Vreemd hoe je zomaar vanuit het niets moet denken aan mensen uit je ver verleden. Jarenlang heb je niet aan hen gedacht, ze zijn al zolang uit je leven verdwenen, en dan staan ze plotsklaps weer levensgroot voor je in beeld.
Els, heette ze, en ze was mijn buurmeisje en vriendin van de lagere school. Zij was klein en tenger.

Ik herinner mij hoe zij, ondanks de warme kledij, in de winter liep te verkleumen van de kou. Haar handen zagen steeds blauw. In de zomer echter was zij steeds de eerste die een mooi bruin kleurtje kreeg, ze moest nog maar 'zon' denken en ze zag al bruin.

Els was een nakomertje, een ongelukje, en dat liet men haar regelmatig voelen Ze had een oudere zus Philomena, maar wij noemden haar kortweg Philly.
Uiterst strenge ouders had Els. Vriendinnetjes mochten nooit mee naar binnen. Zelfs voor haar deur spelen mocht niet en als we toch niet wilden luisteren dan was een emmer koud water ons deel.
Haar vader kregen we nooit te zien maar we hoorden hem wel vaak schreeuwen en brullen tot op straat. Alle kinderen uit de buurt waren doodsbang voor die mensen, Els en Philly nog het meest vermoed ik.

De oma van Els, Neeltje, woonde enkele meters verder in een piepklein rijhuis. Er stonden zo vier van die huisjes naast elkaar. Je kon vrij bij hen inlopen via een klein steegje dat achter de huisjes lag en dat doodliep in een groot veld van een boer. Elk huisje had ook een tuintje. Een smal reepje grond. Het ene tuintje stond vol bloemen, het andere deed als moestuintje dienst. Maar de mensen deelden hun tuin met hun buren. Dan weer zaten ze met z'n allen in de bloementuin, een andere keer waren ze gezamenlijk aan het werk in het moestuintje. Buurman Oscar zijn tuintje was volledig afgestemd op kinderen hoewel hij zelf altijd kinderloos was gebleven, of misschien net daarom. Het stond vol met kabouters en er was zelfs een schommel. Zijn favoriete bezigheid was ons op die schommel zo hoog mogelijk laten vliegen.

Neeltje baatte het snoephuisje uit in het 'Tirolerhof'. Een grote nabij gelegen speeltuin. Groot in mijn kinderogen dan.
Hoewel zij toch al een respectabele ouderdom had werkte zij nog elke dag. Vermoedelijk was ze wel verplicht om te blijven werken, want Neeltje had een zorgenkind, Charlotte.
Charlotte was 'achterlijk' zoals men het toen wat respectloos noemde. Uiterlijk zag je niets aan haar. Maar innerlijk was zij nog een kind hoewel zij al de dertig jaar was.
Charlotte vierde haar moederlijke gevoelens bot op mij en zij nam mij onder haar vleugels.
Wanneer mijn tirranieke pleegmoeder haar kuren weer had, dan vluchtte ik naar Charlotte.

Charlotte was ook een beetje jongensgek, niet zo verwonderlijk natuurlijk gezien haar leeftijd, en wij fietsten dan ook regelmatig naar de kazerne van Fort 1 waar zij de soldaten ging opzoeken. Ik moest dan steeds op uitkijk staan om te zien of er geen overste aankwam. Een reep chocolade van de soldaat in kwestie was dan steeds mijn beloning.

Voor we terug naar huis reden pikten we gauw nog wat wortelen en rabarber van het veld dat naast de kazerne lag. Zo had Charlotte een alibi voor haar afwezigheid.

Neeltje maakt vele snoepjes zelf bij haar thuis. Het rook er dan ook altijd heel lekker naar karamel. Mijn liefste bezigheid was die lange warme karamelErepen in stukken snijden. Ze moesten allemaal gelijk zijn, maar Charlotte leerde mij een trucje om op het laatst een te klein stukje over te hebben, en zodoende mocht dat in onze mond verdwijnen.
Sommige karamelblokjes werden gedoopt in warme chocolade en wij mochten dan steeds de pot uit likken. Ook spekken maakte ze zelf, maar die lustte ik niet.

Els lustte ze des te meer maar zij mocht van haar ouders niet bij haar oma op bezoek gaan. Neeltje en haar oudste dochter (moeder van Els) hadden de grootste ruzie. Het had iets te maken met de vader van Els, maar ik heb er natuurlijk nooit het fijne van geweten.

