De reeks 144.5 is afgeleid van de reeks 144 maar werd speciaal gebouwd voor het bergachtige traject tussen Freilassing en Berchtesgaden in Beieren. Van deze reeks werden slechts 8 exemplaren gebouwd in de jaren '30. Tot hun uitdienstname in 1983 hebben deze locs enkel personentreinen getrokken. Ze haalden een maximale snelheid van 80 km/u.
Het model op de eerste foto is van Roco. Het is één van de eerste locs die Roco in de jaren '70 heeft uitgebracht en tevens één van mijn oudste machientjes. Jammer genoeg heeft Roco dit model nooit meer terug uitgebracht in een nieuwe oplage. Na 40 jaar is dit model jammer genoeg tot op de draad versleten. Reden dat ik enkele jaren geleden de 144.5 van Lilliput heb gekocht toen deze werd uitgebracht. Mooi model met heel fijn gedetailleerde pantografen waarvan ik er ondertussen ééntje heb moeten vervangen omdat deze ooit eens achter mijn mouw bleef hangen. Jammer is wel dat Lilliput dit model met gele LED verlichting heeft uitgebracht om een paar euro te besparen op warmwiitte LED's. Of die loc nu 200 of 205 euro kost maakt mij niet uit maar wel graag met juiste kleur verlichting ! Dat er geen rood achterlicht aanwezig is om dezelfde reden kan ik nog begrijpen, meestal hangen er wagons aan en brandt dit achterlicht in werkelijkheid ook niet. Voor de rest is het overigens een prima locje.
De "Historischer Eisenbahn Wiesel" (HEW) is een vereniging die tijdens de weekends stoomritten organiseert met historisch materieel. De oude locloods werd liefdevol gerestaureerd en herbergt nu een schat aan stoomlocomotieven. Omdat het op de hoofdbaan nogal druk is met al die internationale treinen wordt er vooral op de sporen van de S Bahn gereden, die rijdt tijdens het weekend toch minder frequent zodat er plaats is voor extra historische ritten. Mooi toch ! Dat zoiets alleen in miniatuur kan is wel spijtig, maar da's nou net het leuke. Je doet op je eigen spoorweg waar jij zin in hebt. En op deze wijze kan je oude treinen toch de baan opsturen midden tussen modern materieel zonder de realiteit al teveel geweld aan te doen.
Het is toch redelijk druk in Wiesel. De lokale supermarkt is op deze feestdag toch tot 's middags open. Handig als je de dag voordien geen tijd had om je boodschappen te doen. De Sparkasse zal waarschijnlijk wel gesloten zijn, gelukkig zijn er tegenwoordig overal wel geldautomaten te vinden !
Ondanks de feestdag wordt er een nieuwe wasmachine geleverd voor de bewoners van één van de appartementen boven de Sparkasse. Dat wordt nog zweten om dat ding de trap op te krijgen !
In 1912 bestelden de toenmalige Koninklijke Pruisische spoorwegen 18 locomotieven van dit type voor de goederentreindienst. Met hun 2 motoren (in elke snuit één) waren ze 592 kW sterk en 50km/u "snel". Elke motor drijft via drijfstangen 2 assen aan. In 1914 werden er 3 geleverd maar wegens WO 1 werd de productie gestaakt en pas na de oorlog hervat. Begin jaren 30 werden 17 stuks omgebouwd naar 65 km/u en bleven in dienst tot 1959. Twee exemplaren bleven bewaard en staan nu nog in het museum. De radiatoren aan de zijkanten van de cabine dienden om de transformatorolie te koelen. Vanwege hun uitzicht werden ze liefdevol "strijkijzers" genoemd.
Het model werd geconstrueerd door Roco en is door mij 20 jaar geleden omgebouwd naar digitaal. Het was niet simpel om in zulke kleine loc plaats te vinden voor een decoder maar het is gelukt en het ding rijdt na 20 jaar nog steeds perfect.
