We proberen de bronnen welke we gebruiken terug te geven bij elk onderwerp, mochten er opmerkingen zijn worden deze aangevuld op aanvraag of worden de publicaties verwijderd.
Het nr. 1 was ca. 1900 het café “In de Smis”. Tijdens een nachtelijke inbraak in december 1891 werden juwelen en 115 fr. gestolen.
Het nr. 41 was van 1892 tot ca. 1950 “In de Stad Diest”.
Het nr. 55 was in de jaren 1940 “Café Marie”, ook nog genoemd Bij Maria, en vanaf februari 1953 het Café Arsenal. Die naam is ontleend aan de brandweerkazerne, die in 1940 in de nabijgelegen Rijkswachtstraat opgericht werd.
Foto : September 1965 - De straat gezien vanuit de Zwevegemsestraat. Links vooraan het huidige Grill restaurant “Chez Koen”. Rechts vooraan staat nu een appartementenblok.
Het nr. 99 was in de jaren 1920 en 1930 ” In het Welzijn der Werklieden”, in de jaren 1940 en in de jaren 1960 “In de Rust der Wevers” en daarna “Rust der Werklieden”. In de jaren veertig was de waard tevens scharenslijper. Het nr. 10 droeg in de jaren 1940 als uithangteken “In Sint-Antonius”. De waard, Arthur Kesteloot, was een kermisreiziger.
Foto : September 1965 - De straat met achteraan de Tuighuisstraat. Links de “Rust der Wevers” met ernaast de ingang naar de cité. Andere kant van de cité een winkel in dierbenodigdheden. Zicht uit september 1965 , vóór de vernieuwing van het wegdek
Het nr. 58 was van ca. 1920 tot ca. 1965 ”In de Lustige Vrienden”. In augustus 1933 werd daar een wedstrijd voor de zottebolle gehouden door de Stedelijke Zotteboldersbond. “In Detroit”, ook nog genoemd “Bij Ferdinand de Speelman”, was een café vermeld in 1932 . Detroit wijst naar de stad in de V.S. waarnaar veel Vlamingen geëmigreerd zijn.
Foto : Rond 1970 - Straat gezien uit richting van de Tuighuisstraat. Links vooraan de muur van het brandweerarsenaal gebouwd tijdens de tweede WO. Achteraan centraal café “De Muizenval”.
De herbergen waren van de brouwerijen Lust of La Nouvelle Espérance– Tack – Bekaert – Staceghem. Brouwerij Lust of La Nouvelle Espérance was samen met Brouwerij Tack de grootste van de West-Vlaamse stad en gelegen in de Potterijstraat en Stompaertshoek .
Foto : De "Rust der Wevers" in verval...
Een overdekte toegang naast het café “Rust der werklieden” gaf toegang naar een rechthoekige achterbuurt, nummers 61 -97, die de naam “Cité St Louis” kreeg. Deze benaming kende geen bijval en in de wandeling werd het “Vuylstekens cité”, naar de eigenaar Albert Vuylsteke, brouwer in de Beheerstraat, die de twintig huizen in 1875 liet bouwen. Vuylsteke was een patissier afkomstig uit Rollegem Kapelle.
Foto : Ze dachten dat er een moord gepleegd werd in de straat !
Aan de zuidkant van de Sint-Antoniusstraat was het nr. 24 van 1947 tot 1970 het atelier van de vioolbouwer Lucien Maes. In de straat had iedereen een bijnaam, een lapnaam, herinnerde Kamiel Lecluyse zich, hij huwde met Jeanne Beaugrand, afkomstig uit het Franse Wissant, trouwde hij op 11 april 1944 en hun enige zoon, Christian Lecluyse, is gewezen wielrenner. Hier woonde ook een dwerg, “Berke den Hottentot” genaamd. Zijn moeder heette “Plinne Kedul." (Zie afzonderlijk artikel over Berke den Hottentot).
Foto : Vuylstekens Cité 1981 – Gebouwd in 1875 - Middelste van de drie cités. Een overdekte toegang naast het nr. 99 in de Sint-Antoniusstraat, café De Rust der Wevers, leidt naar een rechthoekige achterbuurt, de nummers 61-97, die de naam “Cité Louis” kreeg. Deze benaming kende geen bijval en in de wandeling werd het “Vuylstekens Cté”, naar de eigenaar Albert Vuylsteke, brouwer in de Beheerstraat, die de twintig huizen in 1875 liet bouwen. Een gemeenschappelijke waterpomp werd voor W.O.II verwijderd. De huizen werd na 1981 afgebroken en vervangen door garages. Onderste foto is later genomen. (Foto Joost Strosse.)
Helemaal aan het einde van de straat lag Ducatés Cité, die rond 1910 gesloopt werd. De straat heeft inmiddels zijn waar karakter verloren. Waar de mensen vroeger haast op straat leefden en zeer hulpvaardig voor elkaar waren, zijn de bewoners nu op zichzelf aangewezen. De straat wordt nog steeds hoofdzakelijk door Kortrijkzanen bewoond. Gesloopte beluiken werden garages, herbergen bestaan niet meer.
Foto : Nog een prachtige groepsfoto voor café “De Muizenval”. Allemaal tevreden gezichten.
