PETER WELFFENS

Op 7 mei 1924 zag Peter Welffens het levenslicht in ‘De parochie van de miserie’ in het Antwerpse Sint-Andrieskwartier.

Zijn thuis ademde muziek en het was dus niet te verwonderen dat Peter ook koos voor een muzikale opleiding en succesvolle carrière als dirigent en componist.

Hij overleed in Deurne op 11 februari 2003.

Muziek van bij de wieg

Peters vader, Louis Welffens, was beroepsmusicus en violist. Hij bracht zijn zoon de eerste beginselen van notenleer bij alsook het pianospel. Hij leerde hem via de partituur Beethovens 9de symfonie kennen.    

Samen zongen ze in het Antwerps kathedraalkoor en onder leiding van Lodewijk De Vocht zongen ze de Mattheuspassie van Bach. Daar ontstond Peters grote muziekdroom, vooral gericht op de grote symfonische muziek.

Muzikale opleiding

Reeds op zijn 11de begon Welffens lessen notenleer,  piano en klarinet te volgen aan het Antwerpse conservatorium. Hij behaalde er het diploma harmonie bij Jef Van Hoof (1943), piano bij Marinus De Jong (1947) en contrapunt bij Karel Candael (1949).

Tijdens de jaren ’50 volgde Welffens zomercursussen aan het Mozarteum in Salzburg (compositie bij o.a. Wolfgang Fortner en orkestdirectie bij Igor Markevitsj).

Van grote leermeesters gesproken!  

Loopbaan als musicus

Alweer samen met zijn vader speelde Peter Welffens in het orkest ‘Symphonie Grisar’. Peter speelde klarinet. In 1942 echter mocht hij dat ensemble zelf dirigeren, en dan nog in een eigen gecomponeerd symfonisch gedicht.

In 1943 werd hij repetent bij de Koninklijke Vlaamse Opera in Gent en kon zo ontsnappen aan een verplichte tewerkstelling in Duitsland.

Een poging om in 1944 over te stappen naar de Antwerpse opera mislukte, maar Van 1945 tot 1989 was hij muziekdirecteur, pianist en klanktechnicus van het Koninklijk Jeugdtheater met tussendoor gastdirecties bij de Koninklijke Nederlandse Schouwburg, de Vlaamse Opera en de dansgezelschappen van Lea Daan en de Gezusters Brabants.

In de zestiger jaren werd hij muzikaal adviseur en huiscomponist voor Studio Herman Teirlinck.

De periode tussen 1970 en 1975 was voor Welffens een moeilijke periode met o.a. een alcoholprobleem, paniekaanvallen, angst om op een podium op te treden en identiteitscrisissen. Hij voelde zich als scheppend kunstenaar overbodig en ervaarde een generatieconflict. Het idyllische en romantische van sprookjesfictie moest wijken voor het experimentele en morele lessen.

Achteraf noemde hij deze periode een ‘zwart gat’ en voelde hij zich herboren met een creatieve explosie en een gevoel van evenwicht als gevolg.

Vanaf 1979 zetelde hij geregeld in jury’s van muziekwedstrijden en examens aan het Koninklijk Conservatorium van Antwerpen. In 1981 werd hij docent praktische harmonie aan het Conservatorium van Antwerpen.

Componist

Zoals eerder gemeld had Welffens reeds vroeg een droom gericht op symfonische muziek.

Hij componeerde dan vanzelfsprekend heel wat orkestmuziek: een symfonisch gedicht; twee symfonieën; Baroksuite; Concertino voor altviool, cello en strijkorkest; Concerto voor clavecimbel, strijkers en pauken; Rubensdiptiek;  Sinfonia per orchestra da camera en Due movimenti per archi.

Hij componeerde tevens balletten en kamermuziek voor koperkwintet, houtblazerskwintet, Strijkkwartetten, Kontrasten voor klarinet en piano; Octet voor fluit, hobo, klarinet, fagot en strijkkwartet; Suite voor blazerskwartet; Prayer before the Apocalypse voor zes hoorns en Caleidoscoop voor hobo en piano.

Zijn verbondenheid met het muziektheater leidde vanzelfsprekend ook tot heel wat vocale composities.

We vermelden de liedcycli ‘Orpheus en Eurydice’ (tekst van P. Van Keymeulen) voor bariton en orkest en ‘Paysages tristes’ (tekst van P. Verlaine), een drieluik voor sopraan en instrumentaal ensemble.

‘Stroppe la corde’ (op tekst van E.Veterman) is een opera in drie bedrijven met een naspel. Daarnaast is er de jeugdopera ‘De dubbeldroom’ en het frisse muzikaal sprookje voor recitanten, solostemmen, kinderkoor en orkest  ‘Hoe de slakken een huis kregen’ op een tekst van Koningin Fabiola.

Voor 4-stemmig gemengd koor componeerde hij ‘Stabat Mater’.

Uiteraard kunnen we niet naast de muziek die Welffens componeerde bij toneelstukken. Tussen 1945 en 1989 was hij immers vast verbonden bij het Koninklijk Jeugdtheater en gelegenheidscomponist bij de Koninklijke Nederlandse Schouwburg, de Vlaamse Opera en de dansgezelschappen van Lea Daan en de Gezusters Brabants. We vermelden: ‘De Burger-Edelman’ (Molière), ‘ Peter Pan’, ‘Pinokkio’, ‘Ondine’, ‘De Storm’ (W. Shakespeare), ‘De bruiloft van Kamacho’ (P. Van Langendyck), ‘Een midzomernachtsdroom’ (W. Shakespeare),  ‘De Schone en het beest’, ‘Assepoes’, ‘Jonkvrouwe Edelwater’, ‘Gloriant’, ‘Dona Mirabella’ (F. de Pillecyn) ‘Antigone’ (Sophokles), ‘Coriolanus’ (W. Shakespeare), ‘De straat zijn wij’, ‘Polleke, de Belg’ en ‘Het lied van Hiadwadha’.