Enkele van de vele "onderaardse" opstelsporen. De sporen op de foto zijn lang genoeg om treinen met tot 8 personenrijtuigen (van 30cm) + locomotief te herbergen
Om meer variatie in treinenland te verkrijgen zijn er een aantal opstelsporen onder de baan voorzien waar complete treinen kunnen geparkeerd worden. De wissels de ingangszijde hebben klassieke elektrische aandrijvingen, zgn. "ondervloer" aandrijvingen zijn duurder en bieden hier geen meerwaarde. Wel hebben de gebruikte Roco wissels extra contacten die kunnen gebruikt worden om de stand van de wissels door te geven. Da's geen overbodige luxe want door hun verborgen ligging heb je er bijna geen zicht op. De bediening gebeurt met drukschakelaartjes uit de elektronicawinkel. Aan de uitgangszijde kan het nog simpeler en goedkoper, gewoon wissels zonder aandrijving. De treinen rijden hier toch steeds in dezelfde richting ! Wat je misschien niet zou verwachten op een digitale baan zijn de schakelaartjes waarmee een stukje spoor stroomloos gezet wordt. De reden dat deze schakelaartjes er toch zijn is om de loc telkens op de juiste plaats te laten stoppen zodat de laatste wagon niet voorbij de ingangswissels staat en er kop staart ongelukken kunnen gebeuren. De schakelaartjes en LED'jes komen uit de elektronicawinkel. Daar kosten ze maar een fractie van de prijzen die gevraagd worden in de modelbouwwinkel. De treinen tenslotte krijgen hetzelfde digitale adres als het spoor waarop ze staan, dat maakt het makkelijker als je 50 opstelsporen hebt !
Tenslotte nog een woordje over het spoor zelf: op de zichtbare delen ligt Roco-Line 2.1 mm sporen metslanke wissels, op de "onzichtbare" stukken ligt Roco 2.5mm spoor dat goedkoper was. Ik zeg "was" want Roco levert dit niet meer. Op tweedehands sites of beurzen zijn de 2.5mm sporen nog wel volop te verkrijgen. Een ander alternatief zijn de nieuwe 2.5mm sporen van het Duitse Piko.
De reeks BR 218 (ook bekend als V160) is één van de belangrijkste diesellocs ooit bij de DB geweest. De eerste exemplaren werden geleverd vanaf halverwege de jaren '60. In de loop der jaren kwamen er steeds nieuwe versies uit (zelfs met gasturbines werd geëxperimenteerd). Ze trokken zowel goederen als personentreinen (van IC tot S bahn) en je kan ze ook nu nog steeds tegenkomen op niet geëlektriceerde lijnen. De loc op de foto heeft een S-bahn (voorstadsnet) aan de haak. Het is een Roco model (met sound). Aan de voorzijde van de loc werden de modelkoppelingen verwijderd zodat het er een beetje realistischer uitziet.
Letterlijk in de schaduw van de spoorlijn ligt de oude watermolen. De spoorlijn loopt hier 40 cm hoger over een "stalen" brug die het dal overspant. De molen ligt aan een bergriviertje. De bedding van dit riviertje is al grotendeels afgewerkt. enkel het "water" mankeert nog. Hiervoor maken we gebruik van 2 componenten giethars. Zorg er wel voor dat de rivierbedding perfect "waterdicht" is ! Dit giethars loopt weg door het kleinste gaatje en brengt onherstelbare schade toe, het laat zich namelijk praktisch niet meer verwijderen. Het is ook opletten geblazen met rotsen of muurtjes die op basis van piepschuim zijn gemaakt want deze lossen op in het hars. Hout, papier of gips zijn wel "waterproof". Er bestaan ook korrels die vloeibaar worden door ze op te warmen en die dan ook kunnen gegoten worden, de problemen blijven dezelfde, piepschuim kan absoluut niet tegen hoge temperaturen. De bodem van ons riviertje werd eerst voorzien van grind en zand voor de ondiepe delen. De "diepere" delen werden met acrylverf behandeld. Hoe dieper, hoe donkerder. Het is wel niet de bedoeling alles in een fel zwembadblauw te schilderen, een riviertje tussen de bomen heeft eerder een groenblauwe kleur. Golfjes kan je tijdens het uitharden inbrengen met satéprikkers. Best oefen je dit op voorhand even op een proefstukje, het is een kwestie van hiervoor de juiste timing te vinden. Al met al een leuk werkje.
De Duitse reeks 182, beter gekend onder de naam Taurus is één van de modernste locs van de Deutsche Bahn AG. Deze locs werden gebouwd door Siemens voor de Oostenrijkse spoorwegen. De locs bleken zo succesvol dat ze later ook werden besteld door de Duitse spoorwegen en een aantal andere spoorwegmaatschappijen. Er bestaan ook versies die op meerdere spanningen kunnen rijden zodat je ze tot in Hongarije, Polen en Italië kan tegenkomen. Deze 4 assige locs zijn 6400kW sterk en kunnen in normale dienstregeling 230 km/u aanhouden. De ÖBB 1216 050 heeft op 2 september 2006 met 357 km/h het wereldsnelheidsrecord voor locomotieven verbroken.