Foto : De verdwenen muurkapel aan woning nr. 42 van St Antonius. (Foto Robert Huysentruyt)
We hadden graag namen geplaatst bij de foto’s, wat onmogelijk bleek. We vernoemen echter wel deze welke nog herkend werden :
Julienne Vanzieleghem – Marie-José Vindevogel – Godelieve Pannecoucke – Madeleine – Eufrasie – Jacqueline Meirhaeghe – Noemie – Robertine – Mireille Hellin – Celine – Colette – Martha Samyn – Plinne – Gustaaf Pannecoucke – Miriam Belaen – Claire Desmedt – Devos Charel – Jean Pierre Sabbe – Marie José – Jean Pierre Meyfroidt – Jacques Speleers – Martha en Milo – Jacqueline Speleers – Ronny Devos – Briekske Schorte de agent – Roland Hellin – Dominique Hellin – Jeanette Himpe – Marcel Dejonghe – August Pannecoucke – Tania Dejonghe – Alain Hellin – Audrey Hellin – Veronique Hellin - Desmedt Colina – Marie Samyn – Raoul Meirhaeghe – José Pannecoucke – Omer Nuyttens – Lucienne Loncke – Adrienne Rijpers – Godelieve Lortiaux – Agnes Vandenberghe – Vivian Pannecoucke – Arthur Quackelbeen – Eric Soete – Soetens Jenny, Colette, Giselle en Anaïs. – Agnes Vandenberghe – Julien Mathys advocaat…en vele anderen…
Foto : Belaen Myriam en rechts Marie Claire Desmedt. Met dank aan laatste voor aanvulling van vele namen. Marie Claire is nog steeds fiere bewoonster van Toontjes Stroate.
Bronnen : Archief Turbo – Egied Van Hoonacker – Joost Strosse – Robert Huysentruyt – Berteele Jozef - Dominique Hellin – Marie Claire Desmedt – Inventaris onroerend erfgoed - KW krant – Diverse artikels.
Albert Verriest werd geboren te Kortrijk in 1885. Vader Verriest was gehuwd met Vannieuwenhove Zosima, een reus van een vrouw, bijgenaamd Plinne Kedul. Nogal vlug leek Albert te lijden aan dwerggroei. Zijn naam werd dan ook ingekort naar ”Berke” met de logische naamvervorming van “Berke Den Hottentot”. Van jongsaf werd hij aanzien als een rariteit. Hij deed dan ook mee in stoeten, optochten en optredens, veelal verkleed en zelfs geschminkt als kleurling.
Van zijn jeugd is niet veel geweten, hij groeide op in de St Antoniusstraat, toen een berucht gebuurte, een gesloten gemeenschap, met zeventien herbergen, die geschuwd werd door de Kortrijkzanen en hij bleef er ook gans zijn leven wonen. Tijdens het interbellum verdiende Berke zijn brood tijdens de wintermaanden met de verkoop van Okkernoten uit een rieten mand. Daarvoor deed hij de meeste van de Kortrijkse herbergen aan met een rieten mand met noten. Hij was een plezante verschijning voor wie noten kocht, de niet kopers hadden minder geluk, deze werden bont en blauw verweten. Soms leurde hij ook met bloemen tijdens de zomermaanden.
In 1905 deed hij mee aan de militieloting en arriveerde er met een zijden buishoed en trok er het nummer 313, het vaderland had echter geen kleine soldaatjes nodig.
Van Berke werd destijds een beeldje gemaakt. Waarschijnlijk ontworpen in Kortrijks aardewerk van de pottenbakkerij Noseda. Het zou in metaal afgegoten zijn in een kopergieterij in de Beekstraat bij Richard Bucholtz. Ze werden tevens verwerkt in het atelier van Carlier. Albert Verriest “De Hottentot” overleed in 1940.
Foto : Stoet naar aanleiding van de Belgische onafhankelijkheid. Albert Verriest (centraal) stapt als neger in het huwelijk. Links ontdekkingsreiziger Stanley, rechts Koning Leopold. Omheen Berke, negerinnekes in strooien rok. Een dergelijke stoet zou nu niet meer mogen.
Van Berke den Hottentot werden zelfs beeldjes gemaakt in Koper en in gebakken klei.
De Magdalenakapel was gelegen (nu nog de resten er van) aan de hoek van de Marksesteenweg en de Graaf Karel De Goedelaan. Reeds in 1233 was er een tehuis voor leprozen waar deze zieken afzonderlijk leefden.
Kapel met woning tijdens het interbellum, het grasplein vooraan is nu ongeveer het rond punt aan de Marksesteenweg.
De prachtige gotische kapel de “Madeleene” ook “Chapelle de la Madeleine” genoemd, een kerkhofkapel, moest men in het verleden twee maal heropbouwen. Een eerste keer na een brand in 1501 en vervolgens in 1607.
De kapel omstreeks 1920.
Kort erop werd een nieuwe kapel voltooid en ingewijd. Tot driemaal toe raakte de kapel tijdens de 17e eeuw betrokken in oorlogsgeweld. Betreft een kerkhofkapel welke behoorde bij de leprozerij die de Kortrijkse melaatsen sinds 1333 groepeerde.
Schilderij van Serafijn Vermote van omstreeks 1813 (met inzet van de Heilige Magdalena).
Het betrof een gotische kapel van 14 m lang en 8m breed gewijd aan de Heilige Magdalena die ook aangeroepen werd tegen hoofdpijn. De kapel was eigendom van de Sint Maartenskerk en viel ook onder deze parochie.
Plattegrond van Lodewijk De Bersaques uit 1641 met aanduiding van omliggende straten. Opgemaakt voor het landboek der goederen van de St Maartsens
Tijdens de 1e WO liepen de kapel, de woning van de kapelaan en die van de putmaker beschadigingen op welke in 1920 hersteld werden.
Kapel en de poort voor het bombardement.Tot in de 16e eeuw was “Het beluuck van Magadaleene” zoals het toen noemde een georganiseerde instelling voor de opvang van leprozen, een poort voorzien van een hekken gaf toegang tot het domein, bij herhaling werd ze van een nieuw slot voorzien.
Kort voor de vernieling in 1944 (door een geallieerd bombardement) werd heel wat geruzied nopens het al dan niet klasseren van de kapel als historisch monument.
De kapel omstreeks 1935.
Bij het bombardement van 12 juli 1944 werd de kapel door een dichte treffer beschadigd waardoor een gedeelte van de fundering en muren in de bomkrater vielen.
Toestand van de kapel en de poort in 1944 na het bombardement, voor het bombardement was de kapel ook al niet meer onderhouden.
De schokgolf verplaatste delen van de kapel en veroorzaakte scheuren en instortingen. De kapel werd grotendeels verwoest, met uitzondering van voorgevel en een gedeelte van de dakconstructie. In de nacht van 20 op 21 juli 1944 wordt worden kerkelijke attributen naar de Sint-Maartenskerk overgebracht. Veel van het roerend patrimonium wordt gestolen vóór de aanvang van het ruimen van het puin. Na het ruimen wordt slechts een klein gedeelte van een zijmuur behouden.
De bomaanval van 26 maart 1944 vormde het begin van het einde. Talrijke grafmonumenten werden vernield en om gezondheidsredenen werd het kerkhof gesloten en afgeschaft. In 1946 werden de puinen gesloopt uit veiligheidsredenen. Het ging om de voorgevel en de zijmuren. De stoffelijke overschotten van het omliggende kerkhof werden overgebracht naar het St Janskerkhof (die reeds bestond sedert 1888) . In 1954 werd op het terrein het huidige Magdalenapark opgericht. In de loop der eeuwen onderging de begraafplaats een ware evolutie. Aanvankelijk tot eind 16e eeuw begroef men er leprozen en huispersoneel.
Tekening en plattegrond van de kapel
Inwoners van de stad werden elders begraven o.a. bij Sint Maartenskerk. In de 17e eeuw waren het pestlijders. Van 1785 tot 1944 werd het de stedelijke begraafplaats, welke regelmatig werd uitgebreid door inname van de boomgaard en de woningen.
De zuidwestelijke gevel met rechts de graven van de Kortrijkse vooraanstaanden.
Het Kerkhof bestond uit twee delen, rond de kapel eigendom van kerkbesturen St Maartens met graven van oude Kortrijkse families en het westelijk deel eigendom van stad. In 1935 raakte het kinderkerkhof in onbruik.
Het interieur van de kapel.
Doorheen de jaren waren er diverse gedaanteverwisselingen. Er is sprake van een mooi brandglasvenster die de aandacht trok, een maaswerk van kalksteen, ijzeren sierelementen, Witwerk, bewerkt schrijnwerk, mooi tabernakel, een hoogaltaar, versierde zitbanken, een knielbank, twee offerblokken die zorgden voor een zeker inkomen. Tevens was er de aanwezigheid van waardevolle stukken zilverwerk, schilderijen en diverse beeldhouwwerken. Verder een inboedel aan kerkgewaden kultusvoorwerpen en andere stukken.
Kort voor de 2e WO toonde de begraafplaats tekenen van verval, kruisen en oude zerken werden weggenomen. In 1941 werd het kerkhof gedeeltelijk gebruikt voor aardappel- en groentetuin. Het dodenakker werd omgewoeld door de bommenregen van 1944 en werd naderhand afgeschaft.
Plattegrond van de opgravingen in 1985 met situering van de plaatsgesteldheid in de 14e eeuw , in 1607 en in de 19e eeuw. (Origineel plan van Despriet Philippe, hier bijgewerkt)
Zoals bij de meeste leprozerijkapellen bezat ze eigen klokken. In de 15e eeuw hingen er twee welke in de volgende jaren werden hergoten en later verkocht. Tijdens de 17e eeuw hing er nog één klok welke verborgen werd in een Kortrijks klooster. In 1883 trof er men een klokje aan met de tekst “ Ik ben gegoten in ’t jaar ons heeren MCCCCCX (1510) en is nu bewaard in de St Maartenskerk.
Ontwerp voor een nieuw venster uit 1904.