Ik verloor hen uit het oog toen we nog maar eens verhuisden.
Neeltje is al geruime tijd dood en Charlotte is toen naar een home gegaan. Dat weet ik omdat ik hen later als tiener een keertje wilde opzoeken. Toen bleek dat de huisjes waren afgebroken en dar er nieuw mooie huizen voor in de plaats waren gebouwd  Maar één van die nieuwe bewoners herinnerden zich Neeltje nog.
Ook Els was ondertussen verhuisd, maar niemand kon zeggen waarheen.

Vandaag moest ik weer even aan haar denken, ik weet niet waarom. Ik vraag mij af waar ze nu is en wat ze vandaag aan het doen is. Zou zij ook nog eens aan mij denken?

15 augustus is in het Antwerpse de "moederkesdag" bij uitstek.
Dat hebben we vóóral de danken aan de katholieken.
De cultus van de moeder werd in de middelleeuwen toegespits op Maria, de toegewijde en liefdevolle moeder van Jezus.
Toen zij machteloos moest toezien hoe haar zoon aan het kruis werd genageld en helse pijnen leed, brak haar hart.
Maar haar beloning was groot volgens de leer van de katholieke kerk, want zij werd met lichaam en ziel in de hemel opgenomen om naast haar zoon voor eeuwig te tronen.
Haar hemelvaart gebeurde (nog steeds volgens de katholieke kerk) op 15 augustus.
Gelovigen en niet-gelovigen promoveren die dag hun moeder tot "koningin" en daar kan de "wereldse" moederdag in mei niet tegenop.

Elke moeder baart en sluit sindsdien haar kind in haar hart.
Behalve mijn moeder!
Met een nooit aflatende toewijding zorgt ze emotioneel en materieel voor het afhankelijke wezentje.
Maar niet mijn moeder!
Die heel bijzondere moeder-kind-band doorstaat de zwaarste stormen.
Behalve bij mijn moeder!
Elke moeder blijft bekommerd om het welzijn van haar reeds volwassen kindereren, en dit haar leven lang.
Daar heeft mijn moeder geen last van!
Wat alle moeders, in alle culturen en tijdperken verbind, is de onvoorwaardelijke liefde, zonder berekening, zonder maat, maar met een inmense toewijding voor hun kind.
Mijn moeder uitgezonderd!

Ik had dubbel gelukkig kunnen zijn met de twee moeders in mijn leven.
Eèn waarvan ik hield door de bloedband verbonden  en omdat kinderen toegewijd zijn.
Eèn die de mij de liefde en verzorging gaf omdat de andere niet aanwezig was.
Dat geluk was mij niet gegund.
Geen van beide heeft de naam moeder waardig kunnen maken naar mij toe.
Ik had graag op 15 augustus twee mooie boeketten rozen gekocht, en die met liefde afgegeven.
Maar het lot heeft er anders over beslist.
Ik heb geen moeder, heb er nooit èèn gehad. Enkel een biologische moeder. Enkel een moeder op papier.
Voor die beide moeders in mijn leven, krijg ik de woorden "gelukkige moederkesdag" niet over mijn lippen.
Nog steeds niet, zelfs niet na al die jaren!

Ik wens dan maar al die moeders die het wel waard zijn.
Die door allerlei omstandigheden hun kinderen op die dag niet bij hun kunnen hebben.
Die moeders met een groot hart ook naar andere dan hun eigen kinderen toe....
Een héél gelukkige moederkesdag!!!

Op een keer kreeg ik een verrassend mailtje in mijn mailbox.
Het kwam van een vrouw die als meisje ook in het internaat St. Margaretha van Cortona was geweest.
Zij melde mij dat zij vrijwel dezelfde lijdensweg was doorgelopen, dan ik zelf.
En het deed me veel plezier om van haar te horen.
Niet omdat ik mij verkneukel in de miserie van een ander hoor!
Gewoon omdat het mijn herinneringen bevestigt.

Zij schreef mij dat zij vaak was gaan lopen uit het gesticht,”langs het varkenshok, weet je nog Lulu”?
”Er stonden glasscherven op de muren en prikkeldraad, maar dat hield mij niet tegen”.
“En dan was ik voor maanden pleite”.
”Wanneer ik dan uiteindelijk toch terug werd opgepakt, vloog ik ook voor enkele dagen in het "cachot”

Dat varkenshok was ik volkomen vergeten.
Maar het is waar, langs daar ontsnapten wel meer meisjes.
Het was voor ons jonge mensen en met onze fysiek niet zo moeilijk om op het dak te komen.
En diegenen die werkelijk wilden ontsnappen namen de schrammen van prikkeldraad en glas er graag bij.
Ik had niet die moed.
Heb er vaak aan gedacht, maar waar moest ik heen?