Zijn laatste compositie is een werk voor orgel: ‘Ic segh adieu’ en dateert van 24 april 1997.

Een kroniek over het muzikantenleven in Antwerpen met anekdotes uit zijn eigen leven en dat van zijn vader bleef onuitgegeven.

Aanvankelijk (tot 1952) componeerde Welffens in de laatromantische Vlaamse traditie met een brede lyriek, zware orkestratie, ruimte voor gevoel en klassieke tonaliteit.

Na zijn verblijf aan het Mozarteum en onder invloed van Reniet Van der Velden zien we modernistische invloeden, voornamelijk van Bartók en Stravinsky. We horen in zijn werken scherpe dissonanten, polytonaliteit, heftige ritmes en maatwisselingen. Kopers en slagwerk zijn prominenter aanwezig.  Welffens maakte sporadisch ook gebruik van de dodecafonie. Hij zocht naar een evenwicht tussen gevoel en cerebraliteit.

Erkenning

Welffens’ werk werd verscheidene malen bekroond. Zo werd zijn verzamelde werk voor het Koninklijk Jeugdtheater in 1965 onderscheiden met de Edward Keurvels-prijs. En voor zijn liedcyclus ‘Orpheus en Euridice’ kreeg hij de Lodewijk Mortelmansprijs.  In 1997 werd hij laureaat van de Sabam-prijs.

In Canada en Zweden werden balletten op zijn muziek gedanst.

Ooit noemde een recensent (De Standaard 5/4/90) Peter Welffens één van de meest productieve Vlaamse componisten. Als componist, dirigent en pedagoog koppelde Welffens gedegen vakkennis aan een jeugdig enthousiasme en wijze ervaring aan een eerlijke bekommernis voor de toekomst van cultureel Vlaanderen.

Te beluisteren

In het VRT-radioarchief zitten talrijke opnames van werken van Welffens.

Maar ook op cd kan men heel wat van zijn werken beluisteren. Bijvoorbeeld Strijkkwartet nr. 1 en nr. 2 (Phaedra In Flanders’ Fields), Tweede symfonie (Alpha Brussels, Wandelen met Eva (Phaedra In Flanders’ Fields) en De kruisoprichting (MUSICA BELGICA).

Daarnaast bezit het Brussels conservatorium (collectie CeBeDeM) opnames van zijn voornaamste werken op 10 cassetten (inclusief interview met componist).

Op YouTube kan men luisteren naar Peter Welffens’ tweede Symfonie uitgevoerd door het Antwerp Philharmonic Orchestra onder leiding van Silveer van den Broek. https://www.youtube.com/watch?v=BdK0Zz2Uv68

KRISTIAAN VAN INGELGEM

Organist – beiaardier – componist Kristiaan Van Ingelgem werd op 9 juni 1944 geboren in Sint-Gillis  (Dendermonde). Hij bezorgde ons niet alleen veel mooie composities en luistermomenten, maar was tevens de pater familias van een zeer muzikale familie. De liefde voor muziek, naar eigen zeggen geërfd van zijn vader, gaf hij op zijn beurt door aan zijn kinderen Maarten, Pieter en Tineke.

Op 15 februari 2024 overleed hij in Aalst.

Opleiding

De eerste muzieklessen en piano-onderricht kreeg hij thuis van zijn vader, Frans-Jan, die organist en koordirigent was in Opwijk.

Ook op school werd zijn interesse voor muziek gestimuleerd door o.a. priester Marcel Weemaes (dichter en componist van liturgische liederen).

Na een opleiding in de muziekacademie van Dendermonde trok hij naar het Lemmensinstituut in Mechelen en nadien in Leuven en werd er laureaat orgel en pedagogiek. Hij behaalde er de prijs Lemmens-Tinel (1969). Een van zijn leraars was Kamiel D’Hooghe.

Verder bekwaamde hij zich in het orgelspel en improvisatie aan het conservatorium van Maastricht (1972).

In 2004 promoveerde hij aan de Koninklijke Beiaardschool Jef Denyn te Mechelen tot gediplomeerd beiaardier.

Organist, beiaardier en leraar

In 1970 startte Van Ingelgem zijn carrière als leraar aan diverse instellingen zoals de Koninklijke Beiaardschool in Mechelen, de Rijksmuziekacademie in Etterbeek, de Kunsthumaniora in Brussel en de Muziekacademie in Aalst.

Aan het Brusselse en later aan het Antwerpse conservatorium doceerde hij praktische harmonie.

Naast deze pedagogische opdrachten was Van Ingelgem organist-titularis aan de Sint-Maartenskerk in Aalst (1972) en stadsbeiaardier in Aalst.

Hij trad als organist solistisch op in binnen- en  buitenland met een voorkeur voor Vlaamse en Franse componisten. Hij werd geprezen omwille van zijn groot improvisatietalent. Ook als begeleider van koren en orkesten werd hij zeer gewaardeerd, o.a. door het knapenkoor Cantate Domino o.l.v. E.H. Michaël Ghijs en het koor De Tweede Adem o.l.v. Kristiaans zoon Maarten. Zo speelde Kristiaan orgel bij grote uitvoeringen van oratoria (vb. ‘De Oorlog’ van Peter Benoit) of op manifestaties zoals het Vlaams-Nationaal Zangfeest. Hij was vaste organist van het omroeporkest van de BRT. In Diksmuide bespeelde hij de beiaard tijdens een misviering van de IJzerbedevaart die rechtstreeks uitgezonden werd door de toenmalige BRT.