Zo snel gaan ze hier in miniatuur niet maar sterk is ons model van Roco wel.
Op de eerste foto zie je de loc bij het buitenrijden van het station. Op de achtergrond de brouwerij van de familie Pilsener. Op de onderste foto zie je de trein bij de ingang van een lawinegalerij.
Deze goederentrein met fonkelnieuwe Audi's staat klaar om zijn reis verder te zetten. De loc is een Duitse reeks BR111, niet de meeste moderne, maar wel een betrouwbare loc uit de jaren 70 en 80. Ergens is het wel ironisch dat de trein zijn grootste concurrent van de fabriek naar de klant moet transporteren zodat die klant later geen trein meer nodig heeft voor zijn verplaatsingen.
Deze IC trein met 2 locs serie 1044 van de ÖBB (Oostenrijkse spoorwegen) verlaat het station van Wiesel. Onderaan zie je een deeltje van de verborgen opstelsporen. Er liggen meer sporen onder de baan dan dat er zichtbaar zijn, in totaal schat ik zo'n 250m.
De centrale verwarming bij de familie Pilsener heeft het laten afweten. Gelukkig is de winter net voorbij ! De installateur is reeds ter plaatse om de ketel te vervangen en een aantal leidingen te vernieuwen. De Pilsener's hebben het financieel mooi voor mekaar afgaand op het stulpje waarin ze wonen. Ze hebben fortuin gemaakt met een goed draaiende lokale brouwerij die op wandelafstand ligt. Het tuintje ligt er ook keurig bij.
De Baureihe E 69/169 bestaat in totaal uit slechts vijf exemplaren. Opvallend voor zo’n kleine serie is dat de locs daarbij onderling ook nog eens flink van elkaar verschillen voor wat betreft het uiterlijk en de techniek.
De vijf locs zijn onlosmakelijk verbonden met de lijn Murnau-Oberammergau in Beieren. In 1900 werd deze 24 km lange lijn door de 'Aktiengesellschaft Elektrizitätswerke' geopend. Maar na slechts een jaar ging de maatschappij al failliet vanwege de economische crisis en grote technische problemen. Voor de lijn had men namelijk gekozen voor draaistroom (3 fasen wisselstroom), een techniek die op dat moment nog niet goed uitvoerbaar was. De 'Bayerische Staatbahn' nam de lijn over en probeerde er een nieuwe koper voor te vinden. In 1904 werd de 'Localbahn Aktiengesellschaft' (LAG) de nieuwe eigenaar. Na overleg met Siemens werd nu gekozen voor éénfase wisselstroom. Nadat de eerste treinstellen reden, wilde de LAG ook goederen gaan vervoeren. Daarvoor werd in 1905 een kleine twee-assige locomotief besteld, de LAG 1. De loc reed in 1906 zijn eerste ritten en voldeed prima in de praktijk. Vanwege het succes van deze eerste loc, werden in 1909 en 1912 al twee nieuwe locs in bedrijf genomen. De LAG 2 en LAG 3 gingen de treinstellen vervangen, die tot dan toe het reizigersvervoer hadden gedaan. De nieuwe locs leken weliswaar op de LAG 1, maar waren sterker en ook in technisch opzicht anders. Later kwamen er nog de LAG 4 en 5.
In 1936 werd de LAG overgenomen door de staat en zo kwamen de 'Oberammergau Bahn' en de vijf locs terecht bij de 'Deutsche Reichsbahn'. De locs kregen toen ook een nieuwe bouwserienaam: E 69. Kort voor de Tweede Wereldoorlog, die de locs overigens zonder problemen overleefden, werden de 01, 02 en 03 gemoderniseerd en kregen sterkere motoren. Omdat de 'Oberammergau Bahn' nog over een apart stroomsysteem beschikte, werd in 1954 de lijn aangepast aan de rest van Duitsland: 15000 volt en 16 2/3 Hz. Om de locs nog verder te kunnen gebruiken, besloot de 'Bundesbahn' om de 02, 03, 04 en 05 om te bouwen De locs kregen echter steeds weer opnieuw aanpassingen en onderhoud om ze rijdend te houden, zodat ze tot op heden als museumlocs nog steeds te zien zijn.
Het model op de foto is van Brawa en is uitgerust met een digitaaldecoder. De loc heeft goede rijeigenschappen maar de trekkracht is beneden peil. Meer dan één of twee goederenwagens is voldoende om de loc te laten doorslippen op hellingen. Da's wel jammer voor een overigens mooi en duur model.
Het centrum is (zoals veel) nog in opbouw. De tram is puur decoratief, deze kan rijden maar er is te weinig plaats om hiervoor een traject uit te bouwen. Het is een oud Lilliput model van een Weense tram die ik van 16.5 naar 12 mm heb omgebouwd (van normaalspoor 1435 mm naar smalspoor 1000 mm in werkelijkheid). Het hoge gebouw in het midden bestaat uit 2 identieke gecombineerde bouwdozen van Faller.
Vroeger werden gebouwen stelselmatig te klein gemaakt, de reden was duidelijk : enerzijds plaats besparen en om anderzijds zoveel mogelijk gebouwen per oppervlak kopen, goed voor de fabrikant). De stationsgebouwen en locomotiefloodsen waren min of meer op schaal, al de rest werd systematisch kleiner gemaakt. Dat begint op te vallen als je er figuurtjes naast zet die dan op handen en voeten door de voordeur moet binnenkruipen. Of als het huisje vlak bij het spoor staat, dan lijkt de trein ineens gigantisch groot. Het hangt er natuurlijk allemaal van af wat het doel van de modelbaan is. Als deze bedoeld is voor de (klein)kinderen is het spelen ermee even leuk, exact op schaal of niet. Voor de serieuze modelbouwer liggen de zaken toch een klein beetje anders. Dan kan je, en da's mijn mening), beter een huis minder zetten maar dan wel zonder (te) grote compromissen. Maar iedereen heeft uiteraard recht op zijn mening, er is geen juist of fout in deze discussie.
Op de foto zie je rechts één van de allereerste stadshuizen van Faller (midden jaren '60). Zoals alle huisjes in die tijd in plastic. Ineenkleven deden we met van die rode tubes Velpon (waar is de tijd), en oppassen dat we niet overal van die draden lijm hadden plakken die er niet meer afgingen. Links daarvan een huis (op schaal) van de firma MKB Modelle in lasercut karton. Deze monteer je met witte houtlijm, veel makkelijker en reukloos ! Het relief in de gevel verkrijg je door meerdere lagen karton op mekaar te kleven. MKB en aanverwanten zal je niet gauw in de modelbouwzaak tegenkomen. Het zijn meestal kleine bedrijfjes die enkel via internet of op beurzen verkopen. Mijn ervaringen zijn tot nu toe zeer positief, als het model voorradig is wordt het op enkele dagen tijd thuisgeleverd. Ik heb één keer een missend onderdeel gehad, na een mailtje werd zonder discussie direct een nieuw stuk geleverd. Daar kunnen sommige grote firma's nog wat van leren.
Voordeel van plastic is dat het afwasbaar is, dat kan je met karton uiteraard niet. Voordeel van karton is dat de kleuren perfect mat zijn en niet lichtjes glanzend zoals bij plastic. De kartonnen modellen zijn inwendig zo verstevigd dat ze niet vervormen bij normaal gebruik. Bij het monteren speelt het feit dat houtlijm reukloos is ook mee als er tegelijkertijd nog huisgenoten in dezelfde kamer TV willen kijken.
Beiden types kan je achteraf nog verfraaien met interieur en verlichting.
Soms wordt me wel eens gevraagd waarom ik niet met een baan naar Belgisch voorbeeld begonnen ben. Het antwoord is vrij simpel. Toen ik met modelbouw begon, zo'n kleine 50 jaar geleden was er praktisch niets Belgisch te verkrijgen. Fleischmann had in de jaren '60 welgeteld 2 Belgische locomotieven in zijn assortiment en dat was het. Idem dito voor Märklin. Nu is de situatie gans anders. Roco, Lilliput en anderen hebben meerdere locs en wagons en er zijn ondertussen Belgische merken zoals LS models die vrijwel elke personenwagon die er ooit geweest is in model hebben uitgebracht.
Als je al zolang bezig bent is omschakeling niet evident. Het zou een dure grap worden, niet alleen alle rollend materieel vervangen maar ook de seinen, huisjes, ... . En dan nog het probleem dat de baan ontworpen is voor rechts rijden en niet links zoals in België.
We houden het dan maar bij Z-Duitsland, da's goedkoper (lees: minder duur).
In 1959 werd de eerste loc van de reeks 2067 aan de ÖBB geleverd, zoals alle locomotieven toen nog in dennengroen. Ze vielen meteen op met hun grote ramen die de machinist een uitstekend zicht in alle richtingen garandeerden. De 440 pk sterke dieselmotor werd in de lange voorbouw ondergebracht. Door middel van een hydraulische koppeling werd de kracht van de motor op een zgn. "blinde as" overgebracht en via drijfstangen naar de 3 assen. De maximum snelheid ligt op 65 km/u. Ze worden tot op heden nog steeds gebruikt voor rangeerdiensten in grote stations.
2067 wachtend op de volgende opdracht. (foto ÖBB)
Het model op de onderstaande foto is een digitale soundloc van Roco en trekt ondanks zijn beperkte afmetingen vlotjes een goederentrein met een 10 tal 2-assige kolenwagens.
Antwerpen heeft zijn Sinksenfoor, in Wiesel staat de kermis met Pasen. Iets bescheidener van opzet dan in Antwerpen uiteraard. Alleszins doen de eetkraampjes ook hier goede zaken.
Het wordt terrasjesweer de volgende dagen, en dat hebben ze hier in miniatuurland ook begrepen ! Tot in de late (vroege) uurtjes een terrasje doen. En dan, om het veilig te houden, bij het krieken van de dag met de trein terug naar huis.
Los van het feit of je nu met wisselstroom (Märklin) of gelijkstroom (de rest van de wereld) rijdt heb je tegenwoordig ook nog de keuze of je analoog of digitaal wil rijden op je modelspoor. Zo ergens halverwege de jaren 90 kwamen de eerste digitaalsystemen op de markt. Marklin met zijn Motorolasysteem voor wisselstroomlocomotieven, Trix met Selectrix, en Lenz met zijn DCC voor gelijkstroom. Mede door het feit dat Roco zeer nauw samenwerkte met Lenz is dit DCC systeem zowat de standaard geworden voor gelijkstroombanen. Tegnwoordig zijn er ook multiprotocol decoders die de 3 systemen aankunnen. De eerste decoders waren relatief groot, duur en je moest je locomotief bijna volledig demonteren om een plaats te vinden om de decoder in weg te steken. Er kwam soldeerwerk en soms zelfs freeswerk aan te pas. Tegenwoordig is het allemaal veel makkelijker geworden : in elke loc is er een aansluiting voor een decoderstekker voorzien en een plaats om de decoder zelf weg te steken. Je moet enkel kijken welke soort pinaansluiting je nodig hebt (6, 8, 14, 21 polig). In 2 minuten tijd is de loc omgebouwd. De bovenbouw losschroeven of afclipsen. Origineel stekkertje eruit en stekker van de decoder erin. Decoder op de voorziene plaats met kleefband bevestigen, kap erop en klaar. Standaard heeft een decoder altijd het adres 3 meegekregen, vraag me niet waarom maar het is zo. Je kan de locomotief zelf software-matig elk adres geven tussen 1 en 99 (tegenwoordig zelfs 1-999). Het adres 0 kan gebruikt worden om met een analoge loc toch op een digitale baan te rijden, de motor vindt dit echter niet zo leuk en laat dat ook horen met een luid gebrom.
Decoder plaatsen, let erop dat er nergens metaal van de loc geraakt wordt !
Stekker monteren (let op de richting) en klaar !
Wat zijn nu de voordelen van digitaal rijden ?
Je kan met 99 (999) verschillende locs totaal onafhankelijk van elkaar rijden op eenzelfde rail. Verder blijft de verlichting constant branden los van de rijsnelheid, je kan ze ook uitdoen indien gewenst. Je kan je trein "tunen" : versnellen, remmen, maximale snelheid, cruise control, ... alles kan ingesteld worden. Met "soundlocs" ga je nog een stapje verder : rijgeluiden, hoorn of stoomfluit, knarsen van de remmen, ... .
En de nadelen van digitaal ?
Wel al dat moois kost wel iets : een set met programmatietoestel, versterker en regelaar kost al snel enkele honderden euro's (gaat wel levenslang mee bij normaal gebruik). Elke loc heeft ook een decoder nodig, die zijn gelukkig steeds beter en goedkoper geworden (van 75 € in de beginjaren naar 20-25 euro tegenwoordig !
Je kan ook je wissels en seinen digitaal gaan sturen en dit zelfs met de muis vanaf je computerscherm maar da's een onderwerp voor later.
