Ik kan tientallen andere ondernemers opnoemen, allemaal trouwe eigenaars van dagelijkse kranten, meestal politiekers van alle kalibers, zoals volksvertegenwoordigers, senators, burgemeesters en gouverneurs, maar weinig ervan waren interessant, zoals Eduardo Monteiro, van Recife (over den dienen zou ik wel nen helen boek kunnen schrijven en misschien doe ik dat wel eens, maar er zit niet veel grappigs tussen en wel veel ontgoocheling, alhoewel de krant een volledig succes is, industrieel gezien, diene smerige “picareta”..),xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

Tartarotti van Rio (ne goeie mens, die al overleden is), Renato Simões van Salvador (nen hele eigenaardige), Nazario Pimentel van Aracaju, Jaime Camara Jr. van Goiania (noch vis, noch vlees), José Costa van Belo Horizonte (ne wijze mens, maar overleden), Democrito Dummar van Fortaleza (idem), Alvaro Teixeira van Belo Horizonte (een juiste en eerlijke mens en een ware vriend), Ari Cunha van Brasilia (een lenige), Alberto Torres van Niteroi, Carlos Lindenberg van Vitoria, Aluizio Alves van Natal, Afonso Sanchez van Fortaleza, Luiz Maria Alves van Natal, enzovoort....

’t Is toch de moeite over enkele van hen, op zijn minst, wat uit te wijden:

Één ervan was Adolpho Bloch, een Jood natuurlijk (waarom vraagt ge dat eigenlijk altijd?), zoals overigens, de grote meerderheid van de eigenaars van de communicatiemiddelen. Hij is intussen al gestorven. Een simpele mens, maar een beetje ongeduldig. Heel in het begin nog, gedurende het jaar 1973, toen mijn woordenboek amper tweehonderd woorden in het Portugees bevatte, belde hij ons onverwachts op in Rio, om informatie te verkrijgen over bepaalde, nieuwe, offset machines. Onze oude manager, zoals bijna alle managers, wist praktisch niets van oude drukpersen af, laat staan van de moderne en speelde de lijn door naar mijn kantoor, met de bedoeling te bewijzen hoe vooruitstrevend wij wel waren. Oké meneer, wat wilde juist weten meneer, vroeg ik hem (in zoekende en haperende woorden), terwijl de manager in het deurgat bleef leunen om eventueel later aan onze (wederzijdse) directeur te snoeven dat Adolpho Bloch, eigenaar van één van de grootste drukfabrieken in Brazilië, gespecialiseerd in de productie van kwaliteitsmagazines, gedrukt met indrukwekkende rotogravure persen, toen nog efficiënter beschouwd dan offset omwille van de enorme oplage’s die ze konden bekomen zonder te stoppen, hem persoonlijk had opgebeld en dat hij alle nodige uitleg, zonder één enkel haperingetje, had verstrekt, zodat, moest er ooit iets verkocht worden aan die drukkerij (Manchete) hij zeker recht zou hebben op zijn volle commissie. Hij (ik bedoel Adolpho), ook geen echte Braziliaan (uitgeweken van Rusland, jaren eerder, met het fortuin van de familie onder zijn oksels), antwoordde dat hij een machine had ontdekt, enkele dagen daarvoor, in een wereldbekende expositie, in Chicago, die hem uitermate had bekoord. Oké, heel goed. Ik heb die machine zelf nog niet gezien meneer, sorry, ik heb er zelfs geen enkel benul van wat ze allemaal kan doen, maar ik ben er zeker van dat ze u volledig tevreden zal stellen in alles wat ge in uw gedachten koestert: uitstekende kwaliteit, kleine onkosten, grote oplagen, eenvoudigheid in bediening, variabiliteit, allez, in ’t kort, ge kunt er alles mee drukken: tijdschriften, kranten, seksboekjes, almanakken, reclameblaadjes, warme worst, gebakken eieren, uitgedroogde broodjes, stinkende kaas, oorbelletjes, strijkplanken... en ik begon naar andere, nog méér overtuigende voorwerpen te zoeken om er zeker van te zijn dat hij me onmiddellijk zou roepen om me zijn cheque te overhandigen, vooraleer de fabriek in de VS me zou waarschuwen dat de productie al volledig was uitverkocht, voor de volgende drie jaar alleszins..... maar, wat was er aan het gebeuren..??...hoorde ik het geluid niet van een bezette lijn...??... ik keek onwillekeurig naar het oorstel van het telefoon apparaat, terwijl de manager verontrust, dichter bij schoof.... dat was even uitstekend Rudo..!!... een volmaakt technische uitleg..... wat is er gebeurd eigenlijk... Rudo..??... nikske, hé, meneer, de lijn is alleen maar gevallen, denk ik..??!!.. waarschijnlijk diene regen, daar buiten...