Van Ingelgem organiseerde in Aalst jaarlijks orgelconcerten en was medewerker van het Festival van Vlaanderen.

Componist

Van Ingelgem componeerde vaak in opdracht van muziekverenigingen of instanties.

Vanzelfsprekend componeerde hij voor zijn 2 instrumenten: het orgel en de beiaard.

Voor orgel vermelden we o.a. ‘Toccata’, ‘Sonate’, ‘Passacaglia en fuga’, ‘Te lucis ante terminum’, ‘Impressies’, Jesu, dulcis memoria’ en ‘Fuga’ op een dodecafonisch thema.

In deze orgelcomposities merken we invloed van de Franse romantische en moderne orgelliteratuur (Franck, Vierne, Widor, Duruflé, Dupré, Messiaen) vermengd met de Vlaamse orgelschool van Lemmens, Tinel, Peeters en Roelstraete. Gregoriaanse invloeden worden vervlochten met moderne en vrije technieken en klanken.

Voor beiaard schreef hij o.a. ‘Sprookje op de naam Fabiola’ (1998) als plichtwerk bij een beiaardconcours te Mechelen, ‘Sonant’ en ‘Beiaardsuite’. Deze werken zijn spitant met soms een vleugje ondeugendheid.

Naar de roman van Lous-Paul Boon componeerde Van Ingelgem het orkestwerk ‘Mijn kapellekensbaan’ voor kamerorkest en daarnaast schreef hij enkele kamermuziekstukken  zoals ‘Fantasie’ voor hobo, cello en piano en ‘Sonate’ voor viool en piano.

Als theatermuziek componeerde hij voor vocale en/of instrumentale bezetting ‘De Wolken’ (tekst: Gaston De Cock, 1985, naar Aristofanes)) en ‘Passio Christi’ (tekst: Wouter De Bruyne, 1991).

Ook voor piano schreef Van Ingelgem enkele composities.

In zijn muziek toont Kristiaan Van Ingelgem zich enerzijds als een “denkend” en anderzijds als een “bedachtzaam” componist. “Denkend” in zijn zoeken naar een betekenisvolle interactie tussen werk en context en “bedachtzaam” in zijn gevecht tegen oppervlakkigheid. Hij wil geenszins de Vlaamse traditie verloochenen, maar hij wil die een plaats geven binnen de moderne klankwereld.

Niet te verwaarlozen zijn zeker de koorcomposities van Kristiaan Van Ingelgem.

Als oud-student van het Lemmensinstituut bleef hij enerzijds trouw aan de grootsheid en machtige klankidioom van Mgr. Jules Van Nuffel maar met een eigen inbreng van polyritmiek, imitatieve dialoog en homofone declamatie. Toch blijft hij in vergelijking met tijdgenoten zoals Vic Nees, Raymond Schroyens en Kurt Bikkembergs vrij klassiek en behoudsgezind.

Een greep uit zijn koorcomposities: ‘Twee Feestliederen’ (1970); ‘Drie liedjes van de Koele Wijn’ (1970), ‘Een Gracie’ (4 ad 5 voces, 1971); ‘Vijf oud-Nederlandse volksliederen’ (3 ad 5 voces, met piano, 1972); ‘Amor vincit’ (voces aequales, 1972); ‘Ave Maria’ (vocaal kwartet én gemengd koor, 1977: een originele combinatie van het Ave Maria van Arcadelt en een eigen tegencompositie); ‘Tien geestelijke koorliederen’ (diverse zettingen, 1978); ‘Twaalf oud-Nederlandse volksliederen’ (voc. aeq., 1979); ‘Twee kerstliederen’ (voor vier mannenstemmen, 1979); ‘Victimae paschali’ (4v., 1981); ‘Veni Sancte Spiritus’ (4v., 1981); ‘Vier koorwerken voor mannenstemmen’ (5 ad 6 voces, 1983); ‘6 Liederen’ (voor drie gelijke tot vier gemengde stemmen, 1986); ‘Te Deum’ (soli, koor en symfonisch orkest, 1989); ‘Een lofzang op de Schepper’ (4 ad 5 voces, 1990); ‘Hymnus de organorum opifice’ (4v., 1990); ‘Drie gelegenheidsliederen’(Für Elise voor Louise – E-mail voor Emile – Liedje voor de Liereman, 1996); ‘Psalm 150’ (koor, bariton en symfonisch orkest, 2002); ‘Drie gelegenheidscomposities’ (Als bij nacht de zangers slapen – Missa Falurda – Pridi ty (4 ad 6 voces, 2003)); ‘IJzerbedevaarthymne’ (resp. 1975, 1992, 2004).

Andere vocale werken zijn nog: ‘Die winter is vergangen’ (SATB, uit De Monte Koorreeks 1968, heruitgegeven in 2011 door Koor&Stem); ‘Vita dulcis’ (SSAA, uitgegeven door Euprint, 2005); ‘Missa nubentium’ (SATB, 2006, uitgegeven door Euprint, 2020); ‘Er viel ’n keer een bladje’ (SSA, op tekst van Guido Gezelle, klavier, 2007, verscheen in 2021 bij Euprint); ‘Het liedje van de liereman’ (SABar, in Mi lanct na di, uitgegeven door Koor&Stem, 2011); ‘Cirkelzang’ (3 soli, SSSA, harp, op tekst van Annie Van Keymeulen, uitgegeven door Euprint, 2014); ‘Hodie Christus natus est’ (2 soli, SSA, harp, uitgegeven door Euprint, 2014); ‘La Najtingalo’ (SSA, 2015, uitgegeven door Euprint, 2016. Voor EMJ/Neerpelt).

Erkenning

Hij ontving de Stimusprijs voor uitvoering van hedendaagse composities en voor beiaardsuite kreeg hij de Jef Denijnprijs.

In 2013 kreeg hij de Gaston Feremansprijs.

Te beluisteren

Verschillende improvisaties, maar ook originele composities voor orgel, beiaard of koor zijn vastgelegd op cd of zijn te beluisteren via archiefopnames van radio en televisie.

KRISTIAAN VAN INGELGEM IMPROVISEERT OP HET ORGEL VAN DOORNIK, Région Wallonne, 1986

KRISTIAAN VAN INGELGEM OP HET ORGEL VAN DE NORBERTIJNENABDIJ POSTEL, CD 5509, 1990

THE ORGAN OF O.L. VROUW HEMELVAART AT NINOVE, Monumenten en Landschappen, CD 88 808, 1992

ERIC HALLEIN SPEELT SYMFONISCHE ORGELMUZIEK UIT VLAANDEREN, CDSE 92124, 1992

KRISTIAAN VAN INGELGEM OP HET PELS-ORGEL VAN DE HEILIG-KRUISKERK TE LEBBEKE, P5625, 1994

KRISTIAAN VAN INGELGEM BESPEELT DE ORGELS VAN BERLARE, UITBERGEN EN OVERMERE (n.a.v. 200 jaar Boerenkrijg), KB 7023, 1998

300 JAAR FORCEVILLE-ORGEL TE NIEUWENKERKEN BIJ AALST, 2003

20 JAAR KOORLEVEN IN VLAANDEREN, BRTN Radio 3, CD 1536

KERSTNACHT, DIE SCHONE, 1991 (Koor Jubilate Lanaken o.l.v. Ludo Claesen)

Op YouTube (kristiaan van ingelgem - YouTube ) vindt men verschillende opnames van werken van / door Van Ingelgem.

Susa Nina, De poppenstoet, Roosmarijntje, In de stille Kempen, Kempenland, Naar wat de dennen fluistren…

Het zijn maar enkele van de honderden liederen waarmee Armand Preud’homme de Vlaming aan het zingen bracht.

Preud’homme zag het levenslicht in Peer op 21 februari 1904 en overleed in Brasschaat op 7 februari 1986.

In 1974 gaf men hem de eretitel van ‘Prins van het Vlaamse lied’.

Opleiding

Vader Preud'homme was organist van de plaatselijke parochiekerk en gaf de liefde voor muziek door aan zijn zoon. Ook zijn oudste zus gaf hem muzieklessen.

Als 9-jarige verving hij zijn vader aan het orgel en op 13-jarige leeftijd schreef hij zijn eerste lied (‘Herinnering’) op tekst van zijn broer.

Armand Preud'homme volgde les aan de orgelschool van Hasselt bij Arthur Meulemans en studeerde orgel, harmonie en contrapunt aan het Lemmensinstituut te Mechelen bij Mgr. Jules Van Nuffel, Marinus De Jong, Flor Peeters en Staf Nees.

Professionele loopbaan

Van 1930 tot 1943 was hij organist in Geel, muziekleraar en fotograaf.  In 1943 werd hij directeur van de muziekschool in Mortsel (Oude God).

In 1938, dus voor de Tweede Wereldoorlog ontstond de melodie van ‘Kempenland’. Jozef Simons schreef tijdens de oorlog de tekst. Omwille van de versregel ‘Kempenland aan de Dietse kroon’ en het martiale karakter werd het tijdens de oorlog door veel verenigingen gezongen. Dat leidde na de bevrijding tot een veroordeling en gevangenisstraf van 6 maanden. In 1949 werd hij van elke blaam gezuiverd.

Toch ondervond hij veel problemen om opnieuw werk te vinden. Hij deed zowat van alles om aan de kost te komen: kippen kweken, wasmachines verkopen…

Na een kortstondige baan bij het Vlaams Economisch Verbond was hij verplicht te gaan stempelen samen met collega-componisten Renaat en Maurits Veremans, Hendrik Diels en Mark Liebrecht (Marcel Oger).

Enkele jaren werkte hij als organist in cinema's en restaurants en als begeleider van het Antwerpse Sint-Lievenskoor. Zo werd hij in het restaurant ‘Bristol’ aan de Frankrijklei te Antwerpen in het begin van de jaren 50 aangeworven om hammondorgel te spelen. De socialisten waren er goed thuis en als Camille Huysmans langskwam, speelde Preud'homme voor hem muziek van Peter Benoit.

Maar eind de jaren ‘50 woedde de schoolstrijd en Preud'hommes lied ‘Voor outer en heerd’ werd door de betogende katholieken als strijdlied gezongen. De socialisten dachten dat Preud'homme het speciaal voor die beweging had gecomponeerd en zetten hem – hoewel hij het tegendeel kon bewijzen – in de Bristol aan de deur.

Van 1957 tot 1968 was hij muziekleraar in Hasselt aan het Technisch Instituut van de Ursulinen. Hij gaf daarnaast ook les aan de Hasseltse orgelschool.

Intussen werd de componist ook voordrachtgever. Met een zelfgevormd trio (‘Trio Op de purperen hei’)  trok hij Vlaanderen rond voor muzikale avonden.

In 1968  werd hij samen met Willem De Meyer op culturele zending gestuurd naar Zuid-Afrika.

