Ouders en kinderen in extreme armoede: dringend specifieke hulpverlening nodig

Ouders die hun kinderen proberen op te voeden in extreme armoede, moeten intensiever en individueler begeleid worden. Armoede veroorzaakt zo’n chronische stress dat de ouders dikwijls niet in staat zijn hun rol naar behoren te vervullen. De kinderen kunnen al op heel jonge leeftijd een ontwikkelingsachterstand oplopen door gebrek aan affectie. Dat zijn de conclusies van Lieve Vanhee en Greet Geenen (faculteit Psychologie van de K.U.Leuven), die een doctoraatsthesis schreven respectievelijk over ouders die in armoede leven en over de band tussen moeder en kind in extreme armoede.

De eenvoudigste norm voor armoede is zuiver financieel en statistisch: als je inkomen lager ligt dan 60 procent van het gemiddelde inkomen in je regio, leef je onder de armoedegrens. In België geldt dat voor 15 procent van de mensen. 13 procent van de kinderen in België leeft in een gezin zonder arbeidsinkomen. Dat is een verdubbeling ten opzichte van 15 jaar geleden.

Generatiearmoede vormt een bijna onverbreekbare keten: ouders willen wel dat hun kinderen het beter hebben dan zijzelf, maar vaak komen die kinderen terecht in net dezelfde armoede en de daarbij horende problemen. Ouders in zo’n situatie zijn vaak heel onzeker en geven aan dat ze geen idee hebben of en hoe ze een goede vader of moeder kunnen zijn.

Lieve Vanhee bestudeerde ouderschap in generatiearme gezinnen vanuit het perspectief van de ouders zelf. Uit haar onderzoek blijkt dat armoede een vorm van chronische stress veroorzaakt, die een negatieve invloed heeft op het psychisch welzijn van de ouders en op hun rol als opvoeders. Sociale steun kan een flinke hulp betekenen, bijvoorbeeld als ouders bij anderen terechtkunnen met hun verhaal en samen met hen vanop een afstand naar het opvoedingsgebeuren kunnen kijken.

Maar die steun moet geboden worden binnen een betrokken en betrouwbare relatie met anderen, die de impact van generatiearmoede op ouders begrijpen en die de ouders een gevoel van eigenwaarde kunnen geven. De ouders mogen niet het idee krijgen dat ze afhankelijk zijn maar moeten ‘goede ouder’-ervaringen kunnen opdoen. Die ervaren sociale steun komt er te weinig. Vanhee roept dan ook op tot meer specifieke beleidsplannen voor ouders in extreme armoede.

Lieve Vanhee is zus van ondergetekende.