden aangebracht (eerst met kabouters, nadien een maanlandschap, elk wagentje had op de achterkant een andere afbeelding foto’s 1, 2, 3) waarop de dame zeer ontroerd was omdat ze een klein manneke (50 jaar geleden !!) met hun foorattractie, hun levenswerk, zo had kunnen fascineren en zei, dat zij (afkomstig uit Parijs) inderdaad de eigenaars waren van het fameuze spookkot en inderdaad in “Termonde” gestaan hadden. Ze heeft me achteraf foto’s opgestuurd (zie bijgevoegd foto’s 4 tot 7). Haar man was na een lange ziekte overleden, de attractie was lang geleden verkocht in Frankrijk, maar was nooit meer opgesteld…..
(einde)
Addendum : Sommigen onder jullie hebben wellicht ook nog de tijd meegemaakt dat je op de autoscooter moest betalen met metalen jetons, te koop aan de kassa (5 jetons voor 20 Belgische franken). Elke rit sprongen de medewerkers van de uitbater dan van het ene op het andere rijdende "botsautooke" en reden eventjes met je mee zodat je je jeton kon afgeven. Later is dan de gleuf op de neus van de autootjes gekomen waar je gewoon je plastic jeton kon induwen...
Vaak stond op de foor in Dendermonde ook een kleiner cirkelvormig kraampje in de vorm van een paddenstoel (zie foto 1), met elektrische “bumper biljarts” : rondom stonden een soort flipperkasten met zware metalen ballen en metalen bumpers die die ballen bij contact telkens wegstootten, wat punten gaf. Je kreeg dan bons in functie van het aantal behaalde punten waarmee je prijzen kon kiezen. In een identiek rond kraam in paddestoelvorm had je ook het “rattenspel” (foto 2): je stond rondom het kraam, op de vloer aan de binnenzijde waren in een cirkel genummerde openingen gemaakt; een cavia (Guinees biggetje, ook “zeeratje” genoemd) werd in het midden van de cirkel onder een soort frietmandje gezet, de foorman/vrouw trok aan een koortje, het mandje ging omhoog en de cavia liep door één van de genummerde poortjes (daarachter lagen namelijk worteltjes). Als deelnemer kocht je een briefje met 6 nummers op en als het gekozen poortnummer op jouw briefje stond, mocht je iets uitkiezen uit de tentoongestelde prijzen (meestal het moeilijkste). De eigenares van het rattenspel ging vôôr elk spel telkens rond in haar kraampje om aan de omstaanders haar briefjes met nummers te verkopen; die moesten eerst allemaal verkocht zijn (en dat duurde soms wel een tijdje), voor een nieuw spel kon beginnen. (na elk spel ging er een prijs weg, en die kost ook geld !!!) Bij het verkopen van de lotjes, herhaalde de eigenares voortdurend hetzelfde op een op- en neergaande zangerige toon : ” Allée, wie speelt er nog ne keer mee; het spel met de LIEVENDE (= levende) beestjes; de WINDER ( = winnaar) mag altijd uitkiezen; allée nog veur DREI spelers”. En wat ik nu ga vertellen is echt waar gebeurd (op mijn communiezieltje !): een aantal jaren geleden op de grote kermis in Oostende stond zo’n RATTENSPEL, maar dan in een moderne mobiele aanhangwagen met uitklapbare “ratten-arena”. Ik sprak de jongeman aan, zei dat ik van Dendermonde was, dat daar lang geleden ook zo’n rattenspel was en ik deed exact na hoe die eigenares haar lotjes verkocht. Die man kwam bijna niet meer bij van het lachen en zei toen: “ ’t is net of ik mijn moeder terug bezig hoor…..die stonden vaak in Dendermonde”. Uit symphathie kocht ik een lotje en toen het ratje werd losgelaten en aarzelde, toonde ik mijn nummers aan het beestje, zei al lachend, hier, kies er eentje uit mijn lijstje, waarop het verdween in het poortje met één van mijn nummers. En geloof het of niet, onmiddellijk daarna heb ik exact dezelfde stunt een tweede maal uitgehaald. BINGO.
(wordt vervolgd)...
Ik ben zo vrij om aan deze bijdrage een persoonlijke noot toe te voegen. Het 'rattenkraam' stond meestal schuin tegenover het Vleesmuseum, toen nog Bank Brussel Lambert en thans Barbuda. De uitbater van het kraam heette Aloïs. Hij was afkomstig van Wetteren een een goeie vriend van mijn vader Jozef. Zijn zoon (ik herinner mij dat die een grote snor droeg) heeft de uitbating later verder gezet en is waarschijnlijk degene die Freddy heeft ontmoet in Oostende. Aloïs voegde aan de beschreven formule hierboven vaak ook nog toe: "Wie ni riskeert, ni wint!!!"...
Als kleine jongen van 10 -12 jaar, bracht ik de dagen vôôr de kermissen in Dendermonde uren door met het kijken naar de opbouw van de verschillende foorattracties. Die werden toen nog balkje per balkje opgebouwd. Nu is een autoscooter nog één aanhangwagen die gewoon wordt open geplooid, een moderne paardenmolen is eveneens één aanhangwagen die gewoon met vloer, plafond, autootjes enz, open gevouwen wordt met hydraulische persen. Door al die uren van observatie wist ik als klein manneke al hoe alles precies in mekaar zat en hoe alles werkte. Mijn hobby was toen om al die attracties in miniatuur na te maken met de eenvoudige middelen die ik had, metalen en plastic meccano, karton, lampjes , motortjes enz…….Alles werd nauwkeurig in schriftjes opgetekend, om dan weer te demonteren omdat ik het materiaal nodig had voor weer een nieuwe grotere foorattracties. Ik ben dit heel lang blijven doen, ook op latere leeftijd met de modernere gecompliceerde attracties van de grote kermissen. Ik geraakte enorm gefascineerd door de kermis en mijn droom als jongetje was om foorreiziger te worden. Het is uiteindelijk iets anders geworden, maar deze kermisfascinatie lag wel aan de basis. Een aantal jaren geleden geraakte ik toch binnen in die gesloten wereld van foorreizigers, bij de eigenaars van de Cyber Party (zie foto, gelijkaardig model – prijs ongeveer 600.000 euro) Ik vertelde hen van mijn jeugdroom en toonde mijn schriftjes met al mijn zelfgebouwde miniatuur foorattracties en………hun attractie stond er ook bij; ze konden hun ogen niet geloven en zij hebben mijn jongensdroom waar gemaakt: ik ben een paar keer mogen meegaan om te helpen hun (grote, moderne) attractie op te bouwen.
Wat ook van alle tijden is, zijn de barakken waarbinnen speciale fenomenen te zien zijn. Ik herinner mij zo’n grote barak op de Vlasmarkt waar met grote kleurrijke panelen met beschilderingen en slogans de attractie werd aangekondigd, ondersteund door een man die buiten met superlatieven de attractie de hemel in prees: de luipaardvrouw en als tweede attractie “waar haar zusters er maar één heeft, heeft zij er twee, en waar haar zusters er maar twee hebben heeft zij er drie”……de tent liep (mits het nodige inkomgeld) telkens snel vol, en ik waagde het er ook maar op. Eenmaal in de tent werd van achter een rood velouren gordijn de eerste attractie, de luipaardvrouw, onthuld : een dame in zedig badkostuum die gewoon wat meer sproeten dan gewoonlijk op het lichaam had. Dan werd, eveneens van onder een velouren gordijn de tweede attractie getoond………op een glinsterend draaiend plateau zag je een (opgezette) kip op drie poten met twee gaatjes (uitlaten) vanachter. Doorschuiven naar buiten a.u.b. zodat de volgende groep kan binnenkomen……. Op de Franz Courtensstraat ter hoogte van de vroegere post (tegenover de Kazernestraat) stond ooit een andere grote barak (zie foto 1) met de titel “TABOU”. Ze was aan de voorkant volledig aangekleed met Afrikaanse attributen, de junglesfeer oproepend. De attractie was “de wildeman”. Ook hier werd hij door de eigenaar in geuren en kleuren beschreven als zijnde een echte wilde uit de brousse van donker Afrika… je mocht zelfs van op straat een glimp opvangen: er werd een luik in het decor aan de buitenkant geopend, je zag de tralies van een kooi en aan een ketting trekkend werd het zwarte gelaat van de wildeman even tevoorschijn getrokken aan de tralies. De mensen vulden ook hier snel, duwend en trekkend, de tent. Binnenin voerde de wildeman, met strooien rokje zijn nummertje op, danste, kreeg een gloeiende staaf aangereikt waar hij met zijn blote voeten op stampte, men bakte in een pannetje een stuk rauw vlees, schoof de pan in de kooi waar de man gretig van begon te eten…….iedereen onder de indruk, het werd voortverteld en keer op keer liep de tent vol. Laatst las ik in een boek het echte verhaal : een familie van foorreizigers (BODET, verschillende generaties, ze stonden al op de EXPO 58) kwam steeds met dergelijke attracties naar de kermissen, en om de zoveel jaar vonden ze steeds iets nieuw; zo was de ton met de moto’s van hen, de wildeman (dat was gewoon iemand van de familie), later nog de MOULIN ROUGE (travestieten), een attractie met levende haaien, enz……(Mr BODET is de man met wit hemd en snor aan de trommel op de foto. (wordt vervolgd)….