Dirigent

Preud'homme was dirigent van de Vlaamse harmonie in Geel en dirigeerde regelmatig op verschillende Vlaams-nationale manifestaties, de internationale Europeade en liederavonden. Op het Vlaams-Nationaal zangfeest was hij een graag geziene en geëerde dirigent. In 1967 weigerde hij echter samen met o.a. Wies Pee nog langer mee te werken omdat hij zijn liederen verdrongen voelde door kleinkunstliederen. Hij vond dat de koorfederatie van het Algemeen Nederlands Zangverbond (ANZ) te veel de nadruk legde op het oude volkslied en de polyfonie ten nadele van (zijn eigen) volkse muziek. Later zou hij echter terugkeren en opnieuw dirigeren.

Componist

In Geel kwam Armand in contact met een operettegezelschap dat het zware repertoire niet aankon en componeerde enkele lichtere dingen voor hen.

Zijn eerste operette heette ‘Het leven bloeit open’ en werd 22 keer opgevoerd.

In de Geelse periode schreef hij ook nog ‘De helden van het land’ en ‘Het schoothondje van mevrouw Pips’.

Typisch aan Preud’hommes operettes en zangspelen is dat ze een aaneensluiting zijn van liedjes die elk ook een eigen leven kunnen leiden.

Stilaan begon hij meer liederen te schrijven. Emiel Hullebroeck was hierbij zijn lichtend voorbeeld.

Zijn favoriete tekstdichters waren Jozef Simons (‘Susa Nina’, ‘Heimwee doet ons hart verlangen’, ‘Voor outer en heerd’) en Eugeen de Ridder (‘Were di’, ‘De Bremer muzikanten’, ‘Kermis in de Kempen’…) die ook nog de teksten schreef voor de operettes ‘Mijn heerlijk Kempenland’ en ‘Op de purp'ren hei’.

Deze laatste operette was uiterst populair en werd meermaals succesvol uitgevoerd in de Koninklijke Vlaamse Opera (KVO) onder impuls van directeur en zanger Renaat Verbruggen. Dit zangspel kreeg zelfs een bewerking voor TV.

Ter gelegenheid van de viering van het 600-jarig bestaan van de stad Peer toondichtte hij de operette ‘Bengel’ op een libretto van Tine Van Rompuy-Janssens.

Als herinnering aan de repressieperiode schreef hij een ‘Amnestiemis’.

Op teksten van Bert Peleman componeerde hij o.a. ‘Laat ons liefste samen varen’, ‘O.L. Vrouw der schone Schelde’ en ‘Klein-Brabantlied’. Het frisse ‘Dag lieve juffrouw lente’ en ‘Ik drink’ zijn teksten van Louis Verbeeck.

Geleidelijk probeerde hij zich te vernieuwen met het schrijven van liederen voor kleinkunstzangers zoals Will Ferdy en Miel Cools.

De liedjes van Preud’homme zijn deels echte volksliederen (stap-, heimat-, kinder-, drink- en liefdesliedjes…) om door een massa gezongen te worden. Ze verklanken alle mogelijke emoties en gevoelens van de Vlaming van strijdvaardigheid over romantiek tot religiositeit. Typisch zijn de meeslepende melodieën en de refreinen met vaak een meerstemmigheid in terts of in canon. ‘Op eer en trouw’ is een voorbeeld van canonische structuur.

Daarnaast schreef hij luisterliedjes die het midden houden tussen kunstliederen en chansons (bv. ‘Twintig mezenvoetjes’ op een tekst van Guido Gezelle).

Armand Preud’homme componeerde verder religieuze liederen, missen (o.a. ‘Missa de angelis’ voor koor en orgel), ‘Ave Maria’ voor koor, orgelstukken, werken voor fanfare en harmonie en een cantate ter ere van de Geelse heilige Dimpna voor vierstemmig koor, orkest afgewisseld met bindteksten.

Erkenning

Preud’homme is ongetwijfeld van zijn generatie de liedercomponist die het meest gezongen en gelauwerd werd. Willem De Meyer promootte enthousiast de liederen van Preud’homme. De Roelanduitgaven publiceerden veel liedjes van hem en via LP’s werden veel liederen openbaar verspreid. De Meyer slaagde er in om Preud’hommes liederen vaak te laten uitzenden via de BRT en in het Belgisch leger zongen de soldatenkoren geestdriftig Preud’hommes liederen.

Klassieke zangers zoals Renaat Verbruggen, Pieter Vis en Koen Crucke zongen vaak Preud’homme naast vertegenwoordigers van het lichtere lied zoals Louis Neefs en Bob Benny.

Zijn werk werd bovendien fel gepropageerd door het Armand Preud'hommecomité en de Stichting Armand Preud'homme die het tijdschrift Eigen Aard uitgaf en zijn liederen op plaat zette.

In 1964 ontving hij de erepenning van de provincie Limburg en het eremetaal van SABAM. Hij werd uitgeroepen tot eresenator van Europa.

Op 12 januari 1968 ontving hij van Koning Boudewijn de Gouden medaille van de Kroonorde.

Voor zijn 70ste verjaardag werd hem een huldeboek aangeboden, samengesteld door Lambrecht Swerts, samen met huldeconcerten en plaatopnames.

De provincie Limburg bekroonde hem in 1975 met de driejaarlijkse muziekprijs.

Ter gelegenheid van zijn 75ste verjaardag werd zijn (geromanceerde) biografie geschreven door journalist René Melis: Op de heide waait de wind.

Op initiatief van de vereniging Vlaamse Culturele Producties werd op 31 mei 1981 in het Hasseltse stadspark een levensgroot bronzen beeld (gemaakt door Jan van de Brande) van Preud'homme onthuld.