Ook schreef ze nog: “Het waren helse jaren daar in Cortona, maar men heeft mij niet kapot gekregen”.
”Ik ben er integendeel sterker uitgekomen”.
En dat is hier idem dito.
’What doesn't kill you makes you stronger’.
Het is een geliefd gezegde van, Bojako. Maar voor ons lotgenoten van Cortona, is het een waarheid als een koe.
Hoe meer men ons trachtte te breken, hoe sterker we werden.
Waarschijnlijk hebben de nonnen dat nooit kunnen, of willen begrijpen.
Naar hen toe waren we ogenschijnlijk volgzaam, maar in ons binnenste zat een verzet dat niet kapot te krijgen was.

De vrouw van het mailtje was ook een slachtoffer van de onkunde van het ouderschap.
In haar geval, een stiefmoeder.
En de maatschappij wist geen andere oplossing dan ons te gebruiken als wegwerpartikel.
We werden gemakshalve gedumpt omdat men niet verder wou kijken dan zijn neus lang was.
Door de lakse houding van de kinderbescherming.

Vaak krijg ik te horen dat ik een boek zou moeten schrijven over mijn jeugd.
Maar veeleer zou ik een boek willen schrijven over de meisjes van het internaat ‘Cortona’.
Hun reden van verblijf, hun lotgevallen, en de trauma’s die het heeft teweeg gebracht.
Want trauma’s hebben we er allen aan over gehouden.
Omdat de onwetende burgermaatschappij ons veroordeelden veroordeelden.
Want zonder enige kennis van de feiten werden we afgeschilderd als, gespuis, onhandelbare kinderen, slechte meisjes, en nog meer van dat fraais.
Dat stigma alleen al draagt bij tot een levenslang trauma.

Vermoedelijk zou mijn boek één grote aanklacht worden tegen de lakse houding van de toenmalige jeugdbescherming.
De naam ‘Jeugd-BESCHERMING’ alleen al brengt een wrang gevoel in mij naar boven.
En ik vermoed bij ieder kind dat er toen mee te maken kreeg.

Niettegenstaande wij een slechte naam kregen zijn wij zijn geen criminelen geworden.
Wij hebben onze kinderen niet verwaarloosd of in de steek gelaten.
Wij zijn geen moordenaars of dieven geworden.
Wij hebben vooral geleerd hoe het niet moest. en naar het tegendeel ervan gehandeld. wij hebben geleerd hoe te overleven.
Wij hebben schrijnende toestanden doorspartelt.
Dat hebben we enkel en alleen aan ons zelf te danken.
Dit wil ik heel sterk benadrukken, voor al diegene die daar zijn geweest waar ik was.
Om hen te zeggen, “Jij bent niet de schuldige!”
”Jij bent niet diegene die verkeerd was!”
Niet zij hebben ons heropgevoed, wij hebben onszelf opgevoed
”Jij bent het slachtoffer van de maatschappij”!

Dat zou ik schrijven in mijn boek

Nog steeds kan een plotse triestheid mij overvallen wanneer ik terugdenk aan mijn jeugd. Een totaal verloren jeugd. Een jeugd die me ontnomen is.

Wanneer ik mij triest, moedeloos of eenzaam voel, dan luister ik naar klassieke muziek.
Nu hoor ik jullie zeggen, als je in een dipje zit  moet je niet naar al die opera drama’s luisteren!
Dan kan je beter naar liedjes van Urbanus of Nico Haak luisteren waarbij je weer een lach om je mond krijgt.
Voor vele anderen is dat misschien zo. Maar niet voor mij.
Ik zit zo niet in mekaar.

Want die prachtige geschoolde stemmen van al die opera diva’s brengen mij tot rust.
Het verhaal van de opera doet mij mijn eigen zorgen vergeten.
Doet mij dromen.
Maken mij rustig.
Dan zet ik mij neer in mijn zetel en lluit mijn ogen.
En laat mijn omgeving verdwijnen om te zweven tussen de personages van het verhaal.

Ik heb twee ultieme favoriete componisten.
 Guiseppe Verdi en Giacomo Puccini.
Welke opera ik van hen het mooist vind zou ik niet kunnen zeggen. het zijn allemaal pareltjes.

'Madame Butterfly' zal wel door iedereen gekend zijn vermoed ik.
Maar onlangs luisterde ik, nog maar eens, naar, Turandot . De mooiste aria uit die opera vind ik 'Nessum dorma'.