Een paar specials die maar af en toe, of eenmalig te zien waren: ter hoogte van de apotheek op de Grote Markt (overkant van het Stadhuis) stond een paar keer de “Cake Walk” (in de volksmond ook “Kakkewals” genoemd): een grote “barak” met een soort van loopbruggen die voor- en achteruit en op en neer gingen, daarna moest je op een hellende lopende band naar boven (de helpers van de eigenaar hielpen de meisjes graag naar boven door achter hen op de band te staan) en dan had je de keuze om terug naar beneden te gaan via een afrijzer of hobbelend via een serie draaiende tapijtrollen. Op diezelfde plaats stond ook enkele keren de bokstent (zie foto 1). Boksers, catchers, judoka’s stonden vooraan de tent stoer te doen, bij muziek en tromgeroffel en de eigenaar nodigde dan amateurs uit het publiek uit om binnen in de tent de confrontatie aan te gaan met een kampioen van de tent. Speciale attractie daarbij was “de lutte met den beer”, waarbij iemand uit het publiek een gevecht met een echte beer aanging (zelf meegemaakt!! ik bedoel, gezien, niet gevochten). Het is me toen wel een keer opgevallen dat vaak dezelfde amateur uit het publiek zich kandidaat stelde, die ik dan de laatste avond van de kermis zag uitbetaald worden door de eigenaar. Op de Vlasmarkt stond vroeger ook vaak een gigantische afrijzer, met de naam “CHAMONIX” : je moest beneden een matje nemen, te voet een vrij steile helling opwandelen om dan, gezeten op het matje, de brede op en neer kronkelende afrijzer af te glijden. Halverwege had je nog de kans om naar een “flosj” te grijpen. Op de Vlasmarkt stond ook (héél lang geleden) nog “de beis” (schommels) (zie foto 2) : het waren scheepjes met uitsparingen om je voeten in te steken. De eigenaar (steeds met een “alpin” muts op) of zijn vrouw (in een bloemetjesvoorschoot/schort) duwde je dan op gang en dan moest je het verder zelf doen om hogerop te geraken. Om te stoppen (of als je echt te hoog ging) hanteerde de eigenaar een hefboom die een plank in de vloer onder jouw scheepje naar omhoog bracht en je zo afremde. Op de Grote Markt, op de hoek aan het Museum/Vleeshuis, stond ook ooit een soort enorme ton (zie foto 3) ; de toeschouwers konden boven aan de rand ervan plaatsnemen en in de ton reden ze dan met één of meerdere moto’s tegen de verticale wanden in het rond, daarbij allerlei halsbrekende toeren uithalend. Op dezelfde plaats op de Grote Markt stond ook een paar keer een gelijkaardige ton; de toeschouwers stonden ook boven aan de rand; mensen uit het publiek stapten beneden in de ton, de bodem kwam met de deelnemers naar boven; de ton begon te draaien en de mensen bleven tegen de wand plakken (in alle mogelijke standen) terwijl de bodem naar beneden gleed. Deze attractie vind je nu nog op grote kermissen (ROTULE in Brussel, Antwerpen,…)
De komende dagen verschijnt een bijdrage over de kermis in onze stad.
Deze bijdrage werd aangeleverd door Freddy Van Cauter, die een beeld schets van diverse kermisattracties die onze stad aandeden, soms gekruid met zijn eigen belevenissen! De foto's die worden gebruikt werden ook door hem bezorgd.
Onze welgemeende dank daarvoor.
Kermis/Foor in Dendermonde : DEEL 1
Laten we het eens hebben over de FOOR in Dendermonde. Vroeger vulden elke kermis allerhande foorattracties de volledige Vlasmarkt, de Grote Markt, en zelfs de Frans Courtensstraat tot voorbij de Kazernestraat (ter hoogte van het vroegere postkantoor). Enkele habituées : de gewone paardenmolens van De Laet (hoek Vlasmarkt), wiens zoon nog tot voor een paar jaar daar stond. Nu blijken het andere eigenaars te zijn, het is nog altijd dezelfde molen en sommige elementen zijn nu nog steeds origineel : het “busje” met opschrift “ter FOOR”, het “houten karretje met paard” ( daar heb ik zelf nog in gezeten ). Een ander getrouwe was de man uit Moerzeke, Aloïs De Smedt (zie foto 1), die met zijn paardenmolen links van het stadhuis stond en telkens bleef staan tot de zondag na de kermis. Op de Vlasmarkt stond “den automatique” met kasten met de grijperkens, waar op het laatste nippertje meestal het gegrepen object toch nog afviel. (zie ik ook nog steeds bij de moderne versies gebeuren…..). Aan de abdijkerk stond soms een grote carroussel met op- en neergaande paarden. Op de Grote Markt waren de klassiekers de rupsmolen (zie foto 2, 3, 4) op de hoek aan het Vaderland of een grotere versie (de “New York”) aan het Gulden Hoofd (ter hoogte van de Barley’s). Deze laatste had in het midden als decor een groot schip dat op en neer ging en in het midden stond het Vrijheidsbeeld. Dan hadden we aan de kant van café Sint-Joris de steeds aanwezige autoscooter (de “botsautookes”); 3 eigenaars wisselden mekaar af: De Munter, Barrez en Jean Julien. Op de hoek aan het Vaderland stonden op sommige kermissen ook de “vliegerkens” die je zelf op en neer kon doen gaan met een hefboom tussen je benen. En tussen die foorattracties stonden de klassieke schietkramen, smoutbollen, snoepkramen, loterijen enz…… ( wordt vervolgd)…