POTJE MADELEENE - Bij het naamfeest van de Heilige Magdalena (22 juli) ging een processie uit naar de kapel. Deze bleef later achterwege en werd vervangen door een bezoek van de Kortrijkzanen aan het kerkhof en de kapel om hun overledenen te groeten en er de graven te versieren. Sedert beginjaren 1800 werd er aan de kapel en in richting van de Magdalenastraat een soort volksfeest of kermis gehouden. Er werd ook soms muziek gespeeld en gedanst tot ergernis van dezen die hun doden kwamen groeten. Er stonden toen ook kraampjes met allerlei koopwaar zoals “taskes en telloorkes” in aardewerk, keukengerief voor “meiskes”, kruiwagentjes, vierwielkarren spaden en tuingerief, potten en aardewerk. De kramers deden goede zaken en in de volksmond noemde men dit ‘Potje Madeleene”, een soort braderie, want toen draaide ook reeds veel rond zaken doen en geld verdienen. Dit “feest” geraakte in onbruik na 1918.
Opgegraven geraamten in de kapel uit 1985
Er was in en om de kapel door de jaren heen een devotie ontstaan van verschillende feestdagen. Vele missen werden in die zin opgedragen.” Magdalenadag” werd met veel luister gevierd en de kapel werd opgesmukt. Diverse priesters en ,ook vreemde celebranten droegen er missen op.
Bij de opgravingen in 1985 maar ook zoals de resten er tientallen jarenlang bijlagen. Zo vormde deze ruïne een speeltuin voor de omwonende jeugd. Op de achtergrond de woningen aan de Graaf Karel De Goedelaan.
Het waren lucratieve dagen door de verkoop van “Hendekes Keirsen – Roetekeisen, witte keirsen en geluwe spin kessekens”. De offerblokken waren de betere inkomens bij offers voor het zegenen van een relikwie.
De resten van de kapel zoals ze er heden bijliggen.
Op de Kortrijkse Beeldbank staat een mooie virtuele reconstructie van de Magdalenakapel, uitgevoerd door Howest.
Pand met een rijk verleden die zou dateren van in de jaren 1600 , het werd doorheen die jaren niet alleen gebruikt als herberg. Gedurende die eeuwen had het diverse eigenaars en bewoners. Zo werd het gebruikt door beenhouwers, kleermakers, smeden, wolhanderaars, kannenslagers, en uiteindelijk door herbergiers. De woning werd regelmatig verbouwd. In de jaren 1890 wordt het gebouw definitief een herberg onder de naam “In Den Biervoerder”. Vanaf 1920 is het gebouw van August Tack van de gekende brouwerij aan de Broelkaai. In feite is het niet de oudste herberg van Kortrijk, maar heeft wel een van de oudste gevels, een mooi witgeschilderde trapgevel. De herberg onderging in de loop ter tijden enkele naamsveranderingen, van In den Biervoerder (1890), Oud Cortryck (1960) Copper Kettle Inn (1982) en De Ton en vanaf 1991 terug Oud Cortryck.
Foto 1 : De oudste versie. “In Den Biervoerder” van 1890 tot 1960. Rechts en links naast de deur een bord met vermelding naar “Bieren Auguste Tack” eigenaar en brouwer van de herberg. Aan het linker venster een bordje van de aperitief “Byrhh” een Vin Tonique (soort Martini in de tijd). Links onder aan de voordeur een verluchtingsrooster, welke wijst op de aanwezigheid van een kelder. Boven de voordeur een prachtige lantaarn. Mooie voordeur met glasraam. Links ernaast de beenhouwerij met nog Franse betiteling “Boucher” (Veel in Kortrijk was toen in het Frans). De rechterbuur een voedingswinkel, let midden op de reclame van SOLO de boter toen in een goudkleurige verpakking. Winkel met mooie houten lambrisering.
Foto 2 : Vanaf 1960 tot 1982 “Oud Cortrick” met een I in plaats van een Y in de benaming (veranderde later). Was de tijd van de fietsen en de sportbrommers, men kon die toen nog ergens niet gesloten plaatsen zonder dat ze gestolen werden. De borden van Brouwerij Tack zijn weg en inmiddels hangt bovenaan de Neon vermelding “Supra”. De lantaarn hangt nog steeds boven de voordeur. De winkel links is nog steeds een beenhouwerij, maar kreeg inmiddels een nieuwe gevelbekleding en de vermelding “Boucher” is verdwenen. De rechtergevel blijkt weinig veranderd.
Foto 3 : Van 1982 tot 1991 “Copper Kettle Inn” jaren opengehouden door de Britse Jill, een toffe madam die prachtig Engels-Kortrijks praatte. Boven de deur een mooi uithangbord van BASS Pale-Ale met de benaming van het café. Aan de gevel terug een nieuwe vermelding van de Supra bieren, lelijke reclame en overheersend aan de gevel ! Links nog steeds de beenhouwerij. Let onderaan zijn vitrine het bord met vermelding “Proef onze bereide kalfskop”. Rechts is de mooie lambrisering verdwenen en is het een stoffenwinkel. De lantaarn hangt nog steeds boven de voordeur van de herberg.
Foto 4 - 5 : "Sic transit gloria mundi". Het verval van iets moois. De lantaarn boven de deur is verdwenen, de topgevel is aan het afbrokkelen. Er hangt een alarm (ik vraag me af waarom ?). En het zal alleen maar slechter worden. Beide zaken ernaast zijn inmiddels vernieuwd. Het lelijk uithangbord en de benaming zijn nu geschreven “Oud Cortryck” met een Y. De bieren zijn nu Jupiler van Inbev. Let aan de voordeur op het verlaagd niveauverschil, richting herberg toe was het bijna 10 cm lager. Ik heb me altijd afgevraagd als het regende of het water dan binnenliep
Foto 6 : Toen kwam de brouwerij Verhaeghe uit Vichte die hoop gaf, een eerste werktekening. De verwachtingen waren groot, maar de kogel was niet onmiddellijk door de kerk.
Foto 7 - 8 : En toen begonnen voor enkele jaren de werken, de herberg werd binnenin volledig gestript, het werd een totale ontmanteling tot op de rauwe bouwmuren (Als die muren konden praten !).
Foto 9 : Er werd een kelderruimte ontdekt met bijhorende trap. De riolering is ongeveer zestig jaar oud, misschien is die kelder toen opgevuld.
Bemerk centraal in de vloer het luik naar de ontdekte kelder.
Het nieuwe "Oud Cortryck" wordt niet echt een bruin café zoals vroeger, maar eerder een cultuurcafé, waar je iets kan drinken en iets kleins kan eten. Er zal vooral gewerkt worden met streekproducten, onder meer van de kaaswinkel en de slagerij vlakbij. Lien Verschaeve (35) is vanaf januari 2018 de kersverse uitbaatster van de nieuwe - In den Herberg “Oud Cortryck" - . Welkom Lien, laat ons verder gaan voor de volgende 100 jaar.
Foto 10 - 11 : In 2018 kwam het resultaat. Onder het motto van “Wie het verleden niet eert is de toekomst niet weerd” werd de zaak volledig vernieuwd met oog naar de historische achtergrond. Een prachtig pand. Op de gelijkvloerse verdieping is er plaats voor vijftig personen. De toog en banken werden op maat gemaakt in de oude stijl. Het verlaagd niveauverschil is weggewerkt om de toegang te verbeteren.
Boven is er een prachtige zaal voor alle gebruik eveneens nostalgisch ingericht met een mooi zicht op de Wijngaardstraat.
Je moet van Vichte zijn om het Kortrijks Cultureel erfgoed te onderhouden. Bedankt brouwerij Verhaeghe, we brengen Jullie met plezier een bezoek, zet de “Duchesse de Bourgogne” maar koud !
(Lekker biertje trouwens en ik ken er wat van).
Het resultaat mag gezien zijn, jammer dat er geen lantaarn meer boven de deur hangt.
Enkele van de vroegere uitbaters :
Imgard (De Duitse) en Noël (Taxichauffeur) jaren 1960
Midden jaren 60: Cecille en Stanne (Constant)
Firmin Deschodt, was ook karateleraar
Jill van de koperen ketel. Ik denk een Ierse of Engelse.
Rijselsestraat van de Grote Markt naar het Louis Robbeplein. De straat maakte in oorsprong deel uit van de Romeinse weg Gent-Rijsel-Kortrijk. In 1948 koopt de socialistische vakbond ABVV dit woonhuis en richt er kantoren en een café in. De Het gebouw betreft een rijbebouwing, breedhuizen onder pannen met zadeldaken voornamelijk daterend uit de 19de eeuw en het begin van de 20ste eeuw, en met typische bepleisterde en witgeschilderde lijstgevels. "Het Textielhuis" met vernieuwd parement van 1947 , aansluitend bij de typische monumentale architectuur uit het eind van de jaren 1940 - begin jaren 1950 . Van 1908 tot 1957 passeerde er de buurttram Kortrijk-Deerlijk.
De gelagzaal is versierd met een bronze bas-reliëf van het profiel van Jozef Coole geboetseerd in 1948 door Johan De Maeght . Verder drie grote wandschilderingen van Albert Saverys (Latemse kunstenaar) , zijnde twee Leiezichten en het interieur van een textielfabriek. In het gebouw is een feestzaal waar feestjes kunnen ingericht worden of waar orkestjes optreden. Tot 1995 lag achteraan het gebouw de kantoren van het Algemeen Belgisch Vakverbond, die tevens bereikbaar waren via de achterzijde uitmondende in de Jan Persynstraat.
Het interieur van het Textielhuis is een toonbeeld van architectuur uit het interbellum. Zware houten lambriseringen, kunstig bewerkt, in de traditie van de Kortrijkse meubelmakers. Prachtig zijn de panelen van schilder Savery, die de vlasteelt in het Kortrijkse uitbeeldde. Destijds gemaakt In opdracht van de vakbond, die toen een soort van mecenas wilde zijn voor kunstenaars. De panelen blijven in het Textielhuis. Kan ook moeilijk anders, want de panelen zijn mee getimmerd in het houten decor. De schilderijen vallen onmiddellijk op als je het café binnenstapt. Rechts van de ingang zie het grootste werk: een weergave van het industriële proces. Links heb je de grondstoffen, rechts de afgewerkte producten en daartussenin gigantische machines. De arbeiders zien er tussen al dat geweld klein en onbeduidend uit.
De twee werken aan de linkermuur tonen ons die industrie aan de buitenkant: de Leie met rokende fabrieken eromheen. De panelen verwijzen ook naar de vlasnijverheid: je ziet duidelijk de vlaskapelletjes op de Leieoevers.
Er waren diverse verenigingen zoals de Culturele Centrale Marianne, het vormingscentrum ABVV, het lokaal van de Socialistische partij, de Natuurvrienden, De Rode Mijnwerkers, de Vermeylenkring, de 1 mei Vinkeniers. Vroeger kwam dokter Felix Comer er regelmatig spreken over de problematiek van de mensenrechten.
Tijdens de manifestaties tegen de schoolwet van Minister Collard gooiden betogers de ruiten stuk en wierpen naar het gebouw met eieren. De socialisten verweten het stadsbestuur dat de politie te laat optrad. In oktober 1984 gooide een onbekende een gietijzeren rooster door een groot venster naar binnen.
Vanaf oktober 2001 kon je in het Textielhuis terecht voor een dagschotel of een alternatieve hap. Het was echter een kort leven beschoren wegens niet rendabel.Achteraan is een tentoonstellingsruimte voor kunstenaars en een pluralistisch ontmoetingscentrum.
De woning aan de achterzijde, kant Jan Persynstraat werd in 1905 gebouwd voor Paul Vercruysse, Bovenaan de gevel hangt een beeld van Madonna met kind, verder met een prachtige lantaarn. Tevens nog de verwijzing naar het restaurant, welke inmiddels niet meer bestaande is.
Op de hoek van de Meensesteenweg en de Doornstraat ligt sedert het einde van de 19e eeuw café “In de Concorde”, later “taverne Concorde”. De eerste vermeldingen dateren van 1898. In de jaren 1940 was de uitbater Albert Semeseel, hij was verder eveneens voerman. Sedert 1952 tot in de jaren 1960 waren er eveneens logies voorzien. Er waren diverse verenigingen in de herberg. De vinkenvereniging “De Vrije Vinkeniers” had er vele jaren hun lokaal. Vroeger aan de bieren Stacegem, later aan de Inbev.
Andere gekende uitbaters waren Vandekerckhove Vera welke er eveneens gedurende meerdere jaren een gekend restaurant had.
Later werd de zaak tot aan de sluiting nog uitgebaat door Danny Pattyn.
Na enkele jaren van leegstand, werd de zaak in 2018 heropend als een Domino’s Pizza.
Reeds in de veertiende eeuw bestond er op Overleie een broederschap, gesticht met als doel de verering van de populaire heilige Eligius of Sint-Elooi. In 1366 keurde de bisschop van Doornik de stichting goed van een gasthuis met bidplaats. Aanvankelijk bevond de bidplaats zich in het gasthuis zelf, later werd er een afzonderlijke kapel gebouwd met een klokkentoren. De kapel werd verlaten in 1878 en gesloopt in 1882 om de sint-Elooiskerk te bouwen. In 1882 eerste steen van huidige kerk, ingewijd in 1884, naar ontwerp van L. De Geyne (Kortrijk). In 1891 volledig afgewerkt. Het gebouw frontaal in beeld is de school voor lager- en beroepsonderwijs van de zusters van Sint-Niklaas in de Meensestraat. Deze huizenrij werd afgebroken voor de aanleg van het Volkspark in 1906.
Kortrijk Plein nr. 32 – Woonhuis in Empirestijl. Het huis “De Tanghe”, gebouwd in 1815 en bewoond door Leon De Laveley-Le Camus, directeur van de belastingen. Van 1890 tot 1969 woonde er de antiquair Croquison daarna antiquair P. Pauwels. Sedert 1981 gemeentekrediet die het huis liet restaureren. Nu kledijwinkel Elisa.
Links de woning tijdens de eerste wereldoorlog. Toen bewoond door antiquair P. Pauwels. Rechts de toenmalige Molenstraat (Nu Langemeersstraat) waar Je kunt kijken tot aan de Veemarkt. Aan de boom een Duitse aanwijzer “Zum Schiebstand” bedoelende op de schietstand aan de Abdijkaai. Let ook op de sierlijke brievenbus voor de woning. De foto rechts, honderd jaar later in 2018. Aan de woning is nog maar weinig afgeweken van de oorspronkelijke bouwstijl. Hopelijk worden de houten koetsdeuren ergens bewaard.
Dubbelhuis onder afgeknot leien tentdak bekroond met rechthoekige lantaarn opengewerkt d.m.v. rechthoekige vensters alternerend met blinde oculi. Bepleisterde lijstgevel met imitatiebanden op de begane grond. Centrale rechthoekige koetsdeur geflankeerd door rondboogvensters met persiennes. Markante loggia op midden verdieping opengewerkt d.m.v. Toscaanse zuilen die hoofdgestel dragen. Balkonhek afkomstig van woonhuis afgebroken in 1930 te Gent (Veldstraat) geplaatst in 1931, voorheen houten balustrade van communiebank afkomstig van de in 1886 ontmantelde St.-Michielskerk. Loggiagevel opengewerkt d.m.v. drie rondbogige deurvensters tussen pilasters en halfzuilen. Bovenverdieping uitgewerkt als mezzanine met vierkante vensters tussen pilasters. Monumentale houten deur met liggende sfinxen, twee leeuwenkoppen met trekringen en een mannenkop met helm. Deurtrekkers in 1925 aangebracht en afkomstig van een deur in de Rekolettenstraat.
Foto ergens in de jaren 1960. De woning is in vervallen toestand. Rechts een braakliggend terrein van het afgebroken Rusthuis St Jozef in de volksmond “Het Kadulkot” genoemd.
Foto in de jaren 1970, de woning onderging inmiddels een kleine restauratie.
De woning gezien van uit de Voorstraat. Links een gekende sigarenwinkel. Verder op het Plein de gevel van het St Jozefinstituut (binnenkort ook afgebroken). Rechts op de foto het Rusthuis St Jozef, of “Het Kadulkot”.
De plaats van het plein lag tot in 1838 nog volledig buiten de stadsgrachten. Deze stadsgrachten liepen over de huidige Sint-Jorisstraat en de Oude Vestingstraat. Op 22 september 1838, werd de eerste spoorlijn Kortrijk-Gent door koning Leopold I en koningin Louisa-Maria ingewijd. Met de aanleg van de spoorweg kwam er in 1839 een nieuwe wijk tot stand. In 1841 kreeg het toen nieuwe vijfhoekige plein aan het station de naam Guldenspoorenplaats. Het was het begin van de stadsuitbreiding. In 1841-1842 werd het Stationsplein aangelegd. Tijdens deze werken werden twee geraamten gevonden, waarschijnlijk twee soldaten gesneuveld in 1792.
Rond het plein werden in 1842 verschillende grote gebouwen gezet: voornamelijk hotels en restaurants met namen als “Hotel Royal” (Café Restaurant) de ”Fransche Vlagge” en “Noord Gasthof/Hotel du Nord”, die later samen het “Hotel Continental” vormden. De verschillende panden, opgetrokken in neoclassicistische stijl vormen een homogeen geheel en op dezelfde hoogte (dat in de jaren 1960 wordt doorbroken door de bouw van verschillende appartementsgebouwen.)
Bronnen – Archief Turbo - Egied Van Hoonacker – Beeldbank Kortrijk – Diverse postkaarten.
Foto : Stationsplein en Stationsstraat, een van de oudste foto’s een bijgewerkte glasplaat. Foto dateert van omstreeks 1863. Links het magazijnen en woonhuis van de weverij Libeert uit Meulebeke. Rechts “Café Royal” welke later “Hotel Royal” werd. Op de gevel benaming Estaminet Restaurant. - P. Buysschaert als uitbater en de reclame voor “Cigares de la Havane”. Er is een man zichtbaar met hoge hoed en een vrouw in gewone kledij. Vooraan is het of er een plas water staat. Het plein was aanvankelijk een kale ruimte belegd met straatstenen, waar geregeld circusvoorstellingen plaatsgrepen. In de Stationsstraat merkt men de statige rijwoningen.
Panorama centrum Kortrijk - Linksonder het Stationsplein , Centraal de St Maartenskerk. Achteraan Broeltorens en de Leie, daarachter (Brugsesteenweg – Kuurne…) praktisch nog geen bebouwing.
Op het einde van de negentiende eeuw werd in het midden van het plein een ronde siertuin aangelegd afgezet met een omheining en een trottoir. In het midden werd op 19.08.1899 in de gietende regen het standbeeld van Jan Palfijn geplaatst, welke echter enkele maanden later verhuisde naar de Havermarkt.
Het prachtig aangelegd rond plantsoen met sierbeplanting. Er omheen een smeedijzeren omheining en voetpad. Het stationsgebouw zelf werd herhaaldelijke keren vergroot en veranderd. In 1840 werd er een voorlopig stationsgebouw opgericht. Het tweede en definitieve stationsgebouw kwam er in 1857 en kreeg in 1876 twee bijgebouwen. Tot in 1944 had het station een grote glazen overkapping van de perrons, dit werd door een Engels bombardement in 1944 verwoest. Bemerk links de fietsen (die men nog niet moest beveiligen tegen diefstal) en rechts de voertuigen, taxi’s ? De mensen hadden nog tijd op een praatje te maken, er waren nog geen mobiele telefoons.
Voor de aanleg van de Stationswijk deed men beroep op architect J.-P. Cluysenaer, die een plan voor de aanleg van de nieuwe straten (van Oost naar West: Doornikselaan, Burgemeester Reynaertstraat, Stationsstraat, Koning Albertstraat en Tolstraat) in pentagonale vorm ontwerpt, en die het station met het centrum van de stad verbinden.
Waarschijnlijk een weekend, druk, iedereen opgekleed, meerdere koetsen, ook huurkoetsen (taxi’s). Vooraan de tramrails naar de Tolstraat toe.
Het beeld van de medische wetenschapper Jan Palfijn werd onthuld op het Stationsplein op 19.08.1889 maar werd reeds in mei 1900 verplaatst naar de Havermarkt.
In 1928 werd de “Guldenspoorenplaats” gewijzigd in “Statieplaats” en later in 1968 werd het “Stationsplein”.
Hotel Royal met rechts Hotel De Gand . Uiterst rechts de Grote Hallen en de toren van de St Maartenskerk.
Vooraan de gekende Kortrijkzaan Natus Beurze (zie afzonderlijke beschrijving op de blog)
Hotel Du Nord met rechts het woonhuis en magazijn van weverij “Libeert & Cie Toiles” gesticht in 1864. Het westelijk deel ervan werd gesloopt in 1966 voor het flatgebouw “Terminus”. Midden de Koning Albertstraat met achteraan het Gerechtshof. Hotel Continental en Hotel du Nord werden in 1987 samengevoegd tot Parkhotel.
Prachtige oldtimers op het plein. Toen waren ze nog geen oldtimer, maar nieuw ! De bestuurders staan achter hun voertuigen tegen het hekken. Centraal op het plantsoen geen standbeeld meer maar een reuzenvaas. Achteraan een tiental “steekkarren”, rechts daarvan terug een klein overdekt kraampje.
Geen drukte op het plein. Centraal een telefoonmast aan het begin van de Tolstraat.
Prachtige postkaart van plein en station. Rechts een biervoerder is vaten bier aan het lossen. Centraal een krantenkiosk met reclame van “Kredietshuis” aan de Budastraat 44 in Kortrijk, ook een van “‘tOud Spinnewiel”, werkconfectien. Links een bord met vermelding van de “Derde Handelsfoor” waarschijnlijk in het St Amandscollege. Het stationsgebouw zelf werd herhaaldelijke keren vergroot en veranderd. In 1840 werd er een voorlopig stationsgebouw opgericht. Het tweede en definitieve stationsgebouw kwam er in 1857 en kreeg in 1876 twee bijgebouwen.
Terug een zicht richting Tolstraat, deze keer meer drukte, links zijn er grondwerken aan de gang (Kabel Telenet aan het leggen ?). Boven de grondwerken een vrouw met een klein kraampje, komt ook voor op een verdere foto.
Zicht vanuit de Tolstraat met schade aan de gebouwen door de bombardementen tijdens de eerste Wereldoorlog, een Engels bombardement op 25.04.18 . De Royal en Hotel des Flandres kregen voltreffers te incasseren.
Uitbreken van de bunker onder het plein in 1919. Let op het “Noord Gasthof “ met de belettering “Bières Etrangères” ze zouden ons aanbod bier nu eens moeten kennen.
Links Koning Albertstraat met achteraan het Gerechtshof, met tramspoor. Rechts de Stationsstraat met achteraan de Waterpoort. Rond het plein geparkeerde voertuigen en een moto met zijspan.
Plein met koetsen en centraal een parkeerwachter van Parko.
Ingekleurde kaart, let er op dat iedereen, zelfs tijdens de zomer een hoofddeksel droeg. Centraal staat een vrouw met een klein kraam, op een vorige foto komt ze ook voor, een verkoopster van ???
Zicht op het openbaar vervoer, achteraan in de Tolstraat is een tram zichtbaar, op het plein rijdt echter ook reeds een bus. Het plantsoen werd in 1968 opgebroken om plaats te maken voor een parkeerplein van 72 wagens. Het plantsoen lag er 68 jaar.
Foto waarschijnlijk genomen tijdens de tweede wereldoorlog, centraal een Citroën traction avant, een zeer innovatieve auto die vanaf 1934 door Citroën werd geproduceerd.
1950 – De lijnbussen zijn de taak van de tram geleidelijk aan het overnemen, toen nog bussen van de NMVB (voorloper van de Lijn). Het station welke zware bomschade opliep tijdens de laatste oorlog is vervangen door nieuwe gebouwen sedert 1956, die er nu nog staan.
1960 – Het plein opengebroken voor heraanleg. Links aan het hotel Du Nord hangt het uithangbord van een “Coiffeur”. Men ziet inmiddels de Cinema Capitole opgericht in 1955 en gesloten in 1980. Het betrof een cinema met 740 zitplaatsen. De gebouwen, inmiddels meer dan honderd jaar oud beginnen hun schoonheid te verliezen. Rechts van de cinema Capitole, ziet met de eerste vernieuwde gevels. De Volkswagen Golf had inmiddels goed zijn intrede gedaan.
Bovenaanzicht van het plein. Het mooie bloemenperk verdwenen , voor een parking voor prins auto die later koning werd. De gebouwen zijn grijs geworden en onaangenaam, gevelreiniging was toen nog niet gekend. De autobussen achteraan staan opgesteld zoals het we tot voor kort kenden. In de Tolstraat is de gekende herbergrij zichtbaar. In de cinema Capitole speelt de film “Liefde met hindernissen”, dat is heden ten dage ook nog niet veranderd.
1979 – Geasfalteerde parking. Centraal achteraan de frituur Bossuwe met daarachter het sorteercentrum van Post X. Het linker gebouw is inmiddels de herberg “In Den Bras”, was een periode “Brasserie de Flandres” doch veranderde de naam na studentenstakingen voor Leuven Vlaams. Rechts ernaast de winkel Scherpereel kasregisters. Centraal op deze gevel de benaming “Toshiba”, een van de eerste Oosterse ingevoerde elektronica merken. Het betrof het vroegere herenhuis van Stanislas Vercruysse in 1959 gesloopt voor oprichting firma Philips en later voor Scherpereel.