Ik heb het gezongen door 'Luciano Pavarotti'.
Maar het wordt door zovelen gezongen.
En ik heb het ooit op de radio gehoord door 'Mario Lanza', en ook dat vond ik een zeer mooie vertolking, al is de eerst genoemde tenor toch veel grootser.
Maar dat is natuurlijk kwestie van smaak.
Ik heb de tekst eens opgezocht in het Nederlands, want het wordt uiteraard gezongen in het Italiaans.
Hier volgt de Nederlandse tekst van een van  s'wereld's bekende aria's:

Nessum dorma

Niemand slaapt, niemand slaapt,
Zelfs jij, oh Prinses,
In jouw koude kamer,
Staart naar de sterren,
welke trillen door de liefde
en met hoop.
Maar mijn geheim is in mij verborgen;
mijn naam, welke niemand zal kennen, nee, nee,
maar op jouw lippen zal ik hem uitspreken.
Wanneer de maan schijnt,
en mijn kus zal de stilte doen verdwijnen.
Die zal jou de mijne maken.
Niemand zal zijn naam kennen,
en wij moeten, helaas, sterven.
Verdwijn, oh nacht!
Sterren gaat onder!
Bij het ochtendgloren zal ik overwinnen!
Ik zal overwinnen! Ik zal overwinnen!

17-05-2008

Vandaag verdriet ten huize van zoonlief en hier, want onze lieve Tammy is gisteravond plots gestorven.

Tammy was een flink uit de kluiten gewassen Noorse Boskat. Zoonlief had hem uit het asiel gehaald, nu zo'n 12 jaar geleden. Hoe oud hij werkelijk was daar hadden we het raden naar, maar hij moet om en nabij 16 a 17 jaar zijn geworden.
Prachtig dier, al zag hij er erg vervaarlijk uit. Doordringende ogen in een prachtige kop die je vrank aankeken. Wanneer hij je kende kon ie zeer aanhankelijk zijn, als hij zin had dan wel. Maar voor een buitenstaander was hij helemaal niet vriendelijk. Hij gromde dan naar je als een panter die op het punt staat om je met huid en haar te verslinden. Zo'n hele grauwe grom die van diep uit zijn keel kwam. Je deed vanzelf een stapje achteruit, geloof me.
Het was van angst, zo wisten wij, want Tammy was een bange kat en een beetje asociaal.

De laatste maanden zag je hem achteruit gaan. Hij liep niet meer zo kwiek, at niet meer zo veel en werd zichtbaar magerder. Zijn leven en lust was wandelen in de tuin en de tuinen van de buren, want hij kreeg overal wel wat lekkers, maar ook dat interesseerde hem niet meer zo. De dierenarts kon echter geen oorzaak vinden.
Gisteravond dan kreeg hij een inwendige bloeding en is onderweg naar de dierenarts gestorven in de armen van zoonlief.
We zullen hem heel erg missen!

Vele bezoekers, die mijn "triest verhaal" helemaal tot aan het einde toe hebben gelezen, verwonderen zich vaak en vragen me hoe ik uit die nare situatie zo sterk ben kunnen uitkomen. Sommigen zijn zelfs verwonderd dat ik een zo goede en close band met mijn kinderen heb kunnen opbouwen. Wel voor al die lieve mensen heb ik maar één antwoord, ik weigerde om slachtoffer te zijn.
Mijn levensdrang was, en is, enorm groot. Zonder die levensdrang had ik me moeten neerleggen bij mijn angst. Dan had ik mijn kwetsbaarheid moeten tonen aan diegene die hem zouden hebben vermoord. Het was dus prioriteit om die kwetsbaarheid voor mezelf te erkennen, maar er zo min mogelijk aan bloot te staan. Het is een elan dat ik nog steeds in me draag.

Ik weiger dus om slachtoffer te zijn, hoewel de traumatische jeugdervaringen het zouden verantwoord hebben. Het woord 'slachtoffer' alleen al geeft een vieze smaak na in mijn mond.
De wil om te overleven, mijn doorzettingsvermogen, maakte dat ik alle tegenwerking en hindernissen het hoofd kon bieden.
Oh ja, ik heb in mijn jeugd vaak getwijfeld aan mijn eigenwaarde. Mijn vertrouwen werd keer op keer geschonden. Ik werd op nietsontziende wijze geconfronteerd met mijn onmacht tegen de overmacht. Maar het heeft er nooit toe geleid dat ik mijn diepste verlangens en mijn ware ik heb verborgen achter een masker.