Wel, betwijfel nu niet dat hij nooit iets gekocht heeft. Hij heeft me verschillende kleinere machines besteld in de loop van de jaren.. maar eerlijk, de “all purpose press”, neetje, daar ben ik nooit in geslaagd en ik moet eerlijk bekennen: ik heb er zelf ook nooit geen enkele gezien, eigenlijk. Ik heb nooit verder áán gedrongen.... tot de fabriek in de VSA, in dringende nood voor nieuwe bestellingen, een directeur zond naar Rio om hem definitief te overtuigen "offset" te gaan. Dienen directeur, met name Harry Andree, toevallig van het Duits leger afkomstig, die gedurende de tweede wereldoorlog gevangen was geweest door de Amerikanen en daarna méé geloodst naar het land van de eeuwige helden en winnaars, waar hij verplicht werd Eisenhouwer te dienen als zijn persoonlijke ordonnans, had, in het geheim, zijn hartstikke afkeer van Joden blijven koesteren, zoals hij me eens, met bloed doordrenkte ogen, had toevertrouwd, in een café in Copacabana (toen hij er ook gebruik van maakte naar mijn wedde te informeren, net zoals zijn sterkste concurrent, die ook geregeld naar die informatie viste) en hij me, zich over de tafel heen buigend en zijn stem verlagend, opbiechtte hoe hij, op zijn minst ene keer per jaar, bruine beren jaagde in het noorden van het land en hoe hij hen dan in de ogen keek terwijl hij hunne nek open sneed, na ze eerst omver geschoten te hebben, van op een veilige afstand, natuurlijk, want het kerkhof ligt daar ook vol met helden, en hij trekken zocht van menselijk lijden en zich moedig weigerde medelijden te voelen...

Zijn taak, daardoor, was niet helemaal gemakkelijk, want ge weet dat, prooi en jager herkennen (rieken?) elkaar op vijftig kilometer afstand en dat is precies wat er gebeurd is tussen Adolpho en Harry. Die laatste was verwikkeld geraakt in een breedvoerige, puur technische, uitleg, beklemtonend dat zijn nieuwe machine niet alleen: tijdschriften, kranten, seksboekjes, almanakken, reclameblaadjes, warme worst, gebakken eieren, uitgedroogde broodjes, stinkende kaas, oorbelletjes en strijkplanken kon produceren, maar ook en vooral pizza’s van alle smaken, paraplu’s, dolken en tennisraketten en, van raketten gesproken, zelfs kleine atoombommetjes..!!

Met dat keek Adolpho scheef in zijn ogen en vroeg hem, in het Duits, zijne uitleg onderbrekend: zijde gij nen Duitser misschien?? Harry bleek wat verstoord te zijn door die ongepaste tussenkomst, maar ontkende toch onmiddellijk zijn oorsprong, de schuld stekend op de vader van zijn moeder, die ooit eens Duits had geleerd op school en dat zijn zwaar accent dáár aan te wijten was, terwijl hij zich binnensmonds vervloekte en zich afvroeg waarom hij, in zijn saai beroep, alleen maar op Joden botste, terwijl diene Jood daar, gedurende zijn beschouwingen, gewoon recht kroop van de stoel aan de ronde tafel, zonder zelfs verontschuldiging te vragen en nog minder “een minuutje” te mompelen en wat verder tegen een bediende begon te babbelen en nog verder weg wandelde, de gang in, gewoon alsof het de natuurlijkste zaak van de wereld was en nooit ne meer is terug gekeerd, zodat hij de woorden, die nog op zijn tong gereed lagen, terug heeft moeten ínslikken, eerst met verbazing maar daarna met afkeer, want, had hij het vooráf geweten, hij zou ne hele hoop andere dingen gebraakt hebben, vooral over die beren en hun hoop op genade, wat hij nooit geduld had en nooit zou toestaan, tenware ze leerden zijn kruis af te lekken, zodat hij er gespaard van werd zich elke maand twintig rollen wc-papier aan te moeten schaffen, die de voortdurende jeuk aan zijn hol toch nooit hadden opgelost...