Kort erna werd het beeld zwaar beschadigd door een bomaanslag. Het oorlogsverleden was bij sommigen nog niet begraven.

Armand Preud’homme is ereburger van Peer, Geel, Kampenhout, Kasterlee en Zichem.

Zijn geboortehuis in Peer werd ingericht als het Armand Preud'homme-museum.

Het kerstlied ‘Susa Nina’ ontstond in 1941 en werd in 18 talen vertaald. Het lied dankt zijn succes aan de eenvoudige en ontroerende melodie en aan de verwerking van ‘Stille Nacht’ in het refrein. Zelfs de wereldberoemde Wiener Sängerknaben zongen het.

O.a. in Geel, Beveren en Grimbergen is er een Armand Preud’hommestraat of -laan.

Te beluisteren

Naast LP’s en zelfs een cd (Armand in New Age) bevat YouTube heel wat opnames van liederen van Armand Preud’homme.

armand preud'homme - YouTube

VRIJDAG 19 APRIL OPERA van ANTWERPEN.

Het ANZ viert zijn 75ste verjaardag met een prachtig concert. Muziek van Vlaamse meesters uitgevoerd door 80 koorleden, 60 muzikanten en 4 solisten o.l.v. Edwig Abrath.

Meer info:

75 jaar ANZ - ANZ

Het oude jaar is bijna voorbij.

We blikken terug op wat mooi en minder mooi was in 2023 (resumamus = laten we hernemen), maar kijken ook hoopvol vooruit naar alle goeds dat komen mag in 2024....

Peter LEYS (1958): "Resumamus" (youtube.com)

Een laatste bijdrage.....

Contrebombarde.com Concert hall

Kerstmis:
https://www.contrebombarde.com/concerthall/music/35729

Kerstnacht: Stil nu 't kindje slapen wil...

Contrebombarde.com Concert hall

Peter Leys: Kerstleyse (youtube.com)

Zalig kerstfeest!

Herders, Hij is geboren - Tinel (youtube.com)

Een feestelijk orgelwerkje van Jef TINEL, gebaseerd op een gekend kerstlied:

Contrebombarde.com Concert hall

Op weg naar de vreugde van Kerstmis: 'Gaudeamus', een orgelwerkje van Jef TINEL.

Contrebombarde.com Concert hall

Een orgelwerkje van Jef TINEL als voorbereiding op Kerstmis: Het viel eens hemels douwe.

Contrebombarde.com Concert hall

"Ave maris stella" (Wees gegroet, ster der zee) van Jef TINEL (1885-1972):

Contrebombarde.com Concert hall

Een orgelwerkje in voorbereiding op Kerstmis: Onbevlekte maagd (Virgo immaculata):

Contrebombarde.com Concert hall

Zaterdagavond 25 november 2023. Sint-Catharinakerk Sinaai.

Vzw Edgar Tinelmuseum organiseerde een avondvullend concert met het Ensemble Voce d’ Oro onder de titel: Tinel en gouden stemmen.

Het ensemble Voce d’Oro bracht met accordeons, basaccordeon, bandoneon en hobo een kwaliteitsvol concert.

Op het programma stonden originele composities en bewerkingen van o.a. Adolf Götz, Leon Boëllmann, Johan-Sebastian Bach, Eddy Flecijn, Astor Piazzolla en Edgar Tinel. Klassieke muziek en meer volkse muziek met kleuren en tinten uit Andalusië, Ierland, Polen en de Slavische en Dalmatische oorden. Zelfs een Braziliaans bisnummer ontbrak niet in dat veelkleurig palet.

Wie dacht dat accordeons enkel van dienst kunnen zijn op volksbals of kermisfestivals, moest zijn mening ernstig bijstellen na dit sfeer- en stijlvol optreden. In de naar volksmuziek gekleurde stukken hoorden we echo’s van pizzicato’s van contrabassen of van trompetten of houtblazers. De accordeons klonken als een klassiek orkest in het fragment uit het derde Brandenburgs Concerto van Bach. De Gotische Suite van de hoogromantische orgelcomponist Boëllman klonk alsof het orgel vanop het doksaal werd bespeeld. Piazzolla’s Adios Nonino (afscheid aan zijn vader) bevatte een zeer stemmige dialoog tussen hobo en accordeons net zoals in Götz’ Servische dans Brzo.

Kortom, een zeer geslaagde en verrassende avond die zelfs door de meest fanatieke klassieke muziekliefhebber kon gesmaakt worden.   

Ontroering ging door de -zeker voor ¾ gevulde – kerk toen Eddy Flecijn soleerde in het Gedicht voor mijn moeder. Flecijn moest afscheid nemen van zijn moeder tijdens de Coronaquarantaine en schreef dit elegisch stukje muziek met de foto van zijn overleden moeder naast zich. Het was alsof ze aanwezig was tijdens de gevoelvolle uitvoering.

De trouwe fans van het Tinelmuseum keken natuurlijk nog meer uit naar hun kippenvelmoment. Eerst brachten drie accordeonisten het derde deel uit de Orgelsonate van de Sinaaise componist Edgar Tinel. Echte orgelklanken. Dit meesterwerk klonk overtuigend in deze originele bezetting.

Maar nog meer verwondering en emotie bij de wereldpremière van Edgar Tinels Gebed. Na een lange zoektocht dook de partituur van dit pianowerkje uit 1897 op in de Koninklijke Bibliotheek van België, zo vertelde gastheer Marc Laceur. Een verjaardaggeschenk voor Petrus Paulus Alberdingk-Thym. Een korte, innige, sobere en melodieuze compositie. Willem Ceuleers zette het om in een orgelpartituur, maar zaterdag kregen we een zeer mooie versie in een transcriptie voor drie accordeons.

Er is wellicht nooit eerder een openbare uitvoering van dit Gebed geweest. Het publiek kon dus de heuse wereldpremière van dit kleinood beleven. Zowel publiek als uitvoerders verklaarden nadien enthousiast dat er hopelijk nog meer uitvoeringen zullen volgen.

Na het concert hieven alle aanwezigen dankbaar en tevreden het glas – geschonken door Huis Jozef. Afspraak op het volgende concert in Sinaai!

’t Zijn weiden als wiegende zeeën die groenen langs stroom en rivier….

De beginzin van een lied als 16 jarige stiekem geschreven door Renaat Veremans.

Vandaag een uiterst populaire meezinger op Vlaams-Nationale Zangfeesten en andere Vlaamsgezinde bijeenkomsten: ‘Vlaanderen, van  Veremans’.

Hugo Verriest begroette de toondichter niet als meneer Veremans of Renaat maar kortweg als ‘Vlaanderen’.

Renaat Veremans was een geboren Lierenaar (2 maart 1894) die in Antwerpen overleed op 5 juni 1969. Hij was componist, professor, dirigent en organist.

Graag hier wat meer gegevens over zijn leven en werk.

Afkomst en opleiding

Renaat (Franciscus Gommarus) Veremans kreeg zijn eerste lessen notenleer en piano van zijn vader. Daarnaast volgde hij orgellessen en harmonie bij Paul Van Wassenhoven, de organist van de Sint-Gummaruskerk in Lier.

Na zijn studies aan het Gummaruscollege in Lier studeerde hij aan het Lemmensinstituut in Mechelen orgel en piano bij o.a. Arthur Meulemans, Oscar Depuydt en Aloys Desmet en ging daarna verder studeren aan het Conservatorium van Antwerpen (1914-1917) waar hij les kreeg van o.a. Arthur De Hovre (orgel) en August De Boeck (harmonie).

Hij volgde ook privélessen contrapunt, fuga en compositie bij Edward Verheyden.

Professionele loopbaan als organist, dirigent en pedagoog

Na zijn studies aan het Lemmensinstituut werd Renaat Veremans organist in de Dominicanenkerk in Lier. Daarna volgde hij Jan Broeckx op als kapelmeester en organist aan de Sint-Pauluskerk in Antwerpen (1917-1927).

In 1918 verscheen er in de pers een artikel waarin men meldde dat Renaat Veremans benoemd werd tot leraar notenleer aan het Antwerps conservatorium. Dit ging echter (voorlopig) niet door.

Van 1921 tot 1941 was hij dirigent van de Koninklijke Vlaamse Opera van Antwerpen.

Van 1928 tot 1959 (met een korte onderbreking na de bevrijding in 1944) was hij docent notenleer aan het Koninklijk Vlaams Conservatorium van Antwerpen. 

Tijdens de Tweede Wereldoorlog, meer bepaald van 1943 tot 1944, was hij directeur van het Stedelijk Conservatorium in Brugge nadat Joseph Ryelandt door maatregelen van de Duitse bezetter aan de kant was geschoven. Veremans moest echter wel weer plaatsmaken toen Ryelandt in september 1944 in zijn functie werd hersteld. Veremans behoorde immers tot de componisten die gelieerd waren met de Vlaamse Ontvoogdingsstrijd en dat na de oorlog bekocht hebben.

Tijdens die Brugse periode stichtte en dirigeerde Veremans een gemengd koor dat grote faam verwierf en decennia lang de Vlaamse koorwereld richting gaf als Renaat Veremanskoor.

Gedurende 35 jaar gaf hij les aan het Stedelijk Conservatorium van Lier.

Veremans trad vaak op als dirigent op Vlaams-Nationale manifestaties zoals het Vlaams-Nationaal Zangfeest en de IJzerbedevaart. Hij was muzikaal adviseur van het Algemeen Nederlands Zangverbond (ANZ) dat de zangfeesten organiseer(t)(de) en ondervoorzitter van SABAM, de Belgische auteursvereniging.

Hij was tevens stichtend lid en eredeken van het Christelijk Vlaams Kunstenaarsverbond.

Als geboren Lierenaar raakte componist Veremans innig bevriend met die andere Lierenaar, de auteur Felix Timmermans, de Fé. Veremans schreef zelfs mee aan een boek over Timmermans, dat door het provinciebestuur van Antwerpen met een letterkundige prijs werd bekroond.

Op 1 juni 1969 tijdens dirigeerde Veremans tijdens het 32ste V. N. Zangfeest in het Antwerpse sportpaleis zijn ‘Vlaanderen’. Hij werd er feestelijk in de bloemetjes gezet omwille van zijn 75ste verjaardag.  Na afloop zei hij:  ‘Ik heb vandaag afscheid genomen van mijn volk’. 4 dagen later overleed hij onverwacht.

De componist

Als componist verwierf Renaat Veremans onsterfelijke roem met zijn lied ‘Vlaanderen’ op een tekst van Willem Gijssels. Met deze Vlaamse hymne won hij in 1910 een wedstrijd van de Maatschappij voor Taal en Volk. Een innige, romantische en meeslepende melodie.

Veremans was inderdaad een schitterende liedcomponist op teksten van Vlaamse dichters zoals Felix Timmermans (Adagioliederen), René De Clercq (Ik kan u niet vergeten), Willem Gijssels (Mijn land is Vlaanderen. Naar het IJzerkruis), Hubert Van Herreweghen (Payottenland), Anton Van  Wilderode (Vlaanderen herrijst), Steven Debroey (Wij groeten de vlag), Bert Peleman (Doorbraaklied voor Brussel; Scheldelandlied), Albrecht Rodenbach (De zanger), Guido Gezelle, Julia Tulkens en vele anderen. Zijn liedoeuvre telt zowat 200 liederen.

Voor solozang en koor componeerde Veremans heel veel kerstliederen, Marialiederen, religieuze en profane werken, missen en motetten. Zo verscheen in het Vlaams Romantisch Koorboek zijn subtiel en sfeerscheppend Schoone nacht.

Voor grote bezetting schreef hij cantates en oratoria. Vermelden we de oratoria voor koor, soli en orkest Vijf blijde mysteries op tekst van Bart Mesotten;  De 14 stonden of ‘De Bloedige Dagvaart ons Heren’ op gedichten van Guido Gezelle; Requiem; Te Deum en Mariacantate voor soli, vrouwenkoor, klavier en harmonium op een tekst van Frans Eykans. Voor de opening van de Waaslandtunnel in Antwerpen in 1933 schreef hij, in zuivere Peter Benoitstijl, de inhuldigingscantate Tunnelgroet.

Het is evident dat de dirigent ook componeerde voor zijn operahuis: operettes en opera’s: De legende van Beatrijs; Anna-Marie; Bietje; Lanceloot en Sanderien en toneelmuziek, zoals bij Macbeth van Shakespeare, Jozef in Dothan van Vondel en Judas van Cyriel Verschaeve.

Voor orkest componeerde Veremans 3 Symfonieën, concerti voor fluit, hobo, hoorn en trompet, symfonische gedichten zoals Nacht en morgenontwaken aan de Nete (met als ondertitel: In memoriam Felix Timmermans); Woudtaferelen; Faust en Alleen voor U. Daarnaast bevat Veremans’ opuslijst verschillende werken voor piano, orgel, harmonie en fanfare.

Opmerkelijk is zeker ook de sfeerscheppende en beschrijvende filmmuziek. Veremans schreef de muziek bij de eerste Vlaamse films zoals De Witte; Alleen voor u; Met de helm geboren; Uilenspiegel leeft nog en De wonderdoktoor.

Kenmerkend voor Veremans' muziek zijn de grote melodische gave en lyrische gevoeligheid, zijn gedegen vakkennis en zijn trouw aan de traditionele harmonie. Hij was een volbloed romanticus, trouw aan de 19de-eeuwse Vlaamse muzikale traditie, met verfijnde harmoniseringen en orkestraties à la August de Boeck,  met een  grote liefde voor de natuur, Vlaanderen en het katholieke geloof.

Veremans ademde muziek. Elke tekst die hem onder ogen kwam lonkte naar hem om getoonzet te worden. Hij was een echte veelschrijver. Zijn broer Maurits (1904 – 1964; zelf ook componist, muziekleraar en dirigent) placht te zeggen: ‘Geef onze René ne guide van den ijzerenweg, en hij schrijft er ook muziek op!’.

Erkenning

Veremans was bij leven en lang daarna een zeer populaire, gewaardeerde en gelauwerde toondichter en dirigent. Componist-dirigent Daniel Sternefeld verwees graag naar zijn gewezen leraar die hem inspireerde om te gaan componeren.

Aan zijn geboortehuis in Lier bracht men een  ereplakket aan en verschillende Vlaamse kunstenaars schilderden of boetseerden portretten van hem.

Jarenlang zond de BRT-radio op Goede Vrijdag de cantate ‘De 14 stonden’ uit.

De overbekende dirigent en operettecomponist Robert Stolz schreef in 1969: Mein lieber verehrter Freund - Meister Renaat Veremans war ein gottbegnadeter Komponist, dessen Werke ewig leben werden!

In een 8-tal steden of gemeenten waaronder o.a. Antwerpen, Beveren, Ekeren, Lier, Schelle en Leuven dragen straten of pleinen zijn naam.

Een grafmonument op het ereperk van het Schoonselhof houdt de herinnering aan de componist levend.

Te beluisteren

­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­Bij Maestro Music Productions en Cultura verscheen het symfonisch gedicht Nacht en morgendontwaken aan de Nete. Alpha bracht Maannacht voor piano uit. Bij Talent Records verscheen een opname van Maria scone vrouwe voor solozang en orgel. Natuurlijk weerklinken liederen als Vlaanderen; Ik kan u niet vergeten en Mijn land is Vlaanderen op verschillende oude LP’s uitgegeven al dan niet onder impuls van  de legendarische bard Willem Demeyer.

Via renaat veremans - YouTube kan men ook enkele composities van Veremans beluisteren.

Quasi elke Vlaamse muziekliefhebber kent de Balladen, Vertelsels, Miniaturen, ....voor klavier van o.a. Peter Benoit, Edgar Tinel, Lodewijk Mortelmans, Marinus De Jong, Emmanuel Durlet....
Ook componist Jef Tinel (1885-1972) componeerde heel wat Walsen, beschrijvende verhaaltjes, balladen, wiegeliederen, en andere werkjes voor klavier.
De meeste zijn echter onuitgegeven.
Daarom verzamelden wij deze composities in 3 bundels die gratis te downloaden zijn via IMSLP.
Er is ook een geluidsbestand beschikbaar.

Hopelijk vinden deze fijne pianostukjes de weg naar uitvoerders en publiek.

Hierbij alvast de link naar de gedigitaliseerde partituren.

Orgelmuziek van Jef TINEL (1885-1972)

Jef TINEL (1885-1972): Verzameling orgelcomposities 3 - YouTube