Ik heb ook nooit de hele gebeurtenis willen verdringen, integendeel. Heel soms leefde ik op automatische piloot of sloot mij af van derden, om de verminderde veerkracht in weer op te krikken en daarna weer door te gaan. Maar nooit hen ik gewenst er nooit meer over te moeten praten.
Dat heeft me behoed om depressief door het leven te gaan, of net andersom, een keiharde tante te worden. Het verschil tussen goed en kwaad is me altijd duidelijk geweest, als een natuurlijk instinct.
Zelfmedelijden is me vreemd, net omdat ik altijd goed heb kunnen communiceren. Ik heb kunnen stilstaan bij al die nare gevoelens en ze kunnen relativeren, het heeft mijn vechtlust aangewakkerd.
Had ik mij gewonnen gegeven dan waren de daders de overwinnaars geworden, en dat gunde ik ze niet.

Wanneer ik door mijn verhaal naar buiten te brengen, ook maar één iemand heb kunnen helpen, slechts één iemand heb laten denken, wat zij kan, kan ik ook, dan is mijn nare jeugd niet voor niets geweest. Dan heb ik mijn doel bereikt.
Want ook al noemt men je slachtoffer, je hoeft je daarom nog geen slachtoffer te voelen.

Onlangs las ik op een blog, quote: "Je verleden is ballast en ballast moet je overboord gooien, pas dan kan je verder met je leven", unquote. Je hebt zo nog wel meer van die slagzinnen, spreuken of gezegden die allemaal hetzelfde beweren. Wel, ik ben het daar niet mee eens.

Misschien gaat dit op voor mensen die nooit echt door een diep dal zijn moeten gaan. Die enkel kleine ongemakken hebben ondervonden. Algemeenheden die in ieders leven wel eens voorkomen. Daarbij denk ik dan aan het eerste liefdesverdriet, een sollicitatie waar je veel van verwacht maar niet doorgaat, de kinderziekten van je kind, een mankement aan je nieuwe auto, administratie die in het honderd loopt....enz. Kortom dingen die ieder van ons wel eens tegenkomt en/of mee te maken krijgt.
Maar dit gaat niet op voor mensen die een ernstig trauma hebben opgelopen.

Mensen die een ernstige trauma hebben opgelopen kunnen niet zomaar alles afdoen als ballast en overboord gooien.
Een trauma loop je op wanneer één of meerdere schokkende gebeurtenissen van buitenaf op je inwerken. Je voelt hierbij een sterk aanwezig angstgevoel, een aanhoudende angst belevenis. Het daarbij gaande gevoel van machteloosheid en hulpeloosheid heeft meestal een sterke ontwrichting van je bestaan tot gevolg. Het uit zich veelal in psychosomatische symptomen die permanent aanwezig zijn, zoals: negatieve gedachten en angstgevoelens.
De symptomen uiten zich meestal als volgt; een backflasch bij een lied dat je hoort, een zin die je leest, een te luid gesproken woord, een intonatie van een uitgesproken zin, een gelaatsuitdrukking of lichaamshouding. Denk maar even aan het kind of de volwassenen die terugschrikt of ineenkrimpt wanneer iemand een hand vol goede bedoelingen naar hem/haar uitsteekt. Er treed ook vaak onthechting en vervreemding op, en nog zoveel meer, teveel om nu en hier op te noemen.

Nee, voor diegene die een trauma hebben opgelopen is het verleden geen ballast. Was het maar zo simpel dat we het in één keer allemaal overboord konden gooien. Maar helaas!
Vaak komen bovengenoemde symptomen niet eens meteen te voorschijn, maar maanden, en nog vaker, jaren later. Net op het moment dat ze allerminst evident zijn, bijvoorbeeld in een periode dat je super gelukkig bent en je veilig voelt. Op dat moment is er niemand die je begrijpt, jijzelf nog het allerminst. Het is dan geen kwestie van het overboord te gooien en het af te doen met " Het zal wel weer over gaan, effe een dipje". Nee, het wordt vanaf dat moment keihard werken. Werken aan jezelf in de eerste plaats, maar dat gaat niet zonder de medewerking van anderen. Hetzij je naasten, hetzij professionele hulp. Vaak is beide nodig.

Je moet je trauma verwerken, om het daarna een plaats te kunnen geven in je leven. Aanvaarden dat wat is geweest altijd deel zal uitmaken van jezelf.
Niks geen sprake van overboord gooien! Een opgelopen (en verwerkt!) trauma in het verleden maakt je tot die persoon die je vandaag bent. Het verleden ben jij!
En jij bent geen ballast!
Jij bent uniek!
En vaak ben je een begripvoller en liefdevoller mens dan diegene die onnadenkend en klakkeloos alles overboord gooit wat niet in zijn/haar straatje niet